Yerel Yönetimler Y. ve STK lar. Gürcan. Banger. Akdeniz Üniversitesi. Antalya

Transkript

1 AB ye Uyum Sürecinde S ve STK lar Gürcan Banger Akdeniz Üniversitesi Antalya

2 Mevcut Yönelim Y Küresel Çağ da merkezî ve yerel yönetimlerle sivil toplumun ve kentlerin arayüzünü incelediğimizde imizde şunları gözlüyoruz: 1. Kentler küresel k ölçekte görünür g hale gelirken, kaynak sağlama ve buna bağlı ferah düzeyi d açısından a rekabet sertleşiyor. ve STK'lar 2

3 Mevcut Yönelim Y 2. Merkezî ve özellikle yerel yönetimler, geliştirilen yeni katılım mekanizmaları sayesinde yurttaşlara karşı daha saydam, hesap verebilir ve işbirlii birliğine ine hazır r hale geliyor. 3. Bu mekanizmaların n sürds rdürülebilir hale gelmesi önemli ölçüt t ve beklentilerden birisi oldu. ve STK'lar 3

4 Mevcut Yönelim Y 4. Kent yönetimleri y başta STK lar olmak üzere toplumun değişik ik kesimlerini işbirliği, i, uzlaşma ve ortak paydada buluşturmak için i in yeni bakış açısı ve iş modelleri geliştiriyorlar. 5. Kentsel problemlerin çözümünde yurttaşlar ların n rolleri, statüleri ve katılımlar mları artıyor. ve STK'lar 4

5 Mevcut Yönelim Y 6. Siyasal iktidar mücadelesi m dışıd ışında kalan ama siyasal süres reçler üzerinde etkili olan yeni kurumlar ve örgütsel yapılar yaygınla nlaşıyor. 7. Yeni örgütsel yapılar, -kentlerde olduğu u gibi- ulusal sınırlars rları aşmakta zorluk çekmiyorlar. ve STK'lar 5

6 Mevcut Yönelim Y 7. Siyasal iktidar şartları ne olursa olsun; artık k kamusal alanda yer alan aktörleri ve kapsamı,, tekrar ulusal sınırlar içine i ine hapsetmek mümkm mkün değil. 8. Ama bu arada siyasal ve sosyal dezenformasyonun uğradu radığı değişimi imi de görmek g gerekli. ve STK'lar 6

7 Mevcut Yönelim Y ve AB Özetlenen bu çerçeveden eveden AB nin de olumlu etkilendiğini; ini; yerel yönetimlerin gelişmesi, sivil toplum katılımının n daha kaliteli hale gelmesi ve yönetsel y iyileşmenin yaygınla nlaşarak arak sürds rdürülebilirliğinin inin sağlanmas lanması açısından politikalar ürettiğini ini görüyoruz. g ve STK'lar 7

8 Türkiye de Mevcut Durum Hiç kuşkusuz; kusuz; TürkiyeT rkiye de toplumun yönetimlerle ilişkisi anlamında nda küresel k süreçten etkilenmektedir. Ama ne yazık k ki, henüz yerel yönetim y sorunu,, merkez ve yerel arasında merkeze bağlı olmaya devam etmesi öngörülen- bir yetki ve kaynak sorunu olmayı aşamamıştır. ve STK'lar 8

9 Türkiye de Mevcut Durum Merkezî yönetim (siyasal iktidar), yerel yönetimlerin y merkezin uzantılar ları olması yaklaşı şımından vazgeçmi miş değildir. Dolayısıyla yla yerel yönetimlerin y iyileştirilmesi tirilmesi süreci, sadece merkez ve yerel arasında sınırls rlı ölçüde görev g ve yetki paylaşı şımı olarak anlaşı şılmaktadır. ve STK'lar 9

10 Mevzuat Modeli Türkiye nin yönetim y modelinin en belirgin özelliklerinden birisi, mevzuat odaklı olmasıdır. Problemlerin çözümü,, yeni mevzuat hazırlamakla işlerin i yoluna gireceği fikrine eşlenmie lenmiştir. ve STK'lar 10

11 Mevzuat Modeli Dolayısıyla yla yerel yönetim y modeli, merkezden kopmaksızın n mevzuatla düzenlenmeye çalışıldığından yerel işleyişte sivil topluma katılacak, denetleyecek veya müdahale m edecek bir alan olamamaktadır. ve STK'lar 11

12 Yerel Siyasal Alan Yerel yönetimlerimizi siyasetle ilişkileri açısından incelediğimizde; bu alanın hâlâ ve ciddi oranda klientalist ve popülist iş modeli ile yürüdüğünü göstermekteyiz. Yerel iktidarın sürdürülebilirliği; hizmette sayı, kalite, çeşitlilik ve sosyal adaletten daha çok, kayırmacı tercihlere bağlanabilmektedir. ve STK'lar 12

13 Yerel Siyasal Alan Böylece sivil toplum aktörleri de katılımcılık yönünde gayret göstermek yerine bir tür imtiyaz arayarak klientalist çıkar ilişkisine razı olmaktadır. Ne yazık k ki; yerelde STK lar lar,, katılımc mcı olmak yerine başkanın STK sı olmayı tercih ediyorlar. ve STK'lar 13

14 Yerel Siyasal Alan Hiç kuşkusuz; katılımcı yönetim modeli, karar ve planlama süreçlerini çok kriterli hale getirip zorlaştırıyor. Yerel yöneticiler y katılımc mcılığın, çoğulculuğun un ve demokrasinin zorluklarını göğüslememe adına klientalizmi,, kaliteli hizmeti esas alan katılımc mcılıkla ikame etmek istemiyorlar. ve STK'lar 14

15 Vatandaşı şın n Katılımı Vatandaşın ve STK ların yerel yönetim süreçlerine müdahalesi, -ilkelden gelişmişe doğru- üç farklı biçimde gereçekleşiyor: Bilgilenme Danışma Katılım. Vatandaşı şın n ve STK lar ların müdahalesine dair örnekler, ilk iki aşamana amanın ötesine geçilemedi ilemediğini ini gösteriyor. g ve STK'lar 15

16 Vatandaşı şın n Katılımı Sivil toplumun yerel yönetimlere katılımı konusunda mevcut mevzuatın geçit verdiği çok sayıda uygulama ve mekanizma olanağı olmasına karşın yerel yöneticilerin bu konuda istekli, kararlı ve gayretli olmamaları ilginç bir durumdur. Tüm mevzuat sıkıntılarına rağmen örneğin Katılımcı Bütçe imkan dahilinde olan bir uygulamadır. ve STK'lar 16

17 Vatandaşı şın n Katılımı Sivil toplumun yerel yönetime katılımının önemli yapılarından birisi, Topluluk Temelli Örgütlenme lerdir. STK lar yerel yönetimlerle birlikte sokak temsilcileri, mahalle meclisleri türünde uygulamalar geliştirebilirler. ve STK'lar 17

18 Vatandaşı şın n Katılımı Kent ölçeğinde yaşam ve yerleşim sorunlarıyla ilgilenen STK larla topluluk (mahalle) temelli örgütlenmelerin yönetime katılmaları için uygun mekanizmalar geliştirilebilir. Bu konuda yerel yönetimlere hiza önderliği görevi düşüyor. ve STK'lar 18

19 Sorun Nerede? Yerel yönetimlerin sivil toplumla arayüzündeki sorunların bazılarını şöyle tespit etmek mümkün: 1. Yurttaşlardaki örgütlenme algısı, 2. Mevzuatın uygunsuzluğu ve yetersizliği (Çerçeve yasaları iht.), 3. Mevzuatın bürokratik yorumundaki zorlaştırıcılık. ve STK'lar 19

20 Sivil Toplum da Sorunlu STK ların yerel yönetim süreçlerine katılacak olgunluğa eriştiğini söyleyemeyiz. Bu hedefe erişilmesi için belli bir olgunluk düzeyini beklemek gerekmemekle birlikte STK ların önlerine koyması ve erişim düzeyini ölçmeleri gereken hedefler var. ve STK'lar 20

21 Sivil Toplum da Sorunlu 1. STK larda üye, gönüllü ve katılımcı sayısı ile çeşitliliğini artırmak, 2. Sürdürülebilirliği sağlamak ve etkin faaliyetler yapmak için kaynak yaratmak, 3. STK içinde ve ortak çalışma ortamlarında katılımcı ve demokratik bir işleyişi sağlamak ve kalıcılaştırmak, ve STK'lar 21

22 Sivil Toplum da Sorunlu 4. İçerik geliştirme, 5. İletişim, görünürlük, 6. İşbirlikleri ve ortak paydalar oluşturma. ve STK'lar 22

23 Son söz s Sivil toplum çalışmaları, savunuculuktan hizmet odaklı olanlara kadar pek çok farklı misyonla eşleniyor. Sivil toplum çalışmalarımızın n ana fikri, temsili demokrasinin soluk almayı zorlaştıran ran sınırlars rlarını aşarak arak katılımc mcı, çoğulcu ve çokkültürcü demokratik bir dünya yaratmaktır. r. ve STK'lar 23

24 Nazik ilginiz ve sabrınız z için i in Sivil Toplum Geliştirme Merkezi (STGM) adına teşekk ekkür r ederim. ve STK'lar 24