Nervi craniales(kafa sinirleri) Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR

Transkript

1 Nervi craniales(kafa sinirleri) Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR

2 12 çift kafa siniri vardır. I. ve II. Kafa sinirleri beynin bir uzantısı olarak kabul edilir. 11.kafa sinirin spinal parçası medulla spinalis in üst cervical segmentinden çıkar. Diğer kafa sinirleri mesencephalon, pons ve medulla oblongata dan kafatasını terkeder veya kafatasına girerler. 8.kafa siniri kafatasını terk etmeyen sinirdir. Kafa sinirleri 1 den 12 ya kadar romen rakamaları ile gösterilirler. 10. kafa siniri haricinde kafa sinirleri baş ve boyunda dağılırlar. 10 kafa siniri göğüs ve karın boşluğunda da dağılır.

3

4 I II III IV V 1 V 2 V 3 VI IX X XI VII VIII XII

5

6 CRANIAL SİNİRLERİN KAFA TABANINDAKİ AÇIKLIKLARDAN GEÇİŞLERİ Fossa cranii anterior I Fossa cranii media II V 2 III IV V 1 VI V 3 VII VIII IX X Fossa cranii posterior XII XI XI

7

8 Kafa sinirlerinin içerdikleri lif çeşitleri Sensitif lif içerenler(sa):1.,2.,8. somatomotor lif içerenler(gse):4., 6., 11., 12. Somatomotor(GSE) ve sensitif(gsa) lif içerenler: 5. Somatomotor(GSE) ve parasimpatik(gve) lif içerenler:3. Somatomotor,parasimpatik ve sensitif lif içerenler:7., 9., 10.

9 Human Anatomy, Frolich, Head/Neck IV: Cranial Nerves M&M, Table 14.3

10 n.oculomotorius n.trochlearis n.abducens n.hypoglossus n.accessorius un cranial parçası

11 Tractus corticonuclearis Üst motor nöron (1.Nöron) Gyrus precentralis ile gyrus postcentralis in buraya komşu kısımlarındaki pyramidal hücreler Ara nöron (2.Nöron) Cranial sinirlerin motor çekirdekleri (3.Nöron)

12

13 Cranial motor çekirdek İki taraflı innervasyonları vardır. N.facialis in yüzün alt bölümünü innerve eden kısmı ile N.hypoglossus un M.genioglossus u innerve eden bölümü tek taraflı cortex ile bağlantı kurar. Alt motor nöronlardan sadece N.trochlearis in lifleri çapraz yapar. Bu nedenle alt motor nöron lezyonlarında N.trochlearis hariç felç aynı taraftadır.

14 Cortex cerebri Bilateral innervasyon Üst motor nöron Cortex cerebri N.trochlearis hariç Truncus encephali (Beyin sapı) Alt motor nöron -N.facialisin yüzün alt bölümünü -N.hypoglossus un m.genioglossus u innerve eden kısmı hariç Effektör organ Effektör organ

15 N.facialis in yüzün alt bölümünü innerve eden kısmı tek taraflı korteks bağlantısı vardır.

16 Kafa sinirlerinin sensitif lifleri Kafa sinirlerine ait duyusal sinirlerin nöron gövdeleri beynin dışında bulunan ganglionlarda yer alır. Kafa sinirlerine ait sensitif lifler 1.nöron: kafa sinirlerine ait ganglionlarda 2.nöron: kafa sinirlerine ait nucleuslar da 3.nöron: thalamus ta ,1,2 alanlarda sonlanır.

17 MESENCEPHALON CRANIAL SİNİRLER: NUCLEI PONS Motor Nucleus Parasympathetic Nucleus duyusal Nucleus duyusal Ganglion iskelet kasına deri Mucosa MEDULLA OBLONGATA BEYİN SAPI Parasympathetic Ganglion Düz kas Kalp kası Bezler

18 Cranial sinirlerin ganglionlar ile olan ilişkileri Ganglion Cranial sinirler Fonksiyonal tipi Sinaps Ganglion ciliare III VE(parasimpatik) Visceral efferent + Ganglion pterygopalatina VII VE(parasimpatik) Visceral efferent + Ganglion submandibulare VII VE(parasimpatik) Visceral efferent + Ganglion oticum IX VE(parasimpatik) Visceral efferent + Ganglion intramurale X VE(parasimpatik) Visceral efferent + Ganglion semilunare V SA(somatik afferent) - Ganglion geniculi VII VA(visceral afferent) tat duyusu - Ganglion superius ve inferius Ganglion superius ve inferius IX SA,VA(tat duyusu) - X SA,VA(tat duyusu) - Ganglion cochlera VIII(cochlear) SS (özel duyu)işitme duyusu Ganglion vestibulare VIII(spiral) SS (özel Duyu) Denge duyusu - -

19 CRANİAL SİNİRLERİN DUYUSAL GANGLİONLARI Ganglion semilunare (gasseri) ( V), Ganglion geniculi(vii), Ganglion cochleare ve vestibulare ( VIII), Ganglion superior ve inferior ( IX), Ganglion superior ve inferior ( X). CRANİAL PARASİMPATİK BÖLÜME AİT GANGLİONLAR(OTONOM SS ait) Ganglion ciliare ( III), Ganglion pterygopalatina ve ganglion submandibulare (VII), Ganglion oticum (IX) Ganglion intramurale (X).

20

21 Nervi olfactorii Nöronları regio olfactoria da yer alır Bu nöronlar bipolardır.(30-60 gün içinde yenilenme özelliği vardır) İnsanlarda çoğalabilme özelliği olan tek nöron grubudur. Ortalama 20 kadar lif içerirler. Sadece duyusal lif taşır. Her lifin çevresinde beyin zarlarından bir kılıf vardır. Lifleri myelinsiz ve schwann hücreleri ile örtülüdür.

22

23 Regio olfactoria mucosa foramina Cribriformis bulbus Olfactorius

24 Bu lifler bulbus olfactoriustaki glomerulus içinde yer alan mitral ve yumak hücrelerle sinaps yapar. Mitral ve yumak hücrelerinin aksonları tractus olfactorius u oluşturur. Bu hücrelerin uzantılarının bir bölümü tractus olfactorius içinde bulunan nucleus olfactorius anterior ile sinaps yapar. Bu çekirdeğin bazı lifleri commissura anteriorda çapraz yapıp karşın tarafın bulbus olfactorius u ile bağlantı kurar.

25

26 Tractus olfactorius substantia perforata anterior önünde ikiye ayrılır. Stria olfactoria lateralis primer olfactor korteks le ( area periamydaloideus ve area piriformis) Stria olfactoria medialis area septalis le(limbik Sist) bağlantı kurarlar.

27 1.nöron(bipolar nöronlar):regio olfactori da yer alır 2.nöron:mitral hücreler ve yumak hücreleri Koku yolları Primer koku merkezine- primer olfaktor korteks brodmann 34 alanın ( area periamydaloideus ve area piriformis) Kokuların ayırt edildiği yerdir. Lezyonlarında kötü karekterde koku halüsinasyonları görülür. Sekonder koku merkezinesekonder olfaktor korteks(area entorrhinalis-entorhinal korteksbrodmann 28 alanı) Diğer duyulardan üç farkı vardır -Özel reseptörü yok -Thalamus a uğramaz -2 nöron aracılığıyla merkeze gider

28

29 klinik Anosmi (kafa travmalarında, tümör v.s) Hiposmi Hiperosmi (Nörotiklerde,hamilelik ve menstruasyon sırasında) Parosmi (psikozlarda ve temporal lop epilepsisinde)

30 N.opticus(görme siniri) Duyusal lifler içerir. Retina da bulunan multipolar nöronların aksonları tarafından oluşturulur. N.opticus ve retina beynin bir uzantısı olarak kabul edilir. 4 cm uzunluğunda 3 parçası var. Pars orbitalis, pars intracanalicularis,pars intracranialis

31

32 Optik sinir Schwann kılıfı yok. Scleradan geçen 1 mm lik kısımda myelin yoktur. Buradan itibaren myelin ile örtülüdür. Sinirin üzerinde üç beyin zarı vardır. Orbital parça 2-3 cm olup S şekilinde

33

34 Tractus opticus ve Görme alanı

35

36

37

38

39 Görme yolları Görme duyusu 4 nöron aracılığıyla kortikal görme merkezine ulaşır. 1.nöron: koni ve basiller 2.nöron:bipolar ganglion hücreleri 3. nöron:multipolar nöronlar (bu üç nöronda retinadadır) 4.nöron:corpus geniculatum laterale Radiatio optica görme merkezi

40 Normal retina Papilla ödemi

41 N.oculomotorius Somatik efferent ve parasimpatik efferent lifleri vardır. Fissura orbitalis superior Somatik efferent lifleri M.rectus lateralis M.obliquus superior dışında kalan göz kaslarını innerve eder. Parasimpatik efferent lifleri ganglion ciliare ye preganglioner lifler getirir. İnnerve ettiği kaslardan proprioseptiv duyular Nuc.mesencephalicus nervi trigemini de sonlanır.

42

43

44

45

46

47 N.oculomotorius felci Ptozis Göz dışa kayar Midriasis Akkomodasyon kaybı Weber sendromu, Benedict sendromu

48

49 N.trochlearis Somatomotor Nuc.nervi troclearis Lifleri velum medullare superius içinde çapraz yaparak beynin arka yüzünden çıkar. Aynı zamanda cavitas cranii deki seyri nedeniyle en uzun olan cranial sinirdir. M.obliquus superior İnnerve ettiği kastan proprioseptiv duyular nuc.mesencephalicus nervi trigemini de sonlanır.

50 N.trochlearis N.oculomotorius

51

52

53

54

55 N.trochlearis felci N.oculomotorius ile birlikte görülür. Hasta aşağı ve dışa bakamaz. Diplopi Başın diğer omuza eğilmesi sinir felcinin özelliği

56

57 N.trigeminus En kalın kafa siniri Somatomotor ve duyusal Somatomotor liflerin çıkışı yeri nuc.motorius nervi trigemini

58 Efferent lifleri Çiğneme kaslarında M.tensor veli palatini M.tensor tympani M.mylohyoideus M.digastricus un ön karnında dağılır.

59 ÇİĞNEME KASLARI

60 Sensitif lifleri Yüz derisi Ağız,burun boşlukları Paranasal sinuslar Fornix pharyngis Ductus nasolacrimalis Konjunctiva Dişler Dil mukozasının sulcus terminalis in önünde kalan kısmından ağrı ve ısı ve temas duyuları

61 N.TRİGEMİNUS UN DUYUSAL LİFLERİNİN DAĞILIMI

62 Çiğneme kaslarından, mimik kasları ve gözün çizgili kaslarından gelen proprioseptiv duyuları alır. Ganglion trigeminale sinire ait ganglion dur.

63

64 N.trigeminus un afferent lifleri Nuc.mesencephalicus nervi trigemini Nuc.pontinus nervi trigemini Nuc.spinalis nervi trigemini Lemniscus trigemini Thalamus(nuc.ventralis postromedialis gyrus postcentralis te 3,1,2 alanlarda sonlanır.

65

66 N.trigeminus un dalları N.ophtalmicus N.maxillaris N.mandibularis Efferentleri gangliondan sonra N.mandibularis e katılır.

67 N.TRIGEMINUS UN DALLARI ÇIKIŞ DELİKLERİ VE SEYRİ: V 1 :Fissura orbitalis superior Orbita Foramen(incisura) supraorbitalis V 2 : Foramen rotundum V 3 : Foramen ovale fossa pterygopalatine fissure orbitalis Inferior foramen infraorbitalis fossa infratemporalis canalis mandibula foramen mentale

68 N.TRIGEMINUS UN DALLARI 4 PARASİMPATİK GANGLİONA BAĞLANIR GANGLION CILIARE V 1 GANGLION PTERYGOPALATINA V 1, V 2 GANGLION SUBMANDIBULARE V 3 GANGLION OTICUM V 3 Preganglionik lifler cranial sinirlerden(3, 7,9) bu ganglionlara gelir. Hedef organlara postganlionik lifler N.trigeminus ın dalları tarafından taşınır. N.trigeminus un beyin sakından doğan preganlionik lifleri yoktur.

69

70 N.opthalmicus Dalları: N.lacrimalis N.frontalis N.nasociliaris A. N.infratrochlearis B. N.ethmoidalis Anterior C. N.Ethmoidalis Posterior D. N.Lacrimalis E. N.Supraorbitalis F. N.Supratrochlearis G. N.Nasociliaris

71 NL NEP NEA NSO NST NF Nnc GS NO NZT NZF GC NAPS NİO NAMS NAAS NMan NM NZ GPP NPM et m PAS

72 N.maxillaris Rr.ganglionares N.zygomaticus Nn.alveolares superiores N.infraorbitalis A.N.Zygomaticotemporalis B. N.Zygomaticofacialis C. N.Alveolar Sup. Post. D. N.Nasopalatine E. N. Palatina major F. N.Palatine minor G. N.Alveolar sup. Ant. Medii H. N.Infraorbitalis

73 N.mandibularis En kalın sinir Motor ve duyusal Dallar R.meningeus N.pterygoideus medialis N.musculi tensoris tympani N.musculi tensoris veli palatini A. N.Auriculotemporalis B. N.Lingualis C. N.Alveolar Inferior D. N. Mylohyoideus E. N. Mentalis F. N.Buccalis

74 Truncus anterior ve truncus posterior Truncus anterior N.buccalis- duyusal N.massetericus N.temporales profundi N.pterygoideus lateralis

75 N.mandibularis in dalları

76

77 Truncus posterior dalları N.auriculotemporalis N.lingualis N.alveolaris inferior(n.mylohyoideus) N.trigeminus un lezyonları Santral periferik

78 Truncus anterior Nn.Temporales profundi Truncus posterior N.alveolaris inferior N.buccalis N.mylohyoideus N.lingualis Ganglion submandibulare

79 Trigeminal neuralgia N.Mandibularis felci

80 N.trigeminus dallarını tutan HERPES ZOSTER (ZONA)

81 N.abducens Somatomotor Sulcus bulbopontinus Nuc.nervi abducentis Fissura orbitalis superior

82

83

84 N.abducens in sağ gözdeki hareketi

85

86 N.Abducens felci

87 N.Abducens felci N.Oculomotorius felci

88 Orbita daki sinirlerin sinus cavernosus ile olan ilişkileri