AZ EMEK VE MASRAF. REHABİLİTASYON (1 kapalı,bozuk, bozuk baltalık, OT, Z sahalarında) EKONOMİK GETİRİ DOĞAYA UYGUNLUK ÇABUK İYİLEŞTİRME

Transkript

1

2 1 AZ EMEK VE MASRAF EKONOMİK GETİRİ REHABİLİTASYON (1 kapalı,bozuk, bozuk baltalık, OT, Z sahalarında) DOĞAYA UYGUNLUK ÇABUK İYİLEŞTİRME REHABİLİTASYON: Orman Amenajman Planlarında, herhangi bir işlem önerilmemiş (1) kapalı sahalar ile bozuk, bozuk baltalık, OT, Z olarak ayrılmış yerlerde, sosyal baskının azalması sonucu meydana gelen olumlu gelişme ve fırsatları kullanarak, orman ekosistemini bozmadan, yetişme muhiti ırklarını yerinde korumak suretiyle, mevcut meşcerelerin gelişme dinamiği ve büyüme enerjisinden maksimum derecede faydalanarak, en az emek ve masrafla gerekli her türlü teknik çalışmalar yaparak, ormanların iyileştirilmesi ve kalitelerinin artırılması çalışmalarıdır.

3 2 Rehabilitasyonda temel unsur ormanda iyileştirme sağlamadır.

4 3 Rehabilitasyonda bir şablon yoktur, ihtiyaca göre bütün silvikültürel metotlar gerekirse kombineli olarak uygulanabilir. Yapılan her iş için o işe ait genel kurallar geçerlidir.

5 4 REHABİLİTASYON TÜRKİYE GENELİ PROGRAM GERÇEKLEŞME Genel Müdürlüğümüz Ormanların Rehabilitasyonu çalışmalarına hız vermiştir.

6 yılı envanterine göre yaklaşık 21,2 milyon ha ülkemiz orman varlığının yarısı verimli, yarısı da verimsiz ormanlardan oluşmaktadır. İyileşme sağlanabilecek bu devasa sahaların rehabilitasyonu konusu önümüzdeki yıllık dönemde Ülkemiz ormancılığının en önemli gündem maddesini oluşturacaktır.

7 6 Orman Varlığımız ve Potansiyel Rehabilitasyon Sahaları. 72,8% 13,7% 13,6% ÖZELLİKLERİ Koru (Mil/Ha) Baltalık (Mil/Ha) İŞLETME ŞEKLİ Toplam (Mil/Ha) Orman Alanının % Verimli 8,940 1,681 10, Verimsiz 6,499 4,068 10, ,439 5,749 21, verimli verimsiz ormansız Toplam % KAPALILIK DERECESİ % KORU ORMANI ALANI Ha. GENEL ORMANLIK SAHA ALANSAL ORANI % 41> (2 ve 3 kapalı) (1 kapalı) 11 > (bozuk) 31 Genç meşcereler Toplam koru

8 7 Bozuk orman alanlarının çokluğu ormanlarımızın büyük kısmının alttan açmacılık, üstten yaylacılık, genelde ise düzensiz ve usulsüz faydalanmalarla tahrip görmüş olmasından kaynaklanmaktadır.

9 NÜFUS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2010 yılı Nüfus Sayımı Sonuçlarına göre ülkemizde kişi yaşamaktadır. Cumhuriyetimizin kurulmasından sonra ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış ve nüfusun olduğu tespit edilmiştir. Geçen 80 yılda beş kattan fazla artış göstermiştir.

10 NÜFÜS döneminde şehirlerde bulunan nüfus oranı önemli bir değişim göstermemiş, 1950 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfus oranı hızla artmıştır. KÖY ŞEHİR dönemi ele alındığında Ülkemizde 1985 yılından sonra şehirlerde bulunan nüfusun, köylerde bulunan nüfustan daha fazla olduğu bir dönem başlamıştır.

11 10 ORMAN İÇİ KÖYLER ORMAN BİTİŞİĞİ KÖYLER ORMAN KÖYLERİ (TOPLAM) YIL KÖY SAYISI NÜFUS KÖY SAYISI NÜFUS KÖY SAYISI NÜFUS Ülkemizde, 2000 yılı nüfus sayımına göre si orman içi, i orman kenarı olmak üzere toplam orman köyü vardır. Orman içi köylerde yaklaşık 2,5 milyon, orman kenarı köylerde 5,1 milyon olmak üzere toplam 7,6 milyon nüfus orman köylerinde yaşamaktadır. Buna göre Türkiye nüfusunun % 11 i orman köylerinde yaşamaktadır. Orman köylerinde yaşayan nüfusun ise % 32 si ise orman içi köylerinde yaşamaktadır.

12 KIL KEÇİSİ TİFTİK KEÇİSİ KOYUN (MERİNOS) KOYUN (YERLİ) SIĞIR (KÜLTÜR) SIĞIR (MELEZ) SIĞIR (YERLİ)

13 12 Yüksek dış göç oranın bir sonucu olarak orman köylerinin nüfusu son yıllarda önemli ölçüde azalmakta olup, göçün devam etmesi nedeni ile gelecek dönemlerde daha da fazla azalması beklenmektedir. Nüfustaki bu gelişmeler ormancılığı olumlu yönde etkilerken büyük şehir merkezlerinde yoğunlaşan nüfus bir çok sosyal problemi de beraberinde getirmiştir. Bu gelişme ormanların sosyal fonksiyonlarını daha da arttırmış ve ormanlara bu yöndeki talepler artmıştır.

14 13 İş gücü kullanımında; Tarım ve ormancılıktan sanayiye doğru kayan hızlı bir gelişim süreci yaşanmaktadır. Bunun sonucunda tarım ve ormancılık sektöründe azalma, sanayi ve hizmet sektöründe ise artma görülmektedir.

15 14 Sanayileşme diye özetleyebileceğimiz süreçte ülkemiz ormanlarındaki baskılar ortadan kalkmış veya kalkmaktadır. Bunun sonucunda da uygun yerlerde doğa kendiliğinden iyileştirme sürecini başlatmaktadır. Rehabilitasyonda amaç bu iyileşme sürecine hız vermek olmalıdır.

16 15 Aksi takdirde iyileştirme fırsatı olan sahalardaki yapılması gereken faaliyetler ile iyileşen yerlerdeki müdahaleler gecikecek, başta ekolojik olmak üzere, ekonomik ve sosyal açıdan önemli kayıplar yaşanacaktır.

17 16 Nerelerde gelişme var? Önceliğimiz ne olmalıdır? Nerelerde, ne yaparak iyileşme sağlayabiliriz? Ne tür silvikültürel müdahaleye ihtiyaç duyuyor?

18 17 Projeyi yapan kişi, alan ve civardaki mevcut imkanları kullanmada bir sanatçı gibi özgür ve üretken olmalı, lüzumunda kombine silvikültürel teknikler kullanmalıdır. Doğal gençleştirme Meşçere bakımı Gençlik bakımı Boşaltma ve Sıklık bakımı Yapay gençleştirme

19 18 Az müdahale ve en az masrafla, hızlı bir şekilde, biyolojik çeşitlilik tüm unsurlarıyla korunmalı, gerekirse azla yetinerek ormanda iyileştirmenin pratik yolları aramalıdır.

20 19 Uzun vadede bile kendiliğinden iyileşme şansının olmadığı sahalarda bulunabilir. Buralarda gerekirse ekim hatta dikim gibi çalışmalarda son çare olarak kararlılıkla yapılacaktır.

21 20 Rehabilitasyon çalışması yeni bir tesis gibi mütalaa edilecek ve sahalar tesis için bir defa rehabilitasyona alınacaktır. Takip eden yıllarda gerekecek her türlü çalışmalar rehabilitasyon bakımı gibi düşünülecektir.

22 21 Çalışma yapılacak rehabilitasyon alanlarının seçiminde önceliklendirme çok önemlidir. Bunu iyi yapmak için başta işletme şefinin bölgesindeki iyileştirmeye konu sahaları kabaca nitelikleri ile bilmesi ve bir strateji geliştirmesi en doğru yoldur.

23 22 Para harcamadan yapılacak çalışmalara, basit faaliyetlerle iyileştirilecek alanlara, iyi yetişme ortamlarına, iyileştirme hızı yüksek alanlara, sosyal problemin olmadığı sahalara ÖNCELİK VERİLECEKTİR. Bütün işletme şefleri bölgesindeki potansiyel rehabilitasyon sahalarındaki çalışmaları yapıp bitirme çabası içinde olacaktır.

24 Erozyonda ilk öncelikler tabloda görüldüğü gibi ilk önceliklerde yer almalıdır. Odun üretimi ve ekonomiklik söz konusu olduğunda ise verim gücü yüksek bozuk alanlar ilk önceliklerde yer alırlar ve o zaman ilk sıralarda yer alırlar. Çünkü buraların verimli hale getirilmesinde daha az emek ve iş gücüne ihtiyaç vardır. Bunları takip eder. 23 Öncelikler BOZULMA BASMAKLARI 1- Ormanlarda ağaç türü değişikliği Erozyon ORMAN İŞLEVLERİ Odun üretimi Ekonomikliği yok orta ucuz 2- Ormanlarda kalite bozukluğu Yok Orta Ucuz 3- Kapalılığı kısmen düşük alanlar 4- Kapalılığı çok düşük alanlar Az Orta Ucuz 4.1- Altında diri örtü var Yok Zayıf Çok pahalı 4.2- Altında diri örtü yok Var Zayıf Pahalı 5- Münferit ağaçlarla kaplı alanlar 5.1- Altında diri örtü var Yok Zayıf Çok pahalı 5.2- Altında diri örtü yok Var Zayıf Pahalı 6- Makilik alanlar Az Yok 7- Çalılaşmış alanlar Var Yok Pahalı 8- Çıplak çayırlaşmış alanlar Var Yok Çok pahalı 9- Çıplak topraklı alanlar Şiddetli Yok Çok pahalı 10- Çıplak kayalık alanlar Şiddetli Yok

25 24 Rehabilitasyon çalışmalarında GENEL ALAN İÇİNDE % 5-10 oranında boş alan kalması doğal kabul edilecek ve bu kabil alanlar için dikim ve ekim öngörülmeyecektir. Zira bu açık sahalar BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK ve YABAN HAYATI için önem arz etmektedir. İlla tam alanda orman kuracağım diye aceleci ve ısrarcı olunmayacaktır.

26 25 Rehabilitasyon çalışmalarında sürgün verme nitelikli yapraklı sahalarda iyi gelişen ve kaliteli gövde yapısına sahip birey ve guruplar yaş ve boya bakılmaksızın muhafaza edilecektir.

27 26 Eğer sahada dejenere olmuş ve zarar görmüş yapraklı fertler varsa bunlara canlandırma kesimi uygulanacaktır.

28 27 Yapraklı yetişme ortamlarına ibreliler dikilmeyecek, buralara mümkün olduğunca yapraklılar getirilecektir. Ancak blok boşluklarda karışımın sağlanması için yetişme ortamına uygun iğne yapraklı türler dikilebilecektir.

29 28 Rehabilitasyon çalışması yaptığımız alanda nadir ve yabani meyve ağaçları/çalıları kalitesine bakılmaksızın korunacak Bu sahalar dışarıdan bakıldığında asla tıraşlanmış bir orman gibi değil, en azından kapalılığı iyice kırılmış boşluklu bir orman gibi görünecektir.

30 Kızılçam gençliklerinin ışıksızlıkta zarar görerek büyümede kabiliyet yitirmelerini dikkate alarak, rehabilitasyon sahalarındaki KIZILÇAM gençliklerin kabulünde DAHA HASSAS OLUNACAKTIR. 29

31 Rehabilitasyon çalışmalarında sahada uygun dağılımda büyüyünce ormanı kurabilecek sayıda ferdin (örneğin adet/ha.) olup olmadığı araştırılacak, varsa buralarda ilave gençliğin gelmesine yönelik çalışmalar yapılmayacaktır. 30

32 31 Özelikle korumanın iyileştirmede ana unsur olarak alındığı sahalardaki tedbirlerin devamlılığı daha da önem kazanmaktadır. İdarecilerin değişiminde bu sahaların dikkatten kaçmasının önüne geçilmesi için gereken önlemler Bölge Müdürlüklerince ve işletme müdürlüklerince alınacaktır.

33 32 Yine eğer rehabilitasyon sahalarında varsa ölü, yaşlı, kuru, kovuk ağaçlardan bir kısmı doğal denge için bırakılacaktır.

34 33 İyileşme potansiyeli olan (1) kapalı sahalar, insan kaynaklı baskılarla kapalılıkları düşmüş, mevcut fertlerde baskı altında kalarak kalitesiz fenotipik özelliklere sahip olabilir. Bu açıdan, mevcut ağaçlar kalitesizdir, bunların tohumlarını yeni generasyona katmayalım şeklinde bir yaklaşım doğru değildir. Bu ağaçlardan gelecek gençliklerin, her zaman dışarıdan ekim ve dikimle getirilenlere nazaran çok daha iyi ve risksiz olduğu kabul edilecektir. Civarda baskı görmeden büyümüş yeni fertler incelendiğinde, bu kabulün doğru olduğu görülecektir.

35 34 (1) kapalı sahalarda, baskının durumu ve yetişme ortamı şartlarına göre yer yer küme, grup, büyük grup şeklinde gençlikler gelmiş olabilir. Bunlar kabul edilecek ve büyük alanlarda aynı yaşlı meşcereler amaçlanmayacaktır. Kalite bozulması, gençliğe baskı gibi zorunluluklar olmadıkça, yaşlı generasyonu boşaltmak için aceleci olunmayacak, uygunsa 2-3 aşamada çıkartılacaktır.altına yeteri kadar gençlik gelmiş ve bu gençliğin sipere ihtiyacı kalmadığı alan ve gruplardaki yaşlı ve kötü görünümlü fertler ilk önce çıkarılacaktır.

36 35 Sıklık veya aralama çağındaki grup veya kümelerde seyreltme ve aralamalar yapılacaktır. Ancak kapalılığın yetersiz olduğu yerlerde 2 3 ferdin bir arada olduğu durumlarda gruplara bakım yapılacak ve daha fazla boşluk oluşturulmamasına dikkat edilecektir.

37 36 Toprak şartlarının iyi fakat meşcerenin bozuk olduğu sahalarda entansif tesis ve kültür metotlarına uygun alanlardan başlamak üzere yapay gençleştirmeler yapılabilecektir.

38 37 Sahası çok olan ve büyük sahalarda dikim ağırlıklı çalışılacak yerlerin yakınında fidanlık olmaması veya ihtiyaca cevap verememesi halinde ya yabani fidan kullanımı için doğal gençleştirme sahalarından yararlanılacak, yada yıllık ihtiyacı karşılayacak büyüklükte geçici fidanlıklar kurulacaktır. Ancak kurulan geçici fidanlıkların en az masrafla kurulmasına özen gösterilecektir. Geçici fidanlık

39 38 Rehabilitasyon yapılacak sahanın özel bir amaç için (örneğin gen koruma alanı, araştırma sahası gibi) tahsis edilmemiş olması gerekir. Rehabilitasyonda klasik planlama ve Meşcere kurma anlayışlarında ısrarcı olunmamalı, şablonal silvikültürel yaklaşımlardan kaçınılmalıdır. Proje düzenlenirken orman amenajman planında buraların bozuk, bozuk baltalık, OT, Z veya her hangi bir işlem önerilmemiş (1) kapalı orman olarak ayrılan yerlerden olmasına dikkat edilecektir. Aktüel durumu bozuk olmasına rağmen, amenajman plan verileri bozuk, bozuk baltalık, OT, Z veya her hangi bir işlem önerilmemiş (1) kapalı orman değilse (Örneğin Çsa, Kcd2 v.b) kesinlikle bu sahalar projede gösterilmeyecektir. Öncelikle bu sahalarda plan değişikliği yapılmalıdır.

40 39 Her türlü kalıntı Meşcereler ve münferit fertlerin siper, tohum ve sürgünlerinden faydalanılmalı, bunlar lokal ırklar olarak yerlerine yeni generasyonlar gelip müstakil yaşama kabiliyetlerini kazanana kadar korunmalıdır.

41 40 Mevcut her türlü vejetasyon orman ekosistemine olumlu etkileri sürdüğü sürece korunmalı ve genetiksel çeşitlilik muhafaza edilmelidir. Rehabilite yapılacak alanlarda tohum ve fidan kullanılması söz konusu olduğunda yetişme ortamına uygun türler ve orijinler kullanılmalıdır.

42 41 ORMANLARIN REHABİLİTASYONU UYGULAMA PROJESİ VE KEŞİF ÖZETİ I. PROJE SAHASININ YERİ Orman Bölge Müdürlüğü : Orman İşletme Müdürlüğü : Orman İşletme Şefliği : Projenin Uygulanacağı Yıl : II. PROJENİN TEMEL AMACI VE KAPSAMI : Öncelikle doğanın bahşettiği yerel kaynak, imkan ve fırsatları kullanarak, en az emek ve masrafla, yani doğaya en az olumsuz müdahale yaparak, aynı zamanda biyolojik çeşitliliği de koruyacak (kombineli) silvikültürel tedbirlerle bu proje kapsamındaki sahalardaki ormanlarımızı iyileştirmektir. Bunu yaparken, bölgenin aslı türleri ve lokal ırkları ile nadir türler de yerinde korunmak suretiyle sürdürülebilir ormancılığın temel ilkelerine bağlı kalınacak ve bu sahalara asla salt odun üretimi maksatlı girilmeyecek, üretimin silvikültürel müdahalenin bir sonucu olduğu daima göz önünde bulundurulacaktır.

43 42 III. BÖLGE ORMANLARININ GEÇMİŞTEKİ DURUMU: Yapacağımız çalışmalara ışık tutabilecek bölgedeki ormanlara yapılan plansız ve bilinçsiz müdahale ve baskıların içeriği ve boyutları ortaya konacaktır. IV. BÖLGENİN JEOLOJİK YAPISI VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ: Müdahale edilecek sahalara ilgili yetişme ortamının kısıtlarını ve özelliklerini anlamamıza yarayacak ve orada yapacağımız çalışma tarzının değiştirmesini gerektirecek (erozyona hassasiyet, arazi yapısı gibi) bilgiler ortaya konacaktır.

44 43 V. YAPILACAK ÇALIŞMALARIN SOSYAL ve EKONOMİK BOYUTU Yapılacak çalışmaların, tablo 2 den çıkarılabilecek bilgilerin dışında, bölge ve yöre halkına sağlayabileceği sosyal ve ekonomik katkılar, orman halk ilişkilerini ve işletmeciliğini etkileyebilecek yönleri varsa açıklanacaktır VI. REHABİLİTE EDİLECEK SAHALAR, AKTÜEL YAPILARI VE GEREKLİ GÖRÜLEN SİLVİKÜLTÜREL ÇALIŞMALAR Bu projeye konu sahaların mevcut durumları kısa ve net bir şekilde belirtilip bu tespitlerle ilişkilendirilerek yapılacak çalışmalar somut olarak (Tablo 1 ve 2 de) ortaya konacaktır. Ayrıca bu sahalar aktüel durumları da dikkate alınarak harita üzerinde gösterilecektir.

45 44 REHABİLİTE EDİLECEK SAHALARIN AKTÜEL DURUMLARINA VE ÖNGÖRÜLEN ÇALIŞMALARA AİT İZAH. (Uyarı: Tablo 1 de 6. ve 7. sütunlarda ilgili açıklamanın yapılmaması meşcerenin ve öngörülen tedbirin standart değerlerde olduğu anlamına gelecektir.) TABLO 1 Satır No (Rehabilitasyon Çalışması Yapılacak Bölmeciğe/ meşcere tipine İlişkin) AMENAJMAN PLAN VERİLERİ Bölme/ (Bölmecik) No. Meşcere Tipi Rumuzu Alanı REHABİLİTASYON ÇALIŞMASI YAPILACAK ALANIN Aktüel Meşcere Tipi Rumuzu Alanı (Rehabilitasyona tabi tutulacak saha miktarı) Rehabilite Edilecek Sahanın Aktüel Durumuna İlişkin Bilgiler Öngörülen Çalışmalara Ait Açıklama Ha Ha

46 45 VII. KEŞİF ÖZETİ Yılı Sıra No Poz No Yapılacak İşin Çeşidi Birimi Miktarı Birim Fiyatı Toplam Tutarı TL TL PROJE GİDERLERİ TOPLAMI Yılı birim fiyatlarına göre yalnız.tl KRŞ'tur. VIII. SONUÇ VE ÖNERİLER Burada, proje uygulanmasında dikkat çekilecek veya gözden kaçmaması gereken hususlar ve sorumluluklar zikredilecektir.

47 46 PROJEYİ DÜZENLEYENLER İşletme Müdür Yardımcısı İşletme Şefi Silvikültür Şube Müdürü UYGUNDUR İşletme Müdürü KONTROL EDİLMİŞTİR Plan-Proje Şube Müdürü TASDİK OLUNUR Bölge Müdürü Not : 1- Aktüel meşcere tipi haritasına yapılacak işler işaretlenerek projeye eklenecektir. 2- Projenin amaç bölümü yukarıdaki gibi yazılacak, gerekli görülen ilaveler yapılabilecektir.

48 47 Öngörülen silvikültürel tedbirlere bu tabloda 19 sütundan sonra ilave yapılabilir.

49 48 Dozere bıçak takarak Dozere bıçak takarak Elle

50 49 SİNOP (BOYABAT)

51 50 SEDİR TOHUMU EKİMİ

52 51 ADAPAZARI-KAYIN Kayın Ormanlarında Orman gülü temizliğinde Ekskavatör kullanımı

53 52 ARDIÇ BUDAMA