EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
|
|
- Aylin Nilüfer Denkel
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku McGraw Hill, 5th edition ISBN: , 2013.
2 2. Bölüm: Temel Kanunlar 2.1 Giriş 1. Bölümde, akım, gerilim ve güç gibi temel kavramlardan bahsedilmişti. Verilen bir devrede bu değerleri bulmak için bazı temel kanunları bilmek gerekir. Bu kanunlar, Ohm kanunu ve Kirchhoff kanunlarıdır. 2.2 Ohm Kanunu Malzemeler genelde, elektrik yükünün akışını engelleme şeklinde bir karakteristik davranışa sahiptirler. Bu fiziksel özellik veya yetenek, direnç olarak bilinir ve R sembolü ile gösterilir. A kesit alanına sahip herhangi bir malzemenin direnci, A kesiti ile l uzunluğuna bağlıdır. Direnci matematiksel şekilde, R = ρ l olarak gösterebiliriz. A Burada, ρ ohm-metre cinsinden malzemenin öz direnci olarak bilinir. 2
3 Tablo 2.1 de bazı genel malzemeler için ρ değerleri verilmiştir ve hangi malzemelerin iletkenler, yalıtkanlar ve yarı iletkenler için kullanıldığı gösterilmiştir. Bazı malzemelerin öz dirençleri: 3
4 Direnç, en basit pasif elemandır. Şekil 2.1 de direnç ve direncin devre sembolü verilmiştir. Ohm Kanunu: Bir direncin uçlarındaki v gerilimi, dirençten geçen i akımıyla doğru orantılıdır. v i Matematiksel şekilde Ohm Kanunu; v = i R olarak tanımlanır. Bir elemanın direnci; elektrik akımının akışını engelleme yeteneği olarak tanımlanır ve ohm (Ω) ile ölçülür. R = v i ve 1 Ω = 1 V/A dir. 4
5 Akım akışı yüksek potansiyelden düşük potansiyele doğru olduğunda, v = i R olur. Eğer akım düşük potansiyelden yüksek potansiyele doğru akarsa, v = i R olur. R = 0 olan bir eleman kısa devre olarak isimlendirilir. v = i R = 0 olur. (Akım herhangi bir değer olabilir, gerilim sıfırdır.) Bir kısa devre, direnci sıfıra yaklaşan bir devre elemanıdır. (Şekil2.2a). R = olan bir eleman açık devre olarak bilinir. Açık devre için, i = lim = 0 olur. R R v (Gerilim herhangi bir değer olabilir, akım sıfırdır.) Bir açık devre, direnci sonsuza yaklaşan bir devre elemanıdır. (Şekil2.2b). 5
6 Bir direnç sabit veya değişken olabilir. Şekil 2.3 de iki sabit direnç türü gösterilmiştir. a) Tel sarımlı direnç, b) karbon film direnç Değişken dirençler ayarlanabilen dirençlerdir. Şekil 2.4a) da değişken bir direnç sembolü gösterilmiştir. Şekil2.4b) deki değişken bir direnç genellikle potansiyometre veya kısaca pot olarak bilinir. 6
7 Potansiyometre, hareketli bir kontağı bulunan üç uçlu bir elemandır. Şekil 2.5 te pot örnekleri verilmiştir. Şekil 2.6 da bir devre kartındaki dirençler görülmektedir. 7
8 Bütün dirençler Ohm kanununu sağlamazlar. Lineer direnç Ohm kanununu sağlar. Şekil 2.7a) da gösterildiği gibi akım-gerilim karakteristiği lineerdir ve direnci sabittir. Nonlineer direnç Ohm kanununu sağlamaz. Şekil 2.7b) de akım-gerilim karakteristiği gösterildiği gibi direnci akımla değişir. Ampül ve diyot, nonlineer (doğrusal olmayan) dirençlere örnek olarak gösterilebilir. 8
9 R direncinin tersi, iletkenlik olarak isimlendirilir ve devre analizinde kullanılan faydalı bir büyüklüktür. İletkenlik G ile gösterilir: G = 1 R = i v İletkenlik, bir elemanın elektrik akımını ne kadar iyi ilettiğinin ölçüsüdür. İletkenliğin birimi siemes (S) veya mho ( ) dur. 1 S = 1 = 1 A/V İletkenlik, bir elemanın elektrik akımını iletme yeteneğidir. Aynı direnç, ohm veya siemens cinsinden ifade edilebilir. Örnek olarak, 10 Ω ile 0.1 S aynıdır. şeklinde yazılabilir. i = Gv 9
10 Bir direnç tarafından harcanan güç R cinsinden, p = vi = i 2 R = v2 R Bir direnç tarafından harcanan güç G cinsinden, şeklinde ifade edilebilir. p = vi = v 2 G = i2 G Bu denklemleri şöyle yorumlayabiliriz: 1. Bir dirençte harcanan güç, hem akımın hem de gerilimin nonlineer bir fonksiyonudur. 2. Direnç (R) ve iletkenlik (G) pozitif büyüklükler olduğundan, bir dirençte harcanan güç her zaman pozitiftir. Böylece, direnç daima devreden güç çeker. 10
11 Örnek 2.1: Bir elektrikli ütü 120 V da 2 A akım çekmektedir. Direncini bulunuz. Çözüm: Ohm kanunundan, R = v i = = 60 Ω Ödev 2.1: Bir tost makinesinin temel bileşeni (rezistans), elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren elektriksel bir elemandır. Buna göre, 15 Ω luk bir rezistansı olan bir tost makinesi 110 V da ne kadar akım çeker? (7.333 A) Ödev 2.2: Şekil 2.9 daki devrede, v gerilimini, G iletkenliğini ve p gücünü hesaplayınız. 30 V, 100 µs, 90 mw 11
12 Örnek 2.2: Şekil 2.8 de gösterilen devrede i akımını, G iletkenliğini ve p gücünü hesaplayınız. Çözüm: Direnç ve gerilim kaynağı aynı uçlara bağlandığından, dirençteki gerilim düşümü gerilim kaynağı kadar olur. Burada akım, i = v R = 30 5 x 10 3 = 6 ma İletkenlik, G = 1 = 1 R 5 x 103 = 0.2 ms Güç değişik yollarla hesaplanabilir: p = vi = 30 6x10 3 = 180 mw p = i 2 R = (6x10 3 ) 2 5x10 3 = 180 mw p = v 2 G = (30) 2 0.2x10 3 = 180 mw 12
13 Örnek 2.2: 20sinπt V luk bir gerilim kaynağı, 5 kω luk bir dirence bağlanmıştır. Dirençten geçen akımı ve harcanan gücü bulunuz. Buradan, i = v = 20sinπt R 5 x 103 = 4sinπt ma p = vi = 80sin 2 πt mw Ödev 2.3: Bir direnç v = 15costV luk bir kaynağa bağlandığında, 30cos 2 t mw anlık güç çekmektedir. i ve R yi bulunuz. (2cost ma, 7.5 kω) 13
14 2.3 Düğüm, Dal ve Çevre Kavramları Bir elektrik devresinin elemanları birbirleriyle çeşitli şekillerde bağlanabildiğinden dolayı, devre topolojisinin temel kavramlarını öğrenmemiz gerekir. Devre topolojisinde, devredeki elemanların yerleştirilmesiyle ilgili özellikleri ve devre bağlantılarını inceleyeceğiz. Dal; akım kaynağı, gerilim kaynağı veya direnç gibi iki uçlu tek bir elemanı ifade eder. Şekil 2.10 daki devrede, 10 V luk gerilim kaynağı, 2 A lik akım kaynağı ve 3 adet direnç olmak üzere 5 adet dal vardır. 14
15 Düğüm; iki veya daha fazla dalın arasındaki bağlantı noktasıdır. Düğüm, bir devrede genellikle bir nokta ile gösterilir. Eğer iki düğümü bir kısa devre birleştiriyorsa, iki düğüm tek bir düğüm oluşturur. Şekil 2.10 daki devrede, a, b ve c olmak üzere üç düğüm vardır. b düğümüne iletken tellerle bağlı olan üç nokta tek bir düğüm oluşturur. Aynı durum c düğümünü oluşturan dört nokta için de geçerlidir. Şekil 2.10 daki devreyi, Şekil 2.11 deki gibi sadece üç düğümle tekrar çizebiliriz. 15
16 Çevre; bir devrede herhangi bir kapalı yoldur. Çevre, bir düğümden başlanarak, herhangi bir düğümden birden fazla geçmeksizin başlangıç düğümüne tekrar gelinmesiyle oluşturulan kapalı bir yoldur. Bir çevre, diğer bir bağımsız çevrede bulunmayan en az bir dalı içeriyorsa bağımsız çevre olarak isimlendirilir. Bağımsız çevreler veya yollar bağımsız denklem sistemleri oluştururlar. Şekil 2.11 de, 2 Ω luk direnç ile oluşturulan abca çevresi bağımsızdır. 3 Ω luk direnç ve akım kaynağı ile oluşturulan ikinci bir çevre bağımsızdır. Üçüncü çevre, 2 Ω luk direnç ile buna paralel bağlı 3 Ω luk dirençten oluşur. Bu çevre de bağımsızdır. Şekil 2.11 de, üç bağımsız çevre bulunmaktadır. 16
17 b adet dal, n adet düğüm ve l adet bağımsız çevreden oluşan bir devre için devre topolojisinin temel teoremi, b = l + n 1 b = 5, n = 3 ise l = 3 olur. İki veya daha fazla eleman, sadece bir düğümü paylaşıyorsa seri bağlıdır ve sonuç olarak aynı akım geçer. İki veya daha fazla eleman, aynı iki düğüme bağlıysa paralel bağlıdır ve sonuç olarak aynı gerilim düşümüne sahiptirler. 17
18 Örnek 2.4: Şekil 2.12 deki devrede dal ve düğüm sayısınız bulunuz. Çözüm: Devrede 4 eleman bulunduğundan, dört dal vardır: 10 V, 5 Ω, 6 Ω ve 2 A. Şekil 2.13 deki devrede bulunan üç düğüm tanımlanmıştır. 5 Ω luk direnç ile 10 V luk gerilim kaynağının her ikisinden aynı akım geçeceğinden seri bağlıdırlar. 6 Ω luk direnç ile 2 A lik akım kaynağının her ikisi de aynı düğümlere (2 ve 3 nolu düğümler) bağlandığından paralel bağlıdırlar. 18
19 Ödev 2.4: Şekil 2.14 deki devrede kaç dal ve düğüm vardır? Cevap: Devrede 5 dal mevcuttur. Şekil 2.15 te tanımlandığı gibi 3 düğüm vardır. 1 Ω luk ve 2 Ω luk dirençler paraleldir. 4 Ω luk direnç ile 10 V luk gerilim kaynağı da paraleldir. 19
20 2.4 Kirchhoff Kanunları Ohm kanunu, devrelerin analizi için tek başına yeterli değildir. Ohm kanunu ile Kirchhoff un iki kanunu birleştirildiğinde elektrik devrelerinin büyük bir kısmı analiz edilebilir. Bu kanunlar; Kirchhoff akım kanunu (KAK) ve Kirchhoff gerilim kanunu (KGK) olarak bilinir. Kirchhoff un birinci kanunu, bir sistemdeki yüklerin cebirsel toplamı değişmez, şeklinde bilinen yüklerin korunumu kanununa dayanır. Kirchhoff akım kanunu (KAK): Bir düğüme (veya kapalı bir sınıra) giren akımların cebirsel toplamı sıfırdır. 20
21 Kirchhoff akım kanunu (KAK) matematiksel olarak; N i n = 0 n=1 şeklinde ifade edilir. Burada N, düğüme bağlı dal sayısı ve i n ise n. düğüme giren (veya düğümden çıkan) akımdır. Bu kanuna göre, düğüme giren akımlar pozitif, düğümden çıkan akımlar negatif veya tam tersi alınabilir. Kirchhoff akım kanununun ispatı için, bir düğümden akan akımların i k t, k = 1,2,, olduğunu kabul edelim. Düğümdeki akımların cebirsel toplamı, i T t = i 1 t + i 2 t + i 3 t + Bu denklemin her iki tarafının integralin alırsak, q T t = q 1 t + q 2 t + q 3 t + olur. Burada q k t = i k t dt ve q T t = i T t dt dir. Ancak elektrik yükünün korunumu kanununa göre, düğümdeki elektrik yüklerinin cebirsel toplamı değişmez, yani düğüm net yük depolamaz. Böylece, q k t = 0 i T t = 0 olur ve Kirchhoff akım kanunu sağlanmış olur. 21
22 Şekil 2.16 daki düğüme Kirchhoff akım kanunu uygulanırsa, i 1 + i 2 + i 3 + i 4 + i 5 = 0 i 1, i 3 ve i 4 düğüme giren akımlar, i 2 ve i 5 düğümden çıkan akımlardır. Terimler yeniden düzenlenirse, i 1 + i 3 + i 4 = i 2 + i 5 olur ve Kirchhoff akım kanununun diğer bir şekli elde edilmiş olur: Bir düğüme giren akımların toplamı, düğümden çıkan akımların toplamına eşittir. Kirchhoff akım kanunu kapalı bir sınıra da uygulanabilir. Şekil 2.17 deki devrede görüldüğü gibi, Kapalı yüzeye giren toplam akım, yüzeyden çıkan toplam akıma eşittir. 22
23 Kirchhoff akım kanununun basit bir uygulaması paralel akım kaynaklarının birleştirilmesidir. Birleştirilen akım, ayrı kaynaklar tarafından verilen akımların cebirsel toplamıdır. Örneğin, Şekil 2.18(a) daki akım kaynakları, Şekil 2.18(b) deki gibi birleştirilebilir. Birleştirilen (eşdeğer) akım kaynağı, a düğümüne Kirchhoff akım kanunu uygulanarak bulunabilir: I T + I 2 = I 1 + I 3 I T = I 1 I 2 + I 3 veya Akımları I 1 ve I 2 olan iki farklı akım kaynağı I 1 = I 2 olmadıkça seri bağlanamaz. 23
24 Kirchooff un ikinci kanunu, enerjinin korunumu prensibine dayanan Kirchhoff gerilim kanunu (KGK) dur. Kirchhoff gerilim kanunu (KGK): Kapalı bir çevredeki bütün gerilimlerin cebirsel toplamı sıfırdır. Kirchhoff gerilim kanunu (KGK) matematiksel olarak; M v m = 0 m=1 şeklinde ifade edilir. Burada M, çevredeki gerilimlerin sayısı (veya çevredeki dal sayısı) ve v m ise m. gerilimidir. Kirchhoff gerilim kanununu göstermek için Şekil 2.19 daki devreyi göz önüne alalım. Çevre etrafında gidildiğinde ilk karşılaşılan ucun polaritesi, her bir gerilimin işareti olarak belirlenir. Herhangi bir daldan başlayarak, çevre etrafında saat yönünde veya saat yönünün tersinde gidilebilir. Şekil 2.19 da gösterildiği gibi gerilim kaynağı ile başladığımızı ve çevre etrafında saat yönünde gittiğimizi kabul edelim. Örneğin, 3. dala ulaştığımızda karşılaşılan ilk uç pozitif olduğundan +v 3 alırız. 4. dala ilk olarak negatif uçtan ulaştığımız için v 4 alırız. 24
25 Böylece Kirchhoff gerilim kanunundan, v 1 + v 2 + v 3 v 4 + v 5 = 0 elde edilir. Terimler yeniden düzenlenirse, v 2 + v 3 + v 5 = v 1 + v 4 olarak elde edilen Kirchhoff gerilim kanunu diğer bir şekilde yorumlanabilir: Düşen gerilimlerin toplamı = Yükselen gerilimlerin toplamı Gerilim kaynakları seri bağlandığında, toplam gerilimi elde etmek için Kirchhoff gerilim kanunu uygulanabilir. Birleştirilen gerilim, ayrı kaynakların gerilimlerinin cebirsel toplamıdır. Örneğin, Şekil 2.20(a) da gösterilen gerilim kaynakları için, Kirchhoff gerilim kanunu uygulanarak, Şekil 2.20(b) deki birleştirilen (eşdeğer) gerilim kaynağı elde edilir. V ab + V 1 + V 2 V 3 = 0 veya V ab = V S = V 1 + V 2 V 3 Gerilimleri V 1 ve V 2 olan iki farklı gerilim kaynağı V 1 = V 2 olmadıkça paralel bağlanamaz. 25
26 2.5 Seri Dirençler ve Gerilim Bölme Şekil 2.29 daki devrede her iki dirençten de aynı i akımı geçtiğinden dolayı bu dirençler seri bağlıdır. Her bir dirence Ohm kanununu uygularsak, v 1 = ir 1, v 2 = ir 2 elde ederiz. Devredeki çevreye saat yönünde giderek Kirchhoff gerilim kanunu uygularsak, v + v 1 + v 2 = 0 olur. Buradan, v = v 1 + v 2 = i(r 1 + R 2 ) i = v R 1 +R 2 v = ir eş R eş = R 1 + R 2 şeklinde iki direnç bir eşdeğer dirençle gösterilebilir. 26
27 2.5 Seri Dirençler ve Gerilim Bölme Şekil 2.29 daki devre, Şekil 2.30 daki eşdeğer devre ile gösterilebilir. Her iki devre, a b uçlarında aynı gerilim-akım ilişkisi gösterdiğinden eşdeğerdir. Eşdeğer devre, bir devrenin analizini basitleştirdiği için faydalıdır. Herhangi bir sayıdaki seri bağlı dirençlerin eşdeğer direnci, ayrı dirençlerin toplamıdır. Seri bağlı N direnç için eşdeğer direnç: R eş = R 1 + R R N = N n=1 Her bir dirençteki gerilim düşümü; v 1 = R 1 R 1 +R 2 v ve v 2 = R 2 R 1 +R 2 v şeklinde elde edilir. v kaynak gerilimi, dirençler arasında direnç değerleriyle doğru orantılı olarak bölünür; büyük dirençte büyük gerilim düşümü olur. Buna gerilim bölme kuralı denir ve Şekil 2.29 daki devre gerilim bölen devre olarak isimlendirilir. R n 27
28 2.6 Paralel Dirençler ve Akım Bölme Şekil 2.31 deki devrede iki direnç paralel bağlıdır ve bundan dolayı her dirençte de aynı gerilim düşümü olur. Ohm kanunundan, v 1 = i 1 R 1, v 2 = i 2 R 2 veya i 1 = v R 1 ve i 2 = v R 2 yazılır. a düğümüne Kirchhoff akım kanunu uygulanırsa toplam akım, olur. Buradan, i = i 1 + i 2 i 1 = v R 1 + v R 2 = v 1 R R 2 = v R eş elde edilir. Burada R eş paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncidir. 1 R eş = 1 R R 2 yazılır ve eşdeğer direnç, R eş = R 1R 2 R 1 +R 2 olur. 28
29 2.6 Paralel Dirençler ve Akım Bölme Paralel bağlı iki direncin eşdeğer direnci, iki direncin çarpımının toplamına bölümüne eşittir. R 1 = R 2 ise, R eş = R 1 /2 olur. N sayıda direncin paralel bağlandığı bir devrede eşdeğer direnç, 1 R eş = 1 R R R N Genellikle paralel dirençler ile çalışıldığında, dirençten daha çok iletkenlik kullanılır. G eş = G 1 + G 2 + G G N Paralel bağlı dirençlerin eşdeğer iletkenliği, ayrı ayrı iletkenliklerinin toplamıdır. Burada iletkenlikler; G eş = 1, G R 1 = 1, G eş R 2 = 1, G 1 R 3 = 1,, G 2 R N = 1, 3 R N Paralel bağlı dirençlerin eşdeğer iletkenliği, seri bağlı dirençlerin eşdeğer direnciyle aynı yolla elde edilir. Seri bağlı dirençlerin eşdeğer iletkenliği ise, paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direnciyle aynı yolla elde edilir. 1 = G eş G 1 G 2 G 3 G N 29
30 2.6 Paralel Dirençler ve Akım Bölme Şekil 2.31 deki a düğümüne giren toplam i akımı verildiğinde, i 1 ve i 2 nasıl elde edilir? Eşdeğer direncin aynı gerilime sahip olduğunu biliyoruz. v = ir eş = ir 1R 2 R 1 +R 2 Burada, i 1 = v R 1 ve i 2 = v R 2 yi yerine yazarsak, i 1 = i 2 = R 2i veya i R 1 +R 1 = G 1i 2 G 1 +G 2 R 1i veya i R 1 +R 2 = G 2i 2 G 1 +G 2 şeklinde elde edilir. Toplam i akımı, dirençler tarafından direnç değerleriyle ters orantılı olarak paylaşılır; daha küçük dirençten daha büyük akım akar. Buna akım bölme kuralı denir ve Şekil 2.31 deki devre akım bölen devre olarak bilinir. 30
31 Şekil 2.31 deki bir dirençlerden birisini sıfır kabul edelim. Mesela, R 2 = 0 olsun. Bu durumda Şekil 2.33(a) da gösterildiği gibi, R 2 direnci kısa devre olur. i 1 = R 2i denkleminde, R 1 +R 2 R 2 = 0 ise i 1 = 0 olur. i 2 = R 1i denkleminde, R 1 +R 2 R 2 = 0 ise i 2 = i olur. Bunun anlamı, i akımının tamamının R 1 direncini bypass ederek (atlayarak), en küçük direnç yolu olan (R 2 = 0) kısa devresinden aktığıdır. Bir devre, kısa devre edildiğinde iki durum meydana gelir: 1. Eşdeğer direnç, R eş = 0 olur. (R 2 = 0 da olduğu gibi) 2. Akımın tamamı kısa devreden geçer. 31
32 Diğer bir durumda, R 2 = olduğunu kabul edelim. Bu durumda Şekil 2.33(b) de gösterildiği gibi, R 2 direnci açık devre olur. i akımı, yine en küçük direnç yolu olan R 1 direncinden akar. R eş = R 1R 2 R 1 +R 2 denkleminde R 2 için limit alarak, eşdeğer direnci, R eş = R 1 olarak elde ederiz. 32
33 2.7 Yıldız Üçgen Dönüşümleri Devre analizinde çoğunlukla dirençlerin ne seri ne de paralel olduğu durumlar ortaya çıkar. Örneğin, Şekil 2.46 daki köprü devreyi göz önüne alalım. Bu şekilde birçok devre, üç uçlu eşdeğer devreler kullanılarak basitleştirilebilir. Bunlar; Şekil 2.47 de gösterildiği gibi yıldız (Y) veya T devresi ile Şekil 2.48 de gösterildiği gibi üçgen ( ) veya pi (Π) devresi dir. Bunlar, üç fazlı devrelerde ve elektrik filtrelerinde kullanılır. Buradaki amacımız, bir devrenin parçası olarak karşılaştığımızda nasıl özdeşleştireceğimiz ve devre analizinde yıldız-üçgen dönüşümünün nasıl uygulanacağıdır. 33
34 Yıldız Üçgen Dönüşümleri Üçgen Yıldız Dönüşümü: Mevcut üçgen devreyi yıldız bir devre ile eşleştiriyoruz ve yıldız devredeki eşdeğer direnci buluyoruz. 34
35 Üçgen - Yıldız Dönüşümü 35
36 Üçgen - Yıldız Dönüşümü Y devredeki her bir direnç, iki komşu Δ dalındaki dirençlerin çarpımının, üç adet Δ direncin toplamına bölümüdür. 36
37 Yıldız - Üçgen Dönüşümü Yıldız bir devrenin üçgen bir devreye dönüşümünü elde etmek için, Yıldız Üçgen Dönüşüm Kuralı: Δ devredeki her bir direnç, Y dirençlerin çarpımlarının toplamının, karşı taraftaki Y direncine bölümüdür. 37
38 Yıldız - Üçgen Dönüşümü olduğunda, yıldız ve üçgen devreler dengelidir, denir. Bu şartlar altında, dönüşüm formülleri şu şekilde olur: 38
39 Doğru Akım Ölçü Aletlerinin Tasarımı Dirençler, akım akışını kontrol etmek için kullanılır. Direncin bu özelliğinin potansiyometre gibi çeşitli uygulamalarda avantajı vardır. Potansiyometre, potansiyel ile metre kelimelerinden elde edilir ve potansiyel ölçebilen anlamına gelir. Potansiyometre (veya kısaca pot), gerilim bölme prensibiyle çalışan üç uçlu bir cihazdır. Aslında potansiyometre, ayarlanabilir bir gerilim bölücüdür. V o = V bc = R bc R ac V i R ac = R ab + R bc Potun kontağı c veya a ya doğru hareket ettirilerek V out çıkışı azaltılır veya artırılır. Potansiyometre, radyo, televizyon vb. cihazlarda ses veya kademe kontrolü için kullanılan bir gerilim düzenleyicidir. 39
40 Doğru Akım Ölçü Aletlerinin Tasarımı Dirençlerin, akım akışını kontrol etmek için kullanıldığı diğer bir uygulama, akım, gerilim ve direnç ölçmede kullanılan analog doğru akım ölçü aletleri (ampermetre, voltmetre ve ohmmetre) dir. Şekil 2.59 da gösterildiği gibi, bir elemana bağlanan voltmetre ve ampermetreyi göz önüne alalım. Voltmetre, bir yükün uçlarındaki gerilimi ölçmektedir ve bu yüzden elemana paralel bağlanmıştır. Voltmetrenin devreden çektiği akımı minimize etmek için kendisine paralel bağlı R m iç direnci çok büyük (teorik olarak sonsuz) seçilir. Voltmetrenin ölçme sınırını genişletmek için, genellikle voltmetreye Şekil 2.60(b) de gösterildiği gibi seri ön dirençler bağlanır. Şekil 2.60(b) deki çok kademeli voltmetre, anahtarın R 1, R 2 veya R 3 e bağlı olup olmamasına göre, sırasıyla 0-1 V, 0-10 V veya V gerilimlerini ölçebilir. 40
41 Doğru Akım Ölçü Aletlerinin Tasarımı Şimdi Şekil 2.60(a) daki tek kademeli voltmetrenin R n ön direnci ile Şekil 2.60(b) deki çok kademeli voltmetrenin R n = R 1, R 2, R 3 ön dirençlerini hesaplayalım. Voltmetrenin R m iç direnci ile seri bağlanacak R n değerini bulmamız gerekir. Herhangi bir tasarımda en kötü şartı göz önüne alırız. Burada, voltmetreden geçen maksimum skala akımının, I ms = I m olmasıyla en kötü durum oluşur. R n ön direnci, R m iç direnci ile seri bağlı olduğundan voltmetreden okunan maksimum skala gerilimi V ms, Buradan, elde ederiz. V ms = I ms (R n + R m ) R n = V ms I ms R m 41
42 Doğru Akım Ölçü Aletlerinin Tasarımı Benzer şekilde, ampermetre, seri olarak bağlandığı yükten geçen akımı ölçmektedir. Şekil 61(a) da gösterildiği gibi ampermetrenin kendisine seri bağlı R m iç direnci, uçlarındaki gerilim düşümünü minimize etmek için çok küçük (teorik olarak sıfır) seçilir. Ampermetrenin ölçme sınırını genişletmek için, genellikle ampermetreye Şekil 2.61(b) de gösterildiği gibi paralel (şönt) dirençler bağlanır. Şönt dirençler ampermetrenin, anahtarın R 1, R 2 veya R 3 e bağlı olup olmamasına göre, sırasıyla 0-10 ma, ma veya 0-1 A kademelerinde ölçüm yapmasını sağlar. 42
43 Doğru Akım Ölçü Aletlerinin Tasarımı Şimdi Şekil 2.61(a) daki tek kademeli ampermetrenin R n şönt direnci ile Şekil 2.61(b) deki çok kademeli ampermetrenin R n = R 1, R 2, R 3 şönt dirençlerini elde edelim. R m ile R n paralel bağlı olduğundan, ampermetreden okunan maksimum skala akımı, I = I ms = I m + I n dir. Burada I n, şönt dirençten (R n ) geçen akımdır. Akım bölme kuralını uygularsak, veya olur. I m = R n = R n R n +R m I ms I m I ms I m R m 43
44 Örnek 2.17: Bir voltmetrenin iç direnci R m = 2 kω ve maksimum skala akımı I ms = 100 μa olduğuna göre, aşağıdaki ölçme alanlarında bir voltmetre tasarlamak için gerekli ön direnç değerlerini hesaplayınız. a) 0-1 V b) 0-5 V c) 0-50 V d) V Çözüm: a) 0-1 V alanında ölçme yapabilmek için, 1 R 1 = 2000 = = 8 kω 100x10 6 b) 0-5 V alanında ölçme yapabilmek için, 5 R 2 = 2000 = = 48 kω 100x10 6 c) 0-50 V alanında ölçme yapabilmek için, 50 R 3 = 2000 = = 498 kω 100x10 6 d) V alanında ölçme yapabilmek için, 100 R 4 = 2000 = = 998 kω 100x
Elektrik Devre Temelleri
Elektrik Devre Temelleri 2. TEMEL KANUNLAR Doç. Dr. M. Kemal GÜLLÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Kocaeli Üniversitesi Bu bölümde Ohm Kanunu Düğüm, dal, çevre 2.1. Giriş Kirchhoff Kanunları Paralel
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıElektrik Devre Temelleri 3
Elektrik Devre Temelleri 3 TEMEL KANUNLAR-2 Doç. Dr. M. Kemal GÜLLÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Kocaeli Üniversitesi ÖRNEK 2.5 v 1 ve v 2 gerilimlerini bulun. (KGK) PROBLEM 2.5 v 1 ve v 2 gerilimlerini
DetaylıElektrik Devre Temelleri
Elektrik Devre Temelleri 3. TEMEL KANUNLAR-2 Doç. Dr. M. Kemal GÜLLÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Kocaeli Üniversitesi ÖRNEK 2.5 v 1 ve v 2 gerilimlerini bulun. (KGK) 1 PROBLEM 2.5 v 1 ve v 2
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıChapter 5. Elektrik Devreleri. Principles of Electric Circuits, Conventional Flow, 9 th ed. Floyd
Elektrik Devreleri Summary Özet Seri devreler Tüm devreler üç ortak özelliğe sahiptir. Bunlar: 1. Gerilim kaynağı. 2. Yük (load). 3. Kapalı yol. Seri bir devrede yalnızca tek bir akım yolu vardır. R 1
DetaylıEEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I
EEM211 ELEKTRİK DEVRELERİ-I Prof. Dr. Selçuk YILDIRIM Siirt Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Kaynak (Ders Kitabı): Fundamentals of Electric Circuits Charles K. Alexander Matthew N.O. Sadiku
DetaylıDoğru Akım Devreleri
Doğru Akım Devreleri ELEKTROMOTOR KUVVETİ Kapalı bir devrede sabit bir akımın oluşturulabilmesi için elektromotor kuvvet (emk) adı verilen bir enerji kaynağına ihtiyaç duyulmaktadır. Şekilde devreye elektromotor
DetaylıBölüm 1. Elektriksel Büyüklükler ve Elektrik Devre Elemanları
Bölüm Elektriksel Büyüklükler ve Elektrik Devre Elemanları. Temel Elektriksel Büyüklükler: Akım, Gerilim, Güç, Enerji. Güç Polaritesi.3 Akım ve Gerilim Kaynakları F.Ü. Teknoloji Fak. EEM M.G. .. Temel
DetaylıMakine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi. Ders Notu-3 Doğru Akım Devreleri Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU
Makine Mühendisliği İçin Elektrik-Elektronik Bilgisi Ders Notu-3 Doğru Akım Devreleri Hazırlayan: Yrd. Doç. Dr. Ahmet DUMLU ELEKTROMOTOR KUVVETİ Kapalı bir devrede sabit bir akımın oluşturulabilmesi için
DetaylıSERİ, PARALEL DİRENÇ DEVRELERİ VE KIRCHHOFF KANUNLARI
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ SERİ, PARALEL DİRENÇ DEVRELERİ VE KIRCHHOFF KANUNLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ SERİ DEVRELER Birden fazla direncin,
DetaylıDers 3- Direnç Devreleri I
Ders 3- Direnç Devreleri I Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt Ahmet.ozkurt@deu.edu.tr http://ahmetozkurt.net İçerik 2. Direnç Devreleri Ohm kanunu Güç tüketimi Kirchoff Kanunları Seri ve paralel dirençler Elektriksel
DetaylıElektrik Müh. Temelleri
Elektrik Müh. Temelleri ELK184 2 @ysevim61 https://www.facebook.com/groups/ktuemt/ 1 Akım, Gerilim, Direnç Anahtar Pil (Enerji kaynağı) V (Akımın yönü) R (Ampül) (e hareket yönü) Şekildeki devrede yük
DetaylıOHM KANUNU DENEY 1 OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMACI
DENEY 1 OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMACI Bu deneyde, Ohm kanunu işlenecektir. Seri ve paralel devrelere ohm kanunu uygulanıp, teorik sonuçlarla deney sonuçlarını karşılaştıracağız ve doğrulamasını yapacağız.
DetaylıDENEY 1 1.1. DC GERİLİM ÖLÇÜMÜ DENEYİN AMACI
DENEY 1 1.1. DC GERİLİM ÖLÇÜMÜ 1. DC gerilimin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. KL-21001 Deney Düzeneğini tanımak. 3. Voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. Devre elemanı üzerinden akım akmasını sağlayan
DetaylıTemel Kavramlar. Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz?
Temel Kavramlar Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz? 1 Elektriksel Yük Elektrik yükü bu dış yörüngede dolanan elektron sayısının çekirdekteki proton
Detaylı7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri
7. Hareketli (Analog) Ölçü Aletleri Hareketli ölçü aletleri genellikle; 1. Sabit bir bobin 2. Dönebilen çok küçük bir parçadan oluşur. Dönebilen parçanın etkisi statik sürtünme (M ss ) şeklindedir. Bunun
Detaylı14. SİNÜSOİDAL AKIMDA DİRENÇ, KAPASİTE, İNDÜKTANS VE ORTAK İNDÜKTANSIN ÖLÇÜLMESİ
14. SİNÜSOİDAL AKIMDA DİRENÇ, KAPASİTE, İNDÜKTANS VE ORTAK İNDÜKTANSIN ÖLÇÜLMESİ Sinüsoidal Akımda Direncin Ölçülmesi Sinüsoidal akımda, direnç üzerindeki gerilim ve akım dalga şekilleri ve fazörleri aşağıdaki
DetaylıF AKIM DEVRELER A. DEVRE ELEMANLARI VE TEMEL DEVRELER
ALTERNATİF AKIM DEVRELERİ A. DEVRE ELEMANLARI VE TEMEL DEVRELER Alternatif akım devrelerinde akımın geçişine karşı üç çeşit direnç (zorluk) gösterilir. Devre elamanları dediğimiz bu dirençler: () R omik
DetaylıBölüm 4 Doğru Akım Devreleri. Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU
Bölüm 4 Doğru Akım Devreleri Prof. Dr. Bahadır BOYACIOĞLU Doğru Akım Devreleri Elektrik Akımı Direnç ve Ohm Yasası Elektromotor Kuvvet (EMK) Kirchoff un Akım Kuralı Kirchoff un İlmek Kuralı Seri ve Paralel
DetaylıDC DEVRE ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ
DC DEVRE ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ Elektrik devresi, kaynak ve yük gibi çeşitli devre elemanlarının herhangi bir şekilde bağlantısından meydana gelir. Bu gibi devrelerin çözümünde genellikle, seri-paralel devrelerin
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL ELEKTRİK DEVRE LABORATUVARI TEMEL DEVRE TEOREMLERİNİN UYGULANMASI
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL ELEKTRİK DEVRE LABORATUVARI TEMEL DEVRE TEOREMLERİNİN UYGULANMASI DENEY SORUMLUSU Arş. Gör. Şaban ULUS Şubat 2014 KAYSERİ
DetaylıDC Akım/Gerilim Ölçümü ve Ohm Yasası Deney 2
DC Akım/Gerilim Ölçümü ve Ohm Yasası Deney 2 DENEY 1-3 DC Gerilim Ölçümü DENEYİN AMACI 1. DC gerilimin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. KL-22001 Deney Düzeneğini tanımak. 3. Voltmetrenin nasıl kullanıldığını
DetaylıHareket halindeki elektrik yüklerinin oluşturduğu bir sistem düşünelim. Belirli bir bölgede net bir yük akışı olduğunda, akımın mevcut olduğu
Akım ve Direnç Elektriksel olaylarla ilgili buraya kadar yaptığımız tartışmalar durgun yüklerle veya elektrostatikle sınırlı kalmıştır. Şimdi, elektrik yüklerinin hareket halinde olduğu durumları inceleyeceğiz.
DetaylıDENEY-3 AKIM VE GERİLİM BÖLME KIRCHOFF AKIM VE GERİLİM KANUNLARININ İNCELENMESİ
DENEY-3 AKIM VE GERİLİM BÖLME KIRCHOFF AKIM VE GERİLİM KANUNLARININ İNCELENMESİ Deneyin Amacı: Gerilim ve akım bölmenin anlaşılması, Ohm ve Kirchoff kanunlarının geçerliliğinin deneysel olarak gözlenmesi.
DetaylıT.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 1
T.C. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BMT103 ELEKTRİK DEVRE TEMELLERİ DERSİ LABORATUVARI DENEY NO: 1 DİRENÇ DEVRELERİNDE OHM VE KİRSHOFF KANUNLARI Arş. Gör. Sümeyye
DetaylıÖlçüm Temelleri Deney 1
Ölçüm Temelleri Deney 1 Deney 1-1 Direnç Ölçümü GENEL BİLGİLER Tüm malzemeler, bir devrede elektrik akımı akışına karşı koyan, elektriksel dirence sahiptir. Elektriksel direncin ölçü birimi ohmdur (Ω).
DetaylıDüzenlenirse: 9I1 5I2 = 1 108I1 60I2 = 12 7I1 + 12I2 = 4 35I1 60I2 = I1 = 8 I 1
ELEKTRİK-ELEKTRONİK DERSİ FİNAL/BÜTÜNLEME SORU ÖRNEKLERİ Şekiller üzerindeki renkli işaretlemeler soruya değil çözüme aittir: Maviler ilk aşamada asgari bağımsız denklem çözmek için yapılan tanımları,
DetaylıÇukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği
Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#8 I-V ve V-I Dönüştürücüler Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY 8 I-V ve
DetaylıKIRCHHOFF YASALARI VE WHEATSTONE(KELVİN) KÖPRÜSÜ
KIRCHHOFF YASALARI VE WHEATSTONE(KELVİN) KÖPRÜSÜ Deneyin Amacı Bu deneyin amacı, seri, paralel ve seri-paralel bağlı dirençleri tanımak, Kirchhoff Yasalarının uygulamasını yapmak, eşdeğer direnç hesaplamasını
Detaylı2. DA DEVRELERİNİN ANALİZİ
2. DA DEVRELERİNİN ANALİZİ 1 Hatları birbirini kesmeyecek şekilde bir düzlem üzerine çizilebilen devrelere Planar Devre adı verilir. Hatlarında kesişme olan bazı devreler de (şekil-a) kesişmeleri yok edecek
DetaylıDENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI (OHM, KİRCHOFF AKIM VE GERİLİM)
DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI (OHM, KİRCHOFF AKIM VE GERİLİM) A. DENEYİN AMACI : Ohm ve Kirchoff Kanunları nın geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. B. KULLANILACAK ARAÇ VE MALZEMELER : 1. Multimetre
DetaylıELEKTRİK AKIMI Elektrik Akım Şiddeti Bir İletkenin Direnci
ELEKTRİK AKIMI Elektrikle yüklü ve potansiyelleri farklı olan iki iletken küreyi, iletken bir telle birleştirilirse, potansiyel farkından dolayı iletkende yük akışı meydana gelir. Bir iletkenden uzun süreli
DetaylıTEMEL DC ÖLÇÜMLERİ: AKIM ÖLÇMEK: Ampermetre ile ölçülür. Ampermetre devreye seri bağlanır.
TEMEL DC ÖLÇÜMLERİ: AKIM ÖLÇMEK: Ampermetre ile ölçülür. Ampermetre devreye seri bağlanır. AMPERMETRENİN ÖLÇME ALANININ GENİŞLETİLMESİ: Bir ampermetre ile ölçebileceği değerden daha yüksek bir akım ölçmek
DetaylıELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI
ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ
DetaylıAşağıdaki formülden bulunabilir. S16-Kesiti S1=0,20 mm²,uzunluğu L1=50 m,özdirenci φ=1,1 olan krom-nikel telin direnci kaç ohm dur? R1=?
S1-5 kw lık bir elektrik cihazı 360 dakika süresince çalıştırılacaktır. Bu elektrik cihazının yaptığı işi hesaplayınız. ( 1 saat 60 dakikadır. ) A-30Kwh B-50 Kwh C-72Kwh D-80Kwh S2-400 miliwatt kaç Kilowatt
DetaylıDENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI-GERİLİM VE AKIM ÖLÇÜMLERİ
DENEY 2: TEMEL ELEKTRİK YASALARI-GERİLİM VE AKIM ÖLÇÜMLERİ A. DENEYİN AMACI : Ohm ve Kirchoff Kanunları nın geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi ve gerilim ve akım ölçümlerinin yapılması B. KULLANILACAK
DetaylıDENEY 2. Şekil 2.1. 1. KL-13001 modülünü, KL-21001 ana ünitesi üzerine koyun ve a bloğunun konumunu belirleyin.
DENEY 2 2.1. AC GERİLİM ÖLÇÜMÜ 1. AC gerilimlerin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. AC voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. AC voltmetre, AC gerilimleri ölçmek için kullanılan kullanışlı bir cihazdır.
Detaylı1) Seri ve paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncinin bulunması. 2) Kirchhoff akım ve gerilim yasalarının incelenmesi.
DENEY 3. DİRENÇLERİN SERİ VE PARALEL BAĞLANMASI Amaç: 1) Seri ve paralel bağlı dirençlerin eşdeğer direncinin bulunması. 2) Kirchhoff akım ve gerilim yasalarının incelenmesi. Kuramsal Bilgi: Elektrik devrelerinde
DetaylıDENEY 1- LABORATUAR ELEMANLARININ TANITIMI VE DC AKIM, DC GERİLİM, DİRENÇ ÖLÇÜMLERİ VE OHM KANUNU
DENEY 1- LABORATUAR ELEMANLARININ TANITIMI VE DC AKIM, DC GERİLİM, DİRENÇ ÖLÇÜMLERİ VE OHM KANUNU 1.1. DENEYİN AMAÇLARI Ölçü aletleri, Breadboardlar ve DC akım gerilim kaynaklarını kullanmak Sayısal multimetre
DetaylıOHM KANUNU DĠRENÇLERĠN BAĞLANMASI
OHM KANUNU DĠRENÇLERĠN BAĞLANMASI 2.1 Objectives: Ohm Kanunu: Farklı direnç değerleri için, dirence uygulanan gerilime göre direnç üzerinden akan akımın ölçülmesi. Dirençlerin Seri Bağlanması: Seri bağlı
DetaylıMekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Ohm-Kirchoff Kanunları ve AC Bobin-Direnç-Kondansatör
YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 2 Deney Adı: Ohm-Kirchoff Kanunları ve Bobin-Direnç-Kondansatör Malzeme Listesi:
DetaylıKIRCHOFF'UN AKIMLAR VE GERĠLĠMLER YASASININ DENEYSEL SAĞLANMASI
K.T.Ü ElektrikElektronik Müh.Böl. Temel Elektrik Laboratuarı I KICHOFF'UN KIML E GEĠLĠMLE YSSININ DENEYSEL SĞLNMSI KICHOFF'UN KIML YSSI: Bir elektrik devresinde, bir düğümde bulunan kollara ilişkin akımların
DetaylıNedim Tutkun, PhD, MIEEE Düzce Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Konuralp Düzce
ELEKTRİK DEVRELERİ I ÖRNEK ARASINAV SORULARI Nedim Tutkun, PhD, MIEEE nedimtutkun@duzce.edu.tr Düzce Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü 81620 Konuralp Düzce Soru-1) Şekildeki devrede
DetaylıDoğru Akım Devreleri
Bölüm 28 Doğru Akım Devreleri Elektro Motor Kuvvet Seri ve Paralel Dirençler Kirchhoff un Kuralları RC Devreleri Elektrik Ölçüm Aletleri Öğr. Gör. Dr. Mehmet Tarakçı http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/
DetaylıARASINAV SORULARI. EEM 201 Elektrik Devreleri I
Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü 2017-2018 EĞĠTĠM- ÖĞRETĠM YILI YAZ OKULU ARASINAV SORULARI EEM 201 Elektrik Devreleri I Tarih: 04-07-2018 Saat: 11:45-13:00 Yer: Merkezi Derslikler
DetaylıProblem Çözmede Mühendislik Yaklaşımı İzlenecek Yollar Birimler ve ölçekleme Yük, akım, gerilim ve güç Gerilim ve akım kaynakları Ohm yasası
Yrd. Doç. Dr. Fatih KELEŞ Problem Çözmede Mühendislik Yaklaşımı İzlenecek Yollar Birimler ve ölçekleme Yük, akım, gerilim ve güç Gerilim ve akım kaynakları Ohm yasası 2 Mühendislik alanında belli uzmanlıklar
DetaylıDĐRENÇ DEVRELERĐNDE KIRCHOFF UN GERĐLĐMLER ve AKIMLAR YASASI
DENEY NO: DĐRENÇ DEVRELERĐNDE KIRCHOFF UN GERĐLĐMLER ve AKIMLAR YASASI Bu deneyde direnç elamanını tanıtılması,board üzerinde devre kurmayı öğrenilmesi, avometre yardımıyla direnç, dc gerilim ve dc akım
Detaylı2. KİRCHHOFF YASALARI AMAÇLAR
2. KİRCHHOFF YSLRI MÇLR 1. Kirchhoff yasalarının doğruluğunu deneysel sonuçlarla karşılaştırmak 2. Dirençler ile paralel ve seri bağlı devreler oluşturarak karmaşık devre sistemlerini kurmak. RÇLR DC güç
DetaylıChapter 7. Elektrik Devreleri. Principles of Electric Circuits, Conventional Flow, 9 th ed. Floyd
Elektrik Devreleri Summary Özet Birleşik devreler Çoğu pratik devreler seri ve paralel elektriksel elemanların birleşiminden oluşur. Seri ve paralel devre elemanları birleştirilerek çoğu zaman analiz işlemi
DetaylıDENEY-4 WHEATSTONE KÖPRÜSÜ VE DÜĞÜM GERİLİMLERİ YÖNTEMİ
DENEY- WHEATSTONE KÖPÜSÜ VE DÜĞÜM GEİLİMLEİ YÖNTEMİ Deneyin Amacı: Wheatson köprüsünün anlaşılması, düğüm gerilimi ile dal gerilimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kullanılan Alet-Malzemeler: a) DC güç
DetaylıYAPILACAK DENEYLERİN LİSTESİ
YPILCK DENEYLERİN LİSTESİ 1. Ohm ve Kirşof Yasalarının Doğrulaması 2. Düğüm Noktası Gerilimleri ve Çevre kımları Yöntemlerinin Doğrulanması 3. Tevenin ve Norton Teoremlerinin Doğrulaması 4. Süperpozisyon
DetaylıEEME 210 ELEKTRONİK LABORATUARI
Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü EEME 210 ELEKTRONİK LABORATUARI DENEY 01: DİYOTLAR ve DİYOTUN AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ 2014-2015 BAHAR Grup Kodu: Deney
DetaylıElektrik Müh. Temelleri
Elektrik Müh. Temelleri ELK184 3 @ysevim61 https://www.facebook.com/groups/ktuemt/ Elektrik Mühendisliğinin TemelleriYrd. Doç. Dr. Yusuf SEİM 1 ÜÇGEN YLDZ DÖNÜŞÜMÜ Aşağıdaki devrenin kaynağından bakıldığı
DetaylıDENEY 0: TEMEL BİLGİLER
DENEY 0: TEMEL BİLGİLER Deneyin macı: Temel elektriksel ölçü aletleri olan ampermetre ve voltmetrenin kullanılması.. Laboratuvar Kuralları:. Her öğrenci dönem başında ilan edilen bütün deneyleri yapmak
DetaylıV R. Devre 1 i normal pozisyonuna getirin. Şalter (yukarı) N konumuna alınmış olmalıdır. Böylece devrede herhangi bir hata bulunmayacaktır.
Ohm Kanunu Bir devreden geçen akımın şiddeti uygulanan gerilim ile doğru orantılı, devrenin elektrik direnci ile ters orantılıdır. Bunun matematiksel olarak ifadesi şöyledir: I V R Burada V = Gerilim (Birimi
DetaylıDENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ
DENEY-6 THEVENİN TEOREMİNİN İNCELENMESİ MAKSİMUM GÜÇ TRANSFERİ Deneyin Amacı : Thevenin teoreminin geçerliliğinin deneysel olarak gözlemlenmesi. Maksimum güç transferi teoreminin geçerliliğinin deneysel
DetaylıBölüm 1 Temel Ölçümler
Bölüm 1 Temel Ölçümler DENEY 1-1 Direnç Ölçümü DENEYİN AMACI 1. Ohmmetrenin temel yapısını öğrenmek. 2. Ohmmetre kullanarak nasıl direnç ölçüleceğini öğrenmek. GENEL BİLGİLER Tüm malzemeler, bir devrede
DetaylıElektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz?
30.09.2011 Elektrik Nedir? Elektrik nedir? Elektrikler geldi, gitti, çarpıldım derken neyi kastederiz? 1 Elektriksel Yük Elektrik yükü bu dış yörüngede dolanan elektron sayısının çekirdekteki proton sayısından
DetaylıELEKTRİK DEVRELERİ UYGULAMALARI
ELEKTRİK DEVRELERİ UYGULAMALARI 2017/2018 GÜZ YARIYILI Uygulamalar için Gerekli Malzemeler 4 adet 100 Ω Direnç 4 adet 1K Direnç 4 adet 2.2K Direnç 4 adet 10K Direnç 4 adet 33K Direnç 4 adet 100K Direnç
DetaylıŞekil 1: Diyot sembol ve görünüşleri
DİYOTLAR ve DİYOTUN AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Diyotlar; bir yarısı N-tipi, diğer yarısı P-tipi yarıiletkenden oluşan kristal elemanlardır ve tek yönlü akım geçiren yarıiletken devre elemanlarıdır. N
DetaylıBÖLÜM 3 ALTERNATİF AKIMDA SERİ DEVRELER
BÖÜM 3 ATENATİF AKMDA SEİ DEVEE 3.1 - (DİENÇ - BOBİN SEİ BAĞANMAS 3. - (DİENÇ - KONDANSATÖÜN SEİ BAĞANMAS 3.3 -- (DİENÇ-BOBİN - KONDANSATÖ SEİ BAĞANMAS 3.4 -- SEİ DEVESİNDE GÜÇ 77 ATENATİF AKM DEVE ANAİİ
DetaylıDENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi
DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi Deneyin Amacı: Bu deneyin amacı; Avometre ile doğru akım ve gerilimin ölçülmesidir. Devrenin kollarından geçen akımları ve devre elemanlarının üzerine düşen
Detaylı12. DC KÖPRÜLERİ ve UYGULAMALARI
Wheatstone Köprüsü ile Direnç Ölçümü 12. DC KÖPRÜLERİ ve UYGULAMALARI Orta değerli dirençlerin (0.1Ω
DetaylıEEM 201 DEVRE TEORĐSĐ I DENEY 3
GERĐLĐM BÖLÜCÜ EEM 0 DEVRE TEORĐSĐ I 3. Amaçlar: Yük Olmadan Gerilim Bölücü Đşlemi: Yüksüz gerilim bölücü devrede gerilim oranlarının ölçülmesi. Gerilim bölücü formülü. Yük Altında Gerilim Bölücü: Yük
DetaylıDeğişken Doğru Akım Zaman göre yönü değişmeyen ancak değeri değişen akımlara değişken doğru akım denir.
DC AKIM ÖLÇMELERİ Doğru Akım Doğru akım, zamana bağlı olarak yönü değişmeyen akıma denir. Kısa gösterimi DA (Doğru Akım) ya da İngilizce haliyle DC (Direct Current) şeklindedir. Doğru akımın yönü değişmese
Detaylıdq I = (1) dt OHM YASASI ve OHM YASASI İLE DİRENÇ ÖLÇÜMÜ
OHM YASASI ve OHM YASASI İLE DİRENÇ ÖLÇÜMÜ AMAÇLAR Ohm yasasına uyan (ohmik) malzemeler ile ohmik olmayan malzemelerin akım-gerilim karakteristiklerini elde etmek. Deneysel akım gerilim değerlerini kullanarak
Detaylı7. ÜNİTE AKIM, GERİLİM VE DİRENÇ
7. ÜNİTE AKIM, GERİLİM VE DİRENÇ KONULAR 1. AKIM, GERİLİM VE DİRENÇ 2. AKIM BİRİMİ, ASKATLARI VE KATLARI 3. GERİLİM BİRİMİ ASKATLARI VE KATLARI 4. DİRENÇ BİRİMİ VE KATLARI 7.1. AKIM, GERİLİM VE DİRENÇ
DetaylıELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRİK DEVRELERİ I LABORATUVARI DENEY RAPORU. Deney No: 5 Güç Korunumu
TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİKELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRİK DEVRELERİ LABORATUVAR DENEY RAPORU Deney No: 5 Güç Korunumu Yrd. Doç Dr. Canan ORAL Arş. Gör. Ayşe AYDN YURDUSEV Öğrencinin: Adı Soyadı Numarası
DetaylıDENEY 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU
Adı Soyadı: Öğrenci No: DENEY 5 ÖN HAZIRLIK RAPORU 1) a. Şekildeki devreyi aşağıdaki breadboard üzerine kurulumunu çizerek gösteriniz.(kaynağın kırmızı ucu + kutbu, siyah ucu - kutbu temsil eder.) b. R
DetaylıKANUNLAR : Bir iletkenin iki ucu arasındaki potansiyel farkının,iletkenden geçen akım şiddetine oranı sabittir.
KANUNLAR : Elektrik ve elektronikle ilgili konuları daha iyi anlayabilmek için, biraz hesap biraz da kanun bilgisine ihtiyaç vardır. Tabii bunlar o kadar zor hasaplar değil, yalnızca Aritmetik düzeyinde
Detaylı3. HAFTA BLM223 DEVRE ANALİZİ. Yrd. Doç Dr. Can Bülent FİDAN. hdemirel@karabuk.edu.tr
3. HAFTA BLM223 Yrd. Doç Dr. Can Bülent FİDAN hdemirel@karabuk.edu.tr Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 3. OHM KANUNU, ENEJİ VE GÜÇ 3.1. OHM KANUNU 3.2. ENEJİ VE GÜÇ 3.3.
DetaylıDENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi
DENEY FÖYÜ 2: Doğru Akım ve Gerilimin Ölçülmesi Deneyin Amacı: Avometre ile doğru akım ve gerilimin ölçülmesi. Devrenin kollarından geçen akımları ve devre elemanlarının üzerine düşen gerilimleri analitik
DetaylıSAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUARI DENEYİ YAPTIRAN: DENEYİN ADI: DENEY NO: DENEYİ YAPANIN ADI ve SOYADI: SINIFI: OKUL NO: DENEY GRUP NO:
DetaylıOsiloskop ve AC Akım Gerilim Ölçümü Deney 3
Osiloskop ve AC Akım Gerilim Ölçümü Deney 3 DENEY 1-6 AC Gerilim Ölçümü DENEYİN AMACI 1. AC gerilimlerin nasıl ölçüldüğünü öğrenmek. 2. AC voltmetrenin nasıl kullanıldığını öğrenmek. GENEL BİLGİLER AC
DetaylıŞekil 1. R dirençli basit bir devre
DENEY 2. OHM KANUNU Amaç: incelenmesi. Elektrik devrelerinde gerilim, akım ve direnç arasındaki ilişkinin Ohm kanunu ile Kuramsal Bilgi: Bir iletkenden geçen elektrik akımına karşı, iletken maddenin içyapısına
DetaylıELK273 Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Temelleri Ders 4- Direnç Devreleri II
ELK273 Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Temelleri Ders 4- Direnç Devreleri II Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt Ahmet.ozkurt@deu.edu.tr http://ahmetozkurt.net Gerilim Bölücü Bir gerilim kaynağından farklı
DetaylıDENEY NO: 2 KIRCHHOFF UN AKIMLAR YASASI. Malzeme ve Cihaz Listesi:
DENEY NO: 2 KIRCHHOFF UN AKIMLAR YASASI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 12 k direnç 1 adet 2. 15 k direnç 1 adet 3. 18 k direnç 1 adet 4. 2.2 k direnç 1 adet 5. 8.2 k direnç 1 adet 6. Breadboard 7. Dijital
DetaylıT.C. AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ EEM207/ GEEM207 ELEKTRONİK-I LABORATUVARI DENEY RAPORU
T.C. AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ EEM207/ GEEM207 DENEY RAPORU DENEY 1. YARI İLETKEN DİYOT KARAKTERİSTİĞİ Yrd.Doç.Dr. Engin Ufuk ERGÜL Ar.Gör. Ayşe AYDIN YURDUSEV
DetaylıI R DENEY Ohm Kanunun İncelenmesi
DENEY 3 3.1 Ohm Kanunun İncelenmesi Not: Deneye gelmeden önce Kirchoff kanunları deneyinin tablosunda (Sayfa 7) teorik sonuçlar yazan kısmı Şekil 3.2.1 de verilen devre şemasına göre hesaplayıp doldurunuz.
DetaylıDENEY 1 Basit Elektrik Devreleri
ULUDAĞ ÜNİVESİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM203 Elektrik Devreleri Laboratuarı I 204-205 DENEY Basit Elektrik Devreleri Deneyi Yapanın Değerlendirme Adı Soyadı : Deney
DetaylıALTERNATİF AKIMIN DENKLEMİ
1 ALTERNATİF AKIMIN DENKLEMİ Ani ve Maksimum Değerler Alternatif akımın elde edilişi incelendiğinde iletkenin 90 ve 270 lik dönme hareketinin sonunda maksimum emk nın indüklendiği görülür. Alternatif akımın
DetaylıŞekil 1: Zener diyot sembol ve görünüşleri. Zener akımı. Gerilim Regülasyonu. bölgesi. Şekil 2: Zener diyotun akım-gerilim karakteristiği
ZENER DİYOT VE AKIM-GERİLİM KARAKTERİSTİĞİ Küçük sinyal diyotları, delinme gerilimine yakın değerlerde hasar görebileceğinden, bu değerlerde kullanılamazlar. Buna karşılık, Zener diyotlar delinme gerilimi
Detaylı6. DİRENÇ ÖLÇME YÖNTEMLERİ VE WHEATSTONE KÖPRÜSÜ
AMAÇLAR 6. DİRENÇ ÖLÇME YÖNTEMLERİ VE WHEATSTONE KÖPRÜSÜ 1. Değeri bilinmeyen dirençleri voltmetreampermetre yöntemi ve Wheatstone Köprüsü yöntemi ile ölçmeyi öğrenmek 2. Hangi yöntemin hangi koşullar
DetaylıDENEY FÖYÜ 1: Direnç Ölçme ve Devre Kurulma
DENEY FÖYÜ 1: Direnç Ölçme ve Devre Kurulma Deneyin Amacı: Elektrik Elektroniğin temel bileşeni olan direnç ile ilgili temel bigileri edinme, dirençlerin renk kodlarını öğrenme ve dirençlerin breadboard
DetaylıBu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır.
Bu deneyde lab cihazlarının kullanımı için 4 uygulama yapılacaktır. Uygulama -1: Dirençlerin Seri Bağlanması Uygulama -2: Dirençlerin Paralel Bağlanması Uygulama -3: Dirençlerin Karma Bağlanması Uygulama
Detaylı9. Güç ve Enerji Ölçümü
9. Güç ve Enerji Ölçümü Güç ve Güç Ölçümü: Doğru akım devrelerinde, sürekli halde sadece direnç etkisi mevcuttur. Bu yüzden doğru akım devrelerinde sadece dirence ait olan güçten bahsedilir. Sürekli halde
DetaylıELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY 2
ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY 2 2.1. ÇEVRE AKIMLAR YÖNTEMİ Elektrik devrelerinin çözümünde kullanılan en basit ve en kolay yöntemlerden biri çevre akımları yöntemidir.
DetaylıDENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ
DENEY 1 DİYOT KARAKTERİSTİKLERİ 1.1. DENEYİN AMACI Bu deneyde diyotların akım-gerilim karakteristiği incelenecektir. Bir ölçü aleti ile (volt-ohm metre) diyodun ölçülmesi ve kontrol edilmesi (anot ve katot
DetaylıELEKTRİK DEVRELERİ-2 LABORATUVARI VI. DENEY FÖYÜ
ELEKTİK DEELEİ-2 LABOATUAI I. DENEY FÖYÜ ALTENATİF AKIM DEESİNDE GÜÇ ÖLÇÜMÜ Amaç: Alternatif akım devresinde harcanan gücün analizi ve ölçülmesi. Gerekli Ekipmanlar: AA Güç Kaynağı, 1kΩ Direnç, 0.5H Bobin,
DetaylıÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY: 6. --Thevenin Eşdeğer Devresi--
ÖLÇME VE DEVRE LABORATUVARI DENEY: 6 --Thevenin Eşdeğer Devresi-- DENEYİN AMACI Deneyin amacı iki terminal arasındaki gerilim ve akım ölçümlerini yaparak, Thevenin eşdeğer devresini elde etmektir. GEREKLİ
DetaylıTEMEL KAVRAMLAR BİRİM SİSTEMİ TEMEL NİCELİKLER DEVRE ELEMANLARI ÖZET
TEMEL KAVRAMLAR BİRİM SİSTEMİ TEMEL NİCELİKLER DEVRE ELEMANLARI ÖZET EBE-211, Ö.F.BAY 1 Temel Elektriksel Nicelikler Temel Nicelikler: Akım,Gerilim ve Güç Akım (I): Eletrik yükünün zamanla değişim oranıdır.
DetaylıDİRENÇ ELEMANLARI, 1-KAPILI DİRENÇ DEVRELERİ VE KIRCHHOFF UN GERİLİMLER YASASI
DENEY NO: 1 DİRENÇ ELEMANLARI, 1-KAPILI DİRENÇ DEVRELERİ VE KIRCHHOFF UN GERİLİMLER YASASI Malzeme ve Cihaz Listesi: 1. 10 direnç 1 adet 2. 100 direnç 3 adet 3. 180 direnç 1 adet 4. 330 direnç 1 adet 5.
DetaylıADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU
ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN
DetaylıEEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER)
EEM 0 DENEY 9 Ad&oyad: R DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANTA R DEVRELERİ (FİLTRELER) 9. Amaçlar Değişken frekansta R devreleri: Kazanç ve faz karakteristikleri Alçak-Geçiren filtre Yüksek-Geçiren filtre
DetaylıA.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ÖLÇME TEKNİĞİ 9. HAFTA
A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü ÖLÇME TEKNİĞİ 9. HAFTA İÇİNDEKİLER Güç Çeşitleri ve Ölçümü Güç Çeşitleri Görünür Güç ve Hesaplaması Aktif Güç Aktif güç tüketen tüketiciler GÜÇ ÇEŞİTLERİ VE ÖLÇÜMÜ
DetaylıKAYNAK DÖNÜŞÜMÜ NORTON-THEVENIN ve SÜPERPOZİSYON TEOREMLERİ & İŞ-GÜÇ-ENERJİ
KAYNAK DÖNÜŞÜMÜ NORTON-THEVENIN ve SÜPERPOZİSYON TEOREMLERİ & İŞ-GÜÇ-ENERJİ GERİLİM KAYNAĞINDAN AKIM KAYNAĞINA DÖNÜŞÜM Gerilim kaynağını akım kaynağına dönüşüm yapılabilir. Bu dönüşüm esnasında kaynağın
DetaylıAMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
AMASYA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM 108 Elektrik Devreleri I Laboratuarı Deneyin Adı: Kırchoff un Akımlar Ve Gerilimler Yasası Devre Elemanlarının Akım-Gerilim
Detaylı