Periferal Ossifiye Fibroma ve Tedavisi

Transkript

1 OLGU SUNUMU Periferal Ossifiye Fibroma ve Tedavisi Duygu YAZICIOĞLU, a A. Mine TÜZÜNER ÖNCÜL, a Ömür DERECİ a a Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD, Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ankara Ge liş Ta ri hi/re ce i ved: Ka bul Ta ri hi/ac cep ted: Ya zış ma Ad re si/cor res pon den ce: Duygu YAZICIOĞLU Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ağız, Diş, Çene Hastalıkları ve Cerrahisi AD, Ankara, TÜRKİYE/TURKEY duyguaytac@gmail.com ÖZET Pe ri fe ral os si fi ye fib ro ma, re ak tif pro li fe ras yon gös te ren, mu ko za dan ka ba rık, po li po id ve no dü ler ya pı da jin ji val bir lez yon dur. Sık lık la mak sil la da ve ön böl ge ler de lo ka li ze olup, 1-2 cm çap lı, sap lı ve ya ge niş ta ban lı dır. Genç ler de ve eriş kin ler de sık lık la gö rü lür. İliş ki li ol du ğu diş ler de mo bi li te ye ne den ola bi lir. Kli nik ve his to lo jik ola rak pe ri fe ral dev hüc re li gra nü lo ma ve pi yo je nik gra nü lo ma ayı rı cı ta nı sın da önem li dir. Te da vi sin de cer ra hi ola rak de rin de ki pe ri ost da dâhil ol mak üze re tam ola rak ek siz yo nu ge rek mek te dir. Sey rek ola rak nüks gö rül mek te dir. Kli ni ği mi ze sağ maksil ler mo lar böl ge jin ji val mu ko za da ağ rı lı şiş lik şikâye ti ile ge len 27 ya şın da ki ka dın has ta da, 1. mo - lar diş ile iliş ki li, sap lı olan, 5x3x2,5 cm bo yut la rın da ki yu mu şak do ku kit le si ek si ze edil miş ve il gi li diş le rin çe ki mi ya pıl mış tır. Lez yon his to pa to lo jik ola rak in ce len miş ve pe ri fe ral os si fi ye fib ro ma ta nı sı kon muş tur. Has ta nın 1 yıl lık ta ki bi so nu cun da pos to pe ra tif bir komp li kas yo na ve nük se rastlan ma mış tır. Oral ve mak sil lo fa si yal böl ge de gö rü le bi len ek zo fi tik lez yon la rın has ta lar ta ra fın dan ih mal edil di ğin de çok bü yük bo yut la ra ula şa bil di ği ni kli nik ola rak gös ter mek ama cıy la bu ol gu sunul muş tur. Anah tar Ke li me ler: Fib rom, ke mik le şi ci; mak sil la; pa to lo ji, oral ABS TRACT Pe rip he ral os sif ying fib ro ma is a po li po id and exoph ytic gin gi val le si on that shows reac ti ve pro li fe ra ti on. It is 1-2 cm in di a me ter and usu ally pe dun cu la ted with a ce ci le ba se. Pe rip he - ral os sif ying fib ro ma is mostly lo ca ted at the ma xil lary an te ri or re gi on and it is fre qu ently se en in yo ung adults. Pe rip he ral gi ant cell gra nu lo ma and pi o ge nic gra nu lo ma are im por tant en ti ti es for diffe ren ti al di ag no sis of pe rip he ral os sif ying fib ro ma. A 27-ye ar-old fe ma le pa ti ent with comp la ints of pa in and in tra o ral swel ling of gin gi val mu co sa in the right ma xil lar mo lar re gi on re fer red to our cli - nic. Cli ni cal exa mi na ti on re ve a led an exoph ytic, pe dun cu la ted gin gi val le si on that was re la ted with first mo lar to oth. The le si on which is 5x3x2.5 in di a me ter was ex ci sed inc lu ding the de e per pe ri - os te um and di ag no sed as a pe rip he ral os sif ying fib ro ma ac cor ding to the his to pat ho lo gi cal exa mi - na ti on. The re was no sign of re cur ren ce du ring the pos to pe ra ti ve fol low-up pe ri od. This ca se is unu su al com pa red to the li te ra tu re re gar ding its si ze and al so it shows that pe rip he ral os sif ying fib ro ma can re ach anor mo us di men si ons un less it is tre a ted with sur gi cal ex ci si on. Key Words: Fib ro ma, os sif ying; ma xil la; pat ho logy, oral Tur ki ye Kli nik le ri J Den tal Sci 2012;18(3): Cop yright 2012 by Tür ki ye Kli nik le ri iş etindeki lokalize büyümeler neoplastik karakterden çok reaktif özellik gösterirler. Ağız içinde görülen birçok farklı reaktif lezyon benzer histomorfolojik temellere dayanmaktadır. Bu reaktif diş eti büyümeleri, periferal dev hücreli granülom, piyojenik granülom (gebelik tümörü), fibröz hiperplazi (fibröz epulis) ve periferal ossifiye fibroma (POF) dır. POF lar; kemik, sement benzeri materyal ve distrofik kalsifikas- Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 337

2 Duygu YAZICIOĞLU ve ark. PERİFERAL OSSİFİYE FİBROMA VE TEDAVİSİ yon lar gi bi bir ve ya da ha faz la mi ne ra li ze do ku içere bi len se lü ler fib rob las tik do ku dan oluş muş jin ji - val bü yü me ler dir. 1 POF, pe dün kü le ve ya ge niş ta ban lı, lo bü ler ve - ya kar na ba har gö rü nü mün de de ola bi len, ren gi pem be den kır mı zı ya de ği şe bi len ek zo fi tik bir diş eti bü yü me si dir. Ül se ra tif ve ya eri te ma töz ola bi le - ce ği gi bi, kom şu diş eti ne ben zer renk te de ola bi lir. 2 Sık lık la an te ri or böl ge ye lo ka li ze olup, 1-2 cm çap - lı, iyi sı nır lı kit le ler oluş tu rur lar. 3 Ka dın lar da yakla şık 2-4 kat da ha faz la gö rü lür ve ge nel lik le yaş lar ara sın da rast la nır. 4,5 Bir çok olgu da lez yo nun in ter den tal pa pil la böl ge sin den or ta ya çık tı ğı gözlem le nmiş tir. 1 POF diş ler de mo bi li te ve mig ras yo - na se bep ola bi lir. Rad yo lo jik ola rak rad yo o pak odak la rı olan rad yo lu sent bir gö rün tü ve rir. 3 Et iyo lo ji si tam ola rak be lir li ol ma ma sı na rağmen, POF diş ta şı, plak, den tal apa rey ler, kö tü uyum lu res to ras yon lar gi bi ir ri tas yon et ken le ri ne bağ lı ola rak mey da na ge lir ler. 6-8 Jin ji val do ku lar da gö rül me si ve pe ri o don tal li ga ment le iliş ki li ol ma - sı, lez yo nun pe ri o don tal li ga ment hüc re le rin den kö ken al dı ğı nı dü şün dür mek te dir. 6,9-11 Bu olgu sunumunda, mak sil la pos te ri or da loka li ze bü yük bo yut la ra ulaş mış pe ri fe ral os si fi ye fib ro ma olgusu an la tıl mış tır. OLGU SUNUMU RE SİM 1: Sağ mak sil la pre mo lar- mo lar diş böl ge sin de ge niş yer kap la yan, ek zo fi tik, lo bü ler pe ri fe ral os si fi ye fib ro ma lez yo nu nun kli nik gö rü nü mü. Yir mi ye di ya şın da ki kadın has ta, ağız içi ağ rı ve şiş lik şikâ ye tiy le An ka ra Üni ver si te si Diş He kim li - ği Fa kül te si, Ağız, Diş Çe ne Has ta lık la rı ve Cer ra - hi si Ana bi lim da lı na baş vur muş tur (Re sim 1). Alı - nan anam nez de kit le nin 1 yıl ön ce oluş ma ya baş la - dı ğı, ilk za man lar şiş li ğin kü çük ol du ğu ve za man - la bü yü dü ğü öğ re nil miş tir. Has ta nın sis te mik ola - rak sağ lık lı ol du ğu tes pit edil miş tir. Ya pı lan kli nik mu a ye ne de kır mı zı-pem bem si renk te ki sert, lo bü - ler ve po li po id ya pı da ki kit le nin sağ mak sil ler mo - lar böl ge de lo ka li ze ol du ğu ve sağ bi rin ci mo lar di şin kök ar tı ğı ile iliş ki li ol du ğu sap tan mış tır. Kitle nin hem buk kal hem de pa la ti nal mu ko za ya doğ - ru ge niş le di ği ve sağ üst 1. mo lar ve sağ üst 2. mo lar diş le rin ok lü zal yü zey le ri ni kap la dı ğı gö rül müş tür. Kit le nin mas ti kas yon la trav ma ti ze ol du ğu, lez yon - da ki ok lüz yo na ge len kı sım lar da ki ül se ras yon alanla rın dan an la şıl mış tır. Has ta nın ko nuş ma ve çiğ ne - me fonk si yon la rı et ki len miş tir. Pa no ra mik rad yog ra fi de sağ üst pos te ri or alan - da, kli nik ola rak lez yo nun göz len di ği böl ge de radyog ra fik odak lar sap tan mış tır (Re sim 2). Sağ bi rin ci mo lar diş te çü rük ve mad de kay bı bu lun mak ta dır. Sağ bi rin ci mo lar di şin kök le rin de re zorb si yon ve mig ras yon gö rül me mek te dir. Pe ri fe ral dev hüc re li gra nü lo ma ve POF ön ta nı la rıy la lez yo nun ek siz yo nel bi yop si si ne ka rar ve ril miş tir. Lo kal anes te zi al tın da 5x3x2,5 cm boyut la rın da ki lez yon de rin de ki pe ri ost ile bir lik te tam ola rak ek si ze edil miş tir (Re sim 3 ve 4). Lezyon la iliş ki li sağ bi rin ci mo lar diş kök le ri ve al ve - o ler ke mik kay bı ne de niy le sağ 2. mo lar di şin çe ki mi ya pıl mış tır. Ka na ma kon tro lü sağ lan mış ve ya ra böl ge si se kon der iyi leş me ye bı ra kıl mış tır. Kit le nin his to pa to lo jik in ce len me sin de lez yo na POF ta nı sı kon muş tur. His to lo jik ke sit te kol la je - ni ze fib rob las tik bir stro ma için de os si fi kas yon alan la rı içe ren pro li fe ra tif lez yon gö rül müş tür (Re sim 5). Pos to pe ra tif 10. gün de ya pı lan kli nik kon trol - de ya ra iyi leş me si nin her han gi bir komp li kas yon gö rül me den ger çek leş ti ği gö rül müş tür (Re sim 6). Has ta nın ope ras yon son ra sı 1. yıl da ya pı lan kli nik kon tro lün de ise lez yo nun nük sü gö rül me miş tir (Re sim 7). 338 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

3 PERİFERAL OSSİFİYE FİBROMA VE TEDAVİSİ Duygu YAZICIOĞLU ve ark. ma lez yon lar ge nel lik le 1-1,5 cm ci va rın da dır, fa kat 6 ve 9 cm bo yut la rın da ki olgu lar da li te ra tür de mev cut tur. 3,9,12 Bu ol gu su nu mun da ki lez yon en ge - niş böl ge sin de 5 cm ola rak öl çül müş tür. RE SİM 2: Panoramik radyografide sağ üst birinci molar dişinin kök artığı ile ilişkili alt molar dişlere kadar uzanan radiopasiteler göze çarpmaktadır. His to pa to lo jik in ce le me de POF lez yon la rı sağlam ve ya ül se re bir çok kat lı bir yas sı epi tel ta ba - ka sıy la kap lı ola bi lir. Lez yon lar de ği şen sa yı lar da fib rob last içe ren be nign bağ do ku su pro li fe ras yo nu için de la mel ler ve ya im ma tür os te o id, se ment benze ri ma ter yal ve ya dis tro fik kal si fi kas yon içe ren mi ne ra li ze ma ter yal den olu şur. Pre pa rat lar da akut ve ya kro nik inf la ma tu ar hüc re ler ve na dir en do - telyal pro li fe ras yon da gö rü le bi lir. 12,13 Kli nik ola rak POF in dük si yo nu ve iler le me sin de trav ma, den tal plak, kal ku lus, mik ro or ga niz ma lar, çiğ ne me kuvvet le ri, kö tü uyum lu pro tez ler ve dü şük ka li te de RE SİM 3: Lezyon eksize edildikten sonraki intraoperatif ağız içi görünümü. TAR TIŞ MA POF, jinji val mu ko za yı kap sa yan, re ak tif pro li fe - ras yon gös te ren se ment, ke mik ve ya se ment ke mik ben ze ri mi ne ra li ze ma ter yal üre ten pe ri fe ral fib ro - ma dır. 3 Li te ra tür de kal si fi ye pe ri fe ral fib ro ma, ossi fi ye fib röz epu lis, pe ri fe ral odon to je nik fib ro ma ve kal si fi ye fib rob las tik gra nü lo ma gi bi bir çok fark - lı isim le ad lan dı rıl mış tır. 6 POF, 2. ve 3. de kad lar da ve an te ri or mak sil la - da da ha çok gö rü lür ler. 10 ve 19 yaş la rı ara sın da pik pre va lan sa çı kar lar. Ne re dey se li te ra tür de ki olgu la rın üç te iki si kadın lar da gö rül mek te dir. 2,3 POF lez yon la rı nın bo yut la rı en ge niş böl ge de 0,4-4 cm ara sın da de ğiş mek te dir. Büch ner ve ar k. nın yap tı - ğı 207 olguluk ça lış ma da, lez yon la rın %69 u 0,1 ve 1 cm ara sın da bu lun muş, yal nız ca 3 olgu da lez yo - nun 2 cm nin üs tü ne çık tı ğı be lir til miş tir. 1 Or ta la - RE SİM 4: Eksize edilen lezyonun makroskobik görünümü. RE SİM 5: Lezyonun histopatolojik görüntüsü (HE, x100). Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 339

4 Duygu YAZICIOĞLU ve ark. PERİFERAL OSSİFİYE FİBROMA VE TEDAVİSİ POF lez yon la rı ço ğu za man rad yog ra fi de tes pit edi le mez ler. Rad yo o pak fo kus lar bü yük ve aşı rı mine ra li ze lez yon lar da gö rü le bi lir. Na dir ola rak kemi ğin yü zey el eroz yo nu rad yog ra fik ola rak tes pit edi le bi lir. 12 RE SİM 6: Postoperatif 10. günde ağız içi görünümü. Sekonder iyileşmeye bırakılan yara dudakları sorunsuz olarak birbirine yaklaşmıştır. Rad yog ra fik bul gu lar gi bi kli nik mu ya ne bulgu la rı da POF teş hi si için ye ter li ol ma ya bi lir. Pi yo - je nik gra nü lom ve pe ri fe ral dev hüc re li gra nü lom gi bi lez yon lar kli nik gö rü nüm açı sın dan POF a olduk ça ben zer dir. POF teş hi si için bi yop si ve his to - pa to lo jik in ce le me esas tır. Pe ri fe ral dev hüc re li gra nü lo ma jin ji va ve al ve o lar mu ko za ya öz gü dür ve ir ri tas yo na kar şı pe ri os tun ver di ği ce vap so nu cu oluşur. His to pa to lo jik in ce le me de os te ok las ta ben ze yen çok nük le us lu dev hüc re ler, ka na ma odak la rı, hemo si de rin bi ri ki mi ve ol duk ça vas kü la ri ze bir bağ do ku su mat rik si göz le nir. 7,14 Pe ri fe ral dev hüc re li gra nü lo ma im ma tür ve ya la mel ler ke mik bi ri ki mi gös te re bil me si ne de niy le POF a his to pa to lo jik açıdan ben zer lik gös te re bi lir. Ama POF da se ment benze ri ma ter yal bi ri ki mi da ha az oran da göz le nir. 7 POF er ken saf ha da pi yo je nik gra nü lom ile karı şa bi lir. Rad yog ra fik ola rak mi li am per art tı rı lıp, ki lo vol taj pik de ğe ri azal tı lır sa POF da ki ufak mine ra li zas yon oda ğı nın rad yo o pak gö rün tü sü sap tana bi lir. Ay nı za man da pa to lo jik in ce le me de de mi ne ra li zas yo na bağ lı kü çük gra nü ler odak lar sapta na bil me li dir. RE SİM 7: Postoperatif 1. yılda operasyon bölgesinin görünümü. res to ras yon la rın rol oy na dı ğı öne sü rül se de, POF eti yo lo ji si ve pa to ge ne zi şu ana ka dar açık lı ğa kavuş ma mış tır. 7,8 Lez yon la rın kadınlar da ve 2. dekadda da ha çok gö rül me si, lez yon ge li şi min de hor mo nal et ki le rin de rol oy na dı ğı ipu cu nu vermek te dir. 2 Ba zı araş tır ma cı lar POF u ne op las tik bir lez yon ola rak ifa de eder ken, ba zı la rı lez yon olu şu - mu nun re ak tif bir sü reç ol du ğu ko nu sun da bir leş - mek te dir. Her iki tür lü de lez yo nun pe ri o don tal li ga ment hüc re le rin den kö ken al dı ğı or tak gö rüş - tür. 6,9-11,13 Pe ri fe ral odon to je nik fib ro ma te ri mi POF u ta nım la mak için kul la nıl mış sa da, Dünya Sağlık Örgütü, POF u, san tral odon to je nik fib ro ma nın na - dir gö rü len eks tra os se öz var yan tı ola rak ta nım la - mış ve bu iki an ti te ara sın da ki kav ram kar ga şa sı na son ver miş tir. 6,8 POF lez yo nu nun te da vi si, lez yon la iliş ki li peri o don tal li ga ment ve pe ri ost ile bir lik te lez yo nun cer ra hi ek siz yo nu dur. 3 POF be nign bir lez yon olma sı na rağ men, re kür rens ora nı yük sek tir ve ta ki - bi ge rek li dir. Buch ner ve ark.; ve Ken ney ve ark., POF un nüks oran la rı nı %16 ve %14,2 ola rak belirt miş ler dir. 1,2 Wal ters ve ark. olgu su num la rın da - ki beş has ta dan birin de nük se rast la mış lar dır. 15 Bu olgu da has ta nın 1 yıl lık ta ki bi so nu cun da nük se rast lan ma mış tır ve has ta nın kon trol le ri ne de vam edil mek te dir. 340 Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3)

5 PERİFERAL OSSİFİYE FİBROMA VE TEDAVİSİ POF un di ğer re ak tif pro li fe ras yon gös te ren jinji val lez yon lar dan ayı rı cı ta nı sın da his to lo jik in ce le me bü yük önem ta şı mak ta dır. Lez yo nun ile ri saf ha la rın da mi ne ra li zas yo nun da ha be lir gin ol ma sı ayı rı cı ta nı yı ko lay laş tır mak ta dır. Li te ra - tür de ki nüks ör nek le ri göz önü ne alın dı ğın da, lezyon tam ola rak ek si ze edil me li ve uzun dö nem ta kip edil me li dir. 16 Duygu YAZICIOĞLU ve ark. Bu ol gu da lez yo nun al tın da ki pe ri ost ile birlik te ek siz yo nu 1 yıl lık ta kip ne ti ce sin de nüks görül me di ği için kü ra tif ola rak bu lun muş tur. Ay nı za man da bu ol gu ra po run da ki POF lez yo nu, ih mal edi len jin ji val ek zo fi tik lez yon la rın bü yük bo yut - la ra ge le bi le ce ği ni ve iyi huy lu lez yon ol ma özel li - ği ne rağ men ağız içi fonk si yon la rın da kay da de ğer bir öl çü de et ki si ol du ğu nu gös ter mek te dir. 1. Buch ner A, Han sen LS. The his to morp ho lo gic spec trum of pe rip he ral os sif ying fib ro ma.oral Surg Oral Med Oral Pat hol 1987;63(4): Ken ney JN, Ka u gars GE, Ab bey LM. Com pa - ri son bet we en the pe rip he ral os sif ying fib ro ma and pe rip he ral odon to ge nic fib ro ma. J Oral Ma xil lo fac Surg 1989;47(4): Po on CK, Kwan PC, Cha o SY. Gi ant pe rip he - ral os sif ying fib ro ma of the ma xil la: re port of a ca se. J Oral Ma xil lo fac Surg 1995;53(6): Bhas kar SN, Ja co way JR. Pe rip he ral fib ro ma and pe rip he ral fib ro ma with cal ci fi ca ti on: report of 376 ca ses. J Am Dent As soc 1966; 73(6): Za in RB, Fe i YJ. Fib ro us le si ons of the gin gi va: a his to pat ho lo gic analy sis of 204 ca se so ral Surg Oral Med Oral Pat hol 1990;70(4): KAYNAKLAR 6. Gard ner DG. The pe rip he ral odon to ge nic fib - ro ma: an at tempt at cla ri fi ca ti on. Oral Surg Oral Med Oral Pat hol 1982;54(1): Ever so le LR, Ro vin S. Re ac ti ve le si ons of the gin gi va. J Oral Pat hol 1972;1(1): Mil ler CS, Henry RG, Damm DD. Pro li fe ra ti ve mass fo und in the gin gi va. J Am Dent As soc 1990;121(4): Bod ner L, Da yan D. Growth po ten ti al of pe rip - he ral os sif ying fib ro ma. J Clin Pe ri o don tol 1987;14(9): Wal dron CA. Fib ro-os se o us le si ons of the jaws. J Oral Ma xil lo fac Surg 1993;51(8): Lay fi eld LL, Shop per TP, We ir JC.A di ag nos - tic sur vey of bi op si ed gin gi val le si ons. J Dent Hyg. 1995;69(4): Ken drick F, Wag go ner WF. Ma na ging a pe rip - he ral os sif ying fib ro ma. ASDC J Dent Child 1996;63(2): Ku mar SK, Ram S, Jor gen sen MG, Shu ler CF, Sedg hi za deh PP. Mul ti cen tric pe rip he ral os sif ying fib ro ma. J Oral Sci 2006; 48(4): Sapp JP. Ul tras truc tu re and his to ge ne sis of pe rip he ral gi ant cell re pa ra ti ve gra nü lo ma of the jaws. Can cer 1972;30(4): Wal ters JD, Will JK, Hat fi eld RD, Cacc hil lo DA, Ra a be DA. Ex ci si on and re pa ir of the perip he ral os sif ying fib ro ma: a re port of 3 ca ses. J Pe ri o don tol 2001;72(7): Do ğan N, Dur maz CE, Ok çu KM, Şen çi men M, Üçok Ö. (Fib ro-os se o us le si ons of the jaws: re port of thre e ca ses]. Tur ki ye Kli nik le ri J Dental Sci 2007;13(3): Turkiye Klinikleri J Dental Sci 2012;18(3) 341