M o d ular Evolution

Transkript

1 Kullanıcı Kılavuzu M o d ular Evolution Sürüm 1.2 Istanbul, Mart 2008 Handy Tech Elektronik GmbH Tüm Hakları Saklıdır Handy Tech Elektronik GmbH; Brunnenstraße 10; Horb; Almanya Telefon: ; Faks: Elektronik Posta: info@handytech.de - Internet:

2 Modular Evolution Genel Handy Tech Içindekiler 1 GENEL Giriş Modular Evolution Cihazına Genel bbakış Bu Kılavuzda Kullanılan Ifadeler Ve Anlamları KURULUM Paket içeriği Yazılımın Kurulması Donanım Bileşenlerinin Monte Edilmesi Modular Evolution Modular Evolution Kablo Bağlantısı Teknik Özellikler Modular Evolution Modular Evolution Modüler Klavye Modüler Kabartma Klavye Modüler Sayısal Tuş Bloğu CİHAZI KULLANMAYA BA LAMA Cihazın Açılması Enerji Tasarruf Modu Cihazın Kabartma Ekran Olarak Kullanılması Kabartma Girdi Için Fonksiyon tuşlarının Kullanılması [sol aralık+1+2+7] (Kord B) Bilgisayarı kontrol etmek için kullanılacak tuşlar Konfigürasyon Modu HANDY TECH KABARTMA EKRANLARININ KULLANIMIYLA ILGİLİ AYARLAR bağlantı sekmesi ATC Sekmesi Durum hücreleri Sekmesi Tuş Eylemleri Sekmesi Kilitli Tuşlar Hızlı Giriş Tuşları Sayfa 1

3 Handy Tech Modular Evolution Genel Tekrarlama Tuşları Çeşitli Sekmesi Bilgi Sekmesi AKTİF DOKUNSAL KONTROL (ATC) ATC Okuma Ve Öğrenme Modları Için Yardımcı Fonksiyonlar ATC Özelliğini Kullanarak Kabartma Yazı Öğrenilmesine Ilişkin Ipuçları Tecrübeli Kullanıcılar Için ATC hakkında Bazı Ipuçları ATC-Monitör Ayarları CİHAZIN EKRAN OKUYUCULARLA KULLANILMASI Kabartma ekranın JAWS Programıyla Kullanılması Temel Fonksiyonlar Ve Açıklamaları Cihazın Hal/SuperNova Programıyla Kullanılması Temel Fonksiyonlar Ve Açıklamaları Kabartma ekranın Window-Eyes Programıyla Kullanılması Temel Fonksiyonlar Ve Açıklamaları GÜVENLİK VE GARANTİ BİLGİLERİ Cihaz Üzerindeki Semboller Ve Anlamları Tıbbi Cihazlara Ilişkin Standartlar Kapsamındaki Güvenlik Bilgileri Genel Güvenlik Bilgileri Cihazın Bakımı Ve Korunması Garanti Bilgileri Teknik Destek TELİF HAKLARI Sayfa 2

4 Modular Evolution Genel Handy Tech 1 Genel Modular Evolution tercihinizden dolayı teşekkürler. Modular Evolution modeli dünyada Active Tactile Control (ATC aktif dokunsal kontrol) teknolojisini kullanan ilk kabartma ekrandır. ATC kabartma ekran üzerinde okuma pozisyonunuzu algılayarak, bilgisayarınızı kontrol edebilmeniz için ekstra seçeneklere sahip olmanızı sağlar. 1.1 Giriş Modular Evolution kullanımı son derece kolay bir cihaz olarak tasarlanmış olmakla birlikte, cihazın tüm özelliklerinden verimli bir şekilde faydalanabilmek için bu kılavuzu okumak üzere zaman ayırmanız önerilir. Ayrıca cihazı ilk defa kullanmaya başlamadan önce bu kılavuzun sonunda yer alan güvenlik bilgileri bölümünü mutlaka okumalısınız. Modular Evolution cihazını Windows işletim sistemine sahip bilgisayarlara bağlayarak kabartma ekran olarak kullanabilmek için Ekran Okuyucu yazılıma ihtiyaç duyacaksınız. Handy Tech size ekran okuyucu yazılım da sunmaktadır. Modular Evolution geliştirilirken en üst düzeyde dikkat sarfedilmiş ve kullanım öncesinde büyük bir titizlikle test edilmiştir. Ancak cihazla ilgili öneri ve düşüncelerinizi Handy Tech müşteri temsilcilerine iletmekte tereddüt etmeyin. Görüşlerinizi internet aracılığıyla bizimle paylaşmak isterseniz, ideas@handytech.de elektronik posta adresini kullanabilirsiniz. Fikirleriniz bizim için son derece önemlidir. Modular Evolution cihazınızı büyük bir keyifle kullanacağınızı umarız. 1.2 Modular Evolution Cihazına Genel bbakış Bu bölüm Modular Evolution cihazını fiziksel olarak tanımanıza yardımcı olacaktır. Bu bölümde yer alan açıklamaları okurken cihazın yanınızda bulunması, anlatılanları kavramanızı kolaylaştıracaktır. Modular Evolution cihazını, fonksiyon tuşları size bakacak şekilde yerleştirin. Cihazın ön kısmında sağ ve sol tarafta başparmaklarınızla basabileceğiniz 2 adet uzun tuş bulunmaktadır. Bu tuşlar gezinme (navigasyon) tuşları, metin düzenleme işlemi sırasında da aralık tuşları olarak kullanılır. Bu tuşlardan sol tarafta bulunanı metin üzerinde sol ve geriye doğru hareketi sağlar ve klavuzun bundan sonraki bölümlerinde [sol aralık] olarak belirtilecektir. Sağ tarafta bulunan tuş metin üzerinde sağa ve ileriye doğru hareketi sağlar ve [sağ aralık] olarak belirtilecektir. Bu tuşların arka kısmında, 8 adet fonksiyon tuşu bulunur ve bu tuşlar metin girişi için kullanılır. Bu tuşların yerleşimi kabartma klavye düzenindedir ve 8 noktalı kabartma notasyonuna göre şu şekilde sıralanmışlardır: Sayfa 3

5 Handy Tech Modular Evolution Genel Kabartma yazı tuşlarının arka kısmında cihazınızın modeline bağlı olarak 64 veya 88 kabartma hücre ile bu hücrelerden her birine entegre edilmiş tıklama butonları yer alır. Bu butonlar kabartma hücrelerin tamamlayıcı parçaları olarak tasarlanmışlardır ve imleci bağlı bulundukları hücre konumuna taşırlar. Kabartma hücrelerin sağında ve solunda bulunan tuşlar, üç fonksiyonlu tuşlardır. Bu tuşların üst, orta ve alt kısımlarına basıldığında farklı işlevler gerçekleştiğinden üç fonksiyonlu tuş olarak anılmışlardır. Üç fonksiyonlu tuşların görevleri şunlardır: Her iki tuşun üst kısmı okuma tuşu olarak kullanılır tıpkı sol aralık tuşu gibi metin üzerinde geriye doğru hareket edilmesini sağlar ve üç fonksiyonlu tuşların üst kısımları [geri] olarak belirtilmişlerdir. Her iki tuşun alt kısmı okuma tuşu olarak kullanılır tıpkı sağ aralık tuşu gibi metin üzerinde ileriye doğru hareket edilmesini sağlar ve üç fonksiyonlu tuşların alt kısımları [ileri] olarak belirtilmiştir. Dolayısıyla, metin üzerinde hareket edebilmek için hem aralık tuşları, hem de üç fonksiyonlu tuşlar kullanılabilir. Sağ ve sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşların orta kısımları farklı işlevler üstlenir. Üç fonksiyonlu tuşlarla ilgili olarak kılavuzun ilerleyen bölümlerinde kullanılan ifadeler aşağıdaki şekildedir: Sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı: [sol geri] Sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun orta kısmı: [iptal] Sol tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı: [sol ileri] Sağ tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun üst kısmı: [sağ geri] Sağ tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun orta kısmı: [enter] Sağ tarafta bulunan üç fonksiyonlu tuşun alt kısmı: [sağ ileri] Kabartma hücrelerin gerisinde modüler klavye ya da modüler kabartma klavyenin yerleştirileceği bölme yer alır. Cihazınız Modular Evolution 88 ise, cihazın sağ ya da sol kısmına modüler sayısal tuş bloğu da monte edilebilir. Tuşların tamamı 16 adettir ve 4 sütun ve 4 satır şeklinde yrleştirilmişlerdir. Tuşları belirtmek için kullanılan ifadeler ve tuşların yerleşimleri şu şekildedir: Üst satır B satır B satır B Alt satır B12 B13 0 B14 Hücrelerin yerleştiği bölmenin sağ tarafından geriye doğru ilerlediğinizde açma/kapama düğmesini bulursunuz. Düğmeyi kendinize doğru çevirdiğinizde cihaz açılır. Açma/kapama düğmesinin arka tarafında bir USB portu bulunur. Sayfa 4

6 Modular Evolution Genel Handy Tech Cihazın arka panelinde ve sol tarafta, bir USB girişi daha vardır. Bu USB girişinin hemen sağında bulunan switch şeklindeki küçük düğme cihazın dahili hafızasını açmak ya da kapamak için kullanılır. Modular Evolution, 4 GB kapasitesinde bir hafızaya sahiptir. Cihazın ön kısmının size bakacak şekilde yerleştirildiği düşünüldüğünde, hafıza açma/kapama düğmesi sola kaydırıldığında hafızaya bilgisayar üzerinden erişim sağlanır ve verilerinizi Modular Evolution üzerinde kaydedebilirsiniz. Modular Evolution cihazının dahili hafızası bilgisayarınız tarafından "Modular" adıyla bir sürücü olarak algılanır. Düğme sağa hareket ettirildiğinde, bilgisayarınızın cihazın hafızasına erişimi engellenmiş olur. Cihazın arka panelinde sağa doğru ilerlemeye devam edildiğinde, güç kaynağı bağlantısı için kullanılacak yuvarlak bir girişe rastlanır. Daha sağda ise bilgisayar bağlantısı için USB portu vardır ve bu porta USB kablosunun kare şekilli ucu takılır. USB bağlantısı için cihaz üzerinde bir başka USB portu daha bulunur. 1.3 Bu Kılavuzda Kullanılan Ifadeler Ve Anlamları Modular Evolution cihazının kabartma ekranında görüntülenen ya da cihazın klavyesi üzerinden girilen ifadeler, bu kılavuzun ilerleyen bölümlerinde aşağıdaki formatta belirtilmiştir: Modular Evolution üzerinden girilen tek bir tuş: parantez içerisinde [], belirtilmiştir. Örneğin, [sol ileri] Modular Evolution üzerinden girilen tuş/nokta kombinasyonları: parantez içerisinde ve tuş ya da noktaların arasına + işareti konularak belirtilmiştir. Örneğin, [Sol aralık ] Modular Evolution ekranındaki mesajlar: kesme işaretleri arasında '' belirtilmiştir. Örneğin, 'Dosya' Sayfa 5

7 Handy Tech Modular Evolution Kurulum 2 Kurulum Bu bölümde Modular Evolution cihazının paketinden çıkartılarak kurulması ve kullanıma hazırlanması konusunda önemli bilgiler içermektedir. Bu aşamada herhangi bir güçlükle karşılaşmamak için verilen bilgileri dikkatle okuyun. 2.1 Paket içeriği paketinizden aşağıdaki ürünlerin çıkmış olduğunu control edin. Eksik ya da arızalı ürün olması durumunda, satıcınızla bağlantı kurun. Cihazın zarar gördüğünü fark etmişseniz kesinlikle cihazı çalıştırmayı denemeyin. Paketinizden şu ürünlerin çıkması gerekir: Modular Evolution cihazı (64 veya 84) 1 USB kablosu ve güç kaynağı (100 through 240 V AC; 5 V DC / 2.4 A; FW 7555M/05) Cihazı bilgisayar ve güç kaynağına bağlamak için kullanılır. Cihazla ilgili yazılım içeren CD Bu kullanım kılavuzu Kabartma başvuru kitapçığı Toz örtüsü Isteğe bağlı olarak: Moduler klavye Moduler kabartma klavye Moduler sayısal tuş bloğu 2.2 Yazılımın Kurulması Modular Evolution cihazını bilgisayarınıza bağlamadan önce, yazılım paketinin kurulması gerekir. Ayrıca kullanmak istediğiniz ekran okuyucu programın da bilgisayarınıza kurulu olduğunu control edin. Sonra yazılım paketini içeren cd yi bilgisayarınızın cd sürücüsüne yerleştirip "Setup.exe" dosyasını çalıştırın. Bu program bilgisayarınıza ekran okuyucunuzun en güncel Modular Evolution sürücüsüyle birlikte bu kullanım klavuzunu kuracaktır. Gereken bileşenlerin kurulması için kur programının ekranda görüntülenen yönergelerini takip edin. Başarılı bir kurulum işleminden sonra, Modular Evolution cihazını bilgisayarınıza bağlayabilirsiniz. 2.3 Donanım Bileşenlerinin Monte Edilmesi Modular Evolution cihazınıza isteğe bağlı olarak standart bir PC klavyesi ya da kabartma klavye monte edebilirsiniz. Ayrıca Modular Evolution 88 cihazına modüler sayısal tuş bloğu da monte edilebilir. Bu bileşenler, cihaza stabil bir mekanik ve elektronik bağlantı meydana getirecek şekilde tasarlanmışlardır. Ancak bu bağlantılarda mutlaka original (cihazla birlikte gelen) bileşenleri kullanmanız gerektiğini unutmayın. Ayrıca montaj işlemi sırasında cihazın mutlaka kapalı olması gerekir. Sayfa 6

8 Modular Evolution Kurulum Handy Tech Modular Evolution 64 Modular Evolution 64 cihazının klavye haznesinde sağ ve sol tarafta klavye giriş yuvaları bulunur. Klavye üzerinde de bu yuvalara yerleşecek olan bağlantı noktaları yer alır. Klavyedeki bağlantı noktalarını cihaz üzerindeki yuvaların üzerinde konumlandırın; öncelikle klavyenin sağ ve sol alt köşelerini Modular Evolution üzerinde bulunan klavye haznesine yerleştirin. Daha sonra klavyenin üst köşelerine bastırarak bağlantı noktalarının yuvalara yerleşmesini sağlayın Modular Evolution 88 Modular Evolution 88 cihazının klavye haznesinde sağ ve sol tarafta klavye giriş yuvaları bulunur. Klavye üzerinde de bu yuvalara yerleşecek olan bağlantı noktaları yer alır. Isteğe bağlı olarak klavyeyi cihazın sağ ya da sol tarafına monte edebilirsiniz. Klavyedeki bağlantı noktalarını cihaz üzerindeki yuvaların üzerinde konumlandırın; öncelikle klavyenin sağ ve sol alt köşelerini Modular Evolution üzerinde bulunan klavye haznesine yerleştirin. Daha sonra klavyenin üst köşelerine bastırarak bağlantı noktalarının yuvalara yerleşmesini sağlayın. Sayısal tuş bloğunun monte edilmesinde de yukarıdaki açıklamalar geçerlidir. 2.4 Kablo Bağlantısı Paketinizden çıkan kablo, Modular Evolution cihazının hem bilgisayara, hem de elektrik kaynağına bağlanmasında kullanılır. Kablonun uçlarından birinde Modular Evolution cihazına bağlanmak üzere 2 port vardır. Elektrik jakı cihazın arka panelindeki güç kaynağı girişine, kare şeklindeki USB portu da yine cihazın arka panelinde sağda bulunan USB yuvasına takılır. Kablonun diğer ucundaki fiş elektrik pirizine bağlanır. Cihazın elektrik bağlantısını keserken, once pirizdeki fişi çekip sonra cihazın arka panelindeki bağlantıyı kesmelisiniz. Diğer portu bilgisayarınızın USB yuvalarından birine bağlayabilirsiniz. Modular Evolution tıbbi cihaz olarak kullanılıyorsa, bağlanılan PC tıbbi cihazlarla ilgili tüm standartlara uygun olmalı, aksi taktirde toprak hattı bağlantısı ya da transformer bağlantısı olmalıdır. Modular Evolution ve PC açıldığında, Modular Evolution işletim sisteminiz tarafından otomatik olarak algılanacaktır. Modular Evolution cihazını bilgisayarınıza ilk defa bağlıyorsanız, gerekli USB sürücüsünü de yukarıda belirtildiği şekilde kurmalısınız. 2.5 Teknik Özellikler Modular Evolution kabartma hücre 704 (88x8) ATC sensörü 2 navigasyon tuşu 2 adet 3 fonksiyonlu tuş 88 tıklama butonu 8 adet kabartma yazı tuşu 3 USB bağlantı noktası 4 GB dahili hafıza Güç: 5V DC ± 5%; 2.5A Sayfa 7

9 Handy Tech Modular Evolution Kurulum Elektrik sarfiyatı: 12 W Boyutlar: 64.3 cm x 6.2 cm x 26.5 cm Ağırlık: 3.5 kg Modular Evolution kabartma hücre 512 (64 x 8) ATC sensörü 2 navigasyon tuşu 2 adet 3 fonksiyonlu tuş 64 imleç tıklama butonu 8 adet kabartma yazı tuşu 3 USB bağlantı noktası 4 GB hafıza Güç: 5V DC ± 5%; 2.5A Elektrik sarfiyatı: 12 W Boyutlar: 51.5 cm x 6.2 cm x 26.5 cm Ağırlık: 2.9 kg Modüler Klavye 104/105 tuş Dokunsal işaretler USB bağlantı Güç: 5 V DC ± 5%; 200mA Elektrik sarfiyatı: 1 W Boyutlar: 51.5 cm x 4.2 cm x 17.3 cm Ağırlık: 1.0 kg Modüler Kabartma Klavye 8 kabartma yazı tuşu 2 aralık tuşu Fonksiyon tuşları F1 - F12, Esc, Numlock, ScrLock, Print Ctrl, Shift, Alt, Windows tuşları Imleç tuşları Nümerik tuş takımı Güç: 5V DC ± 5%; 200mA Enerji sarfiyatı: 1 W Boyutlar: 25.0 cm x 4.5 cm x 16.5 cm Ağırlık: 1.0 kg Modüler Sayısal Tuş Bloğu 16 adet tuş (B9 - B14, 0-9) Güç: 5V DC ± 5%; 50mA Enerji sarfiyatı: 250mW Boyutlar: 12.7 cm x 4.2 cm x 17.3 cm Ağırlık: 0.9 kg Sayfa 8

10 Modular Evolution Cihazı Kullanmaya Başlama Handy Tech 3 Cihazı Kullanmaya Başlama 3.1 Cihazın Açılması Modular Evolution cihazının bilgisayarınıza USB kablosu aracılığıyla bağlı ve bilgisayarınızın çalışmakta olduğundan emin olun. Cihaz üzerindeki açma/kapama (power) düğmesini kendinize doğru çekin. Kısa ve ince tonlu bir sinyal sesi duyacaksınız ve cihazın ekranında şu açılış mesajı görüntülenecek: Handy Tech Modular Evolution yy Ver. Fx.xx Bu mesajda yer alan yy ifadesi cihazınızın modeline bağlı olarak sahip olduğu kabartma hücre sayısını, (64 veya 88) "Ver. Fx.xx" ifadesindeki x.xx ise Modular Evolution cihazının yazılımının sürüm numarasını gösterir. (1.00 gibi). Sinyal sesi Modular Evolution cihazının çalışmaya hazır olduğunu belirtir. Ekran okuyucu tarafından cihaza ilk bilgi gönderilir gönderilmez, açılış mesajı kaybolur ve kabartma ekranda bilgisayardan gelen bilgi görüntülenir. 3.2 Enerji Tasarruf Modu Modular Evolution cihazının ekranında belli bir süre içerisinde (varsayılan olarak 90 dakika) herhangi bir mesaj görüntülenmediğinde ya da cihazın tuşlarından herhangi birine basılmadığında, cihaz uyku moduna geçer. Uyku modunda kabartma hücreler ile bazı elektronik devreler otomatik olarak kapanır. Ancak bir tuşa basılır basılmaz cihaz tüm fonksiyonlarıyla etkin hale gelir. Uyku modu enerji tasarrufu sağlamak üzere geliştirilmiştir. Ancak cihaz üzerinde imlecin yanıp sönmesi için gereken seçeneklerden birini seçmişseniz, Modular Evolution uyku moduna geçmez. 3.3 Cihazın Kabartma Ekran Olarak Kullanılması Modular Evolution cihazını Windows altında kabartma ekran olarak kullanabilmek için, bilgisayar ekranının içeriğini cihaza gönderecek olan ekran okuyucu yazılıma ihtiyaç duyacaksınız. Bu yazılım Modular Evolution cihazından bağımsız ve farklı bir ürün olduğundan, paketinizde yer almaz Ekran okuyucu yazılımı çalıştırmadan önce Modular Evolution cihazının açık ve bilgisayara doğru olarak bağlandığından, uygun Handy Tech ekran okuyucu sürücüsünün kurulmuş olduğundan emin olun. Genel bir kural olarak kabartma ekranda, bilgisayar ekranında odaklanılan aktif pencere içeriği görüntülenir. Örneğin bir menü üzerinde geziniyorsanız, seçilen menü öğesi kabartma ekranda görüntülenir. Gezinme tuşları [sağ aralık], [sol aralık], [ileri] [geri] tuşları metin üzerinde ilerlemenizi sağlar. Microsoft Word ve benzeri kelime işlemci programlarda, tıklama butonlarıyla (kabartma hücrelerin üzerlerinde yer alan) imlecin konumunu belirleyebilirsiniz. Ayrıca tıklama butonları bir menü öğesini ya da bir seçeneği eaktive etmenizi de sağlar. Örneğin bir iletişim kutusunda evet ya da hayır seçeneklerinden birini etkinleştirmek için, etkinleştirmek istediğiniz seçeneğin üzerindeki tıklama butonuna basmanız yeterli olacaktır. Sayfa 9

11 Handy Tech Modular Evolution Cihazı Kullanmaya Başlama Ekran okuyucu programlar Windows ekranının metinsel içeriğini, ses ya da kabartma çıktısı veren aygıtlara gönderir. Genellikle ses çıktısı için, bilgisayarlarda bulunan ses kartları kullanılır. Bilgisayar ekranının içeriğinin kabartma olarak görüntülenmesi ise ekran okuyucu yazılımın bilgisayardan aldığı bilgiyi Modular Evolution cihazına göndermesiyle gerçekleşir. Tüm standart ekran okuyucu yazılımlar Handy Tech tarafından üretilen kabartma ekranlarla uyumludur. Ekran okuyucu programınızı ilk defa çalıştırdığınızda, program tarafından algılanan cihazın adını, (Modular Evolution vb...) cihazın kullandığı bağlantı noktasını ve ekran okuyucuyla cihaz arasında iletişimi sağlayan sürücünün versiyon numarasını gösteren bir pop-up pencere görüntülenir. Modular Evolution cihazında, değişik ekran okuyucu programların farklı fonksiyonları için farklı tuş atamaları gerçekleştirilebilir. Modular Evolution cihazının Windows işletim sistemi altında kabartma ekran olarak kullanılmasına ilişkin ayrıntılı açıklamalar bu kılavuzun 6. bölümünde yer almaktadır. Jaws kullanıcıları için temel bilgiler bölüm 6.1 de; Hal/SuperNova kullanıcıları için gereken temel açıklama ve bilgiler bölüm 6.2 de; Window-Eyes kullanıcıları için gerekli açıklama ve temel bilgiler bölüm 6.3 de yer almaktadır. Modular Evolution cihazının en önemli özelliklerinden biri olan ATC teknolojisi, bilgisayarınızla kuracağınız etkileşimde size birçok avantaj sağlar. Örneğin cihaz okuma pozisyonunuzu otomatik olarak algılar. ATC özelliğinin sağladığı avantajlarla ilgili ayrıntılı bilgi bölüm içerisinde yer almaktadır. 3.4 Kabartma Girdi Için Fonksiyon tuşlarının Kullanılması [sol aralık+1+2+7] (Kord B) Ekran okuyucu yazılımla birlikte, Modular Evolution bilgisayar üzerinde fonksiyon tuşlarını kullanarak kabartma notasyonda girdi yapmanıza imkan verir. Bu özelliği kullanabilmek için, ekran okuyucunuza ait en güncel Handy Tech kabartma ekran sürücüsünün sisteminize kurulmuş olması gerekir. Paketinizden çıkan cd içerisinde yer alan sürücünün kullanılması önerilir. Genel olarak pc üzerinde kontrolü sağlamak üzere bu özellik kullanılabilir. Spesifik olarak aşağıdaki işlevleri gerçekleştirebilirsiniz: Bilgisayarı kabartma sistem üzerinden kullanma özelliğini açma/kapama Yazı yazma Kontrol tuşunu kullanma. Örneğin kopyalama işlemi için ctrl+c kısayolunu kullanabilirsiniz. Alt tuşunu kullanma. Örneğin uygulama menülerini çağırmak için bu tuşu kullanabilirsiniz. "Windows" ve "uygulama" tuşlarını kullanma Enter tuşunu kullanma Escape tuşunu kullanma Backspace tuşunu kullanma Delete tuşunu kullanma Sayfa 10

12 Modular Evolution Cihazı Kullanmaya Başlama Handy Tech İmleci hareket ettirme Pos1 ve End tuşlarını kullanma Page Up ve Page Down tuşlarını kullanma Shift tuşunu kullanma. Örneğin CTRL+Shift+f kısayolunu kullanabilirsiniz. Caps lock tuşunu kullanma Fonksiyon tuşlarını kullanma. F tuşları olarak da bilinen fonksiyon tuşlarını içeren kısayol tuş kombinasyonlarını kullanabilirsiniz Bilgisayarı kontrol etmek için kullanılacak tuşlar Bilgisayarı Modular Evolution üzerinden kontrol etmek için kullanılan tuşların listesi aşağıda tablo şeklinde belirtilmiştir. Tabloda mümkün olduğunca çok sayıda tuş kombinasyonuna yer verilmiştir; ancak listede bir kombinasyonun yer almaması, o tuş kombinasyonunun kullanılamayacağı anlamına gelmez. [sol aralık] içeren tuş kombinasyonlarında, bu tuşun yerine [sağ aralık] da kullanılabilir. Aynı anda basılması gereken tuşlar artı (+) işaretiyle belirtilmiştir. Örnek: Ctrl+Alt+a. Peşpeşe basılması gereken tuşlar virgül (,) işaretiyle belirtilmişlerdir. Kabartma hücrelerin üzerlerinde bulunan imleç tıklama butonları, tıklama butonu olarak belirtilmiştir. Örneğin tıklama butonu 12 ifadesi 12 numaralı hücrenin üzerindeki imleç tıklama butonunu ifade eder. PC Fonksiyonu Kord Modular Evolution Tuşu Komutları PC kontrolünü açma/kapama Kord B Sol tuş Backspace Kord b Sol tuş+1+2 veya 8 Delete Sol tuş+4+5 Yapıştır Kord i Sol tuş+2+4 Alt Enter+sol aralık Alt + character Enter+karakter Sonraki karakter için Alt Sol tuş+7+8 Alt tuşunu etkinleştirme/devre Sol aralık+sağ aralık+7+8 dışı bırakma Enter 8 veya enter Ctrl + karakter Iptal+karakter Sonraki karakter için ctrl Sol tuş+3+6 Ctrl etkinleştirme/devre dışı Sol tuş+sağ tuş+3+6 bırakma Tab kord t Sol tuş Shift + Tab kord T Sol tuş Ctrl + Tab Iptal+sol aralık Ctrl + Shift + Tab Iptal+sol aralık Escape kord e Sol tuş+1+5 veya TLC Shift + Escape kord E Sol tuş Ctrl + Shift + Escape Iptal+sol aralık Shift + karakter kord s Sol tuş+2+3+4, karakter Shift tuşu kilitleme/açma Kord S Sol tuş Imleç tuşları Yukarı: sol tuş+1, sol: sol tuş+7, Aşağı: sol tuş+4, Sağ: sol tuş+8 Sayfa 11

13 Handy Tech Modular Evolution Cihazı Kullanmaya Başlama PC Fonksiyonu Kord Modular Evolution Tuşu Komutları Işaret Kord S Sol aralık Bu komut tekrar girilinciye kadar shift tuşu basılı tutulur. Seçim işlemi için shift tuşu basılıyken imleç tuşları (home, end...) kullanılabilir. Imlecin sağındaki 2 karakteri seçmek için, önce sol tuş komutuyla shift tuşunu basılı tutup, sol tuş+8 komutunu 2 kez girin ve tekrar sol tuş komutuyla shift tuşunun basılı durumunu sonlandırın. Önceki kelime (ctrl+sol ok) Sol aralık+ 3 Sonraki kelime (Ctrl+sağ ok) Sol aralık+ 6 Page Up Sol aralık+2 Page Down Sol aralık+5 Ctrl + Page Up Iptal+sol aralık+ 2 Ctrl + Page Down Iptal+sol aralık+5 Pos1 Kord k Sol tuş+1+3 End Sol tuş+4+6 Ctrl + Pos1 Kord l Sol tuş Ctrl + End Sol tuş Fonksiyon tuşları F1 F12 Sol tuş+tıklama1 tıklama12 Sol Windows Tuşu Kord w Sol tuş Uygulama Tuşu Kord W Sol tuş Windows+karakter Sol tuş , karakter Windows tuşunu Sol tuş+sağ tuş kilitleme/açma PAUSE Kord p Sol tuş Windows + PAUSE Sol tuş ve sol tuş Aralık Tuşu Sağ-sol aralık tuşlarından biri Ekran okuma prg. Sol tuş ve karakter Tuşu+karakter Ekran okuma prg. Tuşunu kilitleme/açma Sol tuş+sağ tuş Konfigürasyon Modu Cihazın konfigürasyon menüsünü etkinleştirmek için [3+8] tuşlarına 3 saniyeden daha uzun bir süre basmalısınız. Konfigürasyon menüsü açıldığında, uzunca bir sinyal sesinden sonra kabartma ekranda 'CONFIG MODE' şeklinde bir mesaj görüntülenir. Not: Konfigürasyon menüsünde yapacağınız değişiklik cihazın çalışmasını etkileyecektir. Bu bakımdan yapacağınız değişiklikler hakkında yeterli bilgi sahibi olmadan ayarları değiştirmemeniz önerilir. Modular Evolution cihazındaki tuşların Konfigürasyon menüsündeki fonksiyonları şunlardır (fonksiyonu olmayan tuşlar belirtilmemiştir): Sayfa 12

14 Modular Evolution Cihazı Kullanmaya Başlama Handy Tech [8] Konfigürasyon menüsünü kapatır: Kısa bir sinyal sesi duyulur ve yapılan değişiklikler etkinlik kazanır. [3] 6 ve 8 noktalı kabartma yazı seçenekleri arasında geçişi sağlar: [3] tuşuna basıldığında, varsayılan olarak etkin durumdaki 8 noktalı kabartma seçeneğinin yerine 6 noktalı kabartma seçilir. Tekrar [3] tuşuna basıldığında, 8 noktalı kabartma yeniden etkin olur. Kabartma ekranda şu mesaj görüntülenir: '6-BRAILLE/8-BRAILLE' [2] Enerji tasarruf modunu açma/kapama: Enerji tasarruf modu açıksa, Modular Evolution aktif olmadığı durumlarda belli bir sürenin sonunda uyku moduna geçer. Kabartma ekranda şu mesaj görüntülenir: 'energy-saving mode on' 'energy-saving mode off' [1] Enerji tasarruf süresini ayarlama: Bu tuş cihazın ne kadar süre sonra uyku moduna geçmesi gerektiğini belirlemenizi sağlar. Kabartma ekranda 'default time: xxx min' şeklinde bir mesaj görüntülenir; xxx uyku modunun etkinlik kazanmasından önce geçmesi gereken dakika sayısını belirtir. [1] tuşuyla, bu süre 3 dakika arttırılır. [sol tuş] Konfigürasyon menü dili: Menüde yer alan mesajlar Ingilizce ya da Almanca dillerinden birinde görüntülenebilir. Dil seçiminizi sol üç fonksiyonlu tuşun üst kısmına basarak gerçekleştirebilirsiniz. Kabartma ekranda şu mesaj görüntülenir: 'Sprache: deutsch' 'language: english' Istenen dil seçilir seçilmez etkinlik kazanır. [Sağ tuş] Açılış mesajında ve konfigürasyon menüsünde sayıların belirtilme şekli: Kabartma ekranda aşağıdaki mesaj görüntülenir: 'number presentation: 01' ISO-karakter seti için. 'number presentation: 02' Amerikan Ingilizce si kabartma karakter seti için. 'number presentation: 03' Norveç kabartma karakter seti için. [4] Test modunu açma. Otomatik test programları [7] tuşuyla kapatılır. Test modundan [sağ aralık] ile çıkılır. Sayfa 13

15 Handy Tech Modular Evolution Handy Tech Kabartma ekranlarının Kullanımıyla Ilgili Ayarlar 4 Handy Tech Kabartma ekranlarının Kullanımıyla Ilgili Ayarlar Handy Tech tarafından üretilen kabartma sistemlerin sürücüsü cihazların bilgisayar ve ekran okuyucu programlarla kullanılmasıyla ilgili olarak bazı ayarlama seçenekleri sunar. Ayarlar penceresini açmak için, kabartma sistemin klavyesinden [1+8] tuşuna basın. Modular Evolution 88 ile birlikte sayısal tuş bloğuna da sahipseniz [b12] tuşunu da kullanabilirsiniz. Aynı pencereyi bilgisayarınızın bbaşlat menüsü altında bulunan "Programlar - Handy Tech Handy Tech kabartma ekran ayarları" seçeneğini tıklayarak da açabilirsiniz. Ayarlar penceresinde aşağıdaki sekmeler bulunur: * Bağlantı * ATC * Durum hücreleri * tuş eylemleri * Çeşitli * Bilgi Aşağıdaki bölümlerde bu sekmeler altında yer alan seçenekler ayrıntılı olarak açıklanmıştır. 4.1 bağlantı sekmesi Bu sekme altında bulunan "Sürücüyü etkinleştir" onay kutusu ekran okuyucunun kabartma sisteme bilgi gönderebilmesi için onaylı durumdadır. Onay kutusunun işaretini kaldırdığınızda sürücü devre dışı kalır ve ekran okuyucunuzla kabartma sistemleri birlikte kullanamazsınız. "Aygıt algılaması" alanında şu 2 seçenek yer alır: "Otomatik" seçeneği etkin olduğunda ekran okuyucunuz kabartma sistemi bilgisayara hangi bağlantı yoluyla bağlı olduğuna bakmaksızın otomatik olarak algılar. İkinci seçenek, ekran okuyucunun bilgisayara bağlı bir kabartma sistem olup olmadığına bakarken sadece sizin belirttiğiniz bağlantı noktasıyla bağlanmış bir cihaz aramasını sağlar. "Kabartma ekran bilgi penceresini şu durumlarda göster:" seçeneği, ekran okuyucu programınız çalışmaya başladığında, bilgisayarınıza hangi kabartma sistemin hangi bağlantı noktasıyla bağlı olduğu konusunda bilgi veren bir popup penceresi gösterip göstermeyeceğiyle ilgili seçim yapmanızı sağlar. Bu seçenek aktifse, ekran okuyucu program başladığında bilgisayara bağlı olan kabartma sistemin adı, sürücü seri numarası ve bağlantı noktasını gösteren küçük bir pop-up pencere görüntülenir. Bu bilgi penceresiyle ilgili olarak aşağıdaki seçenekleri kullanabilirsiniz: * "Aygıt veya bağlantı noktası değiştiğinde": Bu seçenek bilgisayarınıza farklı bir Handy Tech kabartma sistemi bağladığınızda, ya da önceden bağladığınız kabartma sistemin bağlantı noktasını değiştirdiğinizde pop-up ekranı görüntüler. Sayfa 14

16 Modular Evolution Handy Tech Kabartma ekranlarının Kullanımıyla Ilgili Ayarlar Handy Tech * "Hiç bir zaman gösterme": Hiç bir şekilde pop-up penceresi görüntülemez. * "Ekran okuyucu her başladığında": Ekran okuyucunuz her başladığında pop-up penceresi görüntüler. "Bilgisayardan sonra açılmış olsa bile kabartma ekran bağlantısını kur" onay kutusu işaretli olduğunda, ekran okuyucu çalışmaktayken, (kabartma sistem ekran okuyucudan bir süre sonra açılmışsa) ekran okuyucu, cihazı algılar ve bağlantı gerçekleşir. Varsayılan olarak bu onay kutusu işaretsizdir. "Bağlantı kesildiğinde kabartma ekran bağlantısını otomatik kur" onay kutusu işaretlendiğinde, ekran okuyucu kısa aralıklarla bağlantı kesintisi olup olmadığını kontrol eder ve bağlantının kesilmesi durumunda otomatik olarak bağlantıyı yeniden kurar. Örneğin herhangi bir sebepten dolayı kabartma sistemi kapattığınızda, ekran okuyucu bağlantı kurabilmek için cihaz aramasını sürdürür ve siz kabartma sistemi tekrar açtığınızda bağlantı otomatik olarak yeniden kurulur. "Bağlantı kurulacak aygıt aranırken bilgi mesajı ver" onay kutusunu işaretleyerek, ekran okuyucunun gerçekleştirmekte olduğu arama işlemiyle ilgili olarak size bilgi vermesini sağlayabilirsiniz. Mesela kısa aralıklarla "Modular Evolution 64/88 aygıtı aranıyor." şeklinde bir mesaj alırsınız. 4.2 ATC Sekmesi Modular Evolution cihazının sahip olduğu ATC teknolojisi kabartma ekran üzerinde okuma pozisyonunuzu algılar; cihaz üzerinden işlem yapmanız ve bilgisayarı kontrol edebilmeniz için ekstra kolaylıklar sunar. Bu sekme, ekran okuyucunuz Handy Tech kabartma ekran sürücüsünde ATC desteğine sahipse görüntülenir. ATC desteği kapsamlı bir özellik olduğundan, bu kılavuzda ayrı bir bölümde anlatılmıştır. Bu sekme altındaki seçenekler için bu kılavuzun, numaralı bölümüne bakınız. Aktif Dokunsal Kontrol (ATC). 4.3 Durum hücreleri Sekmesi Kabartma sistem üzerinde bulunan ve durum hücreleri olarak adlandırılan hücreler bir ekran üzerinde, örneğin bir menü ya da metin üzerindeki konumunuzu belirtmeye yarar. Durum hücrelerinde görüntülenecek olan bilginin tam olarak ne olacağı ekran okuyucuya bağlı olarak değişebilir. "Durum hücreleri" sekmesi altındaki seçenekleri kullanarak durum hücreleriyle ilgili bazı ayarları özgünleştirebilirsiniz. "Aygıt" seçeneği hangi Handy Tech kabartma sistemini kullandığınızı belirtmenizi sağlar. Varsayılan olarak bilgisayarınıza bağlı olan cihaz belirtilir. Ancak bu seçenek, bilgisayarınıza bağlı olmayan Handy Tech kabartma sistemleri ile ilgili ayarları özgünleştirebilmenize de imkan verir. Bir sonraki seçenekte durum hücrelerinin sayısını belirleyebilirsiniz. Varsayılan olarak kabartma ekran üzerinde 4 hücre durum hücresi olarak belirlenmiştir. Durum hücreleriyle diğer hücreler arasında 1 adet boş hücre bulunur ve boş hücrenin görevi yoktur. Sayfa 15

17 Handy Tech Modular Evolution Handy Tech Kabartma ekranlarının Kullanımıyla Ilgili Ayarlar "Durum hücrelerinin yönü:" seçeneği durum hücrelerinin kabartma satırın sağında ya da solunda yer almasını belirlemenizi sağlar. Durum hücreleri varsayılan olarak soldadır. "Durum hücrelerini görüntüle" onay kutusu durum hücrelerini etkinleştirip devre dışı bırakmanızı sağlar. Varsayılan olarak onay kutusu işaretsizdir. Durum hücrelerini [sol aralık+sağ aralık] komutuyla ayarlar menüsünü açmadan daha pratik bir yolla etkinleştirip devre dışı bırakabilirsiniz. 4.4 Tuş Eylemleri Sekmesi Bu sekme altında yer alan seçenekleri kullanarak, Modular Evolution cihazı üzerinde basılan tuşların eylemlerini aşağıda açıklanan 3 farklı şekilde belirleyebilirsiniz: Tuş Kilidi: Kilitli olarak tanımlanan tuşlar basıldıklarında işlevsiz kalır. Hızlı Giriş Tuşları: Hızlı giriş tuşları olarak tanımlanan tuşlar, basılır basılmaz kendileriyle ilişkili olan işlem gerçekleşir; işlemin gerçekleşmesi için tuşların bırakılması beklenmez. Tekrarlama Tuşları: Tekrarlama tuşları olarak tanımlanan tuşlar basılı tutuldukları sürece belli aralıklarla kendileriyle bağlantılı işlemler gerçekleşmeye devam eder Kilitli Tuşlar Modular Evolution cihazının tuşları, kaza ile basılma sonunda oluşacak istenmeyen işlemlerin önlenmesi için kilitlenebilir. Bu özellik tuş kombinasyonları için gerçekleşmez; her bir tuş için ayrı ayrı gerçekleşir. Bu özellik cihaz kullanımını öğrenme aşamasında son derece faydalı olabilir. Bu özelliğin etkinleşmesi için tuş kilidini kullan onay kutusunun işaretlenmesi gerekir. kilitli tuşlar... düğmesi kilitlenecek tuşları ve bu tuşların geçerli olacağı cihazı belirlemenizi sağlayan bir iletişim kutusunu açar. aygıt listesinde varsayılan olarak bilgisayara bağlı kabartma ekran seçilidir. kullanılabilecek tuşlar listesinden kilitlenecek tuşları seçebilirsiniz. ekle düğmesiyle seçtiğiniz tuşun kilitli tuşlar listesine taşınmasını sağlayabilirsiniz. kaldır düğmesiyle kilitli tuşlar listesinde seçtiğiniz tuşları kullanılabilecek tuşlar listesine taşıyabilirsiniz. Varsayılan olarak kilitli tuş tanımlanmamıştır Hızlı Giriş Tuşları Kısayol tuşlarıyla gerçekleştirilen fonksiyonlar, genel bir kural olarak kendileri için atanan kısayol tuşlarına basılıp tuşlar bırakıldığında gerçekleşir. Ancak bir tuş kombinasyonu hızlı giriş tuşu olarak ayarlandığında, tuşlar basıldığında, bırakılmadan fonksiyon gerçekleşir. "Hızlı giriş tuşlarını kullan" onay kutusu bu özelliği etkinleştirmek için kullanılır. Bu onay kutusunu işaretledikten sonra "Kullanılabilecek tuşlar" listesinden hızlı giriş tuşu olarak tanımlamak istediğiniz tuşları seçebilirsiniz. Varsayılan olarak hızlı giriş tuşu tanımlanmamıştır. Bu özellik kabartma notasyonda yazı yazarken kullanılamaz Tekrarlama Tuşları Tekrarlama tuşları seçeneklerini kullanarak, basılı tutulan bir tuşla bağlantılı fonksiyonun tekrarlanma süresini belirleyebilirsiniz. Örneğin uzun bir liste üzerinde belirli bir öğeye erişmek üzere geziniyorsanız, istediğiniz öğeyi bulmak için [ileri] veya [geri] tuşuna sürekli Sayfa 16

18 Modular Evolution Handy Tech Kabartma ekranlarının Kullanımıyla Ilgili Ayarlar Handy Tech basmak yerine bu tuşlara basılı tutarak fonksiyonlarının otomatik olarak tekrarlanmasını sağlayabilirsiniz. Bu seçeneği etkinleştirmek için tekrarlama tuşlarını kullan onay kutusunun işaretlenmesi gerekir. Varsayılan olarak bu özellik etkin değildir. tekrarlama tuşları... düğmesi, bu seçenekle ilgili ayarların gerçekleştirileceği iletişim kutusunu açar. aygıt listesinde bilgisayara bağlı durumdaki kabartma sistem varsayılan olarak seçili durumdadır. kullanılabilecek tuşlar listesinden tekrarlama tuşu olarak kullanılacak tuş/tuşlar seçildikten sonra, ekle düğmesiyle tekrarlama tuşları listesine taşınır. tekrarlama tuşları özelliği etkinleştirildiğinde, Modular Evolution cihazı için [1], [4], [geri], [ileri], [sol aralık] ve [sağ aralık] tuşları için varsayılan tekrar süresi 500 milisaniyedir. Bu özellik kabartma notasyonda yazı yazarken kullanılamaz. 4.5 Çeşitli Sekmesi Bu sekme üzerinde kabartma sistem ile yaptığınız işlemlerin kayıtlarının bir protokol dosyasında tutulup tutulmayacağını belirleyebilirsiniz. Bu fonksiyon teknik desteğe ihtiyaç duyduğunuz durumlarda faydalı olabilir. Bu bakımdan teknik destek görevlileri istemedikçe bu onay kutusunu işaretlemeniz gerekli değildir. İlgili onay kutusunu işaretledikten sonra protokol dosyasının kaydedileceği konumu "Protokol dosyası" seçeneğiyle belirleyebilirsiniz. "PC modunda, 7. nokta Backspace, 8. nokta Enter görevi görür" onay kutusu işaretliyken, cihaz PC modundaysa kabartma klavyeyle yazı yazarken [7] tuşu Backspace, [8] tuşu da Enter olarak kullanılabilir. Varsayılan olarak işaretli olan bu kutunun işaretini kaldırarak özelliği devre dışı bırakabilirsiniz. 4.6 Bilgi Sekmesi Bilgi sekmesinde, Modular Evolution cihazınız ile kullanmakta olduğunuz sürücü yazılım hakkında önemli bilgiler bulabilirsiniz. Aktif kabartma ekran alanından kullanmakta olduğunuz kabartma ekranın türünü, seri numarasını ve bilgisayara bağlandığı bağlantı noktasını öğrenebilirsiniz.ayrıca bu alanda kabartma ekranınız için önerilen bir sonraki bakım tarihi de yer alır. Sürücü özellikleri alanında kullanmakta olduğunuz ekran okuyucu program ve kabartma ekran sürücüsüne ilişkin bilgi bulunur. Satış temsilciniz başlıklı alanda ise kabartma ekranı satın aldığınız Handy Tech temsilcisinin posta adresi, telefon numarası ve elektronik posta adresinden oluşan irtibat bilgileri görüntülenir. Sayfa 17

19 Handy Tech Modular Evolution Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) 5 Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) Modular Evolution cihazına entegre edilmiş olan ATC teknolojisi ile kabartma ekranınız parmağınızın üzerinde bulunduğu kabartma noktaları algılayabilir. Bu teknolojinin sağladığı özgünleştirilebilir özellikler, bilgisayarınızla ekran okuyucu programınızı daha etkili ve verimli kullanabilmenizin yolunu açar. Mevcut okuma pozisyonunuza bağlı olarak, çeşitli işlemler gerçekleştirilebilir. ATC 4 farklı okuma davranışını destekler: Normal Okuma: Okuma yönü soldan sağa doğru ilerler. Hızlı Okuma: Okuma hızı önceden belirlenen okuma hızından daha fazladır. Durağan: Bir karaktere belli bir süreden daha fazla dokunulduğunda algılanır. Geriye Doğru Okuma: Okuma yönü sağdan sola doğru ilerler. Bu okuma türlerinin her biriyle bir dizi işlem gerçekleştirmek mümkündür. Yardımcı fonksiyonlar olarak adlandırılan fonksiyonlar için, özgünleştirilebilir 2 ayrı seçenek bulunmaktadır. Bu seçenekler okuma ve öğrenme seçenekleridir. Handy Tech kabartma ekranı ayarlar menüsünde yer alan "ATC" sekmesi, okuma veya öğrenme modları arasında yapacağınız seçime bağlı olarak, yukarıda açıklanan okuma türlerinden herhangi biri algılandığında Modular Evolution ve ekran okuyucunun nasıl davranacağını belirlemenize yarayan öğeler içerir. ATC sekmesinde bulunan "ATC özelliğini kullan" onay kutusu, ATC özelliğini etkinleştirip devre dışı bırakmanızı sağlar. Aynı işlem daha pratik olarak [sol aralık+1+7] (Kord A) komutuyla da gerçekleştirilebilir. Varsayılan olarak bu onay kutusu işaretsizdir. Kaydırma çubuğu şeklindeki "Duyarlılık" kontrolü, ATC sensörünün duyarlılık düzeyini okuma alışkanlığınız ve ihtiyacınıza uygun olarak belirlemenizi sağlar. Duyarlılık düzeyini sağ ve sol ok tuşlarıyla değiştirebilirsiniz. 5.1 "Asistan Modu" alanı okuma veya öğrenme seçeneklerinden birini seçmenizi sağlar. "Kapalı" kutusunun işaretini kaldırıp 2 seçenekten birini seçtiğinizde, "Ayarlar" düğmesiyle seçtiğiniz öğeyle ilgili ayarları gerçekleştirebilirsiniz. Bu ayarlarla ilgili detaylar için, ATC Okuma Ve Öğrenme Modları Için Yardımcı bölümüne bakınız. Fonksiyonlar ATC-monitörü seçeneği, kabartma ekranda görüntülenen metnin kabartma ekranda göründüğü şekliyle bilgisayar ekranında da görüntülenmesini sağlar. Böylece görme engeli bulunmayan kimseler de kabartma ekrandaki işlemleri bilgisayar monitöründen izleyebilir. Bu alandaki Ayarlar düğmesini kullanarak kabartma ekrandaki bilginin bilgisayar monitöründeki görüntü rengini belirleyebilirsiniz. Her okuma davranışı için farklı renk belirlemek mümkündür. Bu ayarlarla ilgili ayrıntılı bilgi, ATC-Monitör bölümünde bulunmaktadır. "ATC Monitörünü başlangıçta göster" onay kutusu işaretlendiğinde, ekran okuyucu çalışmaya başladığında ATC-monitör özelliği otomatik olarak etkinleşir. ATC-monitör Sayfa 18

20 Modular Evolution Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) Handy Tech özelliğinin otomatik olarak etkinleşmesi yerine istediğiniz zaman etkinleştirmek için, "ATC Monitörünü şimdi göster" düğmesini tıklayabilirsiniz. "Okuma protokolü" öğesi altındaki "Protokol dosyası oluştur" seçeneğini seçip tamam ya da uygula düğmesini tıkladığınızda, kabartma ekran üzerinden gerçekleştirilen tüm girdiler ile okunan metinler bir protokol dosyasında kaydedilir. Protokol dosyası oluşturma seçeneğinin etkinleştirilmesi için daha pratik bir yol olarak [sol aralık+1+2+3] kısayol tuşunu da kullanabilirsiniz. Oluşacak protokol dosyasına istediğiniz bir isim verebilirsiniz. Dosyanın varsayılan adı HtAtc.log olarak belirlenmiştir. Protokol dosyası oluşturma işlemi, "Protokol dosyası oluştur" seçeneğinin devre dışı bırakıldığı ya da ekran okuyucu programın kapatıldığı durumlarda gerçekleşmez. 5.2 ATC Okuma Ve Öğrenme Modları Için Yardımcı Fonksiyonlar Ekran okuyucu programınızın okuma durumunuza uygun tepki verebilmesi için bazı eylemlerin gerçekleşmesini sağlayabilirsiniz. Gerçekleştirebileceğiniz eylemler şunlardır: Eylem yok Harfleri seslendir: Okuma pozisyonundaki harf seslendirilir. Kelimeyi seslendir: Ilk harfine dokunulan kelime seslendirilir. Kelimenin tamamen okunduktan sonra seslendirilmesini seçmek de mümkündür. Seslendirme için bekleme süresi belirleyebilirsiniz. Kabartma ekranı seslendir: Kabartma ekranda görüntülenen metnin tamamı seslendirilir. Düşük tonlu sinyal Yüksek tonlu sinyal Kabartma ekranı seslendir ve sonraki satıra geç: Bu ayarı hızlı okuma seçeneğiyle birlikte kullandığınızda, seslendirme olmaksızın okumak istediğiniz bölüme ulaşıncaya kadar metin üzerinde kabartma ekran boyutunda (içerdiği karakter sayısınca) ilerleyebilirsiniz. Kabartma ekranın içeriği yenilendikten sonra, bir önceki satırın okunması sonlanacak ve okuma işlemi yeni konumdan devam edecektir. Tüm içeriği seslendir ve aktif konumu göster: Metnin tamamı seslendirilmeye başlar ve kabartma ekran içeriğiyle seslendirilen içerik senkronize hale gelir. Bir okuma konumu algılandığında, seslendirme durur ve kabartma ekranda yeni konum görüntülenir. Okuma konumundaki karakterlerin özniteliklerini seslendir: Okuma konumundaki karakterlerin öznitelikleri kalın Arial 12 şeklinde seslendirilir. Öznitelik değişikliklerini seslendir: Okuma konumundaki öznitelik değişiklikleri seslendirilir. Aynı şekilde yazı tipi değişiklikleri de seslendirilir. Fare imlecini okuma konumuna taşı: Okuma türünüze bağlı olarak fare imleci okuma konumuna taşınır. Bu özellik, bilgisayar ekranındaki büyütme alanıyla kabartma ekrandaki okuma konumunu senkronize hale getirmeye yarar. Cihaz tarafından aşağıdaki okuma davranışları algılanır: Hızlı okuma Normal okuma Durağan Geriye doğru okuma Sayfa 19

21 Handy Tech Modular Evolution Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) Seslendirmenin belli bir sure sonra gerçekleşmesini isterseniz, bekleme süresi de belirleyebilirsiniz. Bu sure milisaniye cinsinden belirtilir. 0 (bekleme süresi yok) 5000 milisaniye arasında bir değer kullanılabilir. ATC fonksiyonunun okuma hızınızı hızlı olarak tanımlaması gereken okuma hızını da belirleyebilirsiniz. Bu işlem için arasında bir değer kullanabilirsiniz. Belirttiğiniz değer saniye başına düşen karakter sayısını ifade eder. ATC fonksiyonunun okuma davranışınızı durağan olarak algılayabilmesi için gereken sure miktarı da özgünleştirilebilir ve bu sure milisaniye cinsinden belirtilir. ATC fonksiyonuyla kelimelerin seslendirilmelerini "Kelimeyi tamamen okunduktan sonra seslendir" ve "Aynı zamanda kelimeyi hecele" onay kutularıyla kontrol edebilirsiniz. Eğer "Aynı zamanda kelimeyi hecele" onay kutusu işaretliyse, seslendirme için bekleme süresi belirtebilmek için "Kelimeyi hecelerken bekleme süresi kullan" onay kutusunu kullanabilirsiniz. Bu ayarlar "Kelimeyi seslendir" seçeneğini muhtemel 4 okuma davranışından biri için belirlediğinizde kullanılabilir. Modular Evolution cihazının kabartma ekranında görüntülenen kabartma satırın sonuna ulaştığınızda gerçekleşecek eylemleri "Satır okunduktan sonraki eylem" seçeneği ile belirleyebilirsiniz. 3 farklı onay kutusu kullanılabilir. "Sinyal tonu" onay kutusu işaretlenmişse, satırın son karakteri okunduktan sonra sesli bir sinyal duyulur. "X milisaniye sonra otomatik satır geç." onay kutusunun işaretlenmesi durumunda, bir sonraki satıra geçebilmek için [ileri] tuşuna basma zorunluluğu yoktur; belirtilen sure sonunda sonraki satır kabartma ekran üzerinde otomatik olarak görüntülenir. "Boş satırları göster" onay kutusunun işaretlenmesi durumunda ise, boş satırlar kabartma ekran üzerinde ilk 3 hücrenin 8 noktasının da kabarmasıyla belirtilir. Metin üzerinde otomatik ilerleme seçeneğini seçmişseniz, bu özelliği kullanarak boş satırları [ileri] komutunu kullanmaksızın atlayabilirsiniz. 5.3 ATC Özelliğini Kullanarak Kabartma Yazı Öğrenilmesine Ilişkin Ipuçları Bu bölümde, ATC yardımıyla kabartma yazı okuma ve öğrenme yeteneğinizi nasıl geliştirebileceğiniz konusunda bazı ipuçları bulacaksınız. Öncelikle ATC fonksiyonunu [sol aralık+1+7] (Kord A) komutuyla ATC fonksiyonunu etkinleştirin. Bu komut, cihazın ATC yoluyla okuma konumunu algılamasını sağlar. ATC fonksiyonunu aynı komutla devre dışı bırakabilirsiniz. Varsayılan olarak seçilen yardımcı mod, "Okuma" seçeneğidir. Handy Tech kabartma ekranları ayarlar menüsü altındaki ATC sekmesinden, yardımcı modu "öğrenme" olarak değiştirin. Bu işlemi takiben, bir kelimenin tamamını okuduktan sonra kelime bilgisayarınızdaki ses sentezleyici tarafından okunacaktır. Bu yolla, okuduğunuz metni aynı zamanda duyma imkanına da sahip olursunuz. Metin içerisinde tanımadığınız bir kabartma karaktere rastladığınızda, parmağınızı bu karakter üzerinde kısa bir süre tutarsanız karakter seslendirilir. Karakter ve harfler, metin üzerinde sağdan sola doğru dolaşılırken de seslendirilir. Sayfa 20

22 Modular Evolution Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) Handy Tech ATC yabancı dil öğrenirken de son derece faydalı olabilir. Örneğin Almanca bir kelimenin nasıl telaffuz edildiğini öğrenmek için, bilgisayarınızdaki ses sentezleyicinizi Almanca dili için etkinleştirin. Sonra Handy Tech kabartma ekranları ayarlar menüsü altındaki ATC sekmesinde yardımcı mod olarak "öğrenme" seçeneğini seçin. Seslendirme için bekleme süresi olarak yaklaşık 2000 milisaniye (2 saniyeye karşılık gelir) değer belirtmeniz önerilir. Bu aşamada ATC fonksiyonunu etkinleştirdiğinizde, kelimeyi okuyup bilgisayardan önce kendi kendinize telaffuz etmek için 2 saniye zamanınız olacaktır. 5.4 Tecrübeli Kullanıcılar Için ATC hakkında Bazı Ipuçları Bu bölümde, ATC teknolojisinin tecrübeli kullanıcılara ekran okuyucu ve kabartma ekrandan daha verimli bir şekilde faydalanmalarına yapacağı katkılara ilişkin ipuçları bulacaksınız. ATC teknolojisinin sunduğu en kullanışlı özelliklerden biri de, kabartma satırın sonuna ulaştığınızda bir sonraki satırın otomatik olarak görüntülenmesidir. ATC fonksiyonunu [sol aralık+1+7] (Kord A) komutuyla etkinleştirin. Bu işlem, okuma konumunun ATC yoluyla algılanmasını sağlayacaktır. Varsayılan olarak, yardımcı modu "okuma" olarak ayarlanmıştır. ATC fonksiyonunu aynı komutla devre dışı bırakabilirsiniz. Otomatik kaydırma seçeneği varsayılan olarak aktiftir. Otomatik kaydırma fonksiyonunun çalışabilmesi için, aktif imlecin kabartma ekran içeriğini izlemesi gerekir. ATC aktifken kabartma ekranda görüntülenen satırın son karakterini okuduktan sonra, tıpkı [ileri] tuşuna bastığınızda olduğu gibi sonraki satır görüntülenir. Okuma modunda ilgili varsayılan seçeneği değiştirmemişseniz, satır içeriğinin seslendirilmesini de sağlayabilirsiniz. Kabartma ekran üzerindeki satırın seslendirilmesi için okuma hızınızın hızlı okuma olarak algılanması gerekir. Okuma hızınızın hızlı okuma olarak algılanabilmesi için kabartma ekran üzerinde soldan sağa en az 3 karakter üzerinde hızlıca ilerlemelisiniz. Okuma hızının hızlı okuma olarak algılanması için gereken değer, varsayılan olarak 15 karakter/saniyedir. Bu değeri okuma hızı profilinden özgünleştirebilirsiniz. ATC teknolojisi kabartma ekran üzerinde metin okurken boş satırları kolaylıkla atlayabilmenize yardım eden bir başka özellik daha sunar: Okumakta olduğunuz metinde boş bir satır olduğunda, kabartma ekranın ilk 3 hücresinin tüm noktaları (8 noktası birden) kabarır. Böylece otomatik kaydırma özelliğinden faydalanılarak boş satırlar kolaylıkla atlanabilir. Bir karakter üzerinde 1 saniyeden, ya da okuma hızı profilinde belirlediğiniz bekleme süresinden daha uzun bir sure kaldığınızda o karakter seslendirilir. Tecrübeli kabartma yazı okuyucularına aşağıdaki ATC ayarları önerilir: Normal okuma modunda "Öznitelik değişikliklerini seslendir seçeneğini kullandığınızda, okuma konumunda meydana gelen öznitelik değişikliklerini ayrıca bir işleme gerek duymadan öğrenebilirsiniz. Bu özellik, örneğin bir Word belgesinde metin düzenlemelerini gözden geçirmek istediğinizde faydalı olacaktır. Sayfa 21

23 Handy Tech Modular Evolution Aktif Dokunsal Kontrol (ATC) Hızlı okuma modunda "Tüm içeriği seslendir ve kabartma satırı taşı seçeneğini kullanmanız yerinde olur. Bu özellik, metin üzerinde aradığınız yere daha kolay erişmenizi sağlar. Durağan okuma modunda "Aktif karakterlerin özniteliklerini seslendir seçeneğini kullanmayı düşünebilirsiniz. Bu özellik, dokunduğunuz karakterin özniteliğini kolayca öğrenmenizi sağlar. Geriye doğru okuma modunda ise "Fare imlecini okuma konumuna taşı seçeneğini kullanmanız önerilir. Böylece fare okunu okuma konumunuza taşıyarak görme engeli olmayan kimselerle ekran üzerinde aynı Alana odaklanma kolaylığı kazanırsınız. 5.5 ATC-Monitör Ayarları Kabartma ekran içeriğinin bilgisayar ekranında görüntülenmesi esnasında, farklı okuma durumlarında farklı renklerin kullanılmasını sağlayabilirsiniz. Okuma modları için kullanılmış olan varsayılan renkler şunlardır: Dokunulan satır: sarı Hızlı okuma modu: açık mavi Normal okuma modu: yeşil Durağan okuma modu: oranj Geriye doğru okuma modu: kırmızı Bu renkleri Windows işletim sisteminin standart renk iletişim kutusundan özgünleştirebilirsiniz. Sayfa 22

24 Modular Evolution Cihazın Ekran Okuyucularla Kullanılması Handy Tech 6 Cihazın Ekran Okuyucularla Kullanılması Ekran okuyucu olarak adlandırılan yazılımların fonksiyonları bilgisayar ekranındaki metinsel bilgiyi, görme engelli kullanıcılara ses ve kabartma çıktı olarak sunmaktır. Modular Evolution cihazı, ekran okuyucudan gelen kabartma bilgiyi görüntüler. Bilgisayar ekranındaki tüm bilginin bir defada ancak belli bir kısmı görüntülenebildiğinden, ekran okuyucular bilgisayar ekranında oluşan mevcut durumla ilgili olarak, öncelikle en gerekli içeriği kabartma sisteme gönderme yeteneğine sahip olmak durumundadırlar. Bu sebeple, ekran okuyucular odaklanılan pencere içeriğini öncelikli olarak kabartma ekran cihazlarına gönderirler. Örneğin bir menü üzerinde gezinilirken, kabartma ekranda üzerinde bulunulan (odaklanılmış olan) menü öğesi görüntülenir. Ancak yön tuşlarıyla menü penceresi üzerinde gezinmeye devam ederseniz odaklanılan öğe değişecek ve farklı öğelerin üzerine gelindikçe kabartma ekranda görüntülenen öğe de değişecektir. Düzenlenebilir metin (yazı) alanlarında, imleç kabartma ekranın 7 ve 8 noktalarıyla gösterilir. Yazı alanında imlecin konumu değiştikçe kabartma ekran üzerinde de değişir. Imlecin konumundan bağımsız olarak metin üzerinde [ileri] ve [geri] tuşlarıyla dolaşabilirsiniz. Kabartma hücrelerin üzerlerinde bulunan imleç tıklama butonlarını kullanarak imleci metin üzerinde istediğiniz yere taşıyabilirsiniz. Metin üzerinde [ileri] veya [geri] tuşlarıyla dolaştıktan sonra tekrar imlecin bulunduğu konuma dönmek için birçok durumda [7] tuşunu kullanabilirsiniz. Bilgisayar ekranında ışıklandırılarak belirtilen seçili alanlar, kabartma ekran üzerinde 7. ve 8. noktalarla altı çizilerek gösterilir. Genel olarak, seslendirilen metinle kabartma ekranda görüntülenen metin senkronize olmayabilir. Örneğin Microsoft Word programında üzerinde çalışmakta olduğunuz bir belgeyi kapattığınızda, ses sentezleyiciniz "... dosyasındaki metin değişmiş. Değişiklikleri kaydetmek istiyor musunuz?" ifadesiyle birlikte sahip olduğunuz seçenekleri gösteren evet, hayır v.b. düğmeleri de seslendirecektir. Ancak muhtemelen kabartma ekranda sadece düğme isimleri görüntülenecektir. Düğme isimlerinin üzerlerinde bulunan imleç tıklama butonlarından birine bastığınızda, adının üzerindeki imleç tıklama butonuna basılan düğmeye tıklanmış olur. Iletişim kutusunda yer alan diğer ifadeleri de kabartma ekrana taşıyabilmek için [ileri] veya [geri] komutlarını kullanmalısınız. Modular Evolution cihazı yaygın olarak kullanılmakta olan şu ekran okuyucular tarafından desteklenmektedir: JAWS Hal/SuperNova (Dolphin Systems) Window-Eyes 6.1 Kabartma ekranın JAWS Programıyla Kullanılması JAWS for Windows programının fonksiyonları oldukça geniştir. Ancak bu bölümde programı kabartma sistemle birlikte kullanırken bilmeniz gereken temel fonksiyonlar açıklanmıştır. Kabartma sistemin durum hücreleri ekran pozisyonuyla ilgili önemli bilgiler verir. Ekran içeriğini görüntüleme ve durum hücrelerini görüntüleme seçenekleri arasında geçiş Sayfa 23