T ürkiye Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler ve Yeminli Mali Müflavirler

Transkript

1 mali ÇÖZÜM 17 TURMOB 19.OLA AN GENEL KURULUNA G DERKEN TÜRK MUHASEBE MESLE N N DÜNYADAK VE ÜLKEM ZDEK YER I. G R fi Yahya ARIKAN* T ürkiye Serbest Muhasebeci Mali Müflavirler ve Yeminli Mali Müflavirler Odalar Birli i (TÜRMOB) nin 19. Ola an Genel Kurulu na giderken Dünya daki mesleki geliflmelere paralel geliflmeler yafl yoruz. 21. Yüzy l n özelliklerine genel bir bak fl yaparak Türk muhasebe mesle inin yeni ufuklarda olmas gereken vizyonu, misyonu ve Türkiye de mesle in içinde bulundu u pozisyonu de erlendirilerek, dünyadaki geliflmelerin neresinde oldu umuzu görece iz. II. TÜRK MUHASEBE MESLE N N BUGÜNKÜ DURUMU Türkiye de muhasebenin geçmifli yüzy llara dayanmaktad r. 19. Yüzy l sonlar na do ru bafllayan Muhasebe e itimi ile birlikte muhasebeye iliflkin çal flmalar ortaya ç kmaya bafllam flt r. Avrupa ülkelerinin muhasebe e itimlerine olan etkisi ülkemizde muhasebe sisteminin geliflmesini olumlu yönde etkilemifltir y l nda yürürlü e giren Vergi Usul Kanunu ile 1957 y l nda revize edilen Türk Ticaret Kanunu nun bilanço hukukunu düzenleyen muhasebeye iliflkin hükümleri, muhasebe sisteminin yerleflmesine ve geliflmesine yasal bir zemin sa lam flt r. Vergi Hukuku ve Ticaret Hukuku çok farkl iki amaca hizmet etmektedir. Birinin amac, devletin hakk n korumak, di erinin ise ekonomik faaliyetlerde düzeni sa lamak ve ücüncü kifliler in haklar n korumak oldu u için muhasebe faaliyetleri sonucunda elde edilen sonuçlar vergi hukuku ve ti- * TÜRMOB Genel Baflkan Yard mc s - SMMMO Baflkan

2 18 mali ÇÖZÜM caret hukuku aç s ndan farkl lafl-maktad r y l sonras nda muhasebenin Amerika muhasebe uygulamalar n n etkisine girmesi, 1974 y l sonras nda uluslararas muhasebenin Türkiye de uygulama alan bulmas, Türk muhasebe sisteminin ve prensiplerinin yasal taleplerle uyuflma sürecini etkilemifl ve farkl laflma belirgin bir hale gelmifltir sonras Sermaye Piyasas Kurulu taraf ndan muhasebeye iliflkin yap lan düzenlemelerin Maliye bakanl - taraf ndan kabul görmemesi muhasebe sistemindeki farkl laflman n artmas na sebep olmufltur. Bu farkl laflma muhasebe mesle inin yasal bir statüye kavufltu u 1989 y l na kadar sürmüfltür. Muhasebe mesle inin üst kurumu olan TÜRMOB un oluflumundan sonra, Maliye Bakanl bünyesinde "Tek Düzen Muhasebe Sistemi" Maliye Bakanl taraf ndan "Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli i" 1994 y l nda yay nlanarak uygulamaya bafllam flt r. Ancak, Maliye Bakanl taraf ndan bu Tebli i tamamlayacak muhasebe standartlar yay nlanmam flt r. Muhasebe sisteminin hukuki temelini oluflturan en önemli iki etken olan Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu, genel kabul görmüfl muhasebe standartlar n içermemektedir. Bir yandan vergi için muhasebenin ön planda olmas, muhasebe sisteminin arzu edilen seviyede olmamas n yaratm fl, di er yandan hukuki altyap - n n oldukça gecikmesi mesle in geliflmesine de olumsuz etki yapm flt r. Meslek hukukunun gecikmesi mesle- in arzu edilen profile ulaflmas n geciktirirken, etkin bir muhasebe sistemi kurulmas n da engellemifltir. Meslek mensubu Vergi Usul Kanunu ndaki yükümlülükleri yerine getiren, a rl kl olarak da defter tutup, beyannameleri düzenleyen kifli olarak görülmüfltür. III. 21. YÜZYIL DÜNYA GEL fimeler N N MESLE E ETK S VE MESLEK ÖRGÜTÜNÜN ÇALIfiMALARI Teknolojik geliflmeler, internet, elektronik ticaret, bilgi yönetimi ve bilginin en etkin flekilde kullan m, ortak muhasebe dilinin oluflumu dünyada yaflanan en önemli geliflmeleri oluflturmakta ve 21. yüzy l n bafllang c ndaki önemli özellikler aras nda bulunmaktad r. Küreselleflme ortak muhasebe dili: Küreselleflmenin muhasebe sistemi ve mesle ine direkt etkisi, flirketlerin uluslararas nitelik kazanmas veya uluslararas ticaret içerisinde yer almas n sa lamas d r. Mali tablolar n

3 mali ÇÖZÜM 19 en önemli kullan c lar ndan olan yöneticiler, ortaklar, yat r mc lar ve finansörler kararlar n temel olarak mevcut mali tablo ile di er mali ve ekonomik faktörleri analiz ederek verirler. Ancak, ülkelerdeki farkl muhasebe uygulamalar, mali tablolar karfl laflt r labilir olmaktan ç kar r. Bu da mali tablo kullan c lar n n kararlar n güçlefltirir. Küreselleflmenin muhasebe sistemine olan en önemli etkisi, Uluslararas Muhasebe Standartlar oluflturulmas gere inin ortaya ç kmas d r. Ortak muhasebe standartlar n n kullan m, mali tablo haz rlay c lar ve kullan c - lar için ortak bir muhasebe dilini oluflturmufl ve gerek haz rlayanlar gerekse bu mali tablolar karar verme sürecinde kullananlar için büyük kolayl k sa lam flt r. Farkl standartlar kullanarak birden fazla mali tablo haz rlama gere ini ortadan kald rarak maliyetlerini de düflürmüfltür. Bütün bu geliflmeler çerçevesinde Uluslararas Muhasebe Standartlar Komitesi kurulmufltur. Uluslararas Muhasebe Standartlar Komitesi (IASC) iflletmelerin finansal raporlama sürecinde kulland klar muhasebe prensiplerinin dünya çap nda uyumunu sa lamak amac yla 1973 de oluflturulmufl ba ms z kurulufltur. IASC 1983 ten bu yana Uluslararas Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) üyesi olan tüm profesyonel muhasebe kurulufllar n bünyesine dahil etmifltir. Komitenin kuruluflundaki temel amaçlar aras nda finansal tablolar n oluflturulmas nda genel kabul görmüfl muhasebe standartlar n n kullan m n ve bu standartlara dünya çap nda uyulmas n sa lamak, finansal tablolar n sunumuyla ilgili muhasebe standartlar, prosedürler ve düzenlemelerin gelifltirilmesi ve uyumunu sa lay c çal flmalar yapmak bulunmaktad r. Bu amaçla ülkemizde Muhasebe ve mali raporlama sisteminin standart hale gelmesi için muhasebe standartlar n n oluflturulmas çal flmalar TÜRMOB taraf ndan üstlenilmifl ve bu amaçla, TÜRMOB bat ülkelerindeki kurulufllara benzeyen ve Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu ile uyumlu olmak üzere Türkiye de muhasebeden yararlanan tüm çevrelerin temsil edilece i, özerk çal flan Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartlar Kurulu nu (TMUDESK) l994 tarihinde kurmufltur. TMUDESK çal flmalar nda Ulusal Muhasebe Standartlar n yay nlamaya bafllam fl yay mlanan bu Ulusal Muhasebe Standartlar n n saptanmas nda iki ilke benimsemifltir. Bunlardan birincisi; saptanan muhasebe stan-

4 20 mali ÇÖZÜM dartlar n n Uluslararas Muhasebe Standartlar ile uyumlu olmas, ikincisi ise; Türk ekonomisinin ve iflletmelerin yap s n n ve gereksinimlerinin göz önünde bulundurulmas d r. 01 Ocak 2002 tarihi itibariyle TMU- DESK taraf ndan haz rlanan 19 adet Muhasebe Standard yürürlü e girmifltir. Daha sonra bu çal flmalar 2499 say l Sermaye Piyasas Kanununa tarih ve 4487 say l Kanunla eklenen Ek-1'inci madde uyar nca kurulan ve idari ve mali özerkli- i bulunan Türkiye Muhasebe Standartlar Kurulu (TMSK) na aktar lm flt r. TMSK Uluslararas muhasebe standartlar na uyumlu 38 adet standart yay nlam flt r. Di er taraftan uluslararas denetim standartlar na iliflkin çal flma yapmak üzere Türkiye Denetim Standartlar Kurulu (TÜDESK) 20 fiubat 2003 tarihinde TÜRMOB bünyesinde oluflturulmufl olup 9 May s 2003 tarihinde faaliyete geçmifltir.kurulun amac, 3568 say l Kanuna tabi ruhsatl meslek mensuplar n n üstlendikleri ve yetkili olduklar denetim faaliyetlerini disiplinli bir flekilde yürütebilmeleri için "Ulusal Denetim Standartlar "n n saptanmas, belirlenmesi ve yay nlanmas ile güncelli inin korunmas olarak belirlenmifltir. Teknolojik Geliflmeler : 21. yüzy l n di er önemli özelliklerinden biri de teknolojik geliflmelerdir. Dünyada Internet in kullan m n n h zla yayg nlaflt n ve elektronik ticaretin ticari ifllemlerin yürütülmesinde çok önemli araçlardan biri haline geldi ini görüyoruz. O halde teknolojinin son derece h zla de iflmekte oldu- u bir çevrede muhasebe mesle inin bu de iflimlerden etkilenmemesi söz konusu de ildir. Muhasebecilik mesle inde verilen hizmetin do as n n de iflmesinin yan s ra muhasebecilerin müflteri ile iletiflim yöntemleri de bilgi teknolojisinden etkilenmektedir. Teknolojik geliflmelerin muhasebe mesle ine olan etkilerini inceledi imizde, muhasebede veri iflleme ve kay t ifllemlerinin yani mesleki faaliyetlerin büyük ölçüde elektronik ortama geçti ini görmekteyiz. Bu durum, süreci basitlefltirirken, manuel yap lan ifllemlerin ortadan kalkmas n ve k sa zamanda kesin sonuçlar almam z sa lam flt r. Internet günlük hayat m z n bir parças olarak ifllerimizi kolaylaflt rmaktad r. Internet, bilgisayarlar n birbirine ba lanarak kaynaklar n bilgisayar ortam nda sunulmas d r. Mesleki faaliyetlerimizin büyük bir bölümü art k teknolojik ortamda, internet üzerinden gerçeklefltirilmektedir. K saca aç klayacak olursak;

5 mali ÇÖZÜM 21 Elektronik Beyannameler, Elektronik Bildirgeler, Bilgisayarl Muhasebe Bilgi Sistemlerindeki mevcut durum, Kurumsal Kaynak Planlama Sistemleri, Elektronik Denetim Uygulamalar, Elektronik Defter, Elektronik Belge Bunlar n yan nda günümüzde, internet ortam nda her türlü muhasebe e itim ve ö retim faaliyetlerinin gerçeklefltirilmesi de yayg nlaflmaktad r. Bugün odalar m z aday meslek mensuplar n ve meslek mensuplar n teknolojik alanda e itmekte ve di er mesleki e itimleri art k interaktif ortamda yap labilmektedir. E itim Çal flmalar : Kamu yarar na sürekli yüksek kalitede hizmet sa layan muhasebe mesle- inin dünyadaki geliflmelere paralel olarak Türkiye de de gelifltirilmesi meslek örgütlerimizin temel hedefleri aras ndad r. Meslek örgütleri bugün aday meslek mensuplar n n mesle e girifl öncesinde ve staj dönemleri boyunca, meslek mensuplar n n ise mesle i sürdürdükleri dönemlerdeki e itimlerine ve sürekli mesleki geliflmelerine iliflkin olarak uluslararas geliflmelere paralel düzenlemeler e itimler, paneller, kongreler, sempozyumlar yapmaktad r. Önümüzdeki dönemde yeni Türk Ticaret Kanunu, Vergi Yasalar,Sosyal Güvenlik Kanunu ve di er düzenlemelere yönelik e itim çal flmalar h zl bir flekilde sürdürülecektir. Özellikle mesle in gelece i aç s ndan meslek mensubunun yabanc dil bilmesinin önemi çok önem kazanm fl bu ba lamda meslek örgütü olarak çal flmalar m z geçmifl de oldu u gibi gelecekte de devam edilecektir. IV. MESLEK ÖRGÜTÜNÜN GÜNDEM Mesle in üst örgütü TÜRMOB dünyadaki mesleki geliflmelere paralel olarak kendisine ba l 78 odan n görüfllerini de erlendirerek 16 dosyadan oluflan projelerini 40. Baflkanlar Kurulu toplant s nda gündeme getirmifl ve meslekte yeni vizyon önerisini tart flmaya açarak gündeme getirmifltir. Bu Projeler; Muhasebe Mesle inde Haks z Rekabet Meslek Yasas, Yönetmelikler ve Mesleki Kararlar Muhasebe Mesle i Kalite Standartlar Merkezinin Oluflturulmas Muhasebe Mesle inde Etik Muhasebe Mesle inde Uzlaflma Uluslararas Muhasebe Uzmanl k Ruhsat

6 22 mali ÇÖZÜM Kamu kurumlar ile liflkilerde Verimlilik Yaratma Muhasebe Standartlar Uygulamalar Mevzuat zleme ve Oluflturma Vergi ve Di er Mevzuatlarda Görüfl Oluflturma ve Yorumlar Muhasebe Mesle inde fl Gelifltirme ve Mesle in Gelece i Avrupa Birli i Muktesebat nda Muhasebe Mesle inin Uyumu Türkiye Muhasebe Mesle ini Gelifltirme Forumu KOB ler, Muhasebe ve Denetim Uygulamalar Muhasebe Mesle inde Toplumsal Çal flma Konular V. SONUÇ Görüldü ü gibi dünyadaki ve ülkemizdeki mesleki geliflmeler,vizyonu genifl, geliflmelere aç k ve önderlik edebilecek bir meslek örgütünün varl n zorunlu k lmaktad r. Bu da ancak ve en baflta, melek örgütünün yöneticilerinin, sözünü etti imiz vizyona sahip olmalar, melek örgütlerinin gücünü yan na alarak onurlu ve dimdik duruflu sayesinde sa lanabilir ve sürdürülebilir olacakt r. Bu anlamda, TURMOB 19.ola an seçimli genel kuruluna giderken, yeni görev alacak yöneticilerimize olan deste imiz bu güne kadar oldu u gibi bundan sonra da devam edecektir.

7 HAKEML YAZILAR HAKEML YAZILAR REFEREED PAPERS REFEREED PAPERS

8 24