Sn. Enerji Bakanı, Sn. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Sn. Milletvekilleri, BİLGİ NOTU

Transkript

1 Sn. Enerji Bakanı, Sn. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı, Sn. Milletvekilleri, BİLGİ NOTU Sayılı Torba Yasa ve 2016 asgari ücret artışından kaynaklanan ek maliyetlerin tarihli ve 2015/7703 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında değişiklik önerisi 1989 yılından bu yana Zonguldak Taşkömürü Havzasında Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) tarafından üretime değer görülmeyen atıl sahalarda, kişi direk istihdamla yılda 1 milyon ton kömür üretimi gerçekleştiren rödevanslı saha işletmelerinin, Soma kazası sonrası tarihinde yürürlüğe giren 6552 sayılı Torba Yasa ile yeraltı işçiliklerine gelen yüklü ek maliyetlerin altında ezildiği ve işletmelerin kapanmaya başladığı tüm kamuoyunun malumudur tarihinde Maden Kanununa eklenen Geçici 29. Madde ile 6552 sayılı torba yasa ile gelen ek maliyetlerin fiyat farkı olarak ödeneceği hükmü yürürlüğe girmiş; Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) ile rödevanslı saha ve hizmet alımı sözleşmeleri, Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) ile rödevanslı saha ve hizmet alımı sözleşmeleri, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) ile rödevanslı saha sözleşmeleri bu madde hükmünden faydalanması öngörülmüştür. Ancak, 6552 sayılı Torba Yasadan gelen fiyat farkı ödemelerinin karşılanmasıyla ilgili tarihinde yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı, Zonguldak havzasında faaliyet gösteren TTK ve rödevanslı sahaların maliyet farklarını karşılamada yeterli olamamıştır. Maliyet farklarının fiyat farkı olarak ödenmesini hükme bağlayan kanuna rağmen, fiyat farkı hesaplamasının rödevans payına endekslenmesi sonucu kömür üretimine gelen ton başı 60 TL ek maliyet tutarının sadece 22 TL si karşılanmıştır. Ayrıca bu kararname asgari ücretteki 2016 yılı artışlarını kapsamamaktadır. Üretim yapılmayan yeraltındaki hazırlık dönemindeki çalışmalarda kararnamede yer almamıştır. Bu kararname ile TKİ ve EÜAŞ a hizmet alımı yöntemiyle iş yapan özel sektör işletmelerinin ek maliyetlerinin tamamı karşılanmasına rağmen TTK nın rödevanslı saha işletmecileri mağdur olmuştur. Bu mağduriyetimiz her platformda, Milletvekillerimize, Enerji Bakanı ve hükümet yetkililerine aktarılmıştır. 7 haziran seçimleri öncesi Sn. Enerji Bakanı Taner YILDIZ Zonguldak ziyaretlerinde Rödevanslı saha işletmecileri ve TTK yetkilileri ile beraber toplantı yaparak, seçimden sonra Bakanlar Kurulu kararında değişiklik yapılarak rödevanslı saha işletmecilerinin mağduriyetinin giderileceği sözünü vermiştir. 7 Haziran seçimlerinden sonra kurulan geçici hükümet Enerji Bakanı Sn. Ali Rıza ALABOYUN ise yetkisizlik nedeniyle bakanlar Kurulu kararını değişikliğinin 1 Kasım seçimlerinden sonra yapılabileceğini belirtmişlerdir. 15 aylık bu süreçte Bakanlar Kurulu kararında değişiklik yapılacağı sözleri ve umuduyla rödevanslı saha işletmecileri zarar etmelerine rağmen üretim ve istihdamı devam ettirmeye çalışmışlardır. 1 Kasım seçimlerinden sonra yeni hükümetin kurulmasıyla fiyat farklarını düzenleyen kararnamede Taşkömürü üreticisi olan TTK rödevanslı saha işletmecilerinin mağduriyetini giderecek düzenleme için beklenirken 2016 ocak ayı itibarıyla, asgari ücretin 1300 TL yapılması ile birlikte bu ek maliyet tutarı 60 TL den 100 TL ye yükselmesi de gündeme gelmiştir. Torba yasadan kaynaklanan ek maliyetlerin karşılanması hem de 2016 yılı asgari ücret artışından kaynaklanacak maliyet artışlarının karşılanması için ve 21 Aralık günlerinde TKİ, TTK, MİGEM ve ZTSO katılımıyla Enerji Bakanı Yardımcısı Sayın Ali Rıza Alaboyun ile konunun çözümüne yönelik görüşmeler gerçekleştirilmiştir.

2 23 Mayıs 2015 de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı Zonguldak havzasındaki kömür üreticileri hariç diğer tüm kamu kurum ve iştiraklerine bağlı çalışan özel sektörün maliyet farklarını karşılamış olduğu halde, sadece TTK rödevanslı saha işletmecilerinin mağdur olduğu ve bu mağduriyetinde, yasa teklifine gerek kalmadan Bakanlar Kurulu kararı ile düzeltme imkanı olduğu ısrarla belirtilmesine rağmen sonuç alınamamıştır. Ankara daki farklı lobilerin farklı beklentileri ağır basmış ve TTK rödevanslı saha işletmecilerinin mağduriyeti ve haklı istekleri maalesef göz ardı edilmiştir. Nitekim Enerji Bakan Yardımcısının hazırlattığı teklif, tarihli Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi nin 5. Maddesinde yer aldığı şekliyle ruhsat sahibi özel işletmelerinin torba kanundan oluşan maliyet artışlarının karşılanması için Bakanlar Kuruluna yetki verilmesini içermektedir. Özet olarak TTK rödevanslı saha işletmecilerinin mağduriyetinin karşılanması için herhangi bir hüküm içermemektedir günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sn. Süleyman Soylu nun açıklamalarını dikkatle izledik yılı Asgari ücret artışının işverene maliyetinin 110 TL lik kısmının bir yıl süre ile karşılanacağını açıklanmıştır yılı ikinci altı aylık dönemde yeraltı çalışanları için Brüt TL olan iki asgari ücret TL ye, TL olan net ücret TL ye, İşverene maliyet ise(kıdem tazminat payı dahil) TL den TL ye yükselecektir yılbaşı itibarıyla gelecek olan aylık TL lik ek maliyetin 110 TL lik kısmı devlet tarafından bir yıllığına karşılanacak, 890 TL lik kısım işletmecilere kalacaktır. İşletmecilere gelecek ek yükün ton başına maliyeti 36 TL dir yılından sonra ise destek kalkacağından ton başına 40 TL lik yük işletmecilere kalacaktır. Torba yasadan kaynaklanan ton başına 60 TL lik yükün 22 TL si karşılanmış olup, kalan 38 TL nin de karşılanması beklenirken, asgari ücret artışından da gelecek olan ton başına 40 TL lik yükle toplamda ek maliyet ton başına 80 TL bulmuştur. BU ŞARTLARDA ÜRETİM VE İSTİHDAMIN SÜRDÜRÜLMESİ MÜMKÜN DEĞİLDİR. BU GÜN İTİBARIYLA RÖDEVANSLI SAHALAR ÜRETİMİ DURDURARAK VE ÜZÜLEREK ÇALIŞANLARIN ÇIKIŞLARI VERİLMEYE BAŞLANMIŞTIR. OCAKLARDA SADECE NÖBETÇİ ACİL EKİPLERİ KALACAKTIR. SORUNA ÇÖZÜM BULUNMADIĞI TAKDİRDE 25 YILLIK EMEKLER YATIRIMLAR HEBA OLACAKTIR. 10 BİN KİŞİYİ İSTİHDAM ETME KAPASİTESİ OLAN SEKTÖR TAMAMEN ORTADAN KALKACAKTIR. ACİLEN ÇÖZÜM ÖNERİMİZİN, TARİHLİ VE 2015/7703 SAYILI KARARNAMEDE BAKANLAR KURULU TARAFINDAN YAPILACAK DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZİN GÜNDEME ALINMASINI BEKLEMEKTEYİZ. ZONGULDAK MİLLETVEKİLLERİMİZDEN, TÜM SİYASİ PARTİLERDEN VE KAMUOYUNDAN ZONGULDAK IN BU ÖNEMLİ SORUNUNA SAHİP ÇIKMASINI, ENERJİ BAKANLIĞI VE HÜKÜMET YETKİLİLERİ NEZDİNDE RÖDEVANSLI SAHA İŞLETMECİLERİ VE ÇALIŞANLARININ SESİNİ DUYURMALARINI BEKLEMEKTEYİZ TARİHLİ VE 2015/7703 SAYILI KARARNAMEDE BAKANLAR KURULU TARAFINDAN YAPILACAK DEĞİŞİKLİK ÖNERİMİZ EKTE SUNULMUŞTUR. SAYGILARIMIZLA 22 ADET RÖDEVANSLI SAHA İŞLETMECİSİ ADINA ZONGULDAK TİCARET VE SANAYİ ODASI

3 / /2015 TARİHLİ VE 2015/ SAYILI KARARNAMENİN EKİ KARAR Amaç MADDE 1- (1) Bu Kararın amacı; 15/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun geçici 29 uncu maddesi uyarınca devam eden rödövans sözleşmeleri kapsamında, yer altındaki maden işlerinde fiyat farkı ödenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Kapsam MADDE 2- (1) Bu Karar; 11/9/2014 tarihi ve 18/2/2015 tarihi itibarıyla devam eden rödövans sözleşmelerinde, 22/5/2003 tarihli ve 4857 İş Kanununun 41, 53 ve 63 üncü maddelerinde 10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler ile 3213 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesiyle sınırlı olmak kaydıyla meydana gelen maliyet artışları için uygulanacak fiyat farkını kapsar. Dayanak Madde 3- (1) Bu Karar, 3213 sayılı Kanunun geçici 29 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 4- (1) Bu Kararda geçen; a) Birim fiyat: Sözleşmeye bağlanan işe ait birim fiyatı veya rödövans payını, b) İdare: Bu Karar kapsamındaki rödövans sözleşmelerinin tarafı olan kamu kurum ve kuruluşlarını, c) Ortalama ücret maliyeti: Rödövans sözleşmesi kapsamında 11/9/2014 tarihinden önce maden çıkarma işlerine başlanan ve bu kapsamda linyit ve taşkömürü çıkarılan işyerinde yer altında çalışan işçilere ücret, prim, ikramiye, sosyal yardım ve benzeri adlar altında yapılan ödemelerin tamamı dahil olmak üzere 2014 yılının ilk sekiz ayında ödenen brüt ücret tutarının aylık ortalamasının TÜİK TÜFE yıllık genel endeksine göre güncellenmiş değeri ç) Referans ortalama ücret maliyeti: Rödövans sözleşmesi kapsamında 11/9/2014 tarihinden önce maden çıkarma işlerine başlanan ve bu kapsamda linyit ve taşkömürü çıkarılan diğer işyerlerinde yeraltında çalışan emsal işçilere ücret, prim, ikramiye, sosyal yardım ve benzeri adlar altında yapılan ödemelerin tamamı dahil olmak üzere 2014 yılının ilk sekiz ayında ödenen brüt ücret tutarının aylık ortalamasının TÜİK TÜFE yıllık genel endeksine göre güncellenmiş değeri, d) Yeraltı rezerv oranı: Rödövans fiyatına yansıyan yeraltı rezerv oranını, ifade eder. Fiyat farkı hesabı ve uygulama esasları MADDE 5- (1) 3213 sayılı Kanunun geçici 29 uncu maddesi gereğince uygulanacak fiyat farkı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır: a) Ücret Maliyetindeki Artış (F Ü )=F e *Y r *B y *[(( a 2 *(I s /I i ))+(1-a 2 ))-1]

4 b) Çalışma Sürelerinin Azaltılması (F Ç )=F g * a 2 * B y * Y r *[(Ç ö -Ç s )/Ç ö ] c) Yeraltı İşlerinde Çalışan İşçilerin Yıllık Ücretli İzin Sürelerinin Dörder Gün Arttırılması (F İ )=F g * a 2 * B y * Y r *(İa/İy) ç) Fiyat Farkı (F T )=F Ü +F Ç +F İ (2) Birinci fıkradaki formüllerde yer alan; a) F T = Toplam fiyat farkını, b) F Ü = Ücret maliyetindeki artış sonucu oluşan fiyat farkını, c) F Ç = Çalışma süresinin azaltılması sonucu oluşan fiyat farkını, ç) F İ = İzin sürelerinin artırılması sonucu oluşan fiyat farkını, d) F e = 2014 yılının Eylül ayında geçerli olan birim fiyatının TÜİK TÜFE yıllık genel endeksine göre güncellenmiş değerini, e) F g = Hesaplamanın yapıldığı dönemde geçerli olan birim fiyatı, f) a 2 = Sosyal Güvenlik Kurumu Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca Belirlenen Çeşitli İşkollarına Ait Asgari İşçilik Oranlarını Gösterir Tebliğin eki cetvelde madenin kazılması ve çıkarılması için belirlenen asgari işçilik oranından düşük ve 0,65 ten yüksek olmamak kaydıyla her bir sözleşme için onaylı iş programı ile mali tablolar dikkate alınarak belirlenen ve idarece onaylanan katsayıyı, g) B y = 2014 ve daha önceki yıllara ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu onaylı Aylık Prim ve Hizmet Belgeleri ile faaliyet gerekleri dikkate alınarak her bir sözleşme için hesaplanan ve idarece onaylanan, a 2 katsayısı içerisindeki yeraltı işçilik oranını; 2014 yılından sonra başlayan linyit ve taşkömürü çıkarma faaliyetlerinde ise emsal işletme dikkate alınarak tespit edilen ve idarece onaylanan, a 2 katsayısı içerisindeki yeraltı işçilik oranını, ğ) I s = 2014 yılının ikinci altı ayında Hesaplamanın yapıldığı dönemde geçerli olan asgari ücretin iki katını, h) I i = Ortalama ücret maliyetini; 11/9/2014 tarihinden sonra fiilen maden çıkarma faaliyetlerine başlayan işyerlerinde ise referans ortalama ücret maliyetinin TÜİK TÜFE yıllık genel endeksine göre güncellenmiş değerini, ı) Y r = Rezerv veya enerji olarak yeraltı rezerv oranını, i) Ç ö = 31/12/2014 itibarıyla geçerli haftalık çalışma süresini, j) Ç s = Uygulama ayındaki haftalık çalışma süresini, k) İ a = Artırılan izin gününü (4 gün), l) İ y = Yıllık takvim gününü (365 gün), ifade eder. (3) Ücret maliyetindeki artış sonucu oluşan fiyat farkı (F Ü ) hesaplanırken; B y ile I i değerlerinin hesaplanmasında 11/9/2014 tarihinden önce ücret, prim, ikramiye, sosyal yardım ve benzeri adlar altında yapılan ödemelerin tamamı dahil olmak üzere toplam ücret tutarı asgari ücretin iki katından fazla olan işçiler dikkate alınmaz. (4) Rödövans payı dikkate alınarak F e ve F o değerlerinin belirlendiği durumlarda, a 2 oranı, her bir sözleşme için onaylı iş programı ile mali tablolar dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının onayı ile rödövans payını aşmayacak şekilde 1 e kadar artırılabilir. (5) Birinci fıkranın (ç) bendine göre hesaplanan fiyat farkı, fiilen yapılan iş miktarı ile çarpılarak uygulanır.

5 (6) Ücret maliyetindeki artış sebebiyle oluşan fiyat farkı 11/9/2014 tarihinden itibaren hesaplanır. (7) Çalışma saatlerinin azaltılması ve izin sürelerinin artışına yönelik oluşacak fiyat farkı 1/1/2015 tarihinden itibaren hesaplanır. (8) Yeraltı rezerv oranı hesaplamasında, enerji üretimi esaslı ihalelerde üretime yansıyan yeraltı rezerv oranı dikkate alınır. Yeraltından taşkömürü üretimi yapan rödövans işletmeleri için bu oran 2,5 olarak uygulanır. (9) Bu Kararın uygulanması sonucu hesaplanacak tutarlar fiyat farkı olup, işletmeci ile idare arasında imzalanan sözleşme birim fiyatını veya rödövans payını değiştirmez. (10) Maliyet artışları nedeniyle hesaplanan fiyat farkı indiriminin rödövans payı tutarına kadar olan kısmı idare tarafından, aşan kısmı tahakkuk eden SGK prim borçlarından ve vergi borçlarından mahsup edilir, bunun dışında başka herhangi bir ödeme yapılmaz. (11) Hazırlık dönemi ihtiva eden rödövans sözleşmelerinde; hazırlık dönemi ile sınırlı kalmak kaydıyla, idarenin onayladığı işletme projesi kapsamında yapılan kuyu ve taşta galeri açılması işlerinde 1 metre x metrekare birim fiyatı, birinci fıkranın (ç) bendine göre hesaplanan fiyat farkının 1/3 ü oranında fiyat farkı olarak hesaplanarak fiilen yapılan hazırlık iş miktarı ile çarpılarak uygulanır. Hesaplanan fiyat farkı tutarı tahakkuk eden SGK prim borçlarından ve vergi borçlarından mahsup edilir. Düzenleme yetkisi MADDE 6- (1) Bu Kararın uygulanması ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye ve Kalkınma Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının görüşünü alarak tebliğ çıkarmaya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı yetkilidir. Yürürlük MADDE 7- (1) Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 8- (1) Bu Karar hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.