MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN NİTELİKLİ YETİŞTİRİLMESİ HAKKINDA GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ: ANTALYA İLİNDE BİR ARAŞTIRMA

Transkript

1 MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNİN NİTELİKLİ YETİŞTİRİLMESİ HAKKINDA GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ: ANTALYA İLİNDE BİR ARAŞTIRMA Güler Ferhan ÜNAL Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO Yeşim HELHEL Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler MYO ÖZET Araştırmanın amacı; muhasebe meslek mensuplarının, meslek yüksekokulu muhasebe programı mezunlarında ne tür nitelikler aradığı, öğrencilerin piyasa ihtiyaçlarına cevap verebilen ara eleman olarak yetiştirilebilmeleri doğrultusunda müfredat programında yapılması gereken değişiklikler ve yüksekokul-iş piyasası arasında nasıl bir ilişki kurulabileceğine yönelik fikirlerini alabilmek ve somut çözüm önerileri geliştirebilmektir. Antalya SMMM Odası na üye 384 adet muhasebeciye anket yapılmıştır. Meslek yüksekokulu mezunlarında; teorik ve uygulamaya dönük in yetersiz olduğu ortaya çıkmıştır. Güvenilir ve çalışkan olma, yeniliklere ve öğrenmeye açık olma muhasebecilerin eleman alımında önem verdiği kriterlerdir. Uygulamalı, piyasa gerçeklerinin derslerde aktarılması, in iyileştirilmesi adına önerilerdir. Öğrencilerin staj yerlerinin belirlenmesi ve müfredatın güncellenmesi, yüksekokul ve meslek odası bazında yapılabilecek işbirliği konularıdır. Anahtar Kelimeler: Muhasebe, Muhasebeci, Mesleki Eğitim, Meslek Yüksekokulu. 1. GİRİŞ Modern anlamda işletme faaliyetleri, her geçen gün daha karmaşık bir durum almaktadır. Bu karmaşıklık içinde alınan bilgiler, işletme yöneticilerini ve çalışanlarını yakından ilgilendirmektedir. Dolayısıyla yöneticiler ve çalışanlar, içinde bulundukları durum ve faaliyetleri yakından takip edebilmek için mali bilgilere daha fazla gereksinim duyarlar. İşte bu veri ve bilgileri sağlayan disiplin muhasebe dir. Muhasebe i; işletme kararlarına yararlı bilgilerin karar alma aşamalarında nasıl kullanılacağı konusunda öğrencilerin bilgilendirilmesi ve bu bilgilerin uygulanması konusunda öğrenci yeteneğinin geliştirilmesi süreci olarak tanımlanabilir (Daştan, 2009: 144). Güncel muhasebe ine katkı sağlamak amacıyla ele alınan bu çalışma, Antalya Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odası (SMMO) na kayıtlı meslek erbabına yönelik hazırlanmış anketin değerlendirilmesini kapsamaktadır. Meslek camiasının, yüksekokul mezunu ve ara eleman olarak istihdam edilen kesimle ilgili beklentilerinin neler olduğu, ne tür eksikliklerin görüldüğü ve nelerin yapılması gerektiği hususu araştırmanın içeriğini oluşturmaktadır. 2. ARAŞTIRMA BULGULARI VE İRDELENMESİ Araştırmanın amacı; muhasebe meslek mensuplarının, meslek yüksekokulu muhasebe programı mezunlarında ne tür nitelikler aradığı, öğrencilerin piyasa ihtiyaçlarına cevap verebilen ara eleman olarak yetiştirilebilmeleri doğrultusunda müfredat programında yapılması gereken değişiklikler ve yüksekokul-iş piyasası arasında nasıl bir ilişki kurulabileceğine yönelik fikirlerini alabilmek ve somut çözüm önerileri geliştirebilmektir. Araştırmanın yöntemi; Antalya SMMM Odası na üye ve Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde faaliyet gösteren ve tesadüfî örnekleme ile seçilen 384 adet muhasebeci, yani serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir unvanlı işveren camiasıyla yüzyüze görüşülerek anket çalışması yapılmıştır. Antalya SMMMO nun 2009 faaliyet raporuna göre kayıtlı üye sayısı adet olup, adedi (%38) serbest muhasebeci adedi (%62) serbest muhasebeci mali müşavir 322

2 unvanına sahiptir. Oda Başkanı ndan alınan bilgiye istinaden civarında üyenin aktif üye konumunda olduğu öğrenilmiştir. Dolayısıyla, aktif üyelerin %20 civarı gibi bir oranına ulaşılabilmiştir. Analizlerde SPSS 15 ( Statistics Program For Social Sciences) ten yararlanılmış ve frekans analizi ile bulgular değerlendirilmiştir. Tablo 1 de ankete katılan muhasebe meslek mensuplarının cinsiyet-unvan ve açısından dağılımı yer almaktadır. Ancak tüm dikkatlere rağmen bazı anket formlarında bir kısım soruların cevaplandırılmadığı tespit edilmiştir. Bu durum çalışmanın analiz kısmında yer almaktadır. Tablo 1 de görüldüğü üzere, meslek mensuplarının yaklaşık %16 sı bayan ve %30 civarı ise serbest muhasebecidir. Bu durum, muhasebecilik mesleğinin erkek egemen bir meslek olduğunu, bayanların çok fazla ilgi alanına girmediğini göstermektedir. Araştırmaya katılan meslek mensuplarının % 80 civarı, meslek yüksekokulu, lisans ve lisansüstü düzeyine sahiptir. Tablo 1: Meslek Mensuplarının Cinsiyet-Unvan-Eğitim Dağılımı MEZUNIYET BOŞ BIRAKANLAR İLKÖĞRETİM LİSE VE DENGİ MYO LİSANS ÖRGÜN LİSANS AÇIKÖĞRETİM YÜKSEK LİSANS CINSIYET UNVAN GENEL % TOPLAM SM SMMM YMM E K 2 2 TOPLAM %2.9 E 1 1 TOPLAM 1 1 %0.2 E K TOPLAM %15.4 E K TOPLAM %8.3 E K TOPLAM %29.7 E K TOPLAM %37 E K TOPLAM %6.5 GENEL TOPLAM %100 Tablo 2 ye göre; araştırmaya katılan meslek grubunun, görüşme yapıldığı dönemde, %43 ünün en az 1 adet meslek yüksekokulu mezunu istihdam ettiği sonucuna varılmıştır. Tablo 2: Unvan ve MYO Mezun Etme İlişkisi UNVAN UNVANINI BELİRTMEYENLER İSTİHDAM ETMEYENLER MYO MEZUNU İSTİHDAM EDENLER 1 KİŞİ 2 KİŞİ 3 KİŞİ 4 KİŞİ TOPLAM YÜZDE SM %29,7 SMMM %65,9 YMM %0,5 TOPLAM %100 %3,9 Tablo 3 te ankete katılan meslek mensuplarına, 5 li likert ölçeği kullanılarak yüksekokul ve öğretim düzeyini değerlendirmeye dönük sorular sorulmuştur. Genel olarak alınan cevapların dağılımı tabloda verilmektedir. Teorik in olduğunu düşünenler, yaklaşık bu soruya cevap verenlerin % 46 sını oluşturmaktadır. Uygulamalı in bir seviyede verildiğini düşünen meslek mensubu ise soruya cevap verenlerin %36 sına tekabül etmektedir. Müfredat programının günün şartlarına cevap verebildiğini düşünen meslek mensupları bu soruya cevap verenlerin %47 sini oluşturmaktadır. Yani müfredatın piyasa gerçeklerinin gerisinde kaldığı da bu araştırmada ortaya çıkmıştır. Mesleki İngilizce 323

3 inin olduğunu düşünen kesim ise %21 civarındadır. Fakat Tablo 5 te görüleceği üzere, meslek mensuplarının, mezunların bu konuda geliştirilmesi için MYO camiasından fazla bir beklentileri de yoktur. Yüksekokul mezunlarının bilgisayar kullanma becerilerinin olduğunu düşünenler ise, cevap verenlerin %62 sini oluşturmaktadır. Tablo 3: Meslek Mensuplarının MYO lardaki Eğitimi Değerlendirmeleri EĞİTİ M Teorik Uygul amalı Müfre dat güncel Mesle ki İngiliz ce Bilgisa yar öğrt. Yeterli Kesin katılmayan Katılmayan Kararsız Katılan Kesin katılan SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM Tablo 4 te, genel olarak alınan cevapların dağılımına göre; muhasebecilerin eleman alımı yaparken en önem verdikleri husus, sırası ile, güvenilir, yeniliklere ve öğrenmeye açık ve çalışkan ve sorumluluk sahibi dır. Tablo 4: Meslek Mensuplarının Eleman Seçerken Önem Verdiği Ölçütler ÖLÇÜT Alanında li Tecrübeli SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM Güvenilir Yeniklere açık Çalışkan ve sorumluluk sahibi Referanslı Kişisel yetenek ve bilgi sahibi Tablo 5 te görüleceği gibi; muhasebe meslek mensuplarının, mezunların niteliklerini iyileştirmek için MYO camiasından beklentilerinin başında uygulamalı e ağırlık verilmesi gelmektedir. Bundan sonraki beklentiler işini benimseyen, ekip çalışmasına yatkın ve kendini geliştirmeye, öğrenmeye istekli bireyler olarak sıralanabilir. 324

4 Tablo 5: Meslek Mensuplarının MYO lardan Beklentileri Beklenti Uygulamalı verilmesi SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM Müfredat Piyasa gerçekleri Üniversite sanayi Araştırmacı mezun İletişim ve ekip ruhu İşi benimseme Yeteneğe göre yönlendirme Mesleki İngilizce Branşlaşma Tablo 6 da, sektör-üniversite işbirliğine dönük olarak, meslek mensupları; ağırlıklı olarak öğrencilerin zorunlu staj uygulamalarında, mezun öğrencilerin istihdamında ve ders müfredatının güncellenmesi konularında işbirliği yapılabileceğini ifade etmişlerdir. Tablo 6: Sektör-Üniversite İşbirliğinin Yapılması Gereken Konular KONU SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM SM SMMM YMM Stajlar Kısmi zamanlı istihdam Mezun istihdamı Öğr. Gör. Seminerler Oda mensuplarına seminerler Müfredatı güncelleme Son olarak; Anket düzenlenen meslek mensuplarına, müfredatta ders olarak yer alması gereken konular sorulmuş ve onlardan en yüksek öncelikten en düşük önceliğe doğru sırasıyla 1 le 6 arası rakamlar verilmesi istenmiştir. Buna göre; Türkiye Muhasebe Standartları birinci sırada, Vergi Usul Kanunu, Gelir Vergisi ve Katma Değer Vergisi Uygulamaları ikinci sırada yer almıştır. Sektörel Maliyet Muhasebesi Uygulamaları ve Finansal Piyasalar ve Kurumlarla İlgili Uygulamalar son sırada gelmektedir. 3. SONUÇ VE ÖNERİLER Antalya Büyükşehir Belediyesi hudutları çerçevesinde Antalya SMMMO ya kayıtlı 384 adet serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavir unvanlı meslek mensuplarına, muhasebe programı mezunlarının, muhasebe bürolarının talep ettiği ara eleman olarak yetiştirilebilmeleri için yapılması gerekenler konusunda somut önerilerin ortaya konması amaçlanarak bir anket düzenlenmiştir. Araştırmada görülmüştür ki, uygulamaya dönük olan oldukça yetersizdir. Bu tarz bir in teorik bilgi ile beraber, kısıtlı bir süreç içerisinde verilmesinin etkin olmayacağı aşikardır. Geçen yıllarda 325

5 gündeme gelen, henüz uygulama safhasına geçilmeyen üç dönem okul-üç dönem staj olmak üzere altı dönemlik projenin biran önce hayata geçirilmesinin bu sorunu bir nebze olsun çözebilmesi mümkündür. Meslek Yüksekokulu öğretim elemanlarının büyük bir çoğunluğu teorik bilgileri aktarabilmekte, fakat güncel konularda uygulamaları bilmemekte ve yenilikleri takip edememektedir. Bu nedenle MYO larda ders veren öğretim elemanlarının yaz aylarında alanlarına yönelik sektörlerde araştırma ve inceleme çalışmaları yapmaları ve uygulamayı yerinde görmeleri hem kendileri, hem de öğrencileri için faydalı olacak ve MYO-sektör işbirliğine de katkıda bulunulacaktır. Mezunların piyasanın taleplerini karşılayabilecek donanımda için, iş piyasası-okul/öğretim elemanı işbirliği doğrultusunda, müfredat programının yenilenmesi ve çağdaş bir yapıya kavuşturulması gereklidir. MYO-sektör işbirliğinin yasal bir zemine oturtulması, staj, müfredatın yenilenmesi, mezunların istihdamı gibi konuların bu yasal zemin üzerinde gerçekleştirilmesinin daha verimli olabileceği bir gerçektir. Teşekkür: Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Yönetim Birimi (BAPYB) tarafından desteklenmiştir. KAYNAKÇA Ayboğa, H. Globalleşme Sürecinde Muhasebe Alanındaki Gelişmelere Ülkemizin Uyumu, s Daştan, A. (2009). Karadeniz Teknik Üniversitesi İİBF Ölçeğinde Akademik Görünüm ve Muhasebe Eğitiminin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 42: Gümüş, İ. (2005). Türkiye de Hizmet Ağırlıklı Önlisans Eğitiminin Niteliği ve Özel Sektörün Beklentileri, AB Kopenhag Süreci ve Maastriht Bildirgesi Açısından Türkiye de Mesleki Öğretim ve Eğitimi Bekleyen Zorluklar Uluslararası Konferansı, 7-8 Haziran 2005, Ankara, ISBN , s Helhel, Y., Ünal, G. F. ve Demirel, O. N. (2009). Hizmet Ağırlıklı Önlisans Eğitiminde Muhasebe Dersinin Algılanmasına Yönelik Bir Araştırma, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 46(534): Helhel, Y., ve Ünal, G. F. (2009). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Nitelikli Yetiştirilmesi ve İş Piyasasının Beklentileri: Antalya İlinde Bir Araştırma, 8.Anadolu İşletmecilik Kongresi Bildiriler Kitabı, 7-9 Mayıs 2009, Manisa. Özbirecikli, M. (2009). Muhasebe Meslek Mensuplarının Eğitim Düzeyleri: 1992 den Günümüze Bir İnceleme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 43: Özbirecikli, M., ve Pastacıgil, A. (2009). Türkiye de Muhasebeci Eğitiminin Gelişim Süreci: IFAC Standartları ile Mukayeseli Bir İnceleme, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 41: Tekin, M.. ve Gümüş, M. (2005). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Nitelikli Yetiştirilmesi ve Mezunlarının İstihdam İmkanları, AB Kopenhag Süreci ve Mastriht Bildirgesi Açısından Türkiye de Mesleki Öğretim ve Eğitimi Bekleyen Zorluklar Uluslararası Konferansı, 7-8 Haziran 2005, Ankara, ISBN , s Uzun, A. ve Eldoğan, O. (2005), Meslek Yüksekokullarındaki Eğitimin Sorunlarına Genel Bakış, AB Kopenhag Süreci ve Maastriht Bildirgesi Açısından Türkiye de Mesleki Öğretim ve Eğitimi Bekleyen Zorluklar Uluslararası Konferansı, 7-8 Haziran 2005, Ankara, ISBN , s