ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ BAHÇE VE PEYZAJ SANATI TARİHİ UZAK DOĞU BAHÇE SANATI ÇİN BAHÇE SANATI JAPON BAHÇE SANATI

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ BAHÇE VE PEYZAJ SANATI TARİHİ UZAK DOĞU BAHÇE SANATI ÇİN BAHÇE SANATI JAPON BAHÇE SANATI

2 Çin Ve Japonya

3 İnsanın doğaya karşı tutumu bahçelerin biçimlenmesinde etkilidir. Özellikle Çin, Japon bahçe sanatını da etkilemiştir. Çin deki inanışa göre, insan doğanın bir parçasıdır, efendisi değil! Uzakdoğu bahçe sanatı

4 Milli bir karakter kazanan bütün bahçe sanatı ekollerinde; politik ve sosyal şartların ötesinde, onlara devamlılık kazandıran bir manevi yön (ruhani bir güç) gizlidir.. Eski Çin de Bahçe Sanatı

5 1. Animizm: İnanışına göre; gök, dağlar, denizler, kayalar hepsi ruhun maddeye dönüşümünü temsil eder. Bu inanışla Çinliler doğaya saygı, doğanın bir parçası olarak görmüşlerdir kendilerini (Yunan medeniyetinde olduğu gb. onun efendisi değil doğanın- dünyanın bir parçası olarak kabul etmişlerdir.) Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

6 2. Yin ve Yang Kontrastlar ;(dinlenme/iş, dişi/erkek, siyah/beyaz, Sert/ yumuşak), sıcak/soğuk, ay/güneş, Gece/gündüz, yeryüzü/gökyüzü, Soğuk/sıcak, ) Zıtlıklara karşın DENGE-UYUM- EŞİTLİK- BİRLİKTELİK Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

7 Yin ve Yang ın özünde; güçlü bir yaşam görüşü ve denge vardır.( Batı da anlaşılan biçimde karşılıklı dostluk değildir!!) Çindeki denge anlayışı, çelişki ve gerilimle, farklılık ve çeşitlilikle başedilmesi ve bundan uyum yaratılması biçimindedir. Bu güçleri yok sayan bir anlayış değildir. Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

8 «HİÇ BİR ANLAŞMAZLIK HİÇ BİR ÇATIŞMA OLMASAYDI NE KADAR GÜZEL OLURDU «şeklinde saf bir görüş değildir. Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

9 YİN; SOĞUK; buz, yağmur, ay, sonbahar, metal, toprak, yeryüzü, hayvanlar, nehirler, kara kaplumbağası, EDİLGEN; kadın, havuz, balık, inek, koyun, Anka kuşu, yılan KARANLIK; gece, kış, ölüm, yeraltı, kömür, koyu renkler, ruhlar, kuzey YANG; SICAK; buhar, güneş ışığı, ateş, pişirme, ETKEN; erkekler, ilkbahar, dağlar, depremler, kuşlar, tüylü hayvanlar, IŞIK; yıldız, güney, gündüz, yaz, güney, tanrılar Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

10 3. FENG SHUİ SANATI; yin yang ve uyum arayışının bilinen en yaygın uygulaması. Kelime anlamı; rüzgar ve su «Ch» akışını yani bir çeşit enerji akışı için yin ve yang dengesini sağlamak gerekir. Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

11 4. BELLİ BAŞLI 3 DİNİN KURUCULARI Konfiçyus Lao-Tse Budha ; doğayı tanımayı ve doğaya saygıyı telkin etmişlerdir. Bu nedenle; dağlar kayalar, doğanın iskeleti, nehirler kan damarları olarak düşünülmüştür. Bu sebeple Çince bahçe kelimesi dağ ve su kelimelerinin kompozisyonu olan «Shan Shui» olarak ifade edilmiştir. Eski Çin de bahçe sanatını belirleyen etmenler- İnanışlar

12 1. Geometrik tertip yoktur. Bahçenin şekli dikdörtgen olabilir, bunun dışında mimarinin bahçede işi olmaz. 2. Göğe doğru yükselişi ifade eden pagodalara yer verilir. 3. Farklı yerlerde farklı amaçlara hizmet eden pavyonlara yer verilir.(seyir ve dinlenme yerleri). Mevsim değişiklikleri, gün ve gece içinde atmosferik değişikliklerin görünümleri, doğayı temsil eden bahçe sahnelerinin izlendiği yerlerdir. Çin Bahçe sanatının genel özellikleri

13 4. Avluları çevreleyen yüksek taş ve sıva kaplı duvarların amacı; gizlilikden ziyade, üzerlerine eğilmiş olan veya düşen yaprak ve dalların gölge oyunlarına fon teşkil etmesidir. 5. Zemin döşemesinde, çimden ziyade çakıl ve mozaik ya da taş kullanılır. 6. Çiçek yastıklarına nadiren yer verilir. 7. Herdemyeşil ağaçlardan çam, sedir ve ardıç en başta kullanılır. Çin Bahçe sanatının genel özellikleri

14 8. Bazı bitkilerin sembolik anlamları vardır. Çam+erik+bambu= soğuk mevsimin 3 arkadaşı Şeftali= Ölmezlik, Çam ve bambu= Uzun ömürlülük, Muz= Verimlilik gb. Peonia suffuriticosa ya ayrı önem verilirdi. Nilüfer çiçekleri= saflığı simgelerdi. Çin Bahçe sanatının genel özellikleri

15 9. Kaligrafik etkiye önem verilirdi. Örneğin salkım söğüt, bambu korusu, eğri büğrü gövdeli çam ağaçların suni göllerin, tepelerin, akarsularla bahçe kısmında, çiçekler ve çiçekli küçük ağaçlar ise avlularda kullanılırdı. Çin Bahçe sanatının genel özellikleri

16 10.Taş ve kayalar önemlidir. Dağları sembolize eden kayalıklar, eğri gövdeli çam ağaçları, su yüzeyleri Çin bahçeleri gizlilik, içine dönük, doğa elemanlarını barındırır. 12. simetrik formalizm olmaz. Çin Bahçe sanatının genel özellikleri

17 Çin Bahçe sanatının genel özellikleri { Bütün bu özellikleri ile Çin bahçeleri Avrupa da özellikle 18. yy İngiltere de «tabiata dönüşü «ifade eden peyzaj stilinin oluşmasında etkili olmuştur.

18

19 JAPON BAHÇE SANATI Japonya, bahçe ve peyzaj sanatında tarih boyunca önemli { katkısı olan ve bunu günümüze kadar intikal ve devam ettiren yegane Asya devletidir denilebilir. Zira Çin de günümüze kadar gelen örnek azdır.

20 Bahçelerin yanı sıra evlerin içindede bahçe düzenleme örnekleri kullanılmıştır. Minyatür peyzaj örneklerinde; taşlar, yosunlar, kum ve su önemli rol oynar. BONSAİ, minyatür bitki yetiştirme sanatı, İKEBANA, vazo içinde çiçek, bitki parçaları, yaprak, dal vb. düzenleme sanatı. JAPON BAHÇE SANATI

21 bonsai ikebana Tabiatı evin içine de getirebilecek şekilde muhtelif sanat formları gelişmiş ve bunlar Japon hayatının ayrılmaz bir parçası olmuştur. Son derece güzel ve ince bir proporsiyon duygusu ile tanzim edilmiş olan minyatür peyzaj örnekleri küçük kutu tepsilerde evin içine sokulmuştur. Taşlar, yosunlar,kum ve su bu tanzimde önemli rol oynarlar. Minyatür bitki yetiştirme tanzimi olan bu bonsai sanatı ve vazo içinde çiçek yetiştirme sanatı olan ikebana asırlar boyunca estetik bir ilim olarak gelişmiş ve Japonun günlük hayatının esaslı bir parçası haline girmiştir.

22

23

24

25 1. Tepe bahçeleri; Tsuki Yama; tepeler, göllerden oluşur. Doğal formlu, evin güney cephesindedir. 2.. Düz bahçeler; Hira Niwa; yapı aralarında daha küçük ölçekli bahçeler JAPON BAHÇE tipleri

26 1. Tepe ve düz bahçe tipinden 4 ana bahçe stili uygulanır. Bunlar; a. Kuru taş Bahçesi b. Su bahçesi c. Şair ruhlu kimselerin bahçesi ( 17. yy. 2. yarısında moda) d. Çay bahçesi; Chaseki JAPON BAHÇE tipleri

27 Kayalar ve taşlar esas bahçe elemanlarıdır. Su kullanılmadan taş, çakıl ve kum ile su ifadesi verilebilir. Kuru taş bahçesi

28 Kuru taş bahçesi örneği

29 Taş Bahçe Daydzen Cen-ji, Kyoto, Japonya. (CHRIS & SUYEN Selke)

30 Hamilton Bahçesi, Waikato, Yeni Zelanda:.

31

32 Portland, ABD Japon Bahçesi

33 Keunkan Bahçesi, Nagahama, Japonya

34 Honbu Bahçesi, Osaka, Japonya.

35 Rean-ji Temple, Kyoto, Japonya. (JAIME PEREZ)

36 Başlıca tasarım elemanı su dur. Köprüler sadece geçiş için değil bahçeyi farklı açılardan seyir için formlarda yapılmıştır. Kayalar ve bitkilerle de bahçe farklı açılardan güzel görünüşler yaratılması için tasarlanır. Su Bahçesi

37 Su bahçesi örnekleri

38 Como Park, Minnesota, USA.

39 Monte Palace Tropical Garden, Madeira, Portekiz.

40 Çay ayinleri ve ülküsünün Japonya ya Çin den Zen Budistlerine yayılması XII inci asır sonu ve XIII üncü asır başlarında olmuştur. Çailik denilen Çay Felsefesi Japonya da hayat sanatının bir dini olmuştur. Çay saflık ve incelik mezhebine bir bahane ev sahibi ile misafirlerinin dünyevi hayatın en yüksek saadetini gerçekleştirmek için birbirine karışrıkları kutsal bir vazife haline gelmiştir.

41 Japon Çay Bahçesi, San Francisco, ABD. (J. ASH BOWIE)

42

43 Ginkakuji

44 Budist manastırlara bitişik bir kısmıda saray ve şatolara ait olarak gelişmişlerdir. Kyoto nun güney doğusundaki Daigoji mabedinin Samboin bahçeleri örnektir.(resim: Daigoji mabedi)

45

46 Şair ruhlu kimseler bahçesi

47

48

49

50

51

52

53 Düz bahçeler daha ziyade muhtelif binalar arasındaki sahaların planlanmasında kullanılan bir stildir. Uzun zaman her iki bahçe tipi beraberce gelişmiş ve sahanın durumuna göre tercih yapmak icabetmiştir. Hira Niwa

54 Tıpkı kaligrafi resim ve çiçek tanzimi sanatlarında olduğu gibi bu iki tip bahçede de üç ayrı form uygulanır. Formal Tip Yarı Formal Tip İnformal Tip Tsuki Yama Hira Niwa

55 Bunların dışında düz ve tepe bahçelerinden 4 ana bahçe stili ortaya çıkmıştır. Kuru Taş Bahçesi Su Bahçesi Şair Ruhlu Kimselerin Bahçesi Çay bahçesi Kuru Taş bahçelerinde esas elemanlar kayalar,taşlardır. Bunlar o şekilde tertip edilir ki bir çağlayanı, ırmağı, köprü ve okyanusu temsil edebilir. Hiç su olmadan da kuvvetli bir su ifadesi taş çakıl ve kum ile verilebilir. (resim: ryoanjı mabedi)

56 Kuru taş bahçesi

57 Su bahçesi başlıca sudan meydana gelmiş bir bahçe formudur. Japonyada pek çok örneklerine rastlanır. Su tesislerini çepeçevre dolaşan bir yapıları vardır. Köprüler bu düzen içinde güzel manzaraların hayranlıkla seyredilebileceği elemanlardır. Yoksa vazifeleri sadece gölü ya da havuzu geçmek değildir. Kayaların yerleştirilmesine bitkilerin tanzim edilmesine çok özen gösterilir.

58 Japon Su Bahçesi

59 Şair Ruhlu Kimselerin bahçelerinde sadelik sükunet telkin eden edebi bir güzellikte planlanır.materyal bunları yansıtacak şekilde seçilir ve temin edilir. İnce şairane duygular hakimdir.(resim:saihoji)

60 Çay bahçesi çay evine giriş veçıkışlarda içinden geçilen bir bahçedir.insanın çayhaneye geçerken kendisini ışıklandıracağı bir geçit olarak isimlendirilir. Genellikle üzeri örtülü bir bekleme kısmını ihtiva eder. Çay bahçeleri hiçbir zaman süslü ve suni görünüşte olmazlar. Çay bahçelerinde bitki olarak genelde herdemyeşiller kullanılır.çiçekli çalı ağaç vb. yer verilmez. Yosuna yer örtüsü olarak çok önem verilir. Bahçe elemanlarında çeşitlilik olmaması arzu edilir.

61

62 Japon Bahçelerinin Elemanları Ve Düzenleme Özellikleri

63 . Japon bahçelerinde su kullanım bakımından farklılık gösterir.bazen çağlıyanlar şeklinde kullanılır.hemen hemen her geniş bahçede çağlıyanlar bahçenin en hakim elemanıdır.hatta suyun kullanılmadığı Kuru Bahçeler de bile su taşlar ve çakıllarla ifade edilmiştir. Göller ve havuzlarda önmli su formlarındandır. Çeşitli köprü formları bahçeye pitoresk bir karakter kazandırır.bu köprüler ahşaptan veya bitki dallarından yapılmış hasır olabilir

64 Taşlar şekillerine göre beş grup olarak sınıflandırılır. Bunlar:heykel,alçak,vertikal,yassı yere uzanmış, kemerli dir.bu formlardan bazılarına cinsiyet verilir. Yollarda kullanılan basamak taşları özellikle Çay Bahçelerinde çok ustaca kullanılır.

65 Japon bahçelerinde çiçeklerin çok dikkatli ve nadir kullanılmalarına rağmen herdem yeşil bitkilere fazlaca yer verilmiştir.mevsimlerde yaprak rengini değiştiren bitkilere ayrı bi önem vermişlerdir. Çam ağaçlarına ayrı bi önem verilmiş hiç bi bahçe çam ağacı olmadan düşünülemez.hem erkeklik kudretinin sembolü hemde uzun ömürlülüğün ifadesi olarak yer alır.

66 Japon bahçelerinde giriş ve çitlerinde ayrı bi önemi vardır.bahçe girişleri genellikle üstü örtülü bir geçit şeklinde,çitler işe bahçenin bir kısmını(sode-gaki=kol çitleri) yada tamamını sınırlandırır.

67

68

69

70 Lantern / taş fenerler, kuyu, küçük bir su çanağı bahçede yer alan diğer elemanlardır.

71

72

73

74 Lantern

75

76

77

78

79

80 Ryoan-ji Tapınak bahçesi ise sansui stilinde yapılmıştır. Su hissi veren beyaz çakılların içinde düzenleşmiş 15 adet taştan oluşan bu bahçe, tamamen estetik amaçlarla oluşturulan bahçeler ile meditasyon ve aydınlanma için oluşturulan bahçeler arasındaki zıtlığı göstermesi bakımından önemlidir.