KARBONHİDRAT SAYIMI ve KARBONHİDRAT DEĞİŞİMİ

Transkript

1 Dr.Abdullah Arıcıoğlu İç Hastalıkları Uzmanı, MERSİN KARBONHİDRAT SAYIMI ve KARBONHİDRAT DEĞİŞİMİ Giriş Telefon. Kadın Doğum Uzmanı bir arkadaşım, arıyordu. Bir hasta yönlendiriyorum, yardımcı olabilir misin, dedi. Bir bay, bir bayan odama girdiler. Bayan, Ben Cesika, dedi. Az önce doktorum Sizinle telefonla görüşmüştü. Beraberindeki erkek eşiydi. Tedavi ve Beslenme de yardımcı olmanızı, istiyoruz. Amacım; sağlığım bozulmadan, sağlıklı bir bebek doğurmak istiyorum. Bayan Cesika yabancı uyrukluydu. Eğitimli ve kültürlü bir yapıya sahipti. İÇİNDEKİLER Sayfa Karbonhidrat sayımı. 2 Beslenme 2 İnsülin Tedavisi.. 4 Karbonhidrat değişimi 5 Glisemik İndeks.. 15 Glisemik Yük 16 Besinlerin sindirilebilir karbonhidrat miktar tablosu.. 17 Besinlerin Glisemik İndeks değerleri tablosu 19 1

2 Karbonhidrat Sayımı Karbonhidrat sayımı yoğun insülin tedavisi ile normal yaşamını devam ettiren, ideal kilosunda tip 1 diyabet, ideal kilosunda tip 2 diyabet ve ideal kilosunda gestasyonel diyabetli bayanlarda canı çekip yiyemediği besinden, belli kuralla bir miktar daha yedirme, yöntemidir. Normalin üzerinde ağırlığa sahip hastalar karbonhidrat sayımı yöntemini uygulayamaz. Normal kiloya sahip hastaların karbonhidrat sayımını sık kullanmaları, istenmeyen kilo artışına sebep olur. Bayan Cesika; ev hanımı, 170 cm boyunda, 65 kgr ağırlığında, iri yapılı, ideal kilolu, 23 yaşında, 24 haftalık gebeliğe sahip, çok su içme isteği, çok idrara gitme ihtiyacı, ağızda tat bozukluğu, iştah açılması, açlık kan şekeri 175 mg/dl, postprandial kan şekeri 240 mg/dl, HbA1c 8.5% bulguları ile Gestasyonel diyabetli. Bir günlük beslenmesi; Bayan Cesika ev hanımı olduğundan hafif iş yapan gruba girmektedir. Bir gün için harcayacağı kalori miktarı; kilosu ile, her kilosu için harcayabileceği kalori standardı çarpımı ile hesaplanır. Tablo 1. ve Tablo 2. Bir gün için harcayacağı kalori: 65 x 33 = 2145 kilokalori. % 50 karbonhidrat tüketimi yaklaşımı ile 1075 kilokaloriyi karbonhidrattan alması, gereklidir. Bir gram karbonhidrat 4 kalori verir. Bir gün için 270 gram karbonhidrat bulunduran yemek listesi hazırlanabilir. Az aşağı- az yukarı her ana öğün yemeğinde 90 gr karbonhidrat alma zorunluluğu, vardır. Cesika'nın öğle yemeği: Saat Etli patates yemeği:1 porsiyon 150 gr - 25 gr karbonhidrat. Yoğurt: bir kase, 200 gr gr karbonhidrat. Tam buğday ekmeği: 60 gr, 3 dilim - 45 gr karbonhidrat. Kiraz: 50 gr, altı adet - 7 gr karbonhidrat. Cesika'nın öğle yemeğinde aldığı karbonhidrat miktarı 88 gramdır. 2

3 Boy Erkek / İdeal kilo / kg Bayan / ideal kilo / kg ( cm ) Küçük yapılı Orta yapılı İri yapılı Küçük yapılı Orta yapılı İri yapılı Tablo 1. Boya göre ideal kilo aralığı ( 1 ) Çalışma Durumu Hafif (masa başı) Orta (genellikle ayakta) Erkek Yaş Grubu Kadın Yaş Grubu Orta üstü (beden,kol) Ağırca (beden) Ağır Tablo 2. Her kilo için harcanan kalori standardı ( 2 ) 3

4 Tam buğday ekmeği Tam buğday ekmeğinden 100 gr tüketildiği zaman 75 gr karbonhidrat alınmaktadır. Bu miktar oldukça fazladır. 60 gr tüketildiğinde 45 gr karbonhidrat tüketim, daha uygun olabilir. Dengeli besin tüketiminde; kararlılık, ölçü ve pratiklik esastır. Tam buğday ekmeği 60 gr, üç dilim halinde tüketildiğinde; her ekmek dilimi 15 gr karbonhidratı karşılar. Resim 1. Resim 1. Tam buğday ekmeği İntensiv İnsülin Tedavisi Cesika bir günlük tedavisinde; günde bir doz 20 ünite bazal insülin akşamları, üç doz ( 3 x 6 ünite ) hızlı etkili insülin yemekten 15 dakika önce uygulamaktadır. Cesika'ya kişisel kan şekeri ölçümü ve takibi iyi öğretilmiştir. Sıkı diyet ve tedavi uygulamasıyla diyabete ait şikâyetler yok olurken, açlık kan şekeri mg/dl arası, tokluk kan şekeri yemekten 2 saat sonrası 199 mg/dl'in altında ölçülmüştür. HbA1c hedefimiz % 7 altı (7-6.5 arası). Yakın takiple kan şekeri istenilen düzeyde ise, hastanın yaşamı normal devam ediyorsa bir olumsuzluk yaşanmayacaktır. Verilen ölçülerden az karbonhidrat tüketimi, fetusa hipoglisemi yaşatabilir. Fetusda gelişme geriliği olur. Günler ile, kan şekeri düzeyinde yükselme olursa, sıkı kontrollü insülinlerin dozu 1-2 ünite olarak artırılabilir. Öğle yemeği öncesi uyguladığı 6 ünite hızlı etkili insülin 90 gram karbonhidrat miktarını regüle etmektedir. 90 gram karbonhidratı 6 ünite insüline böldüğümüz zaman, 1 ünite insülin 15 gram karbonhidratı karşılamaktadır. 4

5 Cesika 100 gr ağırlıkta bir de elma yemek istiyor. 100 gr ağırlıkta elma, 15 gram karbonhidratı karşılamaktadır. Öğle yemeğine ilave olarak bir elma da yenebilir. Ama öğle yemeği öncesi insülini 6 ünite yerine, 7 ünite yapılmasını, gerektirir. İnsülinin dozu artırılmak istenmiyorsa; tam buğday ekmeğinden 3 dilim yerine, 2 dilim yemesi ile aynı sonuca ulaşılabilir. KARBONHİDRAT DEĞİŞİMİ Kepekli ekmek Karbonhidrat sayımı ve değişimi bilgileri istenen kan şekeri düzeyi yönünden önem kazanmakta ve ölçü ön plâna çıkmaktadır. Kepekli ekmekten 20 gr ağırlık, bir dilim yendiğinde 9 gr karbonhidrat alınmaktadır. Resim 2. Kepekli ekmek karbonhidrat değişimi yaklaşımında tam buğday ekmeği ölçülerine göre üstünlük, sağlamaktadır. Resim 2. Kepekli ekmek Çavdarlı ekmek Çavdarlı ekmekten 20 gr ağırlı, bir dilim yendiğinde 10 gr karbonhidrat alınmaktadır. Resim 3. Çavdarlı ekmek karbonhidrat değişimi yaklaşımında tam buğday ekmeği ölçülerine göre üstünlük, sağlamaktadır. Resim 3. Çavdarlı ekmek 5

6 Bazlama Bu bazlama 100 gr ağırlıkta, 60 gr karbonhidratı karşılamaktadır. Resim 4. Bazlama 4 eşit parçaya bölümü, bir dilim bazlama 25 gr ağırlıkta, 15 gr karbonhidratı karşılar. Cesika'ya öğle yemeğinde bir bazlama fazla gelir. Ama 3 dilim bazlamayı yiyebilir. Resim 4. Bazlama BİRAZ GERÇEK YAKLAŞIM Besin öğelerini hassas terazi ile tartarak ve sayarak sunmaya çalıştım. Besinlerin taşıdığı karbonhidrat miktarları, Enerji Dengesi çalışmam ile Milli Eğitim Bakanlığımızın Enerji Hesaplamaları çalışmaları ile ± 1 uygunluk göstermektedir. Her diyabet hastası bireyseldir. Yaşam tarzı ve tedavisi normal seyirli hastaların gülük aldıkları karbonhidrat ve uyguladıkları insülin miktarı bellidir. Bu yaşam tarzını; hastanın kendisi ve çevresi çok iyi bilmektedir. Karbonhidrat sayımı, karbonhidrat değişimi, glisemik indeks ve glisemik yük bilgileri; ideal kilosunda ve yoğun insülin tedavisi uygulayan diyabet hastalarının "ne kadar yemeliyim" sorusuna cevap olmaktadır. Canları isteyip, yemekten çekindikleri besinlerden de yeme olanağı, sağlamaktadır. Ölçü; normal yaşam tarzı, ideal kilo, günlük tüketilen karbonhidrat miktarı ve enerjiyi dengeleyen yeterli insülindir. Bayan Cesika kültürlü bir bayan " sağlıklı bebek" doğurmak istiyor. Hamilelikte Glisemik indeks ve glisemik yükün neyi ifade ettiğini de, soruyor. 6

7 Çay şekeri Küçük boy Bir adet Ağırlık 2 gr Karbonhidrat miktarı 2 gr Enerji 8 kalori Glisemik indeks 65 Glisemik yük 1.3 Kayısı Küçük boy 2 adet Ağırlık 50 gr Karbonhidrat miktarı 6 gr Enerji 24 kalori Glisemik indeks 57 Glisemik yük 3.42 Kayısı Küçük boy 4 adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 12 gr Enerji 48 kalori Glisemik indeks 57 Glisemik yük 6.84 Tedavide 1 Ü. insülin ilavesi gerektirir Kiraz Altı adet Ağırlık 50 gr Karbonhidrat miktarı 7 gr Enerji 28 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük

8 Kiraz 12 adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 14 gr Enerji 56 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük 3.5 Elma Orta boy Bir adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 15 gr Enerji 68 kalori Glisemik indeks 40 Glisemik yük 6 Tedeaviye 1 Ü. İnsülin ilavesi gerektirir Muz Orta boy Ağırlık 125 gr Karbonhidrat miktarı 29 gr Enerji 116 kalori Glisemik indeks 62 Glisemik yük 18 Tedaviye 2-3 Ü.İnsülin ilavesi gerektirebilir Kara dut 12 adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 20 gr Enerji 80 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük 5 Tedaviye 1 Ü. insulin ilavesi gerektirir 8

9 Frambuaz 22 adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 12 gr Enerji 48 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük 3 Tedavide 1 Ü insülin ilavesi gerektirir Böğürtlen 22 adet Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 16 gr Enerji 64 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük 5.2 Tedavide 1 Ü insülin ilavesi gerektirir Çikolatalı kek Ağılık 50 gr Karbonhidrat miktarı 23 gr Enerji 93 kalori Glisemik indeks 38 Glisemik yük 8.74 Tedavide 1-2 Ü insülin ilavesi gerektirebilir 9

10 Bir dilim kavun Ağırlık 240 gr Net ağırlık 200 gr Karbonhidrat miktarı 11.4 Enerji 45.6 kalori Glisemik indeks 65 Glisemik yük 7.4 Tedavide 1 Ü insülin ilavesi gerektirir 100 gr kavun Net ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 5.7 gr Enerji 22.8 kalori Glisemik indeks 65 Glisemik yük 3.7 Tedavide insülin ilavesi gerektirmez Bir dilim karpuz Ağırlık 240 gr Net ağırlık 200 gr Karbonhidrat miktarı 12.2 gr Enerji 48.8 kalori Glisemik indeks 76 Glisemik yük 9.7 Tedavide 1 Ü insülin ilavesi gerektirir 100 gr karpuz Net ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 6.1 gr Enerji 24.4 kalori Glisemik indeks 76 Glisemik yük 4.6 Tedavide insülin ilavesi gerektirmez 10

11 Kokulu frenk üzümü Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 16.2 gr Enerji 64 kalori Glisemik indeks 15 Glisemik yük 2.4 Tedavide insülin ilavesi gerektirmeyebilir Adana Beyazı üzüm Ağırlık 100 gr Karbonhidrat miktarı 16.2 gr Enerji 64 kalori Glisemik indeks 59 Glisemik yük 9.5 Tedavide 1 ünite insülin ilavesi gerektirir. Ceviz Ağırlık 8 gr, 1 adet Karbonhidrat miktarı 1.11 gr Enerji 4.44 kalori Glisemik indeks 15 Glisemik yük adet ceviz tüketilebilir Fındık Ağırlık 25 gr, 20 adet Karbonhidrat miktarı 4,17 gr Enerji 16.7 kalori Glisemik indeks 15 Glisemik yük gr fındık tüketilebilir 11

12 Badem Ağırlık 25 gr, 21 adet Karbonhidrat miktarı 1.72 gr Enerji 6.9 kalori Glisemik indeks 15 Glisemik yük badem tüketilebilir. Antep fıstığı Ağırlık 25 gr, 30 adet Karbonhidrat miktarı 3.87 gr Enerji 2.4 kalori Glisemik indeks 15 Glisemik yük gr tüketilebilir Kabak çekirdeği Ağırlık 25 gr Karbonhidrat miktarı 2.85 gr Enerji 11.4 kalori Glisemik indeks 25 Glisemik yük gr tüketilebilir Cesika'nın Sabah kahvaltısı Saat Haşlanmış 1 yumurta gr Karbonhidrat Bal: iki buçuk tatlı kaşığı 19 gr 15 gr Karbonhidrat Süt: bir orta boy su bardağı 240 gr 15 gr Karbonhidrat Ekmek: bazlama 3 dilim, 75 gr 45 gr Karbonhidrat Ceviz: 4 adet 32 gr 4.5 gr Karbonhidrat Toplam 81 gr Karbonhidrat Saat arası açlık hissedilirse Bir elma, yenebilir. 12

13 Yaşgünü pastası Ağırlık 50 gr Birçok besin maddelerinden hazırlanmıştır Karbonhidrat miktarı bilinmiyor Glisemik indeksi bilinmiyor Glisemik yükü bilinmiyor Ağırlık 50 gr Tepsi olarak içeriği Fıstıklı baklava 6 su bardağı baklavalık un 3 adet iri yumurta 1 çay bardağı süt 1 çay bardağı su Yarım kilo Antep fıstığı 250 gram nişasta ½ çay bardağı zeytinyağı Yeteri kadar tuz 250 gram tereyağı 4 su bardağı toz şeker 4 su bardağı su Glisemik indeks yüksek, Glisemik yük ağır gıdalar 13

14 Fıstıklı burma kadayıf Ağırlık 100 gr Tepsi olarak içerği 1 kilogram çiğ kadayıf 600 gram margarin 1 kilogram öğütülmüş fıstık içi 1 çorba kaşığı pekmez 3 kilogram şeker 6 su bardağı su Glisemik indeks yüksek, Glisemik yük ağır gıdalar Kırk katlı baklava 2 adet yumurta 1 çay bardağı sıvı yağ 1 çay bardağı yoğurt 1 çay bardağı süt 1 paket kabartma tozu 1 fiske tuz 1 tatlı kaşığı limon suyu 4 su bardağı un 5 su bardağı toz şeker 2 su bardağı kırılmış ceviz içi Glisemik indeksi yüksek ve Glisemik yükü ağır hazırlanmış bir gıda 14

15 GLİSEMİK İNDEKS ( Gİ ) Kavram Toronto Üniversitesinde Dr. David J. Jenkins ve arkadaşları glikoza göre; farklı yapıya sahip karbonhidratların kan glikoz düzeyini farklı yükselttiklerini tespit etmişler ve sonuçta karbonhidratları sayılarla glisemik indeksi düşük, orta ve yüksek olarak sınıflandırmışlardır. Diyabet hastalarının kan glikoz düzeyeni ve kilosunu korumak isteyenlere, glisemik indeksi düşük karbonhidratlar ile beslenmeyi, önermişlerdir. Bu çalışma bilgilerimize katkıda bulunabilir. Ama doğru olan akılcı beslenmedir. Göz ölçüsü, damak tadı ve doyma hissi ile çeşitli gıdalarla beslenme, daha doğrudur. Günümüz medya glisemik indeksi düşük diyet sayıları birbirinden farklıdır. Bu farklılık, önemli bir besini sofradan kaldırmaktadır. Elma mı yemeliyim, havuç mu? Dengeli beslenmede her ikisine de ihtiyaç var. Yeşil mercimek çorbası mı içmeliyim, soya fasulyesi mi? yemeliyim. Yeşil mercimeğin beslenmedeki yeri apayrıdır. Dengeli beslenmede sindirilebilir karbonhidrat miktarı önemlidir. Glisemik İndeks = Ölçülen Kan Şekeri / Glukoz Glisemik İndeksi 100 Glukoz göre, besinlerin sayı olarak glisemik indeksi: Düşük arası Orta arası, Yüksek 70 den yukarı. Denek kişinin mide- bağırsak sistemi anatomik yapısı ve fizyolojik işlevleri besinlerin glisemik İndeksini farklı çıkarabilir. Glisemik Yük = Glisemik indeks / Glukoz Glisemik indeks x Tüketilen KH Glisemik Yük : Düşük 0-10 arası Orta: arası Yüksek:..20 den yukarı Glisemik indeks arası değer alırken, sindirilebilir karbonhidrat miktarı dengesiz beslenmede öne çıkmaktadır. Sayı büyüdükçe glisemik yük ağırlaşmaktadır. 15

16 Fıstıklı baklava 50 gr ağırlıktadır. Bayan Cesika baklavanın 25 gr nı yiyebilir mi? Baklavanın ana bileşenleri beyaz ekmek ve toz şeker. Baklavanın 100 gr nın Ortalama;glisemik indeksleri 70, Sindirilebilir karbonhidrat miktarı 70 gr 50 gram baklava Glisemik yük=17.5/100 x 17.5 = 3 Cesika 25 gr baklavayı yer. Fıstıklı burma kadayıf 100 gr ağırlıktadır. Bayan Cesika kadayıfın tamamını yemek istiyor. Kadayıfın ana bileşenleri beyaz ekmek ve toz şeker. Kadayıfın 100 gr nın Ortalama;glisemik indeksleri 70, Sindirilebilir karbonhidrat miktarı 70 gr. Kadayıf 100 gr ağırlıkta Glisemik yük=70/100 x 70 = 49. Cesika bu kadayıfı yiyemez YORUMSUZ Sabah 400 gr Yeşil Mercimek Çorbası 300 gr Pide, Beyaz ekmek Hasta olmayan bir insan, Çorba 400 gr, 45 gr sindirilebilir karbonhidrat, Glisemik indeks 5.1 Glisemik yük = 5.1 x 45 / 100 = gr bir pide. Beyaz ekmek 100 gr Glisemik indeksi 70 Sindirilebilir karbonhidrat miktar 55 gr, Glisemik yük = 70 x 165 / 100 Toplam GY =

17 KARBONHİDRATLAR Bu besinlerden 100 gram tüketildiğinde; ortalama alınan karbonhidrat miktarı BESİNLER Et ve et ürünleri KH BESİNLER Yumurta, süt ve süt ürünleri KH BESİNLER Kuru baklagiller Sığır eti, orta yağlı 0 Yumurta 2 adet 0.7 Bakla 53.7 Koyun eti, orta yağlı 0 Süt 5 Barbunya 57 Tavuk 0 Yoğurt 5.4 Nohut 56.7 Balık 0 Beyaz peynir 3.8 Fasülye 55.9 Keçi 0 Kaşar peyniri 1.4 Börülce 57 Yürek 2.0 Tulum peyniri 51.8 Mercimek 57.4 Böbrek 0.8 Taze çökelek 3.2 Bezelye 61.6 Karaciğer 4.5 Süt tozu, yağlı 37 Sosis 1.8 Süt tozu,yağsız 51 Salam 1.1 Krema,%20 yağlı 3.7 KH Bu besinlerden 100 gram tüketildiğinde; ortalama alınan karbonhidrat miktarı BESİNLER Yağ ve yağlı besinler KH BESİNLER Şeker ve şekerli besinler KH BESİNLER Tahıl ve tahıl ürünleri Sade yağ 0 Şeker 99.5 Buğday 69.3 Tereyağı 0 Reçel 73.1 Mısır 72 Zeytin yağı 0 Pekmez 70.6 Pirinç 78.9 Margarin 0 Bal 78.4 Buğday unu 75 Bitkisel yağlar 0 Tahin helvası 53.5 Bulgur 69.8 Siyah zeytin 1.1 Beyaz ekmek 53.2 Yeşil zeytin 2.8 Bazlama 55.1 Makarna 76.3 KH Bu besinlerden 100 gram tüketildiğinde; ortalama alınan karbonhidrat miktarı BESİNLER Sert kabuklu KH BESİNLER KH BESİNLER KH kuru yiyecekler Ceviz 13.9 Yer fıstığı 18.8 Kestane 43.6 Fındık 16.7 Yeşil fıstık 15.5 Kabak çekirdeği 11.4 Badem 6.9 Çam fıstığı 2.4 Ayçiçeği çekirdeği 14.5 Bu besinlerden 100 gram tüketildiğinde; ortalama alınan karbonhidrat miktarı BESİN Sebzeler KH BESİN KH BESİN KH Ispanak 3.5 Domates 4 Patlıcan 5.1 Semizotu 3.8 Fasülye 5.4 Marul 3.2 Asma yaprağı 15.6 Lahana 5.1 Patates 17.5 Bakla 9.8 Hıyar 3 Pırasa 13 Bamya 8.7 Karnabahar 4 Yeşil soğan 7.3 Bezelye 15 Yeşil kabak 5.9 Kuru soğan 8.9 Enginar 7.8 Sarı kabak 7.5 Pancar

18 Bu besinlerden 100 gram tüketildiğinde; ortalama alınan karbonhidrat miktarı MEYVELER KH MEYVELER KH MEYVELER KH Elma 14 Ayva 14.1 Armut 13.3 Kayısı 12.7 Limon 7.8 Şeftali 13.3 Muz 23.2 Portakal 10.1 Kavun 5.7 İncir 17.8 Böğürtlen 15.9 Karpuz 6.1 Üzüm 16.2 Kara dut 19.8 Kivi 10 Erik 11.5 Çilek 7.2 Havuç 10 Kiraz 13.8 Nar 14.7 Cesika'nın Akşam Yemeği saat Köfte: Cızbız 5-6 adet + sı doyup - doymama hissi Mercimek çorbası 1 porsiyon 250 gr..9 gr Karbonhidrat Salata: Domates ve salatalık 100 gr 7 gr Karbonhidrat Ekmek: Kepekli 3 dilim. 60 gr 27 gr Karbonhidrat Muz: 1 adet 100 gr 23.2 gr Karbonhidrat Toplam 66.2 gr Karbonhidrat Yatarken, bir su bardağı 300 gr süt içebilir. 15 gr Karbonhidrat Ara öğün ve Atıştırmalar Fındık: 25 gr Badem:.. 25 gr Kabak çekirdeği:.. 25 gr Antep fıstığı:.. 25 gr Dut:.. 25 gr Böğürtlen: 25 gr Havuç:. 80 gr Ceviz:.. 2 adet Kayısı 2 adet:... 2 adet Mandalina. 1 adet Kiraz adet Çilek.. 4 adet çay: 1 bardak 1 şekerli çay bardağı Bir çay şekeri 2 gr. Glisemik Yükü 1.3, yemek sonrası veya ara öğün olarak, sert kabuklu çerez ile birlikte kan şeker düzeyini yükseltmez. 18

19 Gıdaların Glisemik İndeks Değerleri Glikozun Glisemik İndeks değeri 100 kabul edilerek, Normal erişkin insanın, 12 saat açlık sonrası 100 gr tükettiği besinin, 2 saat sonrası kan şeker düzeyini ne kadar yükselttiğinin sayı olarak, ifadesidir. Aynı besin diğer bir insanda, başka bir sayı olarak çıkabilir. Glisemik indeksi düşük diyet önerenlerin verdikleri sayılar birbirini tutmamaktadır. Bu olumsuzluğa rağmen, bir besinin Glisemik Yükü hesaplanırken o besinin Glisemik indeksinin de bilinmesi gereklidir. Yaklaşımda sindirilebilir karbonhidrat miktarı da toplantıya katılınca Glisemik yük düşük diyet, öne çıkmaktadır SEBZELER MEYVELER BESİN 100 gr Gİ BESİN 100 gr Gİ Kereviz 35 Yer elması 50 Bal kabağı 64 Bezelye(taze) 35 Bezelye(konserve) 45 Brokoli 15 Enginar 20 Lahana 15 Kabak 15 Taze fasülye 30 Turp 15 Ispanak 15 Salatalık 15 Patlıcan 20 Soğan 15 Sarımsak 15 Kıvırcık salata 10 Mantar 15 Taze biber 10 Şalgam 45 Mısır 55 Pırasa 15 Havuç 70 Havuç(pişmiş) 85 Patates(haşlanmış) 82 Patates(kızartma) 98 Patates unu(nişasta) 95 Domates 15 Domates(kuru) 35 Domates sosu 45 Tatlı su kabağı 75 Pancar 30 Elma(yeşil-kırmızı) Elma(kuru) 35 Armut(ham-olgun) Ayva 35 Muz(olgun) 62 Kayısı(olgun) 57 Kayısı(kuru) 44 Erik(olgun) 55 Portakal 45 Şeftali 43 Şeftali konservesi 55 Nektarin(ham) 35 Üzüm 59 Üzüm(kuru) 64 Frenk üzümü 15 Kiraz 25 Kivi(olgun) 52 Böğürtlen 25 Çilek 40 Greyfurt 36 Ananas 66 Kavun(olgun) 65 Karpuz 76 Hindistan cevizi 45 Hurma 39 Trabzon hurması 50 İncir 35 Kara dut 25 Nar 35 Ahududu 25 Mandalina 30 Frambuaz 25 19

20 ŞEKER VE ŞEKERLİ GIDALAR İÇECEKLER BESİN 100 gr Gİ BESİN 100 gr Gİ Glikoz 100 Fruktoz 23 Laktoz(süt şekeri) 46 Sakaroz(beyaz şeker) 65 Kahverengi şeker 70 Glikoz şurubu 100 Buğday şurubu 100 Pirinç şurubu 100 Mısır şurubu 115 Bal 58 Reçel 65 Marmelat(şekerli) 65 Kayısı konservesi(şekerli) 60 Şeftali konservesi(şekerli) 55 Pekmez 55 Tahin 40 Muhallebi 75 Puding 85 Ayva tatlısı 65 Ayva jölesi 40 Elma suyu 50 Portakal suyu 52 Greyfurt suyu 45 Üzüm suyu(şekersiz) 55 Kızılcık suyu(şekersiz) 50 Ananas suyu(şekersiz) 50 Şeftali suyu 38 Limon suyu(şekersiz) 20 Havuç suyu 43 Sirke 5 Bira 110 Rakı,votka,viski,şarap 0 Fanta 75 Coca cola 60 Gazoz 68 Kapuçino 47 Kahve,çay 0 KURUYEMİŞLER BESİN 100 gr Gİ SÜT ve SÜT ÜRÜNLERİ BESİN 100 gr Gİ Süt(tam yağlı) 39 Süt(az yağlı) 37 Süt tozu 30 Yoğurt 35 Meyveli yoğurt 41 Tam yağlı peynir 30 Lor peyniri 30 Dondurma 61 Çam fıstığı 15 Antep fıstığı 15 Ay çekirdeği 35 Kabak çekirdeği 25 Yer fıstığı 15 Kestane 60 Ceviz 15 Fıstık 14 Badem 15 Fındık 15 ET ve ET ÜRÜNLERİ BESİN 100 gr Gİ Her türlü et(kırmızı,tavuk,balık) 0 Sosis,salam 0 Hayvansal ve bitkisel yağlar 0 Yumurta 0 20

21 TAHIL VE BAKLİYAT YEMEKLER BESİN 100 gr Gİ BESİN 100 gr Gİ Yulaf 40 Kepek(yulaf,buğday) 15 Mısır gevreği 93 Beyaz un 85 İrmik 50 Pirinç unu 95 Çavdar unu 45 Şehriye 46 Erişte 35 Bulgur 48 Baget ekmek 81 Çavdar ekmeği 45 Glutensiz beyaz ekmek 90 Tam buğday ekmeği 50 Beyaz sandviç ekmeği 85 Mayasız ekmek(beyaz un) 70 Mayalı kahverengi ekmek 65 Beyaz somun ekmek 70 Pirinç unundan ekmek 70 Kızarmış ekmek 45 Yulaf ekmeği 65 Hamburger ekmeği 61 Kahvaltı gevreği 30 Makarna 50 Bisküvi 70 Kuru fasülye 34 Barbunya(kuru) 38 Nohut 41 Humus 27 Sarı mercimek 31 Yeşil mercimek 25 Kırmızı mercimek 26 Kahverengi mercimek 30 Pilavlık pirinç 87 Pirinç 70 Börülce 42 Kuru iç bakla 80 Pirinç pilavı 85 Bulgur pilavı 55 Tarhana çorbası 20 Domates çorbası 38 Şehriye çorbası 1 Mercimek çorbası 44 Etli Mantı 39 HAMUR İŞLERİ BESİN 100 gr Gİ Krep 85 Patates gözlemesi 75 Puf böreği 59 Simit 72 Tereyağlı kurabiye 55 Sade kek 46 Vanilyalı kek 42 Çikolatalı kek 38 Elmalı muffin 50 Pizza 60 Pide 66 Çörek 69 HAZIR GIDA ve ATIŞTIRMALAR BESİN 100 gr Gİ Yer fıstığı ezmesi 25 Fıstık ezmesi 40 Fındık ezmesi 25 Badem ezmesi 35 Vanilyalı gofret 77 Nutella 55 Sarelle 55 Patlamış mısır 55 Mısır cipsi 72 Siyah çikolata(%70kakao) 25 Patates cipsi 70 Çikolata(sütlü) 45 Yüksek enerjili çikolata bar 65 Beyaz çikolata 44 Gofret 71 Toz çikolata(şekerli) 60 Tuzlu kraker 55 Toz kakao(şekersiz) 20 21

22 Kaynaklar 1. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Aile ve Tüketici Bilimleri Enerji Hesaplamaları 2011 Ankara 2. Bir İşletmede Çalışanların Beslenme Durumları ve Enerji Harcamalarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Esra BİLGE 2009 EDİRNE. 3. KAN ŞEKERİNİ ETKİLEYEN BESİNLER, Araş. Gör. Hilal Çiftçi Araş. Gör. Gamze Akbulut Yrd. Doç. Dr. Emine Yıldız Doç. Dr. Seyit M. Mercanlıgil Hacettepe Üniversitesi - Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyabetik Bölümü 2008 Ankara 4. Diyabetes Mellitus'un Tıbbi Beslenme Tedavisine Farklı Bir Bakış: Glisemik indeks mi, Glisemik yük mü daha etkindir? Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyabet Bölümü. Akbulut ve ark. Bozok Tıp Dergisi GLİSEMİK İNDEKS DİYETİ, Prof.Dr. Metin Özata 6. Diyabetes Mellitus Tanı ve Tedavisinde Güncel Durum, İç Hastalıkları Dergisi Prof. Dr. Nevin Dinççağ İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Bilim Dalı, İstanbul