İŞLETİM SİSTEMİ ( WINDOWS XP ) Masaüstü ve Öğeleri

Transkript

1 İŞLETİM SİSTEMİ ( WINDOWS XP ) Masaüstü ve Öğeleri Kullanıcı arayüzü denilen kısımdır. Bilgisayarımız kullanıma hazır hale geldiğinde masaüstü ekranı karşımıza gelir. Masaüstü ekranında bilgisayarımızın kullanımında kolaylık sağlamak amacıyla, 1. Simgeler ve Kısayollar bulunur. a. Bilgisayarım simgesi b. Belgelerim simgesi c. Ağ Bağlantılarım simgesi d. Internet Explorer simgesi e. Geri Dönüşüm Kutusu simgesi f. Program yada dosyalar için Kısayol simgeleri 2. Görev Çubuğu a. Başlat Menüsü b. Hızlı Başlat araç çubuğu c. O an açık olan program yada dosya pencerelerinin gösterildiği kısım d. Bildirim Alanı i. Zaman göstergesi Sistem saati ii. Ses Kontrolü iii. Sürekli çalışan programlara ait simgeler Masaüstünü Özelleştirme Masaüstü görünümünü değiştirme Masaüstünde boş bir alanda farenin sağ tuş menüsünden ( Kısayol Menüsü) özelliklere gelerek Windows un genel görünümünü değiştirebileceğimiz gibi masaüstü arka plan görüntüsünü de değiştirebiliriz. Simgeleri Düzenleme Sürükle bırak yöntemiyle simgeler masaüstündeki boş alanlara taşınabilir. Masaüstünde Kısayol menüsünden Simgeleri Yerleştir. Komutu ile simgeler ad, boyut, tür ve değiştirilme tarihlerine göre sıralanabilir. Otomatik düzenle ile simgelerin dağınık olmaları önlenir. İstenirse simgelerin görünmemesi için Masaüstü Simgelerini Göster seçeneği iptal edilebilir. Bazen masaüstümüzde çok fazla simge ve Kısayol olur ve artık masaüstünün sağladığı avantaj azalmaya başlar. Böyle durumlarda hangi simgeleri kullanıp hangilerini kullanmadığımızı görerek masaüstünden kaldırılmasını Masaüstü Temizleme Sihirbazı nı kullanarak sağlayabiliriz. Kısayol oluşturma Masaüstünde bulunmayan ama çok kullandığımız için simge olarak masaüstünde görmek istediğimiz program yada dosyaların kısayollarını Kısayol Menüsü Yeni Kısayol komutlarını vererek oluşturabiliriz. Başlat Menüsü Seçenekleri ve Özelleştirme Görev çubuğu üzerinde boş bir alanda Kısayol Menüsü Özellikler seçeneği ile Karşımıza gelen pencereden başlat menüsünün nasıl görünmesini istediğinizi seçebilirsiniz. Başlat menüsünde bulunan seçenekleri kaldırma veya ekleme, son kullanılan program veya belge listesini silme gibi çok çeşitli ayarlamaları Özelleştir seçeneğinden değiştirebiliriz. M. Emin TENEKECİ

2 Görev Çubuğunu Özelleştirme Görev çubuğu üzerinde Kısayol Menüsü Özellikler kısmından 1. Görev çubuğu boyutunun sabitlenmesini, 2. Kullanılmadığı zamanlar gizlenmesini, 3. Açık olan pencerelerin üzerinde olmasını yada olmamasını, 4. Her Internet sayfası için açılan pencereler gibi aynı tür birden fazla pencerenin gruplandırılarak gösterilmesi 5. Hızlı başlat araç çubuğunun gösterilmesi, 6. Sistem saatinin görüntülenmesi, 7. Bildirim alanındaki simgelerin düzenlenmesi gibi işlemler yapılabilir. Görev çubuğu özelliklerinden kilitlenmemiş ise boyutunu veya yerini fare yardımıyla değiştirebiliriz. Dosya ve Klasör İşlemleri Bilgisayarımızdaki tüm bilgiler Dosya olarak organize edilir. Bu dosyaları gruplandırmak içinde Klasörler kullanılır. Dosyalar bilgisayarımızda harddisk adını verdiğimiz fiziksel bir aygıtta saklanır. Sürücü: Dosya ve klasörlerin saklanabileceği fiziksel ortamlardır ve alfabede bulunan harfler ile temsil edilirler. Disket sürücüler A veya B harfi ile Harddiskler ise C ve sonrasında gelen harfler ile temsil edilirler. CD-ROM, DVD-ROM vb. diğer aygıtlar ise Harddiskten sonra gelen harfler ile temsil edilirler. Windows ta dosyalama yapılırken her dosyanın bir ismi ve bir uzantısı olmak zorundadır. [ Dosya Adı ]. [ Dosya Uzantısı ] Burada dosya adları 255 karaktere kadar olabilmektedir. Ancak isimlendirme yapılırken bazı işaretler kullanılamaz. Bunlar; / \ : *? < > Dosya uzantıları ise en fazla 3-4 karakterdir ve o dosyayı oluşturan programlar tarafından verilirler. En çok kullanılan dosya uzantıları. EXE, COM, BAT Uygulama Dosyası JPG, BMP, GIF, PNG Resim Dosyası WAV, MP3, WMA, Müzik Dosyaları MPEG, AVI, DAT, MOV, DIVX Görüntü Dosyaları DOC, TXT, PDF Metin Dosyaları RAR, ZİP, ARJ Sıkıştırılmış Dosya Bu uzantılar o dosyanın hangi programla açılabileceğini göstermektedir. Ayrıca Windows ta kolaylık olması açısından o programın simgesi ile gösterilirler. Dosyaların özelliklerini görmek için Kısayol Menüsü kullanılabilir. Dosya Oluşturma Dosyalar kullandığımız programlarda hazırladığımız çalışmaları kaydettiğimiz zaman oluşturulurlar. Bunun yanında istersek, masaüstünde Kısayol Menüsünden yeni diyerek istediğimiz dosyayı oluşturabiliriz. Klasör Oluşturma Klasör oluşturmak için masaüstü veya klasör penceresi gibi istediğimiz bir yerde Kısayol Menüsünden Yeni Klasör seçeneği uygulanır. Bu durumda Yeni Klasör isminde bir klasör açılır. Seçili halde olan ismi istenen bir isimle değiştirilir ve Enter tuşuna basılarak onaylanır. Dosya ve Klasör İsimlerini Değiştirme 1. Dosya yada Klasör üzerinde iki kez aralıklarla sol tuşa basıldığında isim aktif hale gelir. Seçili haldeki isim değiştirilir ve Enter tuşuna basılır yada herhangi bir yere sol tuşla tıklanır. 2. Dosya yada Klasör üzerinde Kısayol Menüsünden Yeniden Adlandır komutu verilir. 3. Dosya yada Klasör fare ile seçilir ve F2 tuşuna basılır. Dosya ve Klasörleri Kopyalama ve Taşıma Taşıma ve kopyalama işlemleri birbirine çok benzer. Taşıma işlemi bir dosyanın ya da klasörün bulunduğu yerden alınıp başka bir kaynağa götürülmesi, kopyalama işlemi ise öğenin aynısının başka bir yerde oluşturulmasıdır. CD yada DVD lere taşıma işlemi yapılamaz. Sabit diskten sabit diske ya da diskete, disketlerden sabit diske ya da diskete taşıma yapılabilir. Taşıma işlemi için aşağıdaki yöntemlerden birini kullanabilirsiniz; 1. Dosya ile hedef aynı ortamda ise fare sol tuşu ile dosya/klasörü hedefe sürükleyerek, 2. Dosya üzerinde sağ tuş Kes ve taşınmasını istediğiniz yerde sağ tuş Yapıştır komutu ile, M. Emin TENEKECİ

3 3. Dosya seçili iken CTRL+X tuşuna basılır, taşınmasını istediğiniz yere gelip CTRL+V tuşlarına basarak, 4. Dosya ya da klasör bir pencere içerisinde ise (Windows Gezgini vb.) Düzen Menüsü yardımıyla Kes Yapıştır komutlarını kullanarak, 5. Dosya seçili iken araç çubuğundan KES düğmesine tıklanıp, ardından taşınmasını istediğiniz pencerede iken YAPIŞTIR düğmesine tıklayarak işlemi sonlandırabilirsiniz. Kopyalama işlemi için aşağıdaki yöntemlerden birini kullanabilirsiniz; 1. Dosya ile hedef aynı ortamda ise fare sol tuşu ile dosya/klasörü hedefe sürüklenir ve bırakılmadan CTRL tuşuna basılıyken sol tuş bırakılır. 2. Dosya üzerinde sağ tuş Kopyala ve taşınmasını istediğiniz yerde sağ tuş Menüsünden Yapıştır komutu ile, 3. Dosya seçil iken CTRL+C tuşuna basılır, taşınmasını istediğiniz yere gelip CTRL+V tuşlarına basarak, 4. Eğer dosya ya da klasör bir pencere içerisinde ise (Windows Gezgini vb.) Düzen Menüsü yardımıyla Kopyala ve taşımak istediğiniz yerde iken Yapıştır komutlarını kullanarak 5. Taşımak istediğiniz öğe seçili iken araç çubuğundan KOPYALA düğmesine tıklanıp, ardından taşınmasını istediğiniz pencerede iken YAPIŞTIR düğmesine tıklayarak işlemi sonlandırabilirsiniz. Dosya ve Klasörleri Silme Silinen bütün dosya ve klasörler Geri Dönüşüm Kutusunda sistem tarafından bekletilir. Bunun sebebi silinen dosyaların kurtarılabilmesidir. Geri Dönüşüm kutusunda silinen bir öğe olup olmadığını masa üstünde bulunan geri dönüşüm kutusu simgesine bakarak anlayabilirsiniz. Dosya ve Klasörleri silerken bir çok yöntem vardır. 1. Dosya yada klasörü sürükle bırak yöntemiyle Geri Dönüşüm Kutusuna bırakılır. 2. Dosya yada klasör üzerinde sağ tuş ile Sil komutu ile onay verilir, 3. Dosya yada klasör üzerinde sağ tuş ile Kes kutu üzerine sağ tuş Yapıştır 4. Dosya seçili iken klavyedeki DELETE tuşuna basarak onay verilerek Silinen Dosya ve Klasörleri Geri Alma ( Geri Dönüşüm Kutusu ) Yukarıda anlatılan bütün yöntemler öğelerin Geri Dönüşüm Kutunsa atılmasını sağlar. Yani bu dosyalar Geri Dönüşüm kutusundan tekrar kurtarılabilir. Geri Dönüşüm kutusundaki bir öğeyi kurtarmak için yine yapabileceğiniz birden fazla yöntem vardır. 1. Geri Dönüşüm Kutusunu açıp ilgili öğeyi masa üstüne sürükleyerek 2. Geri Dönüşüm Kutusunu açıp ilgili öğe üzerinde sağ tuş yaparak Geri Yükle komutu verilerek 3. Geri Dönüşüm Kutusunu açıp ilgili öğeyi seçtikten sonra dosya menüsünden Geri Yükle komutu verilerek, 4. Geri Dönüşüm Kutusunu açıp ilgili öğe üzerinde sağ tuş yaparak Kes ve almak istediğiniz yerde sağ tuş ile yapıştır komutu verilerek Geri Dönüşüm Kutusundaki tüm öğelerin tamamen silinmesini istiyorsak. Kutu üzerinde Kısayol Menüsünden Geri Dönüşüm Kutusunu Boşalt diyebiliriz. Pencere Kavramı Windows da çalışan bütün programlar bir pencere içerisinde masaüstü ne açılır. Pencereler büyütülüp küçültülebilir, ekranı kaplayabilir,simge durumuna küçültülebilir,eski boyutuna getirilebilir. Pencereler masaüstünün her hangi bir bölümüne sürüklemek vasıtasıyla taşınabilir. Aynı anda birden fazla pencere açılabilir. Pencere Yönetimi Pencereler genel olarak altı kısımdan oluşur. Başlık Çubuğu Menü Çubuğu Araç Çubukları Görev Bölmesi Yatay ve Dikey Kaydırma Çubukları İçerik M. Emin TENEKECİ

4 Pencereleri Kapatma 1. Başlık çubuğunun sonundaki X işaretine basmak, 2. ALT + F4 Tuşlarına basmak 3. Görev çubuğundaki pencere simgesinin Kısayol Menüsünden Kapat komutu ile Pencereleri Simge Durumuna Getirme ve Tekrar eski haline getirme 1. Başlık çubuğunun sonundaki işaretine basarak simge durumuna gelir. 2. Görev çubuğundaki pencere simgesinin Kısayol Menüsünden Simge Durumuna Küçült komutu ile, 3. Görev çubuğundaki pencere simgesine tıklayarak 4. Görev çubuğundaki pencere simgesinin Kısayol Menüsünden Önceki Boyut komutu ile, Pencere Boyutunu ve Yerini Değiştirme 1. Başlık çubuğunun sonundaki işaretine basarak Ekranı Kaplamsını ve tekrar basarak Önceki boyut ve konumuna dönmesini sağlayabiliriz. 2. Başlık çubuğundan sürükle bırak yöntemiyle pencerenin konumunu istediğimiz gibi ayarlayabiliriz. 3. Fare işaretçisini penceremizin kenarlarına getirdiğimiz zaman işaretçinin şekli değişir. Bu durumdayken sürükle bırak yöntemini kullanarak pencerenin boyutunu istediğimiz gibi ayarlayabiliriz. Pencereleri Düzenleme Bazı durumlarda birden fazla pencerenin açık olması nedeniyle çalışmakta zorlanabiliriz veya masaüstünü görmek için bütün pencereleri teker teker simge durumuna getirmemiz gerekebilir.. Böyle durumlarda; 1. Görev çubuğunun Kısayol Menüsünden pencerelerin ekrandaki dizilişlerini düzenleyebiliriz. 2. Masaüstünü Göster komutuyla tüm pencerelerin simge durumuna gelmesini sağlayabiliriz. (Windows Tuşu+M) 3. Hızlı Başlat çubuğundaki Masaüstünü Göster simgesine tıklayabiliriz. Başlat Menüsü ve Görev Çubuğu Programlar Menüsü Bilgisayarımızdaki programları çalıştırmak için bu alt menüyü kullanırız. Burada bilgisayarımızda yüklü bulunan tüm programların kısayolları bulunur. Program Başlatmak ve Kapatmak Bilgisayarımızdaki yüklü bir programı çalıştırmak için programlar menüsündeki programa ait kısayolu bulmak ve fare tıklamak yeterlidir. Donatılar Menüsü Windows işletim sistemi tarafından bize sunulan temel programların kısımdır. olduğu Sistem Araçları ve Gelişmiş Özellikler Sistem araçları, İşletim sistemimizin bakımını yapma, disk bakımı ve yedeklemesini yapma gibi hizmet Programlarının bulunduğu kısımdır. Belge Arama Bilgisayarımızdaki dosya ve klasörleri belirli bir kritere göre arayabilir ve bulunan dosyalar üzerinde işlemler yapabiliriz. Bu arama işlemleri esnasında *? gibi joker karakterler kullanabiliriz. M. Emin TENEKECİ

5 Bilgisayar Yönetimi Bilgisayarım Simgesi Bilgisayarımızda mevcut bulunan bütün sürücüler (hard disk, disket, CD) ve sistem klasörlerine buradan erişilebilir Sabit diskler, Optik sürücüler, Disket sürücüsü ve takılı ise diğer taşınabilir bellekler (Flash Disk) burada görüntülenir. Bilgisayarım penceresinin sol tarafında Sistem Görevleri kısmı bulunur. Buradaki Sistem bilgisini göster kısmına tıklandığında karşımıza Sistem Özellikleri penceresi gelir. Burada; Genel sekmesinden Bilgisayarın işlemcisini, RAM Bellek miktarını ve işletim sistemininin sürümünü görebiliriz. Program Ekleme Kaldırma Yüklenen programların daha sonra silinmesi gibi bir durumla karşı karşıya kalabilirsiniz. Özellikle oyunlar disk üzerinde çok yer kaplarlar. Bunları silmek için normal silme yöntemlerini kullanmamalısınız. Sadece program files klasöründeki dizini (klasörü) silmeniz programın tamamen kaldırılmamasını sağlar. Bunun için Denetim masası / Program Ekle veya Kaldır bölümüne girmeniz gerekir. Girdiğinizde karşınıza aşağıdaki gibi bir ekran çıkacaktır. Buraya girdiğinizde karşınıza yüklü olan programların listesi verilir. Silmek istediğiniz programı seçip Kaldır düğmesine tıklamanız o programın komple sistemden silinmesi anlamına gelir. Ayrıca bu ekranda yüklü olan programın disk üzerinde ne kadar yer kapladığı da görüntülenmektedir. Yüklediğiniz programların menüsünde Uninstall (Yüklemeyi Kaldır) seçeneği varsa bunu kullanarak da programın sistemden tamamen kaldırılmasını sağlayabilirsin. Güç Yönetimi Bilgisayarın kullanılmadığı zamanlarda elektrikten tasarruf etmek için ayarlamaların yapıldığı yerdir. Yazıcı Ayarları Bu bölüm, sisteme yeni bir yazıcı veya faks alıcısı tanıtmanız için kullanacağınız alandır. Yazıcılara girdiğinizde size, tanımlı yazıcı var ise onlar bir pencere içinde gösterecektir. Yeni bir yazıcı tanıtmak için, ekranın sol bölümünde bulunan ortak görevler bölmesinden Yazıcı ekle komutunu vermeniz yeterli olacaktır. Tıkladığınızda karşınıza yazıcıyı eklerken size yardımcı olacak bir sihirbaz gelir. Birden fazla yazıcı var ise, ilk olarak hangisinin ön planda olması gerektiği kararıdır. Özellikle programlardaki yazdır butonu varsayılan yazıcıyı kullanır. Birden fazla yazıcı var ise, yazıcılara girdiğinizde varsayılan yazıcının üzerinde onay işareti vardır Kullanıcı tanımları ve oturum açma şekli Kullanıcı hesapları bir bilgisayarın birden fazla kişi tarafından kullanılması durumunda çok işe yarayabilecek bir düzenektir. Tanımlanan her kullanıcı için ayrı masa üstü teması ve farklı ekran ayarları belirlenir. Yani bir kullanıcının görüntü ayarları sadece o kullanıcıya özgü olacaktır. Ayrı bir avantajı ise; örneğin bilgisayarınızda oluşturduğunuz dosyaları başkaları tarafından görüntülenmesini istemiyorsunuz. Bu durumda kendi adınıza açacağınız kullanıcı hesabını Bilgisayar Yöneticisi, diğer kullanıcılara ise Sınırlı Hesap türü verilmelidir. Sınırlı hesaplar, hali hazırda olan programları kullanabilir, kendileri için belgeler üretebilirler. Fakat diğer kullanıcıların dosyalarını göremez, ve sistem ayarlarını değiştiremez (saat gibi, yazıcı ekleme gibi). Görüntü Ayarları Windows un renk düzenlerinin belirlendiği bölümdür. Burada yapılan işlemler tamamen görsel değişiklikleri içerir. Ayrıca değişiklikleri yaparken, yaptığınız değişikliklerin sistemin görünümünü nasıl etkilediğini gösteren bir ön izleme ekranı vardır. Böylece yaptığınız seçimin uygun olup olmadığını görüp karar verebilirsiniz. M. Emin TENEKECİ

6 Bilgisayarımızın Bakımı Bilgisayarı kullanmaktan öte bilgisayarınızda oluşabilecek hataların tespiti ve bunlarla ile ilgili çözümler olacaktır. Biz bu işlemlerin geneline bilgisayarın bakımı adını vermekteyiz. Bilgisayarın bakımı anlamında kullanmanız gereken programlar vardır. Disk Temizleme Bilgisayarınızda kişisel dosyaların ve program dosyalarının kaydedildiği yer olan harddisk zamanla dolar. Harddiskteki boş alan azaldıkça, diskin performansı düşecektir. Bu sebeptendir ki, harddiskte gereksiz olan dosyaların silinmesi gereklidir. İnternete bağlandığınızda sistem tarafından ön belleğe alınan dosyalar, İşletim sisteminin ve programların oluşturduğu ve silinmemiş olan geçici dosyalar temizlenmediği sürece birikerek ciddi boyutlara ulaşabilir. Bu dosyaların kayıtlı olduğu yeri tespit edememek söz konusu olabilir. Bundan dolayı, disk temizleme programı kullanılmalıdır. Disk Temizleme Programı Disk(ler) üzerinde genel bir tarama yaparak gereksiz olan dosyaları bulur ve onları komple silmeyi sağlar. Programına Başlat Tüm Programlar Donatılar Sistem Araçları alanları takip edilerek ulaşılabilir. Disk Birleştirici Harddisk üzerinde kopyalama, taşıma, ve silme işlemleri sonucunda boşluklar oluşur. Bu boşluklar maalesef disk tarafından bir daha zorda kalmadıkça kullanılamaz. Ayrıca dosyalar kayıt edilirken yeterli büyüklükte boşluk olmadığı zaman, bu dosyalar disk üzerindeki parçalara ayrılarak kaydedilir. Bu durum Bilgisayarımızda, verdiğiniz komutları yerine getirilmesi için zaman kaybedilmesi ve performansının düşmesi anlamına gelir. Bunu önlemek amacıyla disk birleştiricisi programı kullanılmalıdır. BaşlatTüm ProgramlarDonatılarSistem Araçları alanlarını takip ederek ulaşabilirsiniz. Hata Denetimi Diskimizin bozulması ihtimali yüksek oranlardadır. Bozulma sebebi hem fiziksel hem de yazılımsal olabilir. Örneğin işletim sistemine uyum sağlayamayan bir program, yada daha çok internet ve disket yoluyla bulaşan virüs adını verdiğimizi programlar disk üzerinde hatalara sebep olurlar. Bu hataları gidermek için, taramak istediğiniz disk üzerinde sağ tuş menüsü-> özellikler/araçlar sekmesinden Hata Denetimini çalıştırmamız yeterlidir. Bu özellik ile bozuk alan var ise bu kısımlar düzeltilmeye çalışılır, düzeltilemez ise bu alanların bir daha kullanılmaması sağlanır. Ayrıca, hatalı kaydedilmiş dosyaları, bilgileri bozulmuş dosyaları da düzelterek bilgisayarımızın daha sağlıklı çalışmasını sağlar. Sistem Geri Yükleme Windows işletim sistemi, sistemin düzgün çalışmadığı veya başlatılamadığı durumlarda sistemi kurtarmak için geri yükleme noktaları oluşturur. Sorun oluştuğunda bilgisayarımızı kurtararak eski haline döndürmek için bu özelliği kullanabiliriz. Bunun için Başlat Tüm Programlar Donatılar Sistem Araçları Sistem Geri Yükleme komutunu vermemiz gerekir. M. Emin TENEKECİ