IKTI 101 Ekim, 2012 Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü DERS NOTU 01 BİR SOSYAL BİLİM OLARAK İKTİSAT VE TEMEL KAVRAMLAR
|
|
- Irmak Sarper
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 DERS NOTU 01 BİR SOSYAL BİLİM OLARAK İKTİSAT VE TEMEL KAVRAMLAR Bugünki dersin işleniş planı: 1. Temel Kavramlar... 1 a. Kıtlık... 1 b. Mal-Hizmet... 2 c. İktisat Bilimi... 2 d. Kaynaklar (Üretim Faktörleri) Alternatif Maliyet ve Üretim İmkanları Eğrisi... 4 a. Alternatif Maliyet... 4 b. Üretim İmkanları Eğrisi (veya Üretim Olanakları Eğrisi)... 6 c. Artan Fırsat Maliyeti Kanunu... 8 d. Üretim İmkanları Eğrisinde Kaymalar Uzmanlaşma, Karşılaştırmalı ve Mutlak Üstünlükler a. Karşılaştırmalı Üstünlükler b. Mutlak Üstünlükler c. Dinamik Karşılaştırmalı Üstünlük Ek Matematiksel Hatırlatmalar Ek 1 Temel Bazı Matematiksel Bilgiler Ek 2 Türev ve Eğim Kaynakça Temel Kavramlar a. Kıtlık İnsanlar gelirleri ile satın alabileceklerinden daha fazla mal ve hizmet satın almak isterler. Diğer yandan, sınırlı kaynaklara sahiplerdir. Kıtlık, fiyat sıfır olduğunda bir mal veya kaynağın miktarının insanların sınırsız isteklerini karşılamaya yeterli olmadığı anlamına gelmektedir. 1
2 b. Mal-Hizmet İstekleri karşılayan nesnelere mal ve hizmet denilir. Otomobil gibi 1 yıl ve daha fazla kullanılan mallar dayanıklı mallardır. Yoğurt gibi kısa bir zaman süresinde kullanılan mallar ise dayanıksız mallardır. Hizmetler elle tutulamayan mallardır. Yüzme dersi, saç kesimi, telefon şirketinden satın alınan haberleşme hizmeti gibi faaliyetleri kapsar. Kıt olan herhangi bir mal ekonomik maldır. Bir mal, istekleri karşılamak için sıfır fiyatta yeteri kadar elde edilebiliyorsa bu mal serbest maldır. Bu anlamda kıt olmayan bir mal serbest maldır. o Hava, bazı zamanlarda serbest mal olarak düşünülse de, hava kirliliği o kadar yaygın hale gelmiştir ki havayı bir serbest mal olarak düşünmek zorlaşmaktadır. c. İktisat Bilimi İnsanlar, istekler sınırsız ve isteklerini karşılayan şeyler ve sahip oldukları gelirler kıt olduğu için seçim yapmak zorundadırlar. Ancak bazı tercihlerde bulunurlarken diğer tercihlerden vazgeçmek zorunda kalırlar. 2
3 İktisat bilimi insanlann sınırsız isteklerini karşılamak amacıyla kıt kaynakların kullanımı için nasıl tercihte bulunacağını incelemektedir. Diğer bir değişle, İktisat bilimi bireylerin ve toplumların sınırlı kaynaklarını sınırsız isteklerini karşılamak için nasıl dağıtacağını araştırır. d. Kaynaklar (Üretim Faktörleri) Mal ve hizmetleri üretmek için kullanılan kaynaklar 4'e aynlmaktadır. Bunlar toprak, emek, sermaye ve girişimcilik kabiliyetidir. Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Toprak kendisinin yanı sıra madenler, su gibi bütün doğal kaynaklan içermektedir. Emek insanların fiziksel ve entelektüel hizmetlerini ifade etmekte Sermaye üretimde kullanılan makine ve teçhizat gibi ürünleri ifade etmektedir. o İktisat biliminde sermaye makine, teçhizat, depo ve fabrika gibi fiziki bir varlığı ifade eder. 3
4 Girişimcilik kabiliyeti, karlı bir fırsatın farkına varma yeteneği; toprak, emek ve sermayeyi organize etme, riski üstlenme becerisi ve isteğidir. o Girişimcilik kabiliyeti bir ekonomide önemli bir rol oynar ve ayrı bir kaynak gibi düşünülür. o Girişimcilik kabiliyeti sergileyen insanlar girişimci olarak adlandırılır. Her bir üretim faktörü üretim sonunda üretimden payını alır: o Toprak sahibi rant elde eder. o Emek hizmeti sağlayan insanlara ücret (veya maaş) ödenir. o Sermaye sahibi faiz alır. o Girişimci ise kar elde eder. 2. Alternatif Maliyet ve Üretim İmkanları Eğrisi a. Alternatif Maliyet Kıtlık, insanların tüketmek istedikleri bülün mal ve hizmetleri üretecek kadar kaynağın bulunmaması demektir. İnsanların isteklerinin tamamının karşılanması mümkün değildir. o Bu yüzden bireyler mevcut bulunan sınırlı kaynaklar ile hangi isteklerinin karşılanacağı hususunda seçim yapmak zorundadırlar. 4
5 Bir mal veya hizmetin üretim veya tüketim faaliyeti ile ilgili alınan her karar bir başka mal veya hizmetin üretim veya tüketiminden vazgeçme pahasına gerçekleşir. o Bu durum alternatif maliyet kavramı ile ifade edilir. Alternatif maliyet belirli bir mal veya hizmeti elde etmek amacıyla vazgeçilen diğer alternatiflerin değeridir. Basketbol maçına gitmenin alternatif maliyeti iki kısımdan oluşmaktadır: Bilet fiyatı ve daha fazla ders çalışmak suretiyle sınavdan daha yüksek not alınabilecekken bu notun alınamaması. Bir faaliyete daha fazla zaman ayırmak diğer faaliyetlere daha az zaman ayırmak anlamına gelmektedir. Bir tüketici sınırlı bütçesi ile bir mal veya hizmet satın almaya karar verdiğinde bu mal veya hizmetin alternatif maliyeti satın alması mümkün olduğu halde satın alamadığı diğer mal veya hizmetler olmaktadır. Üreticiler üretimde kullanabilecekleri üretim faktörlerinin kıt olması nedeniyle bir seçimde bulunmak zorundadırlar. o Bir mal veya hizmetin üretiminde kullanılan üretim faktörleri başka mal veya hizmetlerin üretiminde de kullanılabilmektedir. Bu bakımdan bir mal veya hizmeti üretmenin alternatif maliyeti üretilmesi mümkün olan ama üretilemeyen başka mal veya hizmetlerdir. 5
6 b. Üretim İmkanları Eğrisi (veya Üretim Olanakları Eğrisi) Alternatif maliyet kavramı üretim imkanları tablosu ve üretim imkanları eğrisi yardımıyla açıklanabilir. Üretim imkanları eğrisi teknoloji ve kaynaklar veri iken, bütün mevcut kaynaklar etkin bir şekilde üretime yönlendirildiğinde üretilebilen iki malın olası çeşitli bileşimlerini gösteren üretim sınırını ifade etmektedir. Üretim imkanları eğrisine bakarak 3 önemli kavramı gözleyebiliriz: kıtlık, seçim ve fırsat maliyeti. o Üretim Olanakları Eğrisinin dışında yer alan ulaşılamaz (veya erişilemez) noktalar bize kıtlık kavramını gösterir. O noktalara erişemeyiz çünkü kaynaklarımız kıt tır. o Üretim Olanakları Eğrisinin üzerinde yer alan erişilebilir noktaların hepsi ayrı birer alternatiftir. Bu alternatif noktalardan herhangi birini seçmek durumunda olmamız, bize seçim kavramını gösterir. o Üretim Olanakları Eğrisinin eğimi bize fırsat maliyetini verir. Eğrinin negatif eğimli olması bize bir maldan daha fazla üretmek istiyorsak diğer maldan bir miktar vazgeçmemiz gerektiğini söyler. Bu vazgeçilen miktar, üretimi arttırılan malın fırsat maliyetidir. Üretim Olanakları Eğrisinin eğiminin mutlak değerine Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT) adı verilir: MRT yx y eğim x dy dx 6
7 Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara A noktası bütün kaynaklar buğday üretiminde etkin bir şekilde kullanıldığı zaman üretilen buğday miktarını göstermektedir. F noktası ise bütün kaynakların silah üretiminde etkin bir şekilde kullanılması durumunda üretilen silah miktarını göstermektedir. 7
8 A ve F noktaları arasındaki diğer noktalar kaynaklar her iki malı üretmek için etkin biçimde kullanıldığı zaman üretilebilecek buğday ve silahın olası bileşimlerini göstermektedir. Eğer bir malın üretimini azaltmaksızın diğer malın üretimini artırmak mümkün olmuyorsa üretimsel etkinlik sağlanmış demektir. Üretimsel etkinlik konusuna ileride daha ayrıntılı bir şekilde değineceğiz. c. Artan Fırsat Maliyeti Kanunu A noktasında bütün kaynaklar buğday üretimine tahsis edildiğinde 20 birim buğday üretilmektedir. Buğday üretiminden 1 birim vazgeçilirse daha fazla silah üretmek mümkün olur. Silah üretimi 9 birim olarak gerçekleşir ve B noktasına doğru hareket edilir. Buğday üretiminden 2 birim daha vazgeçilmesi ilk duruma göre daha az miktarda silah üretiminin artmasına imkan tanır. Buğday ve silah arasındaki değişim devam ettikçe silah üretiminde bulunmanın alternatif maliyeti artar. Buğday üretiminde ilk başta gerçekleşen düşüşün az olmasının nedeni silah üretiminin ilk olarak buğday üretiminde daha az etkin olan ancak silah üretiminde oldukça fazla etkin olan kaynakların (Silah üretiminde uzman olan personel gibi) çekmesinden ileri gelmektedir. Silah üretimi arttıkça buğday üretiminden vazgeçilen miktarlar gittikçe artmaktadır. 8
9 Bunun nedeni daha fazla silah üretmek için buğday üretiminde daha etkin olan kaynakların (çiftçiler gibi) çekilmesidir. Daha fazla silah üretmek için buğday üretiminden kaynakları çektiğimizde buğday üretiminden artan miktarlarda vazgeçmek gerekir. Diğer bir ifadeyle silah üretimi arttıkça silah üretmenin alternatif maliyeti artmaktadır. Buna "Artan Fırsat Maliyeti Kanunu" veya "Artan Alternatif Maliyet Kanunu" adı verilir. Bu kanuna göre bir şeyi daha fazla elde etmek için, bir başka şeyden giderek artan miktarda vazgeçmek gerekmektedir. Artan Fırsat Maliyeti Kanunu Üretim Olanakları Eğrisinin şeklinin orijine göre içbükey (konkav) olmasına neden olur. o Üretim Olanakları Eğrisi, yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi genellikle orijine göre içbükey (konkav) bir şekilde çizilir. Bunu sebebi artan fırsat maliyetleri kanunudur. 9
10 o Diğer bir ifadeyle, orijine göre içbükey olarak çizilen bir Üretim Olanaklari Eğrisinde, artan fırsat maliyetleri kanunu geçerlidir. Çünkü Üretim Olanakları Eğrisinin eğiminin negatifi (veya mutlak değeri) X eksenine konulan malın fırsat maliyetini vermektedir. Dikkat edilirse sağa doğru gidildikçe, eğrinin eğimi artmaktadır. Yani giyecek üretimi arttıkça, giyecek üretmenin fırsat maliyeti artmaktadır. Sabit Fırsat Maliyeti durumunda ise Üretim Olanakları Eğrisi orijine göre içbükey (konkav) değildir, bir doğru şeklindedir. o İki malın üretimi arasında sabit fırsat maliyeti varsa, bu iki mal için çizilen Üretim Olanakları Eğrisi bir doğru (düz bir çizgi) şeklinde çizilir, yani içbükey (konkav) olarak çizilmez. o Aşağıdaki şekil sabit fırsat maliyeti olması durumunu göstermektedir. Giyecek malından bir birim fazla üretmek için Yiyecek ten vargeçilmesi gereken miktar her zaman 0A/0B birimdir. Yani, Giyecek malının fırsat maliyeti 0A/0B birimdir ve doğru boyunca sabittir. Benzer şekilde, Yiyecek malından bir birim fazla üretmek için Giyecek ten vargeçilmesi gereken miktar hep 0B/0A birimdir. Yiyecek malının fırsat maliyeti 0B/0A birimdir ve doğru boyunca sabittir. 10
11 Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Azalan Fırsat Maliyeti durumunda ise Üretim Olanakları Eğrisi orijine göre dışbükey (konveks) şeklindedir. Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara 11
12 - Hangi Üretim imkanları Eğrisi Daha Gerçekçi? Orijine göre içbükey (konkav) çizilen üretim imkanları eğrisi daha gerçekçidir. Bunun nedeni uzmanlaşmış kaynakların verimli oldukları faaliyetlerden daha az verimli oldukları bir faaliyete kaydırılmaları durumunda alternatif maliyetin artmasıdır. Fakat, sabit alternatif maliyet durumuna örnek hiç verilemez mi? İki ürün düşünün ki bu tür bir ilişki gerçekçi olsun. Hangi ürünler dersiniz? Peki azalan alternatif maliyet durumuna örnek hiç verilemez mi? Üretim Olanakları Eğrisinin üzerindeki bütün noktalar üretimsel etkin noktalardır. Eğrinin içinde kalan noktalar üretimsel etkinsiz dir. Eğrinin dışında kalan noktalar ise ulaşılamaz dır. Şekil 1.3 de üretim imkanları eğrisinin içinde yer alan A noktasında bir malın üretimini azaltmaksızın diğer malın üretimini artırmak olasıdır. A noktasından C noktasına doğru hareket edilirken silah üretimi sabit miktarda kalmakta ancak daha fazla buğday üretilmektedir. A noktasından B noktasına doğru hareket edilirken bu sefer buğday üretimi sabit kalmakta ancak daha fazla silah üretilmektedir. Bu yüzden A noktasında kaynaklar etkin kullanılmamaktadır. A noktası üretimsel etkin değildir, veya üretimsel etkinsiz dir. Üretim imkanları eğrisi veri kaynaklar ve teknoloji ile üretilmesi mümkün olan en yüksek üretim düzeylerini göstermektedir. Bu yüzden bu eğrinin dışında kalan noktalar (örneğin D noktası) ulaşılması mümkün olmayan noktaları göstermektedir. 12
13 Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara Şekil 1.2 Üretimde Etkinlik (veya Üretimsel Etkinlik) Daha önce de bahsettiğimiz gibi Üretim Olanakları Eğrisinin eğiminin mutlak değerine Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT) adı verilir: MRT yx y x dy dx Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT), ekonominin Y malının üretiminde kullanılan kaynaklardan bir kısmını X malının üretimine kaydırarak, Y malını X malına etkin bir şekilde dönüştürme oranı olarak düşünülebilir. Önemli Üretim Olanakları Eğrisinin üzerinde yer alan bütün noktalar üretimsel etkin noktalardır. 13
14 d. Üretim İmkanları Eğrisinde Kaymalar Şekil 1.4 (a) ve (b) kısımlarında üretim imkanları eğrisi paralel bir şekilde kaymıştır. Bunun anlamı kaynak arzındaki değişmenin her iki malın üretimine de eşit biçimde uygun olmasıdır. Ancak bir kaynak buğday üretimine daha uygunsa o zaman bu kaynağın arzındaki bir değişme şekil 1.4 (c)'de görüldüğü gibi üretim imkanları eğrisini buğday ekseni boyunca kaydıracaktır. Silah üretimine uygun olan bir kaynağın arzındaki bir değişme ise şekil 1.4 (d)'de görüldüğü üzere üretim imkanları eğrisini silah ekseni boyunca kaydıracaktır. Kaynak: Çolak, Ömer Faruk (Ed.) (2007) İktisada Giriş, Gazi Kitabevi, Ankara 14
15 3. Uzmanlaşma, Karşılaştırmalı ve Mutlak Üstünlükler İnsanlar (firmalar, ülkeler) ya kullanacakları malların tamamını kendileri üretebilirler veya sadece bir (veya birkaç) malın üretimine odaklanıp, diğer malları başkalarından satın alabilirler. Buna mübadele (değişim, alımverim) veya ticaret diyoruz. Sadece bir (veya birkaç) malın üretimine odaklanma durumuna özelleşme veya uzmanlaşma denir. İnsanların, üretiminde karşılaştırmalı üstünlük e sahip oldukları malın üretiminde özelleşerek, diğer insanlarla ticaret yapmaları durumundan ne kadar kazançlı çıkacaklarını aşağıda göreceğiz. a. Karşılaştırmalı Üstünlükler Bir insan (bir firma veya ülke) bir üretimi herkezden daha düşük bir fırsat maliyeti ile gerçekleştirebiliyorsa, o insanın (firmanın veya ülkenin) o malın üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğü vardır denir. Fırsat maliyetlerindeki farklılaşma, bireysel beceriler ve kullanılan kaynakların yapısal farklılıklarından kaynaklanır. Hiçkimse herşeyde birden mükemmel değildir. Herhangi bir insan, çok başarılı bir pazarlamacı olabilirken çok kötü bir yatırımcı olabilir. Başka biri çok başarılı bir mühendis olabilirken çok kötü bir öğretmen olabilir. Hemen hemen bütün insan uğraşılarında aynı şeyi gözlemleriz ve yaşarız: herhangi bir işi, biri kolayca yaparken diğeri yaparken çok zorlanır. Aynı durum toprak ve sermaye için de geçerlidir. Bir toprak parçası çok verimli olabilir ama hiç doğal kaynak içermeyebilir. Başka bir toprak parçası doğal kaynakklar balkımından zenginken, çok verimsiz hatta kurak bir yapıda olabilir. Benzer şekilde, bir 15
16 makinanın kullanımı çok zor ve yavaş olabilir ama çok hatasız üretim yapabilir. Bir diğer makina çok kolay ve hızlı üretebilir ama çok daha fazla üretim hatası yapabilir. Değindiğimiz tüm bu farklılıklar, karşılaştırmalı üstünlüklerin meydana gelmesine sebep olur. Şimdi, karşılaştırmalı üstünlükler kavramını Üretim Olanakları Eğrisini kullanarak gösterelim. Farzedelim ki, kot üretimi yapan iki şirket olsun: HarikaKot Ltd. ve SüperKot Ltd. şirketleri. Bu şirketlerin Üretim Olanakları Eğrileri aşağıda verilmiştir. Şekilden görüleceği üzere, HarikaKot Ltd nin kot pantalon üretiminde ve SüperKot Ltd. nin de kot etek üretiminde karşılaştırmalı üstünlükleri vardır. Eğer SüperKot Ltd. şirketi kot etek üretiminde, HarikaKot Ltd. şirketi de kot pantalon üretiminde özelleşirse (veya uzmanlaşırsa), iki 16
17 şirkette Üretim Olanakları Eğrilerinin B noktasında üretim yapmaya başlarlar. Üretecekleri toplam kot etek miktarı ve toplam kot pantalon miktarı da (adet/hafta) olarak gerçekleşir. Bu durum Z noktasıdır. Örneğimizdeki bu iki şirket, ürettikleri toplam 12,000 kot etek ve pantalonu aralarında, Ticaret Doğrusu denilen doğru boyunca değiş tokuş edebilirler. Örneğin C noktasına karar verebilirler. Tüm ürettiklerini eşit olarak aralarında değiş dokuş ederlerse, ikisi de C noktasında tüketim yapabilir. 17
18 C noktası ikisinin de Üretim Olanakları Eğrilerinin dışında bir noktadır, yani ticaret yapmadan ulaşılamayacak bir noktadır. 18
19 b. Mutlak Üstünlükler Yukarıdaki örnekte HarikaKot un kot pantalon ve SüperKot un ise kot etek üretiminde karşılaştırmalı üstünlükleri vardı. Ayrıca bu örnekte, Harika Kot Ltd. bütün kaynaklarını kot pantalon üretiminde kullanırsa diğer şirketten daha fazla kot pantalon üretebiliyordu (12000/hafta). Diğer taraftan, SüperKot Ltd. şirketi de bütün kaynaklarını kot etek üretiminde kullanırsa, diğer şirketten daha fazla kot etek üretebiliyordu (12000/hafta). Dikkat ederseniz, bu örnekte iki şirketten hiçbiri, iki malı da en fazla sayıda üretememektedir. Mutlak Üstünlük Eğer herhangi biri (firma veya ülke) söz konusu olan iki malı da diğer kişiden daha fazla üretebiliyorsa buna mutlak üstünlük denir. Bizim örneğimizde iki şirket de mutlak üstünlüğe sahip değillerdi. Şimdi varsayalım ki, SüperKot şirketindeki bir çalışan bir makina yapsın ve bu sayede şirketin üretkenliği 4 katına çıksın. Yani şirket aşağıdaki hale gelsin. 19
20 Dikkat ederseniz, bu yeni durumda artık SüperKot Ltd. firmasının iki malın üretiminde de mutlak üstünlüğü vardır. değişecektir? Cevap: Hiçbirşey! Bu durumda ne Çünkü fırsat maliyetleri değişmemiştir. Hala HarikaKot şirketinin pantalon üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğü vardır. Diğer taraftan SüperKot firmasının da kot etek üretimindeki karşılaştırmalı üstünlüğü devam etmektedir. Aslında değişen hiçbir şey yoktur. Bu örnekte gösterilmeye çalışılan önemli nokta şudur: Hiçkimsenin (hatta herşeyde mutlak üstünlüğü olsa bile) herşeyde karşılaştırmalı üstünlüğü yoktur. Dolayısıyla, uzmanlaşarak, ticaretten kazanım sağlamak her zaman olasıdır. c. Dinamik Karşılaştırmalı Üstünlük Karşılaştırmalı üstünlük kavramı durağan, statik bir kavram değildir. Dün çelik üretiminde karşılaştırmalı üstünlüğü olmayan Güney Kore, bugün uzun çalışmaların sonunda ve yaparak-öğrenme (learning-bydoing) yoluyla çelik üretiminde karşılaştırmalı üstülük kazanmıştır. Bu nokta çok önemli bir noktadır. 20
21 Ek Matematiksel Hatırlatmalar Ek 1 Temel Bazı Matematiksel Bilgiler Doğrusal bir denklemin genel şekli aşağıdaki gibidir: y = a + bx burada: y = bağımlı değişken a = kesişim noktası b = doğrunun eğimi x = bağımsız değişken Pozitif Eğime Sahip Doğrusal Bir Fonksiyon Negatif Eğime Sahip Doğrusal Bir Fonksiyon 21
22 Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler Arasında İlişkiler ve Eğim 22
23 İlişkisiz Durum Örneği ve Grafiksel Gösterimi (1) İlişkisiz Durum Örneği ve Grafiksel Gösterimi (2) 23
24 Artan Pozitif Eğime Sahip Artan Fonksiyon (Artarak Artan Fonksiyon: eğri dikleşiyor) Azalan Pozitif Eğime Sahip Artan Fonksiyon (Azalarak Artan Fonksiyon: eğri yatıklaşıyor) 24
25 Doğrusal Olmayan Bir Fonksiyonun Eğimi Doğrusal olmayan bir eğride herhangi bir noktadaki eğim, o noktada çizilen teğetin eğimidir. Eğriler, Eğimler ve İlişkiler 25
26 Kesişim Teriminin Değişmesi ve Eğrinin Değişmesi Arasındaki Fark 26
27 Ek 2 Türev ve Eğim Aşağıdaki denklem verilsin. y 2x 4 Bu denklemi çizersek aşağıdaki grafiği elde ederiz: x y y 4-2 x İlk olarak bu eğri üzerinde A noktasında olduğumuzu düşünelim, o zaman A noktası için şu şekilde yazabiliriz: y0 2x
28 Şimdi, varsayalım ki, x in değeri a kadar artsın (değişsin). y y=2x+4 y 0 B y 0 A x 0 x 0 +a x Bu durumda B noktası için denklem aşağıdaki şekilde yazılır: y 2( x a) Acaba x deki değişimin (a kadar) y deki değişime oranı, yani nedir? y x x deki değişim x ( x0 a) x0 x0 a x0 a y deki değişim y y0 y0 y 2( x a) 4 2x y 2x 2a 4 2x y 2x0 2a 4 2x0 4 y 2a O halde x deki a kadar değişimin, y deki değişime oranı y 2a 2 dir. x a 28
29 Ek olarak bu artışın (yani, a nın) çok küçük neredeyse sıfıra yakın olduğunu varsayalım. y lim 2a 2 x a a 0 Dikkat ederseniz, lim y x a 0 dy dx lim y x a 0 ifadesi türev den başka birşey değildir: Dolayısıyla, eğim (yani tanjant, yani yaklaşırken, bize türevi verir). y oranı, a sayısı sıfıra x Böylece y 2x 4ifadesinin türevinin 2 olduğunu göstermiş olduk. Peki denklemimiz y=x 2 şeklinde olsaydı nasıl olacaktı? Gene (x 0,y 0 ) noktasında olduğumuzu düşünelim: y x Yine x in değeri a kadar artsın (değişsin). O zaman y x a y x a 2ax y deki değişim y y0 y0 y x a 2ax x y a ax O halde x deki a kadar değişimin, y deki değişime oranı 29
30 a 2ax a 2 y 0 a x 2x dir. 0 Bu artışın (yani, a nın) çok küçük neredeyse sıfıra yakın olduğunu varsaydığımızda, ifadede ki a terimi kaybolur ve y 2x x 0elde edilir. Dolayısıyla, a 2ax a 2 y lim 0 2 a 0 x x 0 Böylece x 2 nin türevinin 2x olduğunu göstermiş olduk. Görüldüğü üzere türev bize, x de meydana gelen çok küçük (a 0) bir değişikliğin sonucunda y x ifadesinin alacağı değeri vermektedir ki bu da karşı kenar bölü komşu kenar, yani tanjant (eğim) dan başka birşey değildir. Bu matematiksel ilişkiler iktisat alanında çok yoğun bir şeklide kullanılır, bu yüzden bu noktaların iyice kavranması gereklidir. Kaynakça İktisada Giriş, Editör: Ömer Faruk Çolak, Gazi Yayınevi, Ankara, 2008 Economics, M. Parkin, M. Powell and K. Matthews, Addison-Wesley, 3. Baskı, Harlow, Principles of Economics, Case and Fair, Pearson, NY,
DERS NOTU 01 BİR SOSYAL BİLİM OLARAK İKTİSAT VE TEMEL KAVRAMLAR
DERS NOTU 01 BİR SOSYAL BİLİM OLARAK İKTİSAT VE TEMEL KAVRAMLAR Bugünki dersin işleniş planı: 1. Temel Kavramlar... 1 a. Kıtlık... 1 b. Mal-Hizmet... 2 c. İktisat Bilimi... 2 d. Kaynaklar (Üretim Faktörleri)...
DetaylıMikroekonomi (Pazarlama) Hafta 1 Ders Notları
Mikroekonomi (Pazarlama) Hafta 1 Ders Notları 1. Temel Kavramlar a. Kıtlık İnsanlar gelirleri ile satın alabileceklerinden daha fazla mal ve hizmet satın almak isterler. Diğer yandan, sınırlı kaynaklara
DetaylıÜretİm, Uzmanlaşma ve Değİşİm 2
Üretİm, Uzmanlaşma ve Değİşİm 2 1. Üretim Olanakları Eğrisi 2 2. Ekonomik Büyüme 3 2.1. Ekonomik Büyümenin Maliyeti 4 2.2. Somut Dünyada Ekonomik Büyüme 4 3. Ticaretten Kazançlar 5 3.l. Karşılaştırmalı
DetaylıDERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ
DERS NOTU 01 TÜKETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: I. Hanehalkı Karar Problemi... 1 A. Bütçe Doğrusu... 1 II. Seçimin Temeli: Fayda... 5 A. Azalan Marjinal Fayda... 5 B. Fayda Fonksiyonu... 9
DetaylıGENEL EKONOMİ DERS NOTLARI
GENEL EKONOMİ DERS NOTLARI 3. BÖLÜM Öğr. Gör. Hakan ERYÜZLÜ Kıtlık, Tercih ve Fırsat Maliyeti Fırsat maliyeti, bir tercihi uygularken vazgeçilen başka bir tercihtir. Örneğin, bir lokantada mevcut iki menüden
Detaylı1. Yatırımın Faiz Esnekliği
DERS NOTU 08 YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ, PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ, TOPLAM TALEP (AD) EĞRİSİNİN ELDE EDİLİŞİ Bugünki dersin içeriği: 1. YATIRIMIN FAİZ ESNEKLİĞİ... 1 2. PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ
Detaylı1. Toplam Harcama ve Denge Çıktı
DERS NOTU 03 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - I Bugünki dersin içeriği: 1. TOPLAM HARCAMA VE DENGE ÇIKTI... 1 HANEHALKI TÜKETİM VE TASARRUFU... 2 PLANLANAN YATIRIM (I)... 6 2. DENGE TOPLAM ÇIKTI (GELİR)...
DetaylıÇALIŞMA SORULARI. S a y f a 1 / 6
1. LM eğrisini oluşturan noktalar neyi ifade etmektedir? LM eğrisinin nasıl elde edildiğini grafik yardımıyla açıklayınız. 2. Para talebinin gelir esnekliği artarsa LM eğrisi nasıl değişir? Grafik yardımıyla
Detaylı1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)
IKTI 02 20 Mart, 202 DERS NOTU 04 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI - III Bugünki dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET
Detaylı6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
6. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.5. Doğrusal olmayan fonksiyonların eğimi Doğrusal fonksiyonlarda eğim her noktada sabittir
DetaylıIKTI 101 (Yaz Okulu) 04 Ağustos, 2010 Gazi Üniversitesi İktisat Bölümü DERS NOTU 05 ÜRETİCİ TEORİSİ
DERS NOTU 05 ÜRETİCİ TEORİSİ Bugünki dersin işleniş planı: 1. Kârını Maksimize Eden Firma Davranışı... 1 2. Üretim Fonksiyonu ve Üretici Dengesi... 5 3. Maliyeti Minimize Eden Denge Koşulu... 15 4. Eşürün
DetaylıI. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri
DERS NOTU 02 PİYASA TALEP VE ARZ KAVRAMLARI PİYASA DENGESİ Bugünki dersin işleniş planı: I. Piyasa ve Piyasa Çeşitleri... 1 1. Mal ve hizmet piyasaları... 1 2. Faktör Piyasaları... 2 II. Talep Kavramı...
DetaylıKARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ
KARŞILAŞTIRMALI ÜSTÜNLÜK TEORİSİ Ricardo, bir ülkenin hiçbir malda mutlak üstünlüğe sahip olmadığı durumlarda da dış ticaret yapmasının, fayda sağlayabileceğini açıklamıştır. Eğer bir ülke her malda mutlak
DetaylıKomisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
Komisyon İKTİSAT ÇEK KOPAR YAPRAK TESTİ ISBN 978-605-364-577-1 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014 Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi
Detaylıİktisada Giriş I. Vize Çalışma Soruları
İktisada Giriş I. Vize Çalışma Soruları Ders Kitabı: Ekonominin İlkeleri, Case-Fair-Oster, Palme Yayıncılık Sınav Esneklik başlıklı 5. Bölüme kadardır. Kitabımızın bölüm sonu sorularından da sorumluyuz.
DetaylıEkonomik Sorunlar: Kıtlık ve Seçim
PART I INTRODUCTION TO ECONOMICS Ekonomik Sorunlar: Kıtlık ve Seçim 2 Prepared by: Fernando & Yvonn Quijano 2009 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Principles of Economics 9e by Case,
Detaylımeydana gelen değişmedir. d. Ek bir işçi çalıştırıldığında sabit maliyetlerde e. Üretim ek bir birim arttığında toplam
A 1. Aşağıda verilen ifadelerden hangisi eş-ürün eğrisi ile ilgili değildir? a. Girdilerin pozitif marjinal fiziki ürüne sahip olması b. Girdilerin azalan marjinal fiziki ürüne sahip olması c. Girdilerin
Detaylıİktisat Nedir? En genel haliyle İktisat bir tercihler bilimidir.
Giriş ve Kavramlar İktisat Nedir? İktisat insan davranışlarının iktisadi yönünü inceler En genel haliyle İktisat bir tercihler bilimidir. İktisat esas olarak insanın mal ve hizmetlerin üretim, değişim
Detaylı2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
2. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 C.1.2. Piyasa Talep Fonksiyonu Bireysel talep fonksiyonlarının toplanması ile bir mala ait
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ordinalist Yaklaşım Fayda ölçülemez ancak kayıtsızlık eğrileri ve bütçe doğrusu yardımı ile sıralanabilir. Farksızlık eğrisi tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlayan
DetaylıIKT Kasım, 2008 Gazi Üniversitesi, İktisat Bölümü. DERS NOTU 5 (Bölüm 7-8) ÜRETİCİ TEORİSİ
DERS NOTU 5 (Bölüm 7-8) ÜRETİCİ TEORİSİ Bugünkü ders planı: 1. Kârını Maksimize Eden Firma Davranışı...1 2. Üretim Fonksiyonu ve Üretici Dengesi...5 3. Maliyeti Minimize Eden Denge Koşulu...15 4. Maliyet
DetaylıDersin Kaynakları. Ġktisat I. Ekonomi... Kıtlık...
1 Dersin Kaynakları Ġktisat I Doç.Dr. Erdal GÜMÜġ Herhangi bir İktisada Giriş ya da İktisat I ya da Ekonomi Bilimine Giriş ya da Ekonominin Temelleri adlı ders kitabı Bazı öneriler Besim Üstünel Ekonominin
DetaylıSAY 203 MİKRO İKTİSAT
SAY 203 MİKRO İKTİSAT Esneklikler YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN SAY 203 MİKRO İKTİSAT - YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN 1 ESNEKLİKLER Talep Esneklikleri Talep esneklikleri: Bir malın talebinin talebi etkileyen
DetaylıTARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU
TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU Dış ticaretin amacı piyasadaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Temel neden uluslararası mal hareketliliği değil, ülkenin denge arayışıdır. Ülkedeki ürün yetersizliği
Detaylı2018/1. Dönem Deneme Sınavı.
1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı
DetaylıStandart Ticaret Modeli
Chapter 6 Standart Ticaret Modeli Copyright 2012 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme Relatif arz ve relatif talep Dış Ticaret Hadleri (Terms of Trade) ve refah Ekonomik büyüme, ithal
DetaylıHangi mallar/hizmetler ne miktarda üretilmelidir? Hangi kaynaklar ne kadar kullanılarak üretimde bulunulmalıdır?
3. TERCİH, TÜKETİCİ VE ÜRETİCİ KURAMLARI Bu bölümde, mikro iktisadın iki önemli yapı taşı üretici ve tüketicinin rasyonel davranışlarının iktisadi olarak nasıl analiz edileceğini öğreneceğiz. Üretici ve
DetaylıİKTİSAT. İktisata Giriş Test Dolmuş ile otobüs aşağıdaki mal türlerinden
İktisata Giriş Test - 1 1. Doğada insan ihtiyaçlarına oranla kıt olan elde etmek için çaba sarf edilen ve fiyatı olan mallara ne ad verilir? A) Serbest mallar B) İktisadi mallar C) Nihai mallar D) Üretici
DetaylıAZALAN VERİMLER KANUNU
ÜRETİM FONKSİYONU Üretim fonksiyonu, bir malın üretiminde kullanılan üretim faktörleriyle (girdi), üretilen miktar (çıktı) arasındaki ilişkiyi ifade eder. Eğer A malının üretiminde; üretim faktörü Emek
DetaylıEkonomi Dersi (BSU 105) Doç. Dr. Türkmen Göksel e-posta: Ankara Üniversitesi / Siyasal Bilgiler Fakültesi / İktisat Bölümü
1 Ekonomi Dersi (BSU 105) Doç. Dr. Türkmen Göksel e-posta: tgoksel@ankara.edu.tr Ankara Üniversitesi / Siyasal Bilgiler Fakültesi / İktisat Bölümü Ekonomi dersi 2 kısımdan oluşacak: Mikroiktisat Makroiktisat
DetaylıMATEMATiKSEL iktisat
DİKKAT!... BU ÖZET 8 ÜNİTEDİR BU- RADA İLK ÜNİTE GÖSTERİLMEKTEDİR. MATEMATiKSEL iktisat KISA ÖZET KOLAY AOF Kolayaöf.com 0362 233 8723 Sayfa 2 içindekiler 1.ünite-Türev ve Kuralları..3 2.üniteTek Değişkenli
Detaylı6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi. Ders içeriği (6. Hafta)
6. Tüketici Davranışları ve Seçimleri 6.1. Tüketici Kuramına Giriş 6.2. Tüketici Dengesi Ders içeriği (6. Hafta) Tüketici Dengesi Kardinal fayda kuramını savunan ekonomistler: mal ve hizmetlerin faydası
Detaylı1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ
DERS NOTU 06 IS/LM EĞRİLERİ VE BAZI ESNEKLİKLER PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ ETKİNLİKLERİ TOPLAM TALEP (AD) Bugünki dersin içeriği: 1. KEYNESÇİ PARA TALEBİ TEORİSİ... 1 2. LM EĞRİSİ VE PARA TALEBİNİN
DetaylıGRAFİK ÇİZİMİ VE UYGULAMALARI 2
GRAFİK ÇİZİMİ VE UYGULAMALARI 2 1. Verinin Grafikle Gösterilmesi 2 1.1. İki Değişkenli Grafikler 3 1.1.1. Serpilme Diyagramı 4 1.1.2. Zaman Serisi Grafikleri 5 1.1.3. İktisadi Modellerde Kullanılan Grafikler
Detaylı1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)
DERS NOTU 4 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI (3) Dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET HARCAMALARI ÇARPANI... 7 C. DIŞ
Detaylıx e göre türev y sabit kabul edilir. y ye göre türev x sabit kabul edilir.
TÜREV y= f(x) fonksiyonu [a,b] aralığında tanımlı olsun. Bu aralıktaki bağımsız x değişkenini h kadar arttırdığımızda fonksiyon değeri de buna bağlı olarak değişecektir. Fonksiyondaki artma miktarını değişkendeki
Detaylı2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?
2001 KPSS 1. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur? A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışı B) A normal bir mal ise, tüketici
DetaylıTarım Ekonomisi ve İşletmeciliği
Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL 2.Bölüm Tarım Ekonomisi ve Politikası II Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından
Detaylıİşletme - Ders 1. Temel Ekonomik Kavramlar
İşletme - Ders 1 Temel Ekonomik Kavramlar 1.1. İhtiyaç İhtiyaç, herhangi bir şeye duyulan istektir. İhtiyaç hissi tatmin edildiği zaman haz, aksi durumda ise elem duyarız. İhtiyaçlarımız zaman boyunca
Detaylı= 2 6 Türevsel denkleminin 1) denge değerlerinin bulunuz. 2) Bulmuş olduğunuz dengenin istikrarlı olup olmadığını tespit ediniz.
Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat Bölümü Matematiksel İktisat Ders Notu Prof. Dr. Hasan Şahin Faz Diyagramı Çizimi Açıklamarı = 2 6 Türevsel denkleminin 1) denge değerlerinin bulunuz. 2) Bulmuş olduğunuz
DetaylıBu Bölümde Neler Öğreneceğiz?
7. MALİYETLER 193 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? 7.1. Kısa Dönem Firma Maliyetleri 7.1.1. Toplam Sabit Maliyetler 7.1.2. Değişken Maliyetler 7.1.3. Toplam Maliyetler (TC) 7.1.4. Marjinal Maliyet (MC) 7.1.5.
Detaylı2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım
2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.1. Tanım Regresyon analizi, bir değişkenin başka bir veya daha fazla değişkene olan bağımlılığını inceler. Amaç, bağımlı değişkenin kitle ortalamasını, açıklayıcı
DetaylıMikro1 ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 DERSĐ ARA-SINAV SORULARI 08.11.2010 ID: B Mikro1 Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi en iyi şekilde
DetaylıÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI
ÇALIŞMA SORULARI TOPLAM TALEP I: MAL-HİZMET (IS) VE PARA (LM) PİYASALARI 1. John Maynard Keynes e göre, konjonktürün daralma dönemlerinde görülen düşük gelir ve yüksek işsizliğin nedeni aşağıdakilerden
DetaylıTARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU
TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU Dış ticaretin amacı piyasadaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Temel neden uluslararası mal hareketliliği değil, ülkenin denge arayışıdır. Ülkedeki ürün yetersizliği
DetaylıDers İçeriği (2. Hafta)
2. Ekonominin Temel Kavramları 2.1. İhtiyaç 2.2. Mal. 2.3. Hizmet 2.5. Fayda ve Değer 2.5. Servet 2.6. Gelir 2.7.Tüketim ve Tüketim Harcamaları 2.8. İşletme 2.9. Üretim 2.10. Üretim Faktörleri 2.10.1.
DetaylıDOĞRUSAL DENKLEMLER VE KOORDİNAT SİSTEMİ
DOĞRUSAL DENKLEMLER VE KOORDİNAT SİSTEMİ Örnek : Taksi ile yapılan yolculukların ücreti taksimetre ile belirlenir Bir taksimetrenin açılış ücreti 2 TL, sonraki her kilometre başına 1 TL ücret ödendiğine
Detaylıİktisada Giriş I. 17 Ekim 2016 II. Hafta
İktisada Giriş I 17 Ekim 2016 II. Hafta Ekonomilerdeki Temel Sorunlar İktisat Biliminin ortaya çıkış nedeni kıtlıkla savaştır. Tam kullanım sorunu: Tam istihdam Eksik İstihdam Etkin kullanım sorunu: Hangi
Detaylıkpss 2013 iktisat ÖSYM sınav formatına %100 uygun
kpss 2013 iktisat ÖSYM sınav formatına %100 uygun 10 tamamı çözümlü Komisyon KPSS İKTİSAT TAMAMI ÇÖZÜMLÜ 10 DENEME ISBN- 978-605-364-228-2 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem
Detaylı2.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ
CEVAP ANAHTARI 1.BÖLÜM ÇOKTAN SEÇMELİ 1.(e) 2.(d) 3.(a) 4.(c) 5.(e) 6.(d) 7.(e) 8.(d) 9.(b) 10.(e) 11.(a) 12.(b) 13.(a) 14.(c) 15.(c) 16.(e) 17.(e) 18.(b) 19.(d) 20.(a) 1.BÖLÜM BOŞLUK DOLDURMA 1. gereksinme
DetaylıBİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ
BİRİNCİ SEVİYE ÖRNEK SORULARI EKONOMİ SORU 1: Tam rekabet ortamında faaliyet gösteren bir firmanın kısa dönem toplam maliyet fonksiyonu; STC = 5Q 2 + 5Q + 10 dur. Bu firma tarafından piyasaya sürülen ürünün
DetaylıKPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ. Pegem. Pegem Pegem Pegem Pegem. Pegem. Pegem Pegem. Pegem. Pegem
A GRUBU KADROLAR İÇİN KPSS SORU BANKASI İKTİSAT YENİ Komisyon KPSS İKTİSAT Çek Kopar Soru Bankası ISBN 978-605-364-208-4 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2011, Akademi Bu kitabın
Detaylı1. Mal Piyasası ve Para Piyasası
DERS NOTU 06 IS/LM MODELİ Bugünki dersin içeriği: 1. MAL PİYASASI VE PARA PİYASASI... 1 2. MAL PİYASASI İLE PARA PİYASASININ İLİŞKİSİ... 1 3. FAİZ ORANI, YATIRIM VE IS EĞRİSİ... 2 IS EĞRİSİNİN CEBİRSEL
DetaylıSelçuk Üniversitesi 26 Aralık, 2013 Beyşehir Turizm Fakültesi-Konaklama İşletmeciliği Genel Ekonomi Dr. Alper Sönmez. Soru Seti 3
Soru Seti 3 1) Q D = 100 2P talep denklemi ve Q S = P 20 arz denklemi verilmiştir. Üretici ve tüketici rantlarını hesaplayınız. Cevap: Öncelikle arz ve talep denklemlerini eşitleyerek denge fiyat ve miktarı
DetaylıChapter 4 Spesifik faktörler ve Gelir Dağılımı
Chapter 4 Spesifik faktörler ve Gelir Dağılımı Chapter Organizasyonu Giriş Spesifik Faktör Modeli Spesifik Faktörler Modelinde Uluslararsı Ticaret Gelir Dağılımı ve the Ticaretin Kazanımları Ticaretin
DetaylıDoç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR
Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Üreticinin Belirli Bir Dönemde Üretmek-Satmak İstediği Mal Miktarı Bireysel Arz Fonksiyonu Üreticinin Üretmek-Satmak İstediği Mal Miktarını Etkileyen Unsurlar: 1- Malın Fiyatı ;
DetaylıCebirsel Fonksiyonlar
Cebirsel Fonksiyonlar Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV ÜNİTE 4 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; polinom, rasyonel ve cebirsel fonksiyonları tanıyacak ve bu türden bazı fonksiyonların grafiklerini öğrenmiş
DetaylıMikro Final. ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI Saat: 10:45
MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ ĐKTĐSAT BÖLÜMÜ MĐKROĐKTĐSAT 1 FĐNAL-SINAVI SORULARI 21.01.2011 Saat: 10:45 Mikro1 2010 Final Çoktan Seçmeli Sorular Sorunun yanıtı olan veya cümleyi
Detaylı2009 S 4200-1. Değeri zamanın belirli bir anında ölçülen değişkene ne ad verilir? ) Stok değişken B) içsel değişken C) kım değişken D) Dışsal değişken E) Fonksiyonel değişken iktist TEORisi 5. Yatay eksende
DetaylıDik koordinat sisteminde yatay eksen x ekseni (apsis ekseni), düşey eksen ise y ekseni (ordinat ekseni) dir.
ANALĐTĐK GEOMETRĐ 1. Analitik Düzlem Bir düzlemde dik kesişen iki sayı doğrusunun oluşturduğu sisteme analitik düzlem denir. Analitik düzlem, dik koordinat sistemi veya dik koordinat düzlemi olarak da
DetaylıMikroiktisat Final Sorularý
Mikroiktisat Final Sorularý MERSĐN ÜNĐVERSĐTESĐ ĐKTĐSADĐ VE ĐDARĐ BĐLĐMLER FAKÜLTESĐ MALĐYE VE ĐŞLETME BÖLÜMLERĐ MĐKROĐKTĐSAT FĐNAL SINAVI 10.01.2011 Saat: 13:00 Çoktan Seçmeli Sorular: Sorunun Yanıtı
DetaylıÜRETİM VE MALİYETLER
ÜRETİM VE MALİYETLER FİRMALARIN TEMEL AMACI Mal ve hizmet üretimi firmalar tarafından gerçekleştirilir. Ekonomi teorisine göre, firmaların mal ve hizmet üretimindeki temel amacı kar maksimizasyonu (en
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-3 KITLIK, TERCİH VE FAYDA
İKTİSADA GİRİŞ-I ÇALIŞMA SORULARI-3 KITLIK, TERCİH VE FAYDA 1. Fırsat maliyeti; A) Mal ve hizmetlerin parasal maliyetidir, B) Mal ve hizmet alımlarında borç olarak alınan para ve faizinin toplamıdır, C)
Detaylı1. Açık Bir Ekonomide Denge Çıktı (Gelir)
IKTI 2 Mayıs 24 DERS NOTU 5 TOPLAM HARCAMALAR VE DENGE ÇIKTI (3) Dersin içeriği:. AÇIK BİR EKONOMİDE DENGE ÇIKTI (GELİR)... A. DENGE İÇİN SIZINTILAR/ENJEKSİYONLAR YAKLAŞIMI... 5 B. DEVLET HARCAMALARI ÇARPANI...
Detaylı4 ÇOKTAN SEÇMELI (40 puan)
AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ULUSLARARASI İKTİSAT ARASINAVI 11 Kasım 2003 Öğrencinin Adı Soyadı: Öğrencinin No su: Öğr. Gör. Dr. Bahattin Büyükşahin 4 ÇOKTAN SEÇMELI (40 puan)
DetaylıTOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI
BÖLÜM 10 TOPLAM TALEP I: IS-LM MODELİNİN OLUŞTURULMASI IS-LM Modelinin Oluşturulması Klasik teori 1929 ekonomik krizine çare üretemedi Teoriye göre çıktı, faktör arzına ve teknolojiye bağlıydı Bunlar ise
DetaylıOPTIMIZASYON Bir Değişkenli Fonksiyonların Maksimizasyonu...2
OPTIMIZASYON.... Bir Değişkenli Fonksiyonların Maksimizasyonu.... Türev...3.. Bir noktadaki türevin değeri...4.. Maksimum için Birinci Derece Koşulu...4.3. İkinci Derece Koşulu...5.4. Türev Kuralları...5
DetaylıİKT 207: MİKRO İKTİSAT DERS 1. Konu: Tüketici Davranışları (Consumer Behavior)
İKT 207: MİKRO İKTİSAT DERS 1 Konu: Tüketici Davranışları (Consumer Behavior) TERCİH VE FAYDA Etkin işleyen bir ekonomide üretim imkanları eğrisi üzerinde nerede olunacağı toplumun tercihine göre belirlenir.
DetaylıÖĞRENME ALANI TEMEL MATEMATİK BÖLÜM TÜREV. ALT ÖĞRENME ALANLARI 1) Türev 2) Türev Uygulamaları TÜREV
- 1 - ÖĞRENME ALANI TEMEL MATEMATİK BÖLÜM TÜREV ALT ÖĞRENME ALANLARI 1) Türev 2) Türev Uygulamaları TÜREV Kazanım 1 : Türev Kavramını fiziksel ve geometrik uygulamalar yardımıyla açıklar, türevin tanımını
Detaylı7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN
7. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 A.7. MALİYET TEORİSİ: YENİDEN Sabit Maliyetler (FC): Üretim miktarından bağımsız olan maliyetleri
DetaylıKarşılaştırmalı Durağan Analiz ve Türev kavramı. 6. Bölüm :Alpha Chiang,Matematiksel İktisadın Temel Yöntemleri
Karşılaştırmalı Durağan Analiz ve Türev kavramı 6. Bölüm :Alpha Chiang,Matematiksel İktisadın Temel Yöntemleri 1 Karşılaştırmalı durağan analiz 6. Karşılaştırmalı Durağanlıklar ve Türev Kavramı 6.1 doğası
DetaylıDoç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR
Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Fazla, Noksan Ve Piyasa Dengesi Arz Fazlası (Excess Supply); Arz Edilen Miktarın Talep Edilen Miktarı Aşan Kısmı. Talep Fazlası (Excess Demand) Veya Noksan (Shortage) Talep Edilen
DetaylıMATEMATİK-II dersi. Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret. Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları
MATEMATİK-II dersi Bankacılık ve Finans, İşletme, Uluslararası Ticaret Bölümleri için FİNAL Çalışma Soruları ] e d =? = u d= du du d= udu u u e d= e d= e = edu= e + c= e + c ] e d =? = + = e + c e d e
DetaylıMAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ
IŞIK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI MAN509T.01 YÖNETİM EKONOMİSİ PROF. DR. SUAT TEKER 1 ÇALIŞMA SORULARI 1. Üretim faktörleri nelerdir, tanımlayabilir misiniz? 2. Mikroiktisat
DetaylıİKT101U İKTİSADA GİRİŞ
İKT101U İKTİSADA GİRİŞ KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKAT Burada ilk 4 sahife gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İçindekiler 1. Temel Kavramlar
DetaylıEkonomi I. Doç.Dr.Tufan BAL. 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi
Ekonomi I 6.Bölüm: Tüketici Davranışı Teorisi Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 Teorik Altyapı Piyasa ekonomisinin
DetaylıBölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları. Sağlık Ekonomisi
Bölüm 8: Sağlık Hizmetleri İçin Talep Ve Sağlık Harcamaları Sağlık Ekonomisi 1 Sağlık hizmetleri için talep eğrisinin teorik olarak elde edilişi. Talebi etkileyen ekonomik ve ekonomik olmayan değişkenler.
DetaylıTalep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından
3.Ders Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından önemli unsurlardır. Spor endüstrisi içerisinde yer
DetaylıTAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE)
Ünite 10: TAM REKABET PİYASASINDA DENGE FİYATININ OLUŞUMU (KISMÎ DENGE) Tam rekabetçi bir piyasada halen çalışmakta olan firmalar kısa dönemde normal kârın üzerinde kâr elde ediyorlarsa piyasaya yeni firmalar
DetaylıMAK 210 SAYISAL ANALİZ
MAK 210 SAYISAL ANALİZ BÖLÜM 7- SAYISAL TÜREV Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 1 GİRİŞ İntegral işlemi gibi türev işlemi de mühendislikte çok fazla kullanılan bir işlemdir. Basit olarak bir fonksiyonun bir noktadaki
DetaylıİKTİSAT SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ MİKRO İKTİSAT. ULUSLARARASI İKTİSAT BÜYÜME ve KALKINMA TÜRKİYE EKONOMİSİ İKTİSADİ DOKTRİNLER TARİHİ.
ECONOMICUS İKTİSAT SORU BANKASI TAMAMI ÇÖZÜMLÜ MİKRO İKTİSAT ULUSLARARASI İKTİSAT BÜYÜME ve KALKINMA TÜRKİYE EKONOMİSİ İKTİSADİ DOKTRİNLER TARİHİ Cilt 1 Cilt 1 DİLEK ERDOĞAN KURUMLU İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1
DetaylıYAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM
YAVAŞ DEĞİŞEN ÜNİFORM OLMAYAN AKIM Yavaş değişen akımların analizinde kullanılacak genel denklem bir kanal kesitindeki toplam enerji yüksekliği: H = V g + h + z x e göre türevi alınırsa: dh d V = dx dx
DetaylıMİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜKETİM, TASARRUF VE YATIRIM FONKSİYONLARI
MİLLİ GELİRİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER: TÜKETİM, TASARRUF VE YATIRIM FONKSİYONLARI Harcama yöntemine göre yapılan GSYİH hesaplaması GSYİH = C + I + G şeklinde idi. Biz burada GSYİH ile MG arasındaki farkı bir
DetaylıEkonomide Uzun Dönem. Bilgin Bari İktisat Politikası 1
Ekonomide Uzun Dönem Bilgin Bari İktisat Politikası 1 Neden bazı ülkeler zengin bazı ülkeler fakir? Bilgin Bari İktisat Politikası 2 Bilgin Bari İktisat Politikası 3 Bilgin Bari İktisat Politikası 4 Bilgin
DetaylıPARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ
PARA, FAİZ VE MİLLİ GELİR: IS-LM MODELİ Bu ünite tamamlandığında; Alternatif yöntemleri kullanarak IS eğrisini elde edebileceğiz IS eğrisinin eğiminin hangi faktörlere bağlı olduğunu ifade edebileceğiz
DetaylıBÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ
BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ 1.1. Giriş Kinematik, daha öncede vurgulandığı üzere, harekete sebep olan veya hareketin bir sonucu olarak ortaya çıkan kuvvetleri dikkate almadan cisimlerin hareketini
DetaylıBölüm 2. Bir boyutta hareket
Bölüm 2 Bir boyutta hareket Kinematik Dış etkenlere maruz kalması durumunda bir cismin hareketindeki değişimleri tanımlar Bir boyutta hareketten kasıt, cismin bir doğru boyunca hareket ettiği durumların
Detaylı[AI= Aggregate Income (Toplam Gelir); AE: Aggregate Expenditure (Toplam Harcama)]
88 BÖLÜM 5: TOPLAM GELİR-TOPLAM HARCAMA MODELİ (KEYNESYEN MODEL) Bölüm 4 te Toplam Talep-Toplam Arz modelini (AD-AS modeli) inceledik. Bölüm 5 te ise Toplam Gelir-Toplam Harcama modelini (AI-AE modeli)
DetaylıÜNİTE:1. İktisadın Temel Kavramlarına Giriş ÜNİTE:2. Arz, Talep ve Piyasa Dengesi ÜNİTE:3. Talep ve Arz Esneklikleri ve Uygulamaları ÜNİTE:4
ÜNİTE:1 İktisadın Temel Kavramlarına Giriş ÜNİTE:2 Arz, Talep ve Piyasa Dengesi ÜNİTE:3 Talep ve Arz Esneklikleri ve Uygulamaları ÜNİTE:4 Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri ÜNİTE:5 Üretim ve Maliyet
DetaylıK ve L arasında ikame yoktur. Bu üretim fonksiyonu Şekil
MALİYET TEORİSİ 2 Maliyet fonksiyonunun biçimi, üretim fonksiyonunun biçimine bağlıdır. Bir an için reçel üreticisinin, bir birim kavanoz ve bir birim meyve toplayıcısı ile bir birim çıktı elde ettiği
DetaylıGök Mekaniği: Eğrisel Hareket in Kinematiği
Gök Mekaniği: Eğrisel Hareket in Kinematiği Bundan bir önceki giriş yazımızda Kepler yasaları ve Newton ın hareket kanunlarını vermiş, bunlardan yola çıkarak gök mekaniklerini elde edeceğimizi söylemiştik.
DetaylıKaynaklar Shepley L. Ross, Differential Equations (3rd Edition), 1984.
Çankırı Karatekin Üniversitesi Matematik Bölümü 2015 Kaynaklar Shepley L. Ross, Differential Equations (3rd Edition), 1984. (Adi ) Bir ya da daha fazla bağımsız değişkenden oluşan bağımlı değişken ve türevlerini
DetaylıA İKTİSAT KPSS-AB-PS/2007
1. Büyüme Kutupları nın, altyapı yatırımları ve dışsal ekonomiler yoluyla yaratacağı etkiler nedeniyle kalkınmanın önünde bir engel olduğunu belirten iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir? A) F. Perroux
DetaylıBAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ
BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ Herhangi bir işe girişirken, genellikle o iş için harcanacak çaba ve kaynaklarla, o işten sağlanacak fayda karşılaştırılır. Bu karşılaştırmada amaç, kaynaklara (üretim faktörlerine)
DetaylıDoç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR
Doç.Dr.Gülbiye Y. YAŞAR Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Ölçülmesi Dolaysız ölçme Toplam üretim yaklaşımı Dolaylı ölçme Toplam harcama yaklaşımı Toplam gelir yaklaşımı Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Ölçülmesi
DetaylıÜNİTE. MATEMATİK-1 Yrd.Doç.Dr.Ömer TARAKÇI İÇİNDEKİLER HEDEFLER DOĞRULAR VE PARABOLLER
HEDEFLER İÇİNDEKİLER DOĞRULAR VE PARABOLLER Birinci Dereceden Polinom Fonksiyonlar ve Doğru Doğru Denklemlerinin Bulunması İkinci Dereceden Polinom Fonksiyonlar ve Parabol MATEMATİK-1 Yrd.Doç.Dr.Ömer TARAKÇI
DetaylıTürev Uygulamaları ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV
Türev Uygulamaları Yazar Prof.Dr. Vakıf CAFEROV ÜNİTE 10 Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; türev kavramı yardımı ile fonksiyonun monotonluğunu, ekstremum noktalarını, konvekslik ve konkavlığını, büküm
DetaylıİKTİSADA GİRİŞ - 1. Ünite 4: Tüketici ve Üretici Tercihlerinin Temelleri.
Giriş Temel ekonomik birimler olan tüketici ve üretici için benzer kavram ve kurallar kullanılır. Tüketici için fayda ve fiyat kavramları önemli iken üretici için hasıla kâr ve maliyet kavramları önemlidir.
DetaylıOnur Özsoy Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi
Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi 2017-2018 1 Sağlık sektörünü analiz edebilmek için ekonomik araçları kullanabilir miyiz? Fakültesi Sağlık Ekonomisi Dersi 2017-2018 2 Sağlık ekonomisinin 4 temel problemi.
Detaylı