KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ SEKTÖR RAPORU

Transkript

1 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ SEKTÖR RAPORU

2 İÇİNDEKİLER 1.BÖLÜM KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİNİN TANIMI VE KAPSAMI 1.1 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ 1.1 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİNİN KAPSAMI 2. BÖLÜM SEKTÖRÜN GELİŞİMİ VE TEMEL GÖSTERGELERİ 2.1 GENEL KAPSAM VE METODOLOJİ 2.2 TEMEL GÖSTERGELER GİRİŞİM SAYISI ÜRETİM DEĞERİ YARATILAN KATMA DEĞER YATIRIMLAR İSTİHDAM ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE PAYLAR 2.3 GENEL İMALAT SANAYİ İÇİNDEN ALINAN PAYLARDA GELİŞMELER 2.4 SANAYİ ÜRETİMİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANLARI 2.5 İSTİHDAM 2.6 İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ 2.7 DIŞ TİCARET KAĞIT SANAYİ İHRACATI VE İTHALATI ALT SEKTÖR GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT VE İTHALAT İHRACAT MİKTAR VE BİRİM DİĞER GELİŞMELERİ KAĞIT SANAYİ İHRACAT PAZARLARI 2.8 NET DÖVİZ KAZANCI 2.9 ARGE VE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ 2.10 TÜRKİYE DE KAĞIT SANAYİ ÜRETİM TÜKETİM VE PAZAR BÜYÜKLÜKLERİ TÜRKİYE DE KAĞIT SANAYİNİN GELİŞİMİ ÜRETİM TÜKETİM VE PAZAR BÜYÜKÜLÜĞÜ Türkiye de Kağıt Üretim Kapasitesi Türkiye de Kağıt Üretimi Türkiye de Kağıt Tüketimi Türkiye de Kağıt Dış Ticareti KAĞIT SANAYİNDE ALT ÜRÜN GRUPLARI Oluklu Mukavva Sanayi Temizlik Kağıtları Sanayi Kağıt Ve Karton Ambalaj Sanayi 3. BÖLÜM DÜNYA DA KAĞIT SANAYİ VE TÜRKİYE NİN KONUMU 3.1 DÜNYA KAĞIT ÜRETİM KAPASİTESİ ÜRETİM VE ÜRETİCİ ÜLKELER 3.2 DÜNYA KAĞIT TÜKETİMİ 3.3 DÜNYA KAĞIT SANAYİ DIŞ TİCARETİ DÜNYA KAĞIT SANAYİ İHRACATI DÜNYA KAĞITİHRACATÇILARI VE İTHALATÇILARI Dünya Kağıt Sanayi İhracatçıları Dünya Kağıt Sanayi İthalat Pazarları Ve Tedarikçileri 3.4 TÜRKİYE NİN KONUMU 2

3 4. BÖLÜM KAĞIT SANAYİNDE TEMEL REKABET UNSURLARI VE GELİŞMELER 4.1 TEMEL REKABET UNSURLARI 4.2 TEMEL REKABET UNSURLARINA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME VE KARŞILAŞTIRMALAR HAMMADDE VE GİRDİ TEDARİKİ ÜRETİM TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ ÜRÜN GELİŞTİRME VE KALİTE PAZARLAMA VE SATIŞ FİNANSAL GÖSTERGELER PİYASA VE SEKTÖR KOŞULLARI 5. BÖLÜM KAĞIT SANAYİNİN SWOT ANALİZİ VE DEĞERLENDİRMELER 5.1 SANAYİNİN GÜÇLÜ YÖNLERİ 5.2 SANAYİNİN ZAYIF YÖNLERİ 5.3 SANAYİNİN TEHDİTLERİ 5.4 SANAYİNİN FIRSATLARI 6.BÖLÜM SEKTÖR STRATEJİLERİ VE POLİTİKALAR 6.1 STRATEJİK HEDEFLER 6.2 POLİTİKALAR VE UYGULAMA HEDEFLERİ 3

4 TABLOLAR TABLO.1KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNDE TEMEL GÖSTERGELER TABLO.2 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ GİRİŞİM SAYISI TABLO.3 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ ÜRETİM DEĞERİ TABLO.4 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATSANAYİ KATMA DEĞER FAKTÖR MALİYETİYLE TABLO.5 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATSANAYİ MADDİ MALLARA İLİŞKİN BRÜT YATIRIM TABLO.6 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ İSTİHDAM ÜCRETLİ ÇALIŞANLAR TABLO.7 ALT SEKTÖR GRUPLARI İTİBARİYLE DAĞILIM 2011 TABLO.8 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNDE TEMEL GÖSTERGELER TABLO.9 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNİN GENEL İMALAT SANAYİ PAYINDAKİ GELİŞMELER TABLO.10 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ ÜRETİMİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANI TABLO.11 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ ALT SEKTÖRLERİ ÜRETİM ENDEKSİ 2005 =100 TABLO.12 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ 2005=100 TABLO.13 KAĞIT SANAYİ VERİMLİLİK KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ 2005=100 TABLO.14 KAĞIT SANAYİ ALT SEKTÖRLERDE VERİMLİLİK KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ 2005=100 TABLO.15 KAĞIT SANAYİ DIŞ TİCARET TABLO.16 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İHRACAT TABLO.17 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İTHALAT TABLO.18 KAĞIT SANAYİ İHRACAT MİKTAR VE DEĞER ENDEKSLERİ TABLO.19 TÜRKİYE NİN İHRACAT PAZARLARI TABLO.20 KAĞIT SANAYİ NET DÖVİZ KAZANCI TABLO.21 KAĞIT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; İSTİHDAM TABLO. 22 İMALAT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; İSTİHDAM TABLO. 23 KAĞITSANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; HARCAMA TABLO.24 İMALAT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; HARCAMA TABLO. 25 ALINAN PATENT SAYISI (YEREL) TABLO. 26 MARKA TESCİLLERİ (YEREL) TABLO. 27 KAĞIT SANAYİ ENDÜSTRİYELTASARIM TESCİLLERİ YEREL TABLO.28 TÜRKİYE DE KAĞIT ÜRETİM KAPASİTESİ TABLO.29 TÜRKİYE DE KAĞIT VE KARTON ÜRETİMİ TABLO.30 TÜRKİYE DE KAĞIT TÜKETİMİ TABLO.31 KAĞIT İTHALATI TABLO.32 TÜRKİYE NİN KAĞIT İTHALATI TABLO.33 KAĞIT İHRACATI TABLO.34 TÜRKİYE NİN KAĞIT İHRACATI TABLO.35 TÜRKİYE NİN KAĞIT HAMURU VE HURDA KAĞIT İTHALATI TABLO.36 TÜRKİYE DE AMBALAJ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ TABLO.37 DÜNYA KAĞIT ÜRETİM KAPASİTESİ TABLO. 38 DÜNYA KAĞIT ÜRETİMİ TABLO. 39 DÜNYA KAĞIT HAMURU ÜRETİCİLERİ KAPASİTE VE ÜRETİM TABLO. 40 DÜNYA KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ ÜRETİCİLERİ KAPASİTE VE ÜRETİM TABLO. 41 DÜNYA KAĞITÜRETİM KAPASİTESİ ÖNGÖRÜLERİ TABLO. 42 DÜNYA KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ ÜRETİCİLERİ ÜRETİM KAPASİTESİ ÖNGÖRÜLERİ 2018 TABLO.43 DÜNYA KAĞIT VE ÜRÜNLERİ TÜKETİMİNDE BÜYÜK PAZARLAR 4

5 TABLO.44 KOMŞU VE YAKIN ÜLKELERDE KAĞIT VE ÜRÜNLERİ TÜKETİMİ TABLO.45 DÜNYA AMBALAJ VE ETİKET KAĞIDI TÜKETİMİNDE ÜLKELER TABLO.46 DÜNYA KAĞIT ÜRÜNLERİ İHRACATI VE DÜNYA TİCARETİ İÇİNDE PAYI TABLO.47 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE DÜNYA KAĞIT İHRACATI TABLO. 48 DÜNYA KAĞIT SANAYİ İLK 15 İHRACATÇI ÜLKE TABLO.49 DÜNYA KAĞIT SANAYİ İLK 15 İTHALATÇI ÜLKE TABLO.50 DÜNYA KAĞIT İHRACATI VE TÜRKİYE NİN PAYI TABLO.51 ALT SEKTÖR GRUPLARI İTİBARİYLE TÜRKİYE NİN DÜNYA KAĞIT SANAYİ İHRACATI İÇİNDE PAYI YÜZDE TABLO.52 KAĞIT SANAYİNDE TEMEL REKABET UNSURLARI TABLO. 53 DÜNYA KAĞIT HAMURU ÜRETİCİLERİ KAPASİTE VE ÜRETİM TABLO.54 AVRUPA BİRLİĞİNDE KAĞIT ÇEVRİM ORANLARI TABLO.55 TÜRKİYE DE KAĞIT AMBALAJ ATIKLARI GERİ KAZANIM ORANI HEDEFLERİ TABLO. 56 SEÇİLMİŞ ÜLKELERDE SANAYİDE ELEKTRİK FİYATLARI 2012 TABLO.57 TÜRK KAĞIT SANAYİNDE FİRMA ÖLÇEKLERİ VE PAYLARI TABLO.58 SANAYİNİN GÜÇLÜ YÖNLERİ TABLO.59 SANAYİNİN ZAYIF YÖNLERİ TABLO.60 SANAYİNİN FIRSATLARI TABLO.61 SANAYİNİN TEHDİTLERİ TABLO.62 KAĞIT SANAYİ İÇİN STRATEJİK HEDEFLER 5

6 GRAFİKLER GRAFİK.1 ALT SEKTÖR GRUPLARININ ÜRETİM DEĞERİ PAYLARI YÜZDE GRAFİK.2 KAĞIT SANAYİNİN İMALAT SANAYİ PAYINDAKİ GELİŞMELER GRAFİK.3KAĞIT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİNDE GELİŞMELER GRAFİK.4 KAĞIT SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ 2005=100 GRAFİK.5 KAĞITSANAYİ İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ GRAFİK.6 KAĞIT SANAYİ İHRACATI GRAFİK.7 KAĞIT SANAYİ İHRACATININ TOPLAM İHRACAT İÇİNDE PAYI % GRAFİK.8 KAĞIT SANAYİ İHRACAT MİKTAR VE BİRİM DEĞER ENDEKSLERİ GRAFİK.9 TÜRKİYE NİN İHRACAT PAZARLARI 2013 GRAFİK.10 KAĞIT SANAYİ NET DÖVİZ KAZANCI GRAFİK.11 KAĞIT ÜRÜNLERİ DÜNYA İHRACATI GRAFİK.12 DÜNYA KAĞIT İHRACATÇISI ÜLKELER GRAFİK.13 DÜNYA KAĞIT SANAYİ İTHALATÇI ÜLKELER GRAFİK.14 TÜRK KAĞIT ÜRÜNLERİ İHRACATININ DÜNYA İHRACATINDA PAYI YÜZDE 6

7 1.BÖLÜM KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİNİN TANIMI VE KAPSAMI 1.1 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ Kâğıt ve kağıt ürünleri sanayi, odun, jüt, kendir, kamış gibi yıllık bitkiler ve atık kâğıt hammaddelerinden selüloz, odun hamuru, eski kâğıt hamuru üretilmesi ile bu ara ürünlerin çeşitli mekanik ve kimyasal işlemlerle kâğıda dönüştürülmesine kadar geçen aşamaları içeren sanayi koludur. Sektörde sermaye, teknoloji ve enerji ön planda olduğundan orta-ağır sanayi dalı kategorisinde ve orta düşük teknoloji yoğunluklu sınıfında yer almaktadır. Kâğıt sanayinde kullanılan ağaçlar, yaprağın yapısına bağlı olarak yumuşak ve sert ağaçlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kışın yaprağını dökmeyen iğne yapraklı ağaçlar yumuşak, kışın yaprağını döken geniş yapraklı ağaçlar ise sert ağaç grubunda yer almaktadır. İğne yapraklı ağaçların lif boyları daha uzun olmakla birlikte bu ağaçlardan elde edilen kâğıt daha dayanıklı olmaktadır. Kâğıdın yapımında kullanılan ham maddenin işlenmesinden son ürün elde edilmesine kadar gelinceye kadarki süreçte 3 alt sektör tanımlanmaktadır. Bunlar; Selüloz, Atık Kâğıt ve Kâğıt-Karton dur. Kâğıt-Karton grupları uluslararası literatürde kültürel ve endüstriyel kâğıtlar olmak üzere iki temel grupta sınıflandırılmaktadır. A) Kültürel Kâğıtlar 1) Yazı Tabı Kâğıtları: Üzerine yazı yazılabilir ve baskı yapılabilir nitelikte kâğıtlardır. Kompozisyon itibariyle kimyasal selülozdan veya kimyasal selüloz ile mekaniksel odun hamurundan oluşmaktadır. Ayrıca bu kâğıtlara kullanım amacına bağlı olarak kaplama (kuşeleme) işlemi uygulanmaktadır. 2) Gazete Kâğıdı: Yüksek oranda mekaniksel odun hamuru ile düşük oranlarda kimyasal selüloz ihtiva eden ve özellikle gazete basımı için kullanılan kâğıtlardır. B) Endüstriyel Kâğıtlar 1) Sargılık Kâğıtlar: Selüloz, atık kâğıt ve odun hamurundan elde edilen ambalaj malzemesi olarak kullanılan kâğıtlardır. 2) Temizlik Kâğıtları: Selüloz ve atık kâğıttan, az miktarda odun hamuru (CTMP, TMP) içeren düşük gramajlı kâğıtlardır. 3) Kraft Torba Kâğıdı: Beyazlatılmamış ya da beyazlatılmış kraft selülozdan yapılan çok dayanıklı ambalaj kâğıdıdır. Çam, köknar, ladin gibi uzun lifli yumuşak ağaçlardan üretilen dayanıklı kâğıt türüdür. Dayanıklılık göstergesi olan patlama değerleri 3,5-5 kpa (Kilopascal), ağırlıkları ise gr/m2 arasında değişebilmektedir. 4) Oluklu Mukavva Kâğıtları: Bir veya daha fazla oluklu tabakanın alt ve/veya üst yüzeylerinin düz tabaka (kraft liner) ile kaplanmasıyla meydana gelen bir üründür. Ambalaj kutularının imalinde ve kırılgan eşyanın paketlenmesinde seperatör ve destekleyici olarak kullanılır. 5) Kartonlar: Yüksek gramajlı, kalın, tek veya çok katlı olabilen kâğıtlardır. Kullanım amacına bağlı olarak çok çeşitli adlarda v e özelliklerde üretimi yapılmaktadır. 6) Sigara ve İnce Özel Kâğıtlar: Genellikle kendir, keten, jüt ve paçavra selülozdan üretilen yüksek mukavemetli ve düşük gramajlı kâğıtlardır. 7

8 1.2 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİNİN KAPSAMI Kağıt ve Kağıt Ürünleri imalatı sanayi NACE.2 sektör sınıflandırmaları içinde 17 nolu grubu oluşturmaktadır. Bu sınıflandırma içinde kağıt ve kağıt ürünleri imalatı sanayinin kapsamı aşağıda sunulmaktadır. 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİNİN İMALATI Bu bölüm, kağıt hamuru, kağıt ve dönüştürülmüş kağıt ürünleri imalatını kapsamaktadır. Bu tür ürünler dikey entegrasyon işlemi oluşturduğundan, bunların imalatı bir arada değerlendirilmiştir. Genellikle tek bir birim tarafından birden fazla faaliyet yürütülmektedir. Buradaki temel olarak üç faaliyet; kağıt hamuru imalatı, odundan selüloz liflerinin ayrıştırılması, kullanılmış kağıdın hamurlaştırılmasını ve mürekkebinin alınması ile liflerin bağlarının güçlendirilmesi için az miktarda ayıraçlarla karıştırılmasını kapsamaktadır. Kağıt imalatı, bu liflerin kağıt tabakalara dönüştürülmesini kapsamaktadır. Dönüştürülmüş kağıt ürünleri, çeşitli tekniklerle kağıttan ve diğer materyallerden elde edilmektedir. Asıl amaç bilginin basılması olmadığı sürece, kağıt ürünler (örneğin; duvar kağıtları, süslü hediye ambalaj kağıdı) basılı olabilirler. Dökme kağıt hamuru, kağıt ve mukavvanın imalatı grup 17.1`de sınıflandırılırken, daha ileri seviyede işlenmiş kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı diğer sınıflarda yer almaktadır Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı Kağıt hamuru imalatı Kağıt ve mukavva imalatı 17.2 Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı 17.21Oluklu kağıt ve mukavva imalatı ile kağıt ve mukavvadan yapılan muhafazaların imalatı Kağıttan yapılan ev eşyası, sıhhi malzemeler ve tuvalet malzemeleri imalatı Kağıt kırtasiye ürünleri imalatı Duvar kağıdı imalatı Kağıt ve mukavvadan diğer ürünlerin imalatı 8

9 17.1 Kağıt hamuru, kağıt ve mukavva imalatı Kağıt hamuru imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; mekanik, kimyasal (çözülmüş ya da çözülmemiş) veya yarı kimyasal işlemler ile beyazlatılmış, yarı-beyazlatılmış ya da beyazlatılmamış kağıt hamuru imalatı, pamuk linterinden hamur imalatı, atık kağıttan mürekkebin temizlenmesi ve kağıt hamuru imalatı Kağıt ve mukavva imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; daha ileri sanayi işlemi için kağıt ve mukavva imalatı. Bu sınıf ayrıca şunları kapsamaktadır; kağıt ve mukavvanın ilave işlemlerden geçirilmesi: Kağıdın ve mukavvanın tabakalanması, kaplanması ve emprenye edilmesi, krepon ya da kırışık kağıt imalatı, kağıt ya da mukavva ile lamine edilmiş ince tabaka ve folyo imalatı (meyve suyu ve süt kutuları gibi),el yapımı kağıdı imalatı, gazete kağıdı ve diğer basım veya yazı kağıdı imalatı,selülozik vatka (destek) ve selüloz elyaflardan tabakaların imalatı,karbon kağıdının veya mumlu kağıdın tomar olarak ya da büyük levhalar halinde imalatı. Kapsam dışı olanlar; oluklu karton ya da mukavva imalatı, bkz ,daha ileri işlenmiş kağıt, mukavva ya da kağıt hamuru imalatı, bkz.17.22, 17.23, 17.24, 17.29,kaplama ya da emprenye maddesinin ana içerik olduğu durumda, kaplanmış veya emprenye edilmiş kağıt, bkz. kaplama veya emprenye maddesinin imalatının sınıflandırıldığı sınıf,cila kağıtları imalatı, bkz Kağıt ve mukavva ürünleri imalatı Oluklu kağıt ve mukavva imalatı ile kağıt ve mukavvadan yapılan muhafazaların imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; oluklu kağıt veya oluklu mukavva imalatı, oluklu kağıt veya oluklu mukavvadan ambalaj kutuları imalatı, katlanabilir (bükülebilir) mukavvadan ambalaj kutuları imalatı, kesintisiz, bütün mukavvadan ambalaj kutuları imalatı, diğer kağıt veya mukavvadan ambalaj kutuları imalatı, karton torba ve çanta imalatı, büro tipi dosya kutuları ve benzeri eşyaların imalatı. Kapsam dışı olanlar; mektup zarflarının imalatı, bkz ,kağıt hamurundan kalıplanmış veya preslenmiş eşya imalatı (örneğin; yumurta viyolü, kağıt hamurundan kalıplanmış tabakalar) bkz Kağıttan yapılan ev eşyası, sıhhi malzemeler ve tuvalet malzemeleri imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; ev eşyası ve kişisel hijyenik kağıt ve selüloz tampon ürünleri imalatı: temizlik kağıtları, mendiller, havlular, sofra peçeteleri, tuvalet kağıdı, adet bezleri ve tamponlar, çocuk bezleri ve bebek bez astarları, kağıttan bardaklar, sofra takımları, tepsiler, tekstil vatkaları (destek ve dolgu malzemeleri) ve 9

10 vatkadan ürünlerin imalatı: hijyenik havlular, tamponlar vb. Kapsam dışı olanlar; selüloz tampon imalatı, bkz Kağıt kırtasiye ürünleri imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; kullanıma hazır basım ve yazım kağıdı imalatı, bilgisayar çıktısı için kullanılacak kağıt imalatı, kullanıma hazır kopya kağıdı imalatı, kullanıma hazır karbon kağıdı, mumlu teksir kağıdı imalatı, kullanıma hazır zamklı ya da yapışkan kağıt imalatı, zarf ve düz mektup kartı imalatı, Ana niteliği bilgi içermeyen, eğitim ve ticari kırtasiye malzemeleri (defterler, dosyalar, klasörler, kayıt defterleri, muhasebe defterleri, iş formları vb.) imalatı, kağıttan veya mukavvadan yapılmış çeşitli kağıt kırtasiye ürünlerini içeren kutu, poşet, portföy ve yazı seti imalatı. Kapsam dışı olanlar; kağıt ürünleri üzerine basım, bkz Duvar kağıdı imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; vinil (sentetik) kaplı duvar kağıdı ve tekstil duvar kağıdı dahil duvar kağıdı ve benzer duvar kaplayıcıların imalatı. Kapsam dışı olanlar; büyük hacimlerde kağıt ve mukavva imalatı, bkz ,plastik duvar kağıdı imalatı, bkz Kağıt ve mukavvadan diğer ürünlerin imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; basılmış olsun veya olmasın etiket imalatı, filtreli kağıt ve karton imalatı, kağıt ve karton bobinler, makaralar, masuralar vb. imalatı, yumurta viyolü ve diğer şekil verilmiş kağıt hamurundan ambalaj ürünleri vb. imalatı, kağıttan hediyelik ve süs eşyaları imalatı, Jakar makinelerinde kullanmak için kağıt veya mukavva kartları imalatı. Kapsam dışı olanlar; iskambil kağıdı imalatı, bkz , kağıt ve mukavvadan oyun ve oyuncak imalatı, bkz

11 2.BÖLÜM SEKTÖRÜN GELİŞİMİ VE TEMEL GÖSTERGELERİ 2.1 GENEL KAPSAM VE METODOLOJİ Kağıt ve kağıt ürünleri imalat sanayinin gelişimi girişim sayısı, üretim, katma değer, yatırımlar, istihdam, verimlilik, dış ticaret, iç pazar, net döviz kazandırıcı faaliyetler, teknoloji faaliyetleri ve iç pazar büyüklüğü gibi temel göstergeler kullanılarak değerlendirilmektedir. Bu temel göstergeler için başta Türkiye İstatistik Kurumu olmak üzere resmi kurumların istatistik verileri kullanılmaktadır. Kağıt ve kağıt ürünleri imalat sanayinin girişim sayısı, üretim, katma değer ve yatırımlar ile istihdam göstergeleri için Türkiye İstatistik Kurumunun İş İstatistikleri verileri kullanılmaktadır. Bu göstergeler için NACE.2 sınıflandırmasında güncel veriler dönemi için bulunmaktadır. Geçmiş yıllar için ise NACE.1 sınıflandırmasında sektörü temsil eden veriler kullanılmaktadır. İş İstatistikleri, 2002 yılından itibaren Avrupa Birliği nin 20 Aralık 1996 tarihli 58/97 sayı ile 11 Mart 2008 tarihli 295/2008 sayılı Konsey yönetmeliklerine dayanılarak üretilmektedir. TÜİK İş İstatistikleri yılları için yıllık sanayi ve hizmet istatistiklerindeki girişimlerin ekonomik faaliyetlerini Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetleri İstatistiki Sınıflaması NACE Rev 1.1 e göre, 2009 yılından itibaren de NACE Rev.2 ye göre sınıflandırmaktadır. İş İstatistikleri hesaplama yöntemlerinde tamsayım sınırları olarak 20 den fazla çalışanı olan tüm girişimler ile sektörler düzeyinde NACE. Rev 2 sınıflarına göre 4 lü sınıf faaliyetleri belirlenmiş olup kullanılmaktadır. Bu çerçevede öncelikle kağıt ve kağıt ürünleri imalat sanayinin girişim sayısı, istihdam, üretim değeri, katma değeri, yatırımlar ve istihdam göstergelerine ilişkin değerlendirmeler yapılmaktadır. Değerlendirmelerde Türkiye İstatistik Kurumu nun İş İstatistikleri verileri kullanılmaktadır. İş İstatistiklerinde kullanılan tanım ve kavramlar şöyledir; Girişim sayısı; sektörlerde faaliyet gösteren ve referans dönemde aktif olan tüm birimlerin sayısıdır, Ücretli çalışan sayısı: ücretli çalışanların sayısı, maaş, ücret, komisyon, ikramiye, parça başı ödeme veya ayni karşılıklar şeklinde yapılan ödemeleri alan, iş akdine sahip ve işveren için çalışan kişilerin sayısıdır, Üretim değeri: satışa dayalı, stok değişmelerini ve mal ve hizmetlerin yeniden satışını içeren birim tarafından fiilen üretilen miktarın parasal değeridir, Faktör maliyetiyle katma değer: işletme sübvansiyonları ve dolaylı vergilerdeki düzeltmelerden sonra, işletme faaliyetlerinden elde edilen gayri safi gelirdir. Maddi mallara ilişkin brüt yatırım: referans dönemi süresince tüm maddi mallara yapılan yatırımdır. 11

12 2.2 TEMEL GÖSTERGELER 2012 yılı itibariyle kağıt sanayinde toplam girişim sayısı olup olup, kişi istihdam edilmektedir. Kağıt sanayinin 2012 yılındaki üretim değeri 15,4 milyar TL dir. Kağıt sanayinde 2012 yılında 3,0 milyar TL katma değer yaratılmış olup, 1,3 milyar TL yatırım yapılmıştır. Kağıt sanayinde son yedi yılda girişim sayısı sınırlı miktarda azalmış buna karşın istihdam artmıştır. Sanayinin üretime ve katma değer değerlerinde de artış görülmektedir. TABLO.1KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNDE TEMEL GÖSTERGELER YILLAR GİRİŞİM SAYISI ÜCRETLİ ÇALIŞAN ÜRETİM DEĞERİ MİLYON TL KATMA DEĞER MİLYON TL YATIRIMLAR MİLYON TL Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri Kağıt sanayi yedi alt sektör grubundan oluşmaktadır. Bu yedi alt grup kağıt hamuru, kağıt ve mukavva, oluklu kağıt ve mukavva ve mamulleri, kağıttan ev eşyası-sıhhi malzemeler-tuvalet malzemeleri, kağıt kırtasiye ürünleri, duvar kağıtları ile kağıt ve mukavvadan diğer ürünlerdir Kağıt sanayi için yukarıda yer verilen temel göstergeler bu yedi alt sektör-ürün grubu itibariyle aşağıda ayrıntılı olarak sunulmaktadır. TÜİK İş İstatistikleri alt sektörler itibariyle ayrıntılı verilerini en son 2012 yılı için yayınlamış olup, bu nedenle sunumdaki veriler yılları için yer almaktadır GİRİŞİM SAYISI 2012 yılı itibariyle kağıt sanayinde toplam girişim bulunmaktadır. Kağıt sanayinde en yüksek girişim sayısı adet ile oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sektöründe bulunmaktadır. Onu 395 adet ile kağıt ve mukavvadan diğer ürünler alt sektörü izlemektedir. Bu iki alt sektörde girişim sayıları 2006 yılından bu yana gerilemiştir. Diğer alt sektörlerde ise girişim sayıları artmıştır. 12

13 TABLO.2 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ GİRİŞİM SAYISI ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ DUVAR KAĞITLARI KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER C İMALAT SANAYİ % PAY Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri ÜRETİM DEĞERİ Kağıt sanayinde en yüksek üretim oluklu kağıt ve mukavva ve ile mamulleri alt sektöründe gerçekleşmektedir. İkinci büyük üretici alt sektör kağıttan ev eşyası-sıhhi malzemeler-tuvalet malzemeleri sanayidir. Kağıt sanayinde üretim değerleri 2006 yılından bu yana nominal olarak tüm alt ürün gruplarında yükselmiştir. En yüksek artış oluklu kağıt ve mukavva ve ile mamulleri ve kağıttan ev eşyası-sıhhi malzemeler-tuvalet malzemeleri alt sektöründe olmuştur. TABLO.3 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ ÜRETİM DEĞERİ MİLYON TL ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ DUVAR KAĞITLARI KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER C İMALAT SANAYİ % PAY Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri 13

14 2.2.3 YARATILAN KATMA DEĞER Kağıt sanayinde en yüksek katma değer oluklu kağıt ve mukavva ve ile mamulleri ve kağıttan ev eşyası-sıhhi malzemeler-tuvalet malzemeleri alt sektöründe yaratılmaktadır. Kağıt sanayinde yılları arasında katma değer genel olarak ve yedi alt sektörde nominal olarak artmıştır. TABLO.4 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATSANAYİ KATMA DEĞER FAKTÖR MALİYETİYLE MİLYON TL ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ DUVAR KAĞITLARI KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER C İMALAT SANAYİ % PAY Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri YATIRIMLAR Kağıt sanayinde 2006 ve 2007 yıllarından sonra 2011 ve 2012 yıllarında da bir milyar TL üzerinde yatırım yapılmıştır yılında 1,3 milyar TL yatırım gerçekleşmiştir. Kağıt sanayinde alt sektörler itibariyle en yüksek yatırım oluklu kağıt ve mukavva ve ile mamulleri ve kağıttan ev eşyası-sıhhi malzemeler-tuvalet malzemeleri alt sektöründe yapılmaktadır. 14

15 TABLO.5 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALATSANAYİ MADDİ MALLARA İLİŞKİN BRÜT YATIRIM MİLYON TL ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ DUVAR KAĞITLARI KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER C İMALAT SANAYİ % PAY Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri İSTİHDAM Kağıt sanayinde girişim sayısındaki gerilemeye karşın istihdam 2006 yılından beri artmaktadır. Kağıt sanayinde yedi alt sektörden kağıt hamuru ile kağıt ve mukavva alt sektörlerinde istihdam gerilemiştir. Diğer beş alt sektörde ise istihdam artmıştır. Kağıt sanayinde istihdamın yarısına yakını oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sektöründe çalışmaktadır. TABLO.6 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİ İSTİHDAM ÜCRETLİ ÇALIŞANLAR KOD ÜRÜN AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ DUVAR KAĞITLARI KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER C İMALAT SANAYİ % PAY Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri 15

16 2.2.6 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE PAYLAR Kağıt sanayinde alt sektörlerin temel göstergelerdeki payları 2011 yılı itibariyle aşağıda sunulmaktadır. Buna göre girişim payı en yüksek alt sektör yüzde 52,3 ile oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sektörüdür. Üretim değeri olarak en yüksek paya yüzde 49,4 oranı ile yine oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sektörü sahiptir. Kağıt sanayinde en yüksek katma değeri ise yüzde 51 ile yine oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sektörü yaratmaktadır. Temel göstergeler itibariyle kağıttan ev eşyası, sıhhi malzemeler ve tuvalet malzemeleri ile kağıt ve mukavvadan diğer ürünler alt sektörler de yüksek pay alan diğer iki alt sektördür. TABLO.7 ALT SEKTÖR GRUPLARI İTİBARİYLE DAĞILIM 2011 GİRİŞİM SAYISI ÜRETİM DEĞERİ FAKTÖR FİYATLARIYLA KATMA DEĞER MİLYON % TL PAY MADDİ MALLARA İLİŞKİN BRÜT YATIRIMLAR MİLYON % TL PAY SAYI % PAY MİLYON TL % PAY KAĞIT HAMURU KAĞIT VE MUKAVVA , , , ,0 OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ , , , ,9 28 9, , , ,4 KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ 160 6, , ,9 - - DUVAR KAĞITLARI 6 0,2 17 0,1 5 0,2 64 5,8 KAĞIT VE MUKAVVADAN DİĞER ÜRÜNLER , , ,1 65 5,9 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ , , , ,0 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri GRAFİK.1 ALT SEKTÖR GRUPLARININ ÜRETİM DEĞERİ PAYLARI YÜZDE KAĞIT VE MUKAVVA 4,8 8,7 0,1 17,8 OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA 19,2 KAĞIT EV EŞYASI SIHHİ MALZEME 51 KAĞIT KIRTASİYE KAĞIT VE KARTONDAN DİĞER ÜRÜRNLER DUVAR KAĞITI 16

17 2.3 GENEL İMALAT SANAYİ İÇİNDEN ALINAN PAYLARDA GELİŞMELER Kağıt sanayinin temel göstergeler itibariyle imalat sanayinin genelinden aldığı paylar ve bu paylardaki gelişmeler ise aşağıda sunulmaktadır yılları döneminde girişim sayısının imalat sanayinin geneli içindeki payı yüzde 0,72 den yüzde 0,65 e inmiştir. İstihdam içindeki payı ise artarak 2006 yılında yüzde 1,55 iken 2012 yılında yüzde 1,59 a yükselmiştir. Üretim değeri olarak payı ise kademeli olarak artmaktadır yılında yüzde 1,83 olan üretimdeki payı 2013 yılında ise yüzde 2,05 olmuştur. Yaratılan katma değer içindeki payı da 2006 yılında yüzde 1,96 iken 2012 yılında ise yüzde 2,29 olarak gerçekleşmiştir. Kağıt sanayi yatırımlar içinde ise yine artan bir paya sahip bulunmaktadır yılında yüzde 2,14 olan payı 2012 yılında yüzde 2,65 olarak gerçekleşmiştir. TABLO.8 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNDE TEMEL GÖSTERGELER YILLAR GİRİŞİM SAYISI ÜCRETLİ ÇALIŞAN ÜRETİM DEĞERİ MİLYON TL KATMA DEĞER MİLYON TL YATIRIMLAR MİLYON TL Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri TABLO.9 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİNİN GENEL İMALAT SANAYİ PAYINDAKİ GELİŞMELER ÜRETİM KATMA YILLAR DEĞERİ DEĞER İÇİNDE PAYI İÇİNDE PAYI % % GİRİŞİM SAYISI İÇİNDE PAYI % ÜCRETLİ ÇALIŞAN İÇİNDE PAY % YATIRIMLAR İÇİNDE PAYI % ,72 1,55 1,83 1,96 2, ,74 1,67 1,81 1,96 2, ,69 1,57 1,71 1,63 1, ,70 1,66 2,03 2,06 1, ,72 1,68 2,07 2,06 2, ,74 1,61 1,91 1,97 2, ,65 1,59 2,05 2,29 2,65 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, İş istatistikleri Verilerinden Hesaplanmıştır 17

18 GRAFİK.2 KAĞIT SANAYİNİN İMALAT SANAYİ PAYINDAKİ GELİŞMELER 3 2,5 2 1,5 1 0, GİRİŞİM SAYISI İÇİNDE PAY % ÜCRETLİ ÇALIŞAN İÇİNDE PAY % ÜRETİM DEĞERİ İÇİNDE PAYI% KATMA DEĞER İÇİNDE PAYI% YATIRIMLAR İÇİNDE PAYI% 2.4 SANAYİ ÜRETİMİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANLARI Kağıt sanayinde üretim arasında yüzde 45,9 artmıştır. Böylece sektörde aynı dönemde yüzde 32,4 artış gösteren ortalama imalat sanayi üretim büyümesinin üzerinde sanayi üretimi artışı sağlanmıştır. Sanayide 2007 yılında yüzde 83,3 ile en yüksek kapasite kullanım oranına ulaşıldıktan sonra kapasite kullanım oranı gerilemiş, 2013 yılında ise tekrar yüzde 79,1 e yükselmiştir. Kapasite kullanım oranındaki gerileme imalat sanayinin geneli ile paralellik gösterirken sektör imalat sanayinin ortalamasının oldukça üzerinde kapasite kullanılmaktadır. TABLO.10 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ ÜRETİMİ VE KAPASİTE KULLANIM ORANI KAĞIT SANAYİ ÜRETİMİ YILLIK YÜZDE DEĞİŞİM İMALAT SANAYİ ÜRETİMİ YILLIK YÜZDE DEĞİŞİM KAĞIT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 2005=100 İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 2005= ,0 5,1 1,2-2,1 9,2 8,8 4,7 4, ,0 108,0 113,6 114,9 112,5 122,8 133,6 139,9 145, ,4 KAĞIT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI % 82,4 83,3 78,6 70,8 75,4 76,9 77,3 79,1 İMALAT SANAYİ KAPASİTE KULLANIM ORANI % ,6 Kaynak:Türkiye İstatistik Kurumu, TC.Merkez Bankası 18

19 ÜRETİM ENDESKİ 2005=100 GRAFİK.3KAĞIT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİNDE GELİŞMELER 155,0 145,0 135,0 133,6 139,9 125,0 122,8 124,8 127,3 115,0 113,6 114,4 112,7 114,9 112,5 114,3 108,0 105,0 107,2 99,9 95,0 145,9 132,4 85,0 75, KAĞIT SANAYİ İMALAT SANAYİ Sanayi üretiminin alt sektörler itibariyle gelişimi değerlendirildiğinde dönemi arasında üretim kağıt kırtasiye ürünleri ile duvar kağıdında gerilerken diğer alt sektörlerde artmıştır arasında en yüksek üretim artışı yüzde 96,2 ile kağıttan ev eşyası, sıhhi malzemeler ve tuvalet malzemeleri alt sektöründe gerçekleşmiştir. Oluklu kağıt ve mukavva ile mamulleri alt sanayinde üretim yüzde 52,7, kağıt ve mukavva alt sektöründe ise yüzde 51,8 olarak gerçekleşmiştir. TABLO.11 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ ALT SEKTÖRLERİ ÜRETİM ENDEKSİ 2005 =100 ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ 108,0 113,6 114,9 112,5 122,8 133,6 139,9 145, KAĞIT HAMURU 101,5 104,8 106,0 104,0 106,5 118,5 121,5 120, KAĞIT VE MUKAVVA 109,8 116,0 117,4 114,8 127,4 137,8 143,8 151, OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ 109,7 114,0 117,4 113,9 129,8 138,2 146,3 152,7 107,0 125,0 130,9 133,7 139,7 170,4 178,3 196,2 110,0 104,3 93,3 84,2 87,7 90,1 84,4 89, DUVAR KAĞITLARI 88,1 70,1 66,4 41,3 71,6 81,1 85,2 70,5 C İmalat Sanayi 107,2 114,4 112,7 99,9 114,3 124, ,4 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 19

20 2.5 İSTİHDAM Kağıt sanayinde yılları arasında yedi alt sektörden kağıt hamuru ile duvar kağıdı alt sektörlerinde istihdam gerilemiştir. Diğer beş alt sektörde istihdam artmıştır. En yüksek istihdam artışı yüzde 33,3 ile kağıt ve kırtasiye ürünleri alt sektöründe gerçekleşmiştir. Kağıt ve mukavva alt sektöründe de istihdam ayın dönemde yüzde 21,9 artmıştır. TABLO.12 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ 2005=100 ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI 17 KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ 102,2 106,4 108,7 98,1 104,7 109,5 110,9 116, KAĞIT HAMURU 95,1 95,5 91,4 83,2 82,7 86,1 89,4 93, KAĞIT VE MUKAVVA OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA İLE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ 103,8 108,9 112,7 101,5 109,8 114,9 115,9 121,9 101,4 104,5 108,1 94,6 104,7 108,8 110,5 114,0 107,1 106,2 105,7 88,0 86,5 89,8 98,7 104,5 110,5 121,0 129,8 128,2 138,4 147,4 132,2 133, DUVAR KAĞITLARI 92,2 84,9 86,8 82,2 82,9 77,3 79,2 78,5 C İmalat Sanayi , ,2 116,6 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu GRAFİK.4 KAĞIT SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ 2005= ,0 116,6 115,0 112,2 116,5 110,0 105,0 100,0 95,0 100,0 100,0 102,4 102,2 106,2 105,8 108,7 106,4 95,4 98,1 104,7 100,0 106,9 109,5 110,9 90, KAĞIT SANAYİ İMALAT SANAYİ 20

21 VERİMLİLİK ENDESKİ 2005= İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ Kağıt sanayinde kişi başı üretim ile ölçülen verimlilik döneminde yüzde 25,2 artmıştır. Bu dönemde üretim istihdamdan daha hızlı yükselmiş ve bu nedenle işgücü verimliliği de artmıştır. Aynı dönemde imalat sanayinde verimlilik veya kişi başına üretim yüzde 13,6 artmıştır. TABLO.13 KAĞIT SANAYİ VERİMLİLİK KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ 2005= KAĞIT SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ 102,2 106,4 108,7 98,1 104,7 109,5 110,9 116,5 İMALAT SANAYİ İSTİHDAM ENDEKSİ , ,2 116,6 KAĞIT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ 108,0 113,6 114,9 112,5 122,8 133,6 139,9 145,9 İMALAT SANAYİ ÜRETİM ENDEKSİ ,4 KAĞIT SANAYİ KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ 105,7 106,8 105,7 114,7 117,3 122,0 126,1 125,2 İMALAT SANAYİ KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ ,7 113,5 113,6 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu GRAFİK.5 KAĞITSANAYİ İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ,7 104,6 106,8 107,6 105,7 106,3 114,7 104,6 117,3 114, ,7 126,1 125,2 113,5 113, KAĞIT SANAYİ İMALAT SANAYİ 21

22 Kağıt sanayinde alt sektörler itibariyle verimlilik gelişmeleri de yine kişi başına üretim ile ölçülmektedir. Buna göre döneminde dört alt sektör verimlilik artışı sağlarken, kağıt kırtasiye ürünleri ile duvar kağıtları alt sektörlerinde verimlilik düşmüştür. TABLO.14 KAĞIT SANAYİ ALT SEKTÖRLERDE VERİMLİLİK KİŞİ BAŞI ÜRETİM ENDEKSİ 2005=100 KOD ÜRÜN AÇIKLAMASI KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ 105,7 106,8 105,7 114,7 117,3 122,0 126,1 125, KAĞIT HAMURU 106,7 109,7 116,0 125,0 128,8 137,6 135,9 129, KAĞIT VE MUKAVVA 105,8 106,5 104,2 113,1 116,0 119,9 124,0 124, OLUKLU KAĞIT VE MUKAVVA 108,1 109,1 108,6 120,4 124,0 127,0 132,4 133,9 VE MAMULLERİ KAĞITTAN EV EŞYASI, SIHHİ MALZEMELER, TUVALET MALZEMELERİ 99,9 117,8 123,8 151,9 161,5 189,8 180,6 187, KAĞIT KIRTASİYE ÜRÜNLERİ 99,5 86,2 72,2 65,7 63,4 61,1 63,8 67, DUVAR KAĞITLARI 95,6 82,6 76,5 50,2 86,4 104,9 107,6 89,8 C İMALAT SANAYİ ,7 113,5 113,6 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 2.7 DIŞ TİCARET Kağıt sanayinin dış ticareti toplam ve alt sektörler itibariyle ihracat ve ithalat, ihracat pazarları ile ihracat miktar ve birim fiyat gelişmeleri başlıkları altında incelenmekte ve değerlendirilmektedir KAĞIT SANAYİ İHRACAT VE İTHALATI Kağıt sanayinin ihracatı 2007 yılında 861 milyon dolar iken 2013 yılında 1,96 milyar dolara yükselmiştir. Böylece kağıt sanayi ihracatının Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payı yüzde 0,80 den yüzde 1,29 a yükselmiştir yılında 2,47 milyar dolar olan kağıt ithalatı ise 2013 yılında 3,17 milyar dolara yükselirken toplam ithalat içindeki payı da yüzde 1,45 den yüzde 1,26 ya inmiştir. TABLO.15 KAĞIT SANAYİ DIŞ TİCARET YILLAR KAĞIT İHRACAT MİLYON DOLAR TÜRKİYE İHRACAT MİLYON DOLAR KAĞIT İHRACAT PAY % KAĞIT İTHALAT MİLYON DOLAR TÜRKİYE İTHALAT MİLYON DOLAR KAĞIT İTHALAT PAY % , , , , , , , , , , , , , ,26 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 22

23 GRAFİK.6 KAĞIT SANAYİ İHRACATI 2500 İHRACAT MİLYON DOLAR GRAFİK.7 KAĞIT SANAYİ İHRACATININ TOPLAM İHRACAT İÇİNDE PAYI % İHRACAT PAY% 1,4 1,29 1,2 1,07 1,11 1,06 0,98 1 0,8 0,82 0,8 0,6 0,4 0, ALT SEKTÖR GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACAT VE İTHALAT Kağıt sanayinde ihracatın alt sektörler itibariyle dağılımı ve gelişimi de aşağıda sunulmaktadır. Kağıt sanayinde üç alt sektörde veya ürün grubunda daha yüksek ihracat gerçekleşmektedir. Kağıt sanayi alt sektör grupları içinde en yüksek ihracat temizlik ve tuvalet kağıtları ile bebekler için bezler grubunda yapılmaktadır yılında temizlik ve tuvalet kağıtları ile bebekler için bezler ihracatı 1,15 milyar dolar olmuştur. İkinci en yüksek ihracatı kağıt ve kartondan ambalaj ürünleri grubu gerçekleştirmektedir. Bu alt ürün grubunun ihracatı 2013 yılında 355 milyon dolar olmuştur. Kağıt ve karton ihracatı ise 2013 yılında 304 milyon dolardır. Kağıt kırtasiye ürünleri ile duvar kağıtları ihracatı ise daha sınırlı gerçekleşmektedir. 23

24 TABLO.16 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İHRACAT MİLYON DOLAR ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI 48 Kağıt ve Karton *- 9619* Kağıt ve Karton Temizlik ve Tuvalet Kağıtları, Bebekler İçin Bez Kağıt ve Kartondan Ambalaj Ürünleri, Kağıt Kırtasiye Ürünleri Diğer Kağıt ve Karton Ürünleri * GTİP numaralı ürün 2012 yılından itibaren GTİP numarası ile kodlandırılmıştır. Kağıt imalatı sanayinde ithalatın alt sektörler itibariyle gelişimi ise aşağıda yer almaktadır. Kağıt sanayi ithalatında en büyük payı kağıt ve kartonlar almaktadır. Kağıt ve karton ithalatı yıllar itibariyle artmakta olup 2013 yılında 1,97 milyar dolara yükselmiştir. Diğer kağıt ve karton ürünleri 2013 yılındaki 913 milyon dolar ithalat ile en çok ithalat yapılan ikinci ürün grubunu oluşturmaktadır. İthalat diğer alt ürün gruplarında ise sınırlı ölçüde yapılmakta olup yıllar itibariyle ithalat artışı da sınırlı kalmaktadır. TABLO.17 ALT SEKTÖRLER İTİBARİYLE İTHALAT MİLYON DOLAR ÜRÜN KOD AÇIKLAMASI 48 Kağıt ve Karton *- 9619* Kağıt ve Karton Temizlik ve Tuvalet Kağıtları, Bebekler İçin Bez Kağıt ve Kartondan Ambalaj Ürünleri, Kağıt Kırtasiye Ürünleri Diğer Kağıt ve Karton Ürünleri * GTİP numaralı ürün 2012 yılından itibaren GTİP numarası ile kodlandırılmıştır. 24

25 = İHRACAT MİKTAR VE BİRİM DİĞER GELİŞMELERİ Kağıt sanayinde ihracatta miktar ve ihraç ürünleri ortalama birim değerleri döneminde artmıştır. İhracat birim değeri 2003=100 endeksi ile hesaplandığında 2013 yılında 149 olarak gerçekleşmiştir arasında Dolar cinsinden ihraç birim değeri ortalama yüzde 49 artmış, ancak bu değer artışı, imalat sanayi ortalama değer artışının 9 puan altında kalmıştır. İhracat miktarı ise yine arasında çok önemli bir artış göstermiştir yılında 100 olarak ölçülen ihracat miktar endeksi 2013 yılında 333 e yükselmiştir. Kağıt sanayi ihracatı 2003 yılına göre miktar bazında yüzde 233 artmış ve bu artış imalat sanayinin aynı dönemdeki ortalama yüzde 104 ihracat miktar artışının oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. TABLO.18 KAĞIT SANAYİ İHRACAT MİKTAR VE DEĞER ENDEKSLERİ GÖSTERGELER KAĞIT SANAYİ İHRACAT BİRİM DEĞER ENDEKSİ =100 GENEL İHRACAT BİRİM DEĞER ENDEKSİ 2003=100 KAĞIT SANAYİ İHRACAT MİKTAR ENDEKSİ 2003=100 GENEL İHRACAT MİKTAR ENDEKSİ =100 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu GRAFİK.8 KAĞIT SANAYİ İHRACAT MİKTAR VE BİRİM DEĞER ENDEKSLERİ MİKTAR ENDEKSİ BİRİM DEĞER ENDEKSİ 25

26 2.7.4 KAĞIT SANAYİ İHRACAT PAZARLARI Türkiye nin kağıt sanayinde ihracat pazarları oldukça çeşitlilik göstermektedir. Sektörün en önemli pazarları yakın ve komşu ülkeler, AB ülkeleri, Ortadoğu ile Kuzey ve Orta Asya ülkeleridir. Irak, İran, Azerbaycan, Gürcistan ve Yunanistan komşu ülkeler olarak en büyük ilk on pazardan beşini oluşturmaktadır. Mısır ve İsrail de yakın pazarlar olarak ilk on pazar içindedir. Rusya, Bulgaristan, Ukrayna ve Özbekistan da ilk on beş içindeki pazarlardır. Libya ve Suriye de 2013 yılında en çok ihracat yapılan ilk on beş ülke içindedir. AB ülkeleri içinde ise İngiltere ve Almanya geleneksel ve önemli pazarlar olmayı sürdürmektedir. Kağıt sanayinin özellikle yakın coğrafyasındaki pazarlarda etkili ve bu pazarlara önemli ölçüde bağımlı olduğu gözükmektedir. TABLO.19 TÜRKİYE NİN İHRACAT PAZARLARI MİLYON DOLAR SIRA ÜLKELER İHRACAT PAY PAY SIRA ÜLKELER İHRACAT % % 1 IRAK 48 7,7 1 IRAK ,3 2 BULGARİSTAN 47 7,5 2 İNGİLTERE ,6 3 İSRAİL 44 7,0 3 İRAN ,5 4 ROMANYA 43 6,9 4 AZERBAYCAN ,7 5 SERBEST BÖL 41 6,6 5 MISIR 177 9,0 6 İNGİLTERE 39 6,2 6 İSRAİL 163 8,3 7 UKRAYNA 25 4,0 7 GÜRCİSTAN 125 6,4 8 AZERBAYCAN 24 3,8 8 YUNANİSTAN 94 4,8 9 CEZAYİR 24 3,8 9 RUSYA 94 4,8 10 YUNANİSTAN 23 3,7 10 BULGARİSTAN 89 4,5 11 İRAN 19 3,0 11 UKRAYNA 88 4,5 12 KIBRIS 19 3,0 12 ÖZBEKİSTAN 77 3,9 13 G.AFRİKA 18 2,9 13 LİBYA 76 3,9 14 ALMANYA 15 2,4 14 ALMANYA 75 3,8 15 RUSYA 14 2,2 15 SURİYE 75 3,8 Kaynak: BM Ticaret Veri Tabanı, TUİK, Dünya Ticaret Örgütü Verilerinden Hesaplanmıştır 26

27 GRAFİK.9 TÜRKİYE NİN İHRACAT PAZARLARI 2013 IRAK 4,5 4,8 4,8 6,4 4,5 3,9 3,9 3,8 3,8 8,3 9 10,7 28,3 12,5 12,6 İNGİLTERE İRAN AZERBAYCAN MISIR İSRAİL GÜRCİSTAN YUNANİSTAN RUSYA BULGARİSTAN UKRAYNA ÖZBEKİSTAN LİBYA Alt ürün gruplar itibariyle en çok ihracat gerçekleştirilen ilk beş pazar bilgileri ise aşağıdaki tablolarda sunulmaktadır 27

28 HİJYENİK HAVLULAR VE TAMPONLAR, BEBEK BEZLERİ VE BENZERİ HİJYENİK EŞYA(GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 IRAK AZERBAYCAN MISIR SURİYE ÖZBEKİSTAN TOPLAM DÜNYA TUVALET-TEMİZLİK KAĞITLARI (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 İNGİLTERE İSRAİL ABD UKRAYNA YUNANİSTAN TOPLAM DÜNYA OLUKLU KAĞIT VEYA KARTONDAN KUTU VE MAHFAZALAR(GTİP481910) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 IRAK SERBEST BÖLGELER İNGİLTERE İSRAİL İRAN TOPLAM DÜNYA OLUKSUZ KAĞIT VEYA KARTONDAN KATLANABİLİR KUTU-MAHFAZALAR (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 İNGİLTERE SIRBİSTAN MISIR ROMANYA BULGARİSTAN TOPLAM DÜNYA KAĞIT/KARTONLAR, PLASTİK SIVALI, EMDİRİLMİŞ/KAPLI; BEYAZLATILMIŞ; DİĞERLERİ(GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 İRAN LİBYA TUNUS SUUDİ ARABİSTAN AZERBAYCAN TOPLAM DÜNYA

29 DİĞER TORBA VE ÇANTALAR(Külahlar dahil) (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 IRAK AZERBAYCAN ALMANYA İNGİLTERE İRAN TOPLAM DÜNYA KAĞIT MENDİL, KURUTMA, SİLME HAVLULARI (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 IRAK AZERBAYCAN GÜRCİSTAN UKRAYNA İNGİLTERE TOPLAM DÜNYA DOKUNMAMIŞ MENSUCAT EMDİRİLMİŞ, SIVANMIŞ, KAPLANMIŞ VEYA KAĞIT/KARTONDAN BASKILI ETİKETLER (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 MISIR SERBEST BÖLGELER İRAN ROMANYA IRAK TOPLAM DÜNYA AMBALAJ KUTULARI (Plak poşetleri dahil) (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 İNGİLTERE ALMANYA IRAK SERBEST BÖLGELER FRANSA TOPLAM DÜNYA ÇOK KATLI KAĞIT/KARTONLAR; KAOLİN VB. SIVANMIŞ (GTİP ) TÜRKİYE NİN 2013 YILINDA EN FAZLA İHRACAT YAPTIĞI İLK 5 ÜLKE SIRA ÜLKE İHRACAT DOLAR 1 BULGARİSTAN UKRAYNA İSPANYA ROMANYA AZERBAYCAN TOPLAM DÜNYA

30 2.8 NET DÖVİZ KAZANCI Kağıt sanayinin nihai ürünlerin ihracat ve ithalat farkı ile ölçülen net döviz kazancı yıllar itibariyle açık vermektedir. Sektörün net döviz açığı 2008 yılında 1,53 milyar dolara ulaştıktan sonra 2011 yılında da 1,68 milyar dolara yükselmiştir ve 2013 yıllarında ise net döviz kazancı açığı önemli ölçüde düşmüş ve 2013 yılında 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Kağıt sektörü büyük ölçüde kağıt ithalatını ikame eden bir yapıda gelişme göstermektedir. İhracatın mevcut potansiyele ve kapasiteye göre düşük kalmasının nedeni hızlı büyüyen iç pazarın yarattığı talep artışıdır. İç talebe yönelik üretim ve satış ihracatı sınırlamakta ancak ithalatın önü kesilerek net döviz kazancına katkı sağlanmaktadır. TABLO.20 KAĞIT SANAYİ NET DÖVİZ KAZANCI MİLYON DOLAR YILLAR KAĞIT İHRACAT MİLYON DOLAR KAĞIT İTHALAT MİLYON DOLAR NET DÖVİZ KAZANCI MİLYON DOLAR Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu GRAFİK.10 KAĞIT SANAYİ NET DÖVİZ KAZANCI NET İHCARAT MİLYON DOLAR

31 2.9 ARGE VE TEKNOLOJİ FAALİYETLERİ Kağıt sanayinde teknoloji faaliyetleri, araştırma-geliştirme çalışmaları ve tasarım kapasitesi ile markalaşma rekabetin en önemli unsurlarında biri haline gelmiştir. Bu çerçevede kağıt sanayinin teknoloji faaliyetleri incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Şirketlerin Araştırma Geliştirme faaliyetleri için Türkiye İstatistik Kurumu nun AR-GE istatistikleri kullanılmaktadır. TÜİK verileri en son 2012 yılına ait bulunmaktadır. Kağıt sanayinde araştırma-geliştirme faaliyetleri için istihdam edilenlerin sayısı 2012 yılı itibariyle 73 kişidir. Kağıt sanayinde ARGE istihdamı 2007 yılından sonra artmakla birlikte oldukça sınırlıdır. Araştırma geliştirme faaliyetleri için yapılan harcamalar ise yıllar itibariyle artarak 2012 yılında 5,8 milyon TL olarak ölçülmüştür. Bunun 5,0 milyon Türk Lirası istihdam ağırlıklı cari harcamalar, 0,8 milyon Türk lirası ise ekipman ve benzerlerini içeren yatırım harcamalarıdır. Sektörde ARGE faaliyetlerinin henüz oldukça sınırlı kaldığı görülmektedir. TABLO.21 KAĞIT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; İSTİHDAM YILLAR TOPLAM ARAŞTIRMACI TEKNİSYEN DİĞER DESTEK Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu TABLO. 22 İMALAT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; İSTİHDAM YILLAR TOPLAM ARAŞTIRMACI TEKNİSYEN DİĞER DESTEK Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu 31

32 TABLO. 23 KAĞITSANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; HARCAMAMİLYON TL YILLAR TOPLAM CARİ HARCAMA YATIRIM HARCAMASI ,3 1,3 0, ,8 1,2 0, ,2 2,3 1, ,3 3,8 0, ,4 4,2 0, ,8 5,0 0,8 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu TABLO.24 İMALAT SANAYİ ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GÖSTERGELERİ; HARCAMA MİLYON TL YILLAR TOPLAM CARİ HARCAMA YATIRIM HARCAMASI Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu Kağıt sanayinde teknoloji faaliyetlerinin çıktıları alınan patentler, marka tescilleri ve endüstriyel tasarım tescillerinin sayısı ile ölçülmektedir. Buna göre kağıt sanayinde alınan patent sayısı 2000 yılında 2 iken izleyen yıllarda kademeli ve istikrarlı olarak artmış ve 2012 yılında 15 olmuştur. Kağıt ve kağıt ürünleri sanayinde markalaşma ise daha hızlı gelişmektedir. Alınan marka tescilleri 2000 yılında 299 iken, 2013 yılında adet marka tescil alınmıştır. Tescil edilen endüstriyel tasarım sayısı ise 2000 yılında 28 iken 2013 yılında 120 olarak gerçekleşmiştir. TABLO. 25 ALINAN PATENT SAYISI (YEREL) YILLAR KAĞIT SANAYİ GENEL TOPLAM Kaynak: Türk Patent Enstitüsü 32