MADDEYİ TANIYALIM HAKKI AKTAY

Transkript

1

2 MADDENİN TÜRLERİ Maddeler kullanıldıkları yere göre farklı isimler alırlar. Ancak bazı durumlarda birinin yerine öteki kullanılır. Örneğin; cetvel bir eşyadır ama kullanım alanından dolayı alet olarak da isimlendirilir. Aynı şekilde şapkayı hem eşya hem de cisim olarak isimlendiririz.

3 Madde: Çevremizde gördüğümüz hemen her şey maddedir. Hava, su, toprak, taş, kalem, silgi gibi boşlukta yer tutan ve kütlesi olan varlıkları madde olarak isimlendiririz. Cisim, malzeme, alet ve eşya olarak adlandırdığımız her şey maddedir.

4 Cisim: Maddenin şekil verilmiş haline cisim deriz. Şekil verilebilme özelliklerinden dolayı yalnızca katı maddeler cisim olabilir. Eşya: Bir işimizde kullandığımız evde okulda bulunan çantamızda taşıdığımız nesnelerdir. Giyecek, masa, sandalye, dolap gibi cisimler birer eşyadır.

5 Alet: Maddelere Ģekil vermek, onlar üzerinde bir iģ yapmak için kullandığımız cisimlerdir. Örneğin çekiç, makas, tornavida, toplu iğne gibi cisimler birer alettir. Malzeme: Bir maddenin yada cismin oluģmasında kullanılan bir çok maddeden biri malzemedir. Örneğin ekmek yaparken kullanılan su, un, maya, tuz birer malzemedir.

6 MADDENĠN HALLERĠ Maddeler hallerine göre, katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Katı Maddeler: TaĢ, tahta, hamur, gibi maddeler katı maddelerdir. Katılar akıģkan değildir. Katı Maddeler düzgün olmasa da belli Ģekilleri vardır. Katıların Ģekilleri dıģarıdan bir etki olmadıkça değiģmez.

7 Sıvı Maddeler: Su, zeytinyağı, limonata gibi maddeler sıvı maddelerdir. Sıvı maddeler akışkandır, belirli şekilleri yoktur. Sıvılar konuldukları kabın şeklini alır. Bu nedenle şekilleri değişkendir.

8 Gaz Maddeler: Hava gaz maddedir.havayı göremeyiz, elimizle tutamayız. Havanın rengi ve kokusu yoktur. Solu alırken vücudumuza giren oksijen, soluk verirken dıģarı attığımız karbondioksit birer gaz maddedirler. Gaz maddeler bulundukları kabı tamamen doldurur. Gazların belirli bir Ģekli yoktur. Gaz maddeler akıģkandır. Örneğin içi hava dolu bir balonun herhangi bir ucundan sıktığınızda içindeki hava diğer tarafa akar.gaz maddeler bulundukları ortamda hızla yayılır.

9 MADDENĠN DEĞĠġĠMĠ Nesnelerin yapımında ve malzeme olarak kullanılan maddeleri doğal, iģlenmiģ ve yapay maddeler olarak sınıflandırırız. Doğal Maddeler: Ağaç, taģ, demir, altın, sebze, meyve, pamuk gibi doğada kendiliğinden bulunan maddelere doğal maddeler denir. Doğal maddeler, çeģitli ürünleri elde etmek için ham madde olarak kullanılır.

10 İşlenmiş Maddeler: Doğal maddelerin insanlar tarafından fabrika, atölye vb. yerlerde işlenmesiyle elde edilen maddelerdir.pamuktan yapılan kumaş yada iplik işlenmiş maddedir. İşlenmiş ürünlerin yapımında kullanılan maddeler malzemedir. Doğal maddelerin işlenmesi ile elde edilen madde yine doğaldır. Pamuk ipliğinin ürünü olan kumaş son üründür.

11 Yapay Maddeler: Doğal maddelerin yerine kullanılmak üzere çeģitli yollarla yapılan maddelere yapay madde denir. Ağaçtan elde edilen doğal tahta yerine kullanılan sunta yapay maddedir.sunta, odun talaģının yapıģtırılıp sıkıģtırılmasıyla elde edilir.

12 MADDENĠN AYRIġTIRILMASI KarıĢımlar, karıģımı oluģturan maddelerin niteliklerine göre farklı yöntemlerle ayrılırlar. Süzme: Suda çözünmeyen özellikle suda batan katı maddeleri ayırmak için süzme yöntemini kullanırız.mercimeği yıkarken sudan ayırmak için süzeriz.bu iģlem için süzgeç kullanırız.

13 Yüzdürme: Suda çözünmeyen, su yüzeyinde kalan katı maddeleri ayırmak için yüzdürme yöntemi kullanılır.kumtalaş karışımını su dolu kabın içine attığımız da kum batar, talaş yüzer. Su yüzeyinde yüzen talaş böylece kolaylıkla ayrılır.

14 Eleme: Farklı büyüklükteki katı maddelerden oluşan karışımları ayırmak için eleme yöntemi kullanılır. Örneğin mısır un karışımını eleme yöntemi ile birbirlerinden ayırabiliriz.

15 Mıknatısla Ayırma: Karışımı oluşturan maddelerden biri mıknatıs ile çekilebilen bir madde ise mıknatısla ayırma yöntemi kullanılır. Toplu iğne talaş karışımına mıknatısı yaklaştırdığınızda, toplu iğneler mıknatıs tarafından çekilir. Geride talaş kalır.

16 BuharlaĢma:Sıvıların içinde çözülen katı maddeleri ayırmak için buharlaģtırma yöntemi kullanılır. ġekerli suyu buharlaģtırdığınızda su uçar kabın dibinde Ģeker kalır