TOPLUMSAL CİNSİYET İSTATİSTİKLERİ Gender Statistics 2013 ISSN

Transkript

1 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU TOPLUMSAL CİNSİYET İSTATİSTİKLERİ Gender Statistics 2013 ISSN TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU TOPLUMSAL CİNSİYET İSTATİSTİKLERİ Gender Statistics 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Turkish Statistical Institute TÜİK, Toplumsal Cinsiyet İstatistiklerle, 2013

3 TOPLUMSAL CİNSİYET İSTATİSTİKLERİ 2013 Gender Statistics İstatistiki veri ve bilgi istekleri için For statistical data and information requests Bilgi Dağıtım Grubu Data Dissemination Group Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) Yayın istekleri için For publication order Döner Sermaye İşletmesi Revolving Fund Management Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) Yayın içeriğine yönelik sorularınız için For questions about contents of the publication Hayati ve Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Grubu Vital and Gender Statistics Group Tel: + (312) Faks-Fax: + (312) İnternet Internet E-posta bilgi@tuik.gov.tr info@tuik.gov.tr Yayın No Publication Number 4153 Türkiye İstatistik Kurumu Turkish Statistical Institute Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. Turkish Statistical Institute reserves all the rights of this publication. Unauthorised duplication or distribution of this publication is prohibited under Law No: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Turkish Statistical Institute, Printing Division, Ankara Tel: * Faks-Fax: Mart 2014 March 2014 MTB: Adet-Copies ISBN

4 Foreword Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye'de kadın ve erkek arasındaki farklılıkların ortaya konulması, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması, kadının toplum içindeki yerinin belirlenmesi ve sosyo-ekonomik kalkınma içinde kadının katkısının güçlendirilmesi amacıyla ulusal ve uluslararası politikaların üretilmesi, geliştirilmesi ve değerlendirilmesi için gerekli olan güvenilir ve güncel istatistikleri üretmektedir. Bu kapsamda, ilk olarak 1995 yılında Kadın İstatistikleri adlı yayın çıkarılmıştır yılından itibaren ise gerek kurumun mevcut araştırmalarından gerekse çeşitli kamu kurum ve kuruluşları ile üniversitelerden derlenen veriler ile oluşturulan İstatistiklerle Kadın adlı yayın çıkarılmış olup, bu konudaki istatistikler Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri Veri Seti başlığıyla TÜİK web sayfasında yayımlanmaktadır. FOREWORD Turkish Statistical Institute produces reliable and timely statistics to produce, develop and evaluate national and international policies in order to present the differences between women and men in Turkey, ensure social gender equality, determine the place of women in society and strengthen women s contribution to socioeconomic development. In this respect, firstly Women in Statistics, was published in Since 2008, Women in Statistics, constituted of data from existing surveys of the Institute as well as data collected from various public organizations and institutes have been published. Statistics on this topic is being published on the TurkStat web site under the heading Gender Statistics Data Set. Fırsatları kullanmada, kaynakların ayrılması ve kullanımında, hizmetlere ulaşmada bireyin cinsiyeti nedeni ile ayrımcılığa maruz kalmaması ve kadınların sosyal ve ekonomik konumlarını iyileştirmek için sorumluluğu bulunan tüm taraflarca çalışmalar yapılması ve olumsuz göstergelerin iyileştirilmesi gerektiği bir gerçektir. Bu amaçla, TÜİK web sayfasında yayımlanan göstergeler, ilki 2011 yılı için olmak üzere 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ne özel olarak İstatistiklerle Kadın adı ile yayımlanmaya başlamıştır. It is a fact that negative indicators have to be cured and work has to be done by all sides who have the responsibility to ensure that an individual does not experience discriminition in making use of opportunities, resource allocation, sourcing and getting services because of his/her gender and to upgrade the social and economic position of women. With this purpose, the indicators published through the TurkStat web site are published on March 8th International Women s Day fort he first time in yılında, ulusal ve uluslararası ihtiyaçlara cevap verecek veri seti, toplumsal cinsiyet bakış açısıyla yeniden gözden geçirilmiş ve 16 başlık altında 120 gösterge ve istatistik oluşturulmuş olup, yayının adı Toplumsal Cinsiyet İstatistikleri olarak değiştirilmiştir. In 2013, the data set was reviewed from the point of view of gender, and 120 gender indicators and statistics under 16 headings have been formed to meet the national and international data requirements in this field. Yayında, nüfus ve demografi, sağlık, eğitim, istihdam, şiddet ve suç, yoksulluk, seçilmiş meslekler ve siyasal yaşam konuları kapsanmıştır. Bu alanların her biri için mevcut durumu kadın erkek ayrımında analiz edilmesine olanak veren tablo ve grafiklere yer verilmiştir. In this publication, the subjects of population and demography, health, education, employment, violence and crime, poverty, selected occupations and political life are included. Tables and graphics analyzing the present situation in these fields with the differentiation of women and men are given. Yayının karar alıcılara, araştırmacılara ve tüm kullanıcılara yararlı olmasını dilerim. I wish that this publication will be beneficial to decision makers, researchers and all users. Birol AYDEMİR Başkan President Birol AYDEMİR III Başkan President III

5 Contents İçindekiler İÇİNDEKİLER CONTENTS Sayfa Page Önsöz III Foreword İçindekiler V Contents Simge ve Kısaltmalar X Symbols and Abbreviations Açıklama XI Explanation İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması (İBBS) XXIII Statistical Regions (SR) 1. Nüfus ve Demografi 1. Population and Demography Tablo Table 1.1 Cinsiyete göre nüfus, Population by sex, Adölesan doğurganlık hızı, Adolecent fertility rate, Grafik Graph 1.1 Seçilmiş ülkelere göre ortanca yaş, Median age by selected countries, Nüfus piramidi, 1935, Population pyramid, 1935, Nüfus piramidi, 2013, Population pyramid, 2013, Ortanca yaş, Median age, Ortanca yaş, Median age, Medeni duruma göre nüfus oranı, Proportion of population by marital status, Yaş grubuna göre tek kişilik hanehalkı oranı, Proportion of one person households by age group, Tek ebeveynli ailelerin oranı, Proportion of one parent families, Ortalama ilk evlenme yaşı, Mean age at first marriage, Yaş grubuna göre ilk kez evlenenlerin oranı, The proportion of first marriages by age group, Yaşa özel doğurganlık hızı, 2001, Age specific fertility rate, 2001, Seçilmiş ülkelere göre kaba boşanma hızı, Crude divorce rate by selected countries, Evlilik süresine göre boşanma oranı, Proportion of divorce by duration marriage, Yaş grubuna göre intihar hızı, Suicide rate by age group, 2012 Ek tablolar Appendix tables 1.1 Nüfus, yıllık nüfus artış hızı ve cinsiyet oranı, Population,Annual growth rate and sex ratio, Cinsiyete göre ortanca yaş, Median age by sex, Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus oranı, Proportion of population by age group and sex, Medeni duruma göre nüfus oranı, Percentage of population by marital status, Hanehalkı tipleri, Type of households, Tek ebeveynli aileler, One parent families, Yaş gruplarına göre tek kişilik hanehalklarının oranı, Proportion of one person households by age group, Aile ile ilgili konularda karar verme oranı, Proportion of decision making on family related issues, Yerleşim yeri ve iller arası göç eden nüfus, Migrated population across places of residence and provinces, Ülkelere ve cinsiyete göre evlenmede yasal alt yaş sınırı 20 Legal minimum age at marriage by country and sex 1.11 İllere ve eşlerin yaş farkına göre evlenmeler, Marriages by provinces and age difference of spouses, Cinsiyete göre ortalama ilk evlenme yaşı, Mean age at first marriage by sex, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması 1. Düzeye göre ortalama ilk evlenme yaşı, Mean age at first marriage by Statistical Regions Level 1, Cinsiyete ve yaş grubuna göre bireyler tarafından kadın için The appropriate age at first marriage for females by individuals 29 uygun bulunan ilk evlenme yaşı, 2011 according to sex and age group, Cinsiyete ve yaş grubuna göre bireyler tarafından erkek için The appropriate age at first marriage for males by individuals 29 uygun bulunan ilk evlenme yaşı, 2011 according to sex and age group, Yaş grubuna göre ilk evlenenlerin oranı, Proportion of first marriage by age group, Yaş grubuna göre eşlerin tanışma şekli (ilk evlilik), Type of meeting couples by age group (at first marriage), Yaş grubu, yerleşim yeri, üç büyük il ve İBBS1'e göre nikah türü Type of wedding by age group, locality, most populous 3 31 (ilk evlilik), 2011 provinces and SR1 (at first mariage), Cinsiyet ve ilk evlenme yılına göre evlilik kararı 32 Marriage decision by sex and the year of first marriage 1.20 Yerleşim yeri, üç büyük il ve İBBS1'e göre başlık parası (ilk Bride price by locality, most populous three provinces and SR1 33 evlilik), 2011 (at first marriage), Yaş grubu, yerleşim yeri, üç büyük il ve İBBS1'e göre akraba Marriage with close relatives by age group, locality, most 34 evliliği (ilk evlilik), 2011 populous three provinces and SR1, Yerleşim yeri, üç büyük il, İBBS1'e göre eş ile akrabalık derecesi Degree of relationship of couples by locality, most populous three 35 (ilk evlilik), 2011 provinces and SR1 (at first marriage), 2011 Reason for acceptence of marriage with close relatives by sex, 1.23 Cinsiyet, yaş grubu, yerleşim yeri, üç büyük il ve İBBS1'e göre 36 age group, locality, most populous three provincees and SR1, akraba evliliğini uygun bulma nedeni,

6 İçindekiler Contents Sayfa Page İÇİNDEKİLER CONTENTS Ek tablolar Appendix tables 1.24 Temel doğurganlık göstergeleri, Basic fertility indicators, Annenin yaş grubuna göre doğum yüzdesi, Percentege of birth by age group of mother, Sağlık personelinin gözetiminde gerçekleşen doğumlar, Births attended by medical staff, IBBS1'e göre sağlık kuruluşlarında gerçekleşen doğumların tüm Proportion of births attended in all births in medical organization 40 doğumlar içindeki oranı, 2002,2012 by SR1, Eğitim durumu ve canlı doğan çocuk sayısına göre en az bir Ever married female population by educational attainment and 41 evlilik yapmış olan kadın nüfus, 2011 the number of live born children, İşgücü durumu ve canlı doğan çocuk sayısına göre en az bir Ever married female population by labour force and the number 42 evlilik yapmış olan kadın nüfus, 2011 of live born children, Evlilik süresine göre boşanma oranı, Ratio of divorces by duration marriage, İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması 1. Düzeye göre kaba Crude divorce rate by Statistical Regions Level 1, 43 boşanma hızı, Kaba boşanma hızı, Crude divorce rate, Cinsiyete göre boşanma nedeni, Cause of divorce by sex, Cinsiyet ve yaş grubuna göre intihar hızı, Suicide rate by age group and sex, Bilgisayar ve internet kullanım oranı, Proportion of the computer and Internet usage, Sağlık 2. Health Tablo Table 2.1 Seçilmiş ülkelere göre bireylerin vücut kitle indeksinin cinsiyete Distribution of individuals body mass index by sex and selected 48 göre dağılımı, 2010 countries, Bireylerin tütün ve tütün mamulü kullanma oranı, 2008, Percentage of individuals smoking, 2008, 2012 Percentage of individuals smoking currently who have tried to 2.3 Şu anda tütün ve tütün mamülü kullanan bireylerden son 12 ay 51 quit smoking during the past 12 months, içerisinde bırakmayı deneyenlerin oranı, 2008, , Ölüm nedenlerinin cinsiyete göre dağılımı, Distribution of causes of death by sex, 2012 Grafik Graph 2.1 Seçilmiş ülkelere göre doğuşta yaşam beklentisi, Life expectancy at birth by selected countries, Doğuşta yaşam beklentisi, Life expectancy at birth, Bireylerin vücut kitle indeksinin cinsiyete göre dağılımı, Distribution of individuals body mass index by sex, 2012 Ek tablolar Appendix tables 2.1 Doğuşta beklenen yaşam süresi (yıl), Life expectation at birth (year), Engelin türüne göre engelli nüfus oranı, Proportion of disabled population by type of disability, Genel sağlık durumundan memnuniyet düzeyi, Level of satisfaction from own health, Ölüm nedenlerinin yıllara ve cinsiyete göre dağılımı, Distribution of causes of death by sex and years , and Bireylerin tütün ve tütün mamulü kullanma oranı, 2008, Percentage of individuals smoking, 2008, Seçilmiş ülkelere göre sigara kullanım oranı, Percentage of individuals smoking by selected countries, Eğitim Education Grafik Graph 3.1 Cinsiyete göre okuryazar olmayan nüfus oranı, Proportion of illiterate population by sex, Okullaşma oranı, Schooling ratio, Cinsiyete göre yükseköğretim alanları, Higher education of field study by sex, Ek tablolar Appendix tables 3.1 Okuryazarlığa göre nüfus, Population by literacy, Okur yazarlıkta cinsiyet oranı, Sex ratio by literacy, Öğretim yılı ve eğitim seviyesine göre net okullaşma oranı, Net schooling ratio by educational year and level of education, Eğitim seviyesine göre okuyan öğrenci sayısı, Number of students by level of education, Yaş grubuna göre okuma yazma kursuna katılanların sayısı, Number of enrollment by age groups, Bitirilen son öğrenim kurumu, Formal education completed, VI

7 Contents İçindekiler Sayfa Page İÇİNDEKİLER CONTENTS 3.7 Eğitim seviyesine göre mezun olan öğrenci sayısı, Number of graduates by level of education, Öğretim alanlarına ve cinsiyete göre yükseköğretimde (lisans) Number of students at higher education by field of study and sex, 68 öğrenci sayısı, Yaygın eğitim kurumuna göre kursiyer sayısı, Number of participants by training institutions, Lisansüstü eğitimine göre yükseköğretimde öğrenci sayısı, Number of students at higher education by level of graduate education, Doktora dereceli bireylerin yaş grubu ve cinsiyete göre dağılımı, Distribution of doctorate holders by age group and sex, Doktora dereceli bireylerin istihdam edilen sektöre ve cinsiyete Distribution of doctorate holders by sector of employed and sex, 71 göre dağılımı, İstihdam 4. Employment Tablo Table 4.1 Eğitim durumuna göre cinsiyete dayalı ücret farkı, Gender pay gap by educational level, 2010 Grafik Graph 4.1 Kadın istihdam oranı,oecd ülkeleri, Employment rate of women, OECD countries, İşgücüne katılma oranı, Labour force participation rate, İşgücüne dahil olmama nedenleri, Reasons of not being in labour force, İstihdam edilenlerin işteki durumu, Employment status, Tarım-tarım dışı istihdamın dağılımı, The distribution of agricultural and non-agricultural employment, İşsizlik oranı, Unemployment rate, Genç işsizlik oranı, Youth unemployment rate, Ek tablolar Appendix tables 4.1 Nüfusun işgücü durumu, Labour force by household population, İşyeri durumuna göre istihdam edilenler, Employment by status of workplace, Medeni duruma göre istihdam oranı, Employed rate by marital status, İşsizlik oranı, Unemployment rate, Genç işsizlik oranı, Youth unemployment rate, İşgücüne dahil olmama nedenleri, Reasons of not being in labour force, Tarım-tarım dışı istihdamın dağılımı, The distribution of employment by agriculture and nonagriculture, İBBS 1. düzeye göre işgücü durumu, Labour force status by SR 1, İşteki duruma göre istihdam edilenler (Tarım-tarım dışı), Employment by status in employment (Agriculture-non agriculture), İş memnuniyeti, Satisfaction from work, İşyeri ilişkilerinden memnuniyet, Satisfaction from workplace relations, Kamu ve özel sektörde çalışanların işe ilişkin sorunları, Public employees and private sector who consider the work related issues a problem, Kazanç memnuniyeti, Satisfaction from earning, Hanehalkı gelirinden memnuniyet, Satisfaction from household income, Eğitim durumuna göre cinsiyete dayalı ücret farkı, Gender pay gap by educational level, Meslek grubuna göre yıllık ortalama brüt ücret, yıllık brüt kazanç Gross annually wages, gross annual earnings by job groups and 91 ve cinsiyetler arası ücret farkı, 2010 gender pay gap, Cinsiyete göre zaman kullanımı, Time use structure by sex,2006 Ek tablolar Appendix tables 4.18 Cinsiyete göre çalışanların zaman kullanımı, Time use of employed, by sex, Cinsiyete göre serbest zaman kullanım aktiviteleri, Time spent on "free time" activities by sex, Cinsiyete ve ev içi etkinliklerine göre harcanan zaman(saat), Time spent by sex and domestic activities (hours), Hanedeki işleri yapan hanehalkı üyeleri, Households members who do houseworks, Yerleşim yeri,üç büyük il, 1. Düzey'e göre hanedeki küçük Child care in the households by locality, three populous 97 çocukların bakımı, 2011 provinces and SR level 1 regions, Kadının çalışması ile ilgili kanaatler, Opinions about the woman's work, Kadınların çalışmasının uygun bulunmama nedenleri, Reason for women's work accepted unsuitable, 2011 VII

8 İçindekiler Contents Sayfa Page İÇİNDEKİLER 5.Şiddet ve suç Grafik 5.1 Kadınların eğitim durumuna göre fiziksel şiddet yaygınlığı, Kadınların eğitim durumuna göre cinsel şiddet yaygınlığı, Kadınların eğitim durumuna göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, CONTENTS 5.Violence and crime Graph The prevalence of physical violence by education level of females, 2008 The prevalence of sexual violence by education level of females, 2008 The prevalence of physical or sexual violence by education level of females, 2008 Ek tablolar Appendix tables 5.1 Yerleşim yerine göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, Physical or sexual violence by place of residence, İBBS 1. Düzeye göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, Physical or sexual violence by SR Level 1, Yaş gruplarına göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, Physical or sexual violence by age groups, Refah düzeyine göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, Physical or sexual violence by welfare levels, Eğitim durumuna göre fiziksel veya cinsel şiddet yaygınlığı, Physical or sexual violence by education level, Cinsiyet ve suç türüne göre suç mağduru, Number of victims by sex and crime type, Ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlü ve tutuklu sayısı, Number of convicts and arrested persons in prisons, Suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Convicts received into prison by type of crime, Yoksulluk 6. Poverty Grafik 6.1 Hanehalkı fertlerinin cinsiyete göre yoksulluk oranları, Hanehalkı fertlerinin eğitim durumuna göre yoksulluk oranları, 2009 Tablolar 6.1 Hanehalkı fertlerinin cinsiyetine ve eğitim durumuna göre yoksulluk oranları, Graph Poverty ratios of the household members by sex, Poverty ratios of the household members by educational status, 2009 Tables Poverty rates according to educational status of the household members, VIII

9 Contents İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Page CONTENTS 7. Seçilmiş meslekler 7. Selected occupations Grafik Graph 7.1 Cinsiyet ve eğitim seviyesine göre öğretmen oranı, The proportion of teacher by sex and educational level, Gazete ve dergilerde çalışan personelin cinsiyete göre dağılımı, Distribution of working for newspapers and magazines, Cinsiyete göre büyükelçi oranı, Proportion of ambassador by sex, Cinsiyete göre cumhuriyet savcısı oranı, Proportion of public prosecutor by sex, Cinsiyete göre hakim oranı, Proportion of judge by sex, Cinsiyete göre polis oranı, Proportion of police by sex, Cinsiyete göre üst düzey memur oranları, Proportion of high level civil servants by sex, Ek tablolar Appendix tables 7.1 Akademik ünvanlarına göre yükseköğretimde görevli öğretim üyeleri, Number of teaching staff by academic title, Eğitim seviyesine göre öğretmen sayıları, Number of teacher by level of education, Yaygın eğitim kurumuna göre öğretmen sayısı, Number of teachers by training institutions, Cinsiyete göre savcı, hakim sayısı ve oranı, Number and proportion of public prosecutors and judges by sex, Cinsiyete göre polis sayısı ve oranı, Number and proportion of police officers by sex, Gazete ve dergilerde çalışan personelin cinsiyete göre dağılımı, Distribution of staff working for newspapers and magazines by sex, Cinsiyete göre büyükelçi sayısı ve oranı, Number and proportion of ambassadors by sex, Cinsiyete göre üst düzey memur ve personel sayıları, High level civil servants and contract officers by sex, Cinsiyete göre rektör sayısı ve oranı, Number and proportion of the rector of universities by sex, Cinsiyete göre Merkez Bankası meclis üye sayısı, Number of council members of the Central Bank, Siyasal Yaşam 8. Political life Grafik Graph 8.1 Seçilmiş ülkelere göre kadın milletvekili oranı, Proportion of female deputies by selected countries, Kadın milletvekili oranı, Proportion of female deputies, Yerel yönetimlerdeki kadın oranı, Proportion of females in local governments, Tablo Table 8.1 Cinsiyete göre bakan sayısı, Number of ministers by sex, Ek tablolar Appendix tables 8.1 Seçim yılı ve cinsiyete göre milletvekili sayısı ve oranı, Number and proportion of deputies by the election year and sex, Cinsiyete göre bakan sayısı, Number of ministers by sex, Seçim yılı ve cinsiyete göre yerel yönetimlerdeki kişi sayısı ve oranı, 1999,2004, Number of persons and proportion in local goverments by the election year and sex, 1999,2004, OECD ülkelerinde cinsiyete göre bakan oranı, Proportion of ministers at OECD country by sex, , ,2012 Ek 1. İlgili bilgilere ulaşmak için To reach the related information IX

10 Simge ve Kısaltmalar Symbols and Abbreviations Simge ve Kısaltmalar Symbols and Abbreviations Bilgi yoktur - There is no information Bilgi mevcut değil.. Data not avaliable Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK-TurkStat Turkish Statistical Institute İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması IBBS- NUTS Nomenclature of Territorial Units for Statistics Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Sağlık Bakanlığı SB The Ministry Of Health HÜNEE Hacettepe University Institute Of Population Studies Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ASPB Ministry of Family and Social Policy Milli Eğitim Bakanlığı MEB The Ministry Of National Education Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü KSGM Directorate General On The Status Of Women Yaşam Memnuniyeti Araştırması YMA Life Satisfaction Survey ADNKS- Address Based Population Registration Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ABPRS System Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi MERNİS The Central Population Admiinistration System X

11 Explanation Açıklama AÇIKLAMA 1. Amaç Bu yayın, kadın ve erkek arasındaki sosyal, ekonomik ve kültürel konularda eşitsizliği vurgulayan göstergeleri ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır. 2. Kapsam Yayın, zaman serisi oluşturacak biçimde mevcut en son yıl verilerini içermekte olup, Türkiye, Kent, Kır, İBBS 1. Düzey (12 bölge) İBBS 2. Düzey (26 bölge), İBBS 3. Düzey (81 il) göstergelerini kapsamaktadır. 3. Veri Kaynakları ve Tarihçe Yayında yer alan veriler, kurumun ilgili birimlerinden ve çeşitli kamu kurum ve kuruluşların ve üniversitelerin idari kayıtları ve anketlerinden yararlanılarak derlenmiştir. Genel Nüfus Sayımları: Ülkemizde ilk nüfus sayımı 1927 yılında gerçekleştirilmiştir. Daha sonraki nüfus sayımları 1935 ile 1990 yılları arasında düzenli olarak sonu 0 ve 5 ile biten yıllarda uygulanmıştır yılından sonra ise nüfus sayımının sonu 0 ile biten yıllarda uygulanması kanunla belirlenmiş ve bu kapsamda en son 2000 yılında 14. genel nüfus sayımı gerçekleştirilmiştir. Nüfus sayımları; -Ülkemizdeki nüfusun dağılımı ve niteliklerinin zaman içindeki değişiminin izlenmesinde, -En küçük yerleşim yeri düzeyinde bilgi ihtiyacının karşılanmasında, -Plan ve programların uygulanmasında ve -Nüfus büyüklüğüne bağlı olan kanunların (belediye olma, milletvekili dağılımı, belediyelerin İller Bankası ndan pay alması, vb.) yürütülmesinde kullanılmaktadır. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS): Yerleşim yerleri nüfus bilgilerinin güncel olarak tutulması ve nüfus hareketlerinin düzenli olarak izlenebilmesi için 2007 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) kurulmuştur. Ülke sınırları içerisinde ikamet eden Türkiye EXPLANATION 1. Purpose This publication has been prepared for the social, economic and cultural issues that would make visible the female and male inequality in order to emphasize. 2. Coverage The publication includes times series to create the latest available data and covers Turkey, Urban, Rural, SR Level 1 (12 regions), SR Level 2 (26 regions) and SR Level 3 (81 provinces). 3. Data Sources and History The data has been collected in this publication by surveys and administrative registers from the various institutions and organizations and universities. Population Censuses: The first population census in Turkey was realized in The next population censuses were carried out between 1935 and 1990 regularly, in years ending with 0 and 5. After 1990, population censuses have been decided to be carried out in years ending with 0 by a law and this regard, the 14. population census was conducted in Population censuses are used for; -Monitoring the change in distribution and characteristics of population by time, -Providing the information needed at smallest administrative division level, -Appliying plans and programs and -Executing laws that are related with population size (becoming municipality, provincial distribution of parliament deputies, share of allowance of municipalities from the General Budget, etc.). Adress Based Population Registration System (ABPRS): Address Based Population Registration System (ABPRS) was established in 2007 by matching information on place of usual residence of Turkish citizens and foreigners residing within the borders of the XI XI

12 Açıklama Explanation Cumhuriyeti vatandaşları ile yabancı uyruklu kişilerin ikamet adres bilgileri, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları için T.C. kimlik numarası kullanılarak MERNİS veri tabanındaki nüfus kütükleri ile eşleştirilmiştir. Bu sistemden, yerleşim yerlerine göre nüfus büyüklüğü ve nüfusun temel nitelikleri yıllık olarak üretilerek kullanıcıya sunulmaktadır. Nüfus ve Konut Araştırması (NKA): Nüfus ve Konut Sayımları, nüfusun ve ikamet edilen konutların temel nitelikleri hakkında coğrafi anlamda detaylı bilgi sağlayan kapsamlı çalışmalardır. Birleşmiş Milletler, nüfus ve konut konusunda ülkelerarası karşılaştırılabilir istatistikler elde edilmesi amacıyla sonu 0 ile biten ve bu yıllara yakın yıllarda ülkelerin nüfus ve konut sayımı yapmalarını önermektedir. Türkiye İstatistik Kurumu, idari kayıtlara dayalı geniş kapsamlı bir örnekleme araştırması olarak planladığı nüfus ve konut araştırmasını, Avrupa Birliği ne üye ülkelerle uyumlu bir şekilde 2011 yılında gerçekleştirmiştir Nüfus ve Konut Araştırması (NKA), 2 Ekim 2011 tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim - 31 Aralık 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Nüfus ve Konut Araştırması ile, ülkemizdeki idari kayıtlardan ve hanehalkı araştırmalarından yerel düzeyde elde edilemeyen; nüfusun demografik, sosyal ve ekonomik nitelikleri ile bina ve konutlara ilişkin bilgilerin elde edilmesi amaçlanmıştır. Demografik İstatistikler: Doğum, ölüm, evlenme, boşanma ve intihar istatistikleri MERNIS veri tabanından elde edilen idari kayıtlarından derlenmektedir. country, with the population registers in MERNIS data database using the Turkish Republic identification numbers for Turkish citizens. From this system, population size by localities and characteristics of population are produced and disseminated to the users annually. Population and Housing Census (PHC): Population and Housing Censuses are comprehensive studies providing detailed information on the basic characteristics of population and residence houses at lower geographic levels. In order to obtain comparable statistics on the subject of population and housing, United Nations recommends countries to carry out population and housing censuses each year ending with 0 or a year close to it. Turkish Statistical Institute (TurkStat) carried out the population and housing survey in 2011 in accordance with European Union member countries as a comprehensive sample survey which was based on administrative registers. In the census, the reference date was 2nd October The field application was carried out between 3 October and 31 December With Population and Housing Census (PHC), collecting information regarding the demographic, social and economic characteristics of the population and buildings and houses that cannot be obtained at local levels from administrative registers and household surveys. Demographic Statistics: Birth, death, marriage, divorce and suicide statistics are compiled from administrative registers based on MERNIS. 4. Tanım ve Kavramlar 4. Definitions and Concepts 4.1 Nüfus ve Demografi 4.1 Population and Demography XII Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlamış) olduğu yaştır. Ortanca yaş: Nüfusu oluşturan kişilerin yaşları, küçükten büyüğe doğru sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Buna göre, nüfusun yarısı bu yaştan küçük diğer yarısı da bu yaştan büyüktür. Cinsiyet oranı: Her 100 kadın için erkek sayısıdır. Age: Completed age of the person. Median age: The age of the person in the middle when all the persons in the population are arranged in ascending order. In this aspect, half of the population is younger than this age and half of it is older than this age. Sex ratio: The number of males per 100 females. XII

13 Explanation Açıklama Toplam yaş bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukarı yaş gruplarındaki kişi sayısıdır. Genç bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 yaş grubundaki kişi sayısıdır. Yaşlı bağımlılık oranı: yaş grubundaki her 100 kişi için 65 ve daha yukarı yaş grubundaki kişi sayısıdır. Daimi ikametgâh: 12 ay ve daha uzun süredir oturulan veya toplam 12 ay ve daha uzun süreyle oturulma niyetinde olunan adrestir. Yerleşim yerleri arası göç: İl merkezi, ilçe merkezi ve belde- köyler arasında göç eden nüfus olarak tanımlanmıştır. Aynı il içinde büyükşehir merkezine bağlı ilçe merkezleri arasındaki göç kapsam dışıdır. İl içi göç: Bir il içindeki (büyükşehir ilçe merkezleri hariç) yerleşim yerleri arasındaki hareketliliktir. İller arası göç: İller arasındaki göçü kapsamaktadır. Yerleşim yeri ve iller arası göç arasındaki fark, aynı il içinde yerleşim yerleri arasındaki hareketliliği vermektedir. Hanehalkı: Aralarında akrabalık bağı bulunsun ya da bulunmasın aynı konutta yaşayan bir veya birden fazla kişiden oluşan topluluktur. Canlı doğum: Çocuğun doğduğu andan itibaren en az birkaç dakika yaşadığı, ağlama, nefes alma ve hareket etme gibi hayat belirtileri gösterdiği doğumdur. Toplam doğurganlık hızı: Bir kadının, doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) yaşayacağı ve belirli yaşa özel doğurganlık hızını takip edeceği varsayımı altında doğurabileceği ortalama canlı doğan çocuk sayısıdır. Kaba doğum hızı: Belli bir yıl içinde her nüfus başına düşen doğum sayısıdır. Total age dependency ratio: The number of persons at 0-14 and 65 and over age groups per 100 persons at age group. Youth dependency ratio: The number of persons at 0-14 age group per 100 persons at age group. Elderly dependency ratio: The number of persons at 65 and over age group per 100 persons at age group. Usual residence: The address that have been lived in for 12 months or more, or is planned to be lived in for 12 months or more. Migration between localities: It is defined as the population who migrated between province centers, district centers and towns- villages. The migration movements between the districts centers of the same metropolitian municipality are not covered. Migration within province: It is the movement between the localities within a province (district centers of metropolitian municipalities are not covered). Migration across provinces: It covers the movements across provinces. Difference between migration across localities and provinces gives the movement across localities within the same province. Household: One person or group of persons with or without a family relationship who live in the same dwelling. Live birth: The births where the child lives at least a few minutes and shows evidence of life like crying, breathing or moving. Total fertility rate: The average number of life births that a woman would have under the assumption that she survived to the end of her reproductive life (15 to 49 years of age) and bore according to a given age specific fertility rate. Crude birth rate: The number of births per population in a given year. XIII XIII

14 Açıklama Explanation Genel doğurganlık hızı: Belli bir yıl içinde yaş grubunda her kadın başına düşen doğum sayısıdır. Yaşa özel doğurganlık hızı: Belli bir yaş grubunda kadın başına düşen ortalama canlı doğan çocuk sayısıdır. Adölesan doğurganlık hızı: Belli bir yıl içinde yaş grubunda her kadın başına düşen doğum sayısıdır. Evlenme: Türk Medeni Kanunu na göre evlenmeye ehil erkek ve kadının, yetkili kanuni merci önünde yapmış oldukları çift taraflı bir akittir. Ortalama ilk evlenme yaşı: Belli bir yıl içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme yaşıdır. Boşanma: Erkek ile kadının, yeni bir evlenme yapacak şekilde hukuki bir kararla evliliklerini tamamen sona erdirmeleridir. Kaba boşanma hızı: Belli bir yıl içinde her 1000 nüfus başına düşen boşanma sayısıdır. İntihar: Psikolojik olarak rahatsız olan kişinin istemli olarak yaşamına son vermesi olup kendisine yönelik bir saldırganlık halidir. Kaba intihar hızı : Belli bir yıl içinde her nüfus başına düşen intihar sayısıdır. Ölüm: Canlı doğum olayı gerçekleştikten sonraki herhangi bir zamanda, yaşamsal fonksiyonların tamamen yitirilmesidir. General fertility rate: The number of births per females in age group in a given year. Age specific fertility rate: The average number of live births per certain age group of a woman. Adolecent fertility rate: Adolescent fertility rate is the number of births per females ages in a given year. Marriage: In accordance with the Turkish Civil Code, is a contract made between a man and woman to live together, sanctioned by a legal authority. Mean age at first marriage: It is the average age at marriage of couples getting married firstly in a given year. Divorce: A final legal dissolution of a marriage, that is, the separation of husband and wife by a judicial decree which confers on the parties the right to civil remarriage. Crude divorce rate: The number of divorces per inhabitants in a given year. Suicide: Suicide seen in a person having psychological problems, is a situation of aggression which is ended by killing himself voluntarily. Crude suicide rate: The number of suicides per inhabitants in a given year. Death: Death is the permanent disappearance of all evidence of life at any time after live birth has taken place. 4.2 Sağlık 4.2 Health Doğuşta beklenen ömür süresi (yıl): Yeni doğmuş bir bireyin yaşamı boyunca belirli bir dönemdeki yaşa özel ölümlülük hızlarına maruz kalması durumunda yaşaması beklenen ortalama yıl sayısıdır. Tütün: Sigara, sarma sigara, pipo, puro ve nargile gibi tütün ve tütün mamullerini kapsamaktadır. Expectation of life at birth: It is the average number of years an infant is supposed to live having been exposed to age specific mortality rates at certain periods all through his/her life. Tobacco: Covering tobacco products such as manufactured cigarette, hand rolled cigarette, pipe, cigar and water pipe. XIV XIV

15 Explanation Açıklama Halen tütün kullanan: Kasım 2008 tarihi itibari ile tütün kullananları kapsamaktadır. Hergün ve ara sıra kullanan bu kapsamda değerlendirilmektedir. Hiç tütün kullanmayan: Kasım 2008 tarihine kadar hayatları süresince hiç tütün kullanmayanları kapsamaktadır. Vücut Kitle İndeksi (VKİ): Vücut kitle indeksi, vücut ağırlığının (kg), boy uzunluğunun metre cinsinden karesine bölünmesiyle hesaplanır. Düşük Kilolu : VKİ < 18,50 Normal Kilolu : 18,50 VKİ < 25,00 Fazla Kilolu : 25,00 VKİ < 30,00 Obez : VKİ 30,00 Current smoker: Covering daily or less than daily tobacco users in November Non-smoker: Until November 2008, individuals who never smoke in their life. Body Mass Index (BMI): Body mass index is calculated by dividing weight (kg) by the square of height in meters. Underweight: BMI < 18,50 Normal Weight: 18,50 BMI < 25,00 Overweight: 25,00 BMI < 30,00 Obese: BMI 30, Eğitim 4.3 Education Net okullaşma oranı: İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. Brüt okullaşma oranı: Herhangi bir eğitim seviyesindeki toplam okula gidenlerin, teorik nüfus içindeki toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. Okur-yazar olmayan: Herhangi bir öğrenin kurumuna hiç gitmemiş ve herhangi bir şekilde okuma-yazma öğrenmemiş olan nüfusu kapsar. Okulöncesi eğitim: İsteğe bağlı olarak zorunlu ilköğretim çağına gelmemiş 3 5 yaş grubundaki çocukların eğitimini kapsar. İlkokul: İlkokullarda 5 yıllık zorunlu eğitim uygulanmaktadır. İlköğretim: tarihinde çıkan 4306 sayılı yasa ile 1997/ 98 öğretim yılından itibaren 8 yıllık kesintisiz zorunlu ilköğretime geçilmiştir. Bu okulları bitirenlere ilköğretim diploması verilmektedir. İlköğretim 6-13 yaş grubundaki çocukların eğitimini kapsamaktadır. Net schooling ratio: It is obtained by dividing the number of students of a theoretical age group enrolled in a specific level of education by the population in that age group. Gross schooling ratio: It is obtained by dividing the number of students enrolled in a specific level of education by the population in that level s theoretical age group. Illiterate population: The person who was absent from school or who know how to illiterate. Pre-primary education: Pre-primary education involves the education of children in the age group of 3-5 who have not reached the age of compulsory primary education, on an optional basis. Primary school: In primary schools 5 years compulsory education. Primary education: With the Public Act no.4306 published on , from 1997/ 98 education year on 8 year continuous compulsory education is applicable. Primary education is free at state schools. Primary education diplomas are awarded to the graduating students. Primary education involves the education and training of children in the age group of 6 to 13. XV XV

16 Açıklama Explanation Ortaöğretim: İlköğretime dayalı, en az üç yıllık genel, mesleki ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar. Yükseköğretim: Ortaöğretime dayalı, en az iki yıllık yüksek öğrenim veren eğitim kurumlarının tümünü kapsar. Yükseköğretim kurumları; üniversiteler, fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuarlar, meslek yüksek okulları, uygulama ve araştırma merkezleridir. Yüksek Lisans: Yükseköğrenimden sonra eğitim alanında alınan bilimsel uzmanlık derecesidir. Doktora: Yüksek lisans eğitiminden sonra yapılan ihtisas alan eğitimidir. Secondary education: Includes all education institutions of general or vocational and technical character of at least three years following primary education. Higher education: Higher education comprises of the education institutions at every stage based on secondary education with the term of at least two years. Higher education institutions; universities, faculties, institutes, higher schools, vocational higher schools, conservatories, research and application centers. Master: Population who are studied higher education of field after higher education. Doctorate: The education who are studied to be a qualified specialist after master. 4.4 İşgücü ve Kazanç 4.4 Labour Force and Earnings İşgücü: İstihdam edilenler ile işsizlerin oluşturduğu tüm nüfusu kapsar. İşgücüne katılma oranı: İşgücünün kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. İstihdam: Aşağıda yer alan işbaşında olanlar ve işbaşında olmayanlar grubuna dahil olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki tüm nüfus istihdam edilen nüfustur. İşsiz: Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan (kâr karşılığı, yevmiyeli, ücretli ya da ücretsiz olarak hiç bir işte çalışmamış ve böyle bir iş ile bağlantısı da olmayan) kişilerden iş aramak için son üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan tüm kişiler işsiz nüfusa dahildirler. İşbaşında olanlar: Yevmiyeli, ücretli, maaşlı, kendi hesabına, işveren ya da ücretsiz aile işçisi olarak referans dönemi içinde en az bir saat bir iktisadi faaliyette bulunan kişilerdir. Labor force: Comprises all employed and unemployed persons. Labour force participation rate: Indicates the ratio of the labour force to non-institutional working age population. Employment: Comprises all the non-institutional working age population who are included in the persons at work and not at work described below. Persons unemployed: The unemployed comprises all persons 15 years of age and over who were not employed during the reference period had used at least one channel for seeking a job during the last three months and were available to start work within two weeks. Persons at work: Persons economically active during the reference period for at least one hour as a regular employee, casual employee, employer, self employed or unpaid family worker. XVI XVI

17 Explanation Açıklama İşbaşında olmayanlar: İşi ile bağlantısı devam ettiği halde, referans haftası içinde çeşitli nedenlerle işinin başında olmayan kendi hesabına ve işverenler istihdamda kabul edilmektedir. İstihdam oranı: İstihdamın, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. İşsizlik oranı: İşsiz nüfusun işgücü içindeki oranıdır. İşgücüne dâhil olmayanlar: İşsiz veya istihdamda bulunmayan kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfustur. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar: Çeşitli nedenlerle bir iş aramayan, ancak 2 hafta içinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişidir. İş bulma ümidi olmayanlar: Daha önce iş aradığı halde bulamayan veya kendi vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. Persons not at work: All self-employed and employers who have a job but not at work in the reference week for various reasons are considered as employed. Employment rate: Employment rate is the ratio of employed persons to the non-institutional working age population. Unemployment rate: Unemployment rate is the ratio of unemployed persons to the labour force. Persons not in labour force: Includes persons who are neither unemployed nor employed and 15 years of age and over. Not seeking a job but available to start a job: These are the persons who did not look for a job with different reasons, but were available for work within 2 weeks. Discouraged workers: These are the persons who were available to start a job but were not seeking because had looked for before, but were not able to find or those believe that could not find a job with his/her qualifications. Diğer: Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. Mevsimlik çalışanlar: Mevsimlik çalışması nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Other: These were the persons who were not seeking a job for reasons such as being seasonal workers, busy with household chores, student, property income earner, retired, or disabled, but available to start a job. Seasonal workers: Persons were not seeking a job and were not available for work because of being seasonal workers. Ev işleriyle meşgul: Kendi evinde ev işleriyle meşgul olması nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Öğrenci: Bir öğrenim kurumuna devam etmesi nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Household chores: Persons not seeking a job and were not available for work because of doing household chores. In education or training: Persons not seeking a job and were not available for work because of attending regular school or training. Emekli: Bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli olduğu için iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Retired persons: Persons not seeking a job were not available for work because of being retired. TurkStat, Gender Statistics, XVII 2013 XVII

18 Açıklama Explanation Çalışamaz halde: Bedensel özür, hastalık veya yaşlılık nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. Aylık ücret: Brüt temel ücret ve maaş ödemeleri ile her ay yapılan ücret niteliğindeki diğer düzenli ödemeleri ve fazla çalışma ödemelerini kapsar. İşveren tarafından ücretli maaşlı çalışanlara referans yılında yapılan bu kapsamdaki ödemelerin aylık ortalamasıdır. Kazanç: Brüt temel ücret ve maaş ödemeleri ile ücret niteliğindeki düzenli ödemeleri (her ay yapılan ikramiye, sosyal yardım vb.) fazla çalışma ödemelerini, düzensiz ödemeleri (her ay yapılmayan ikramiye, prim vb.) ve ayni yardım ödemelerini kapsar. Cinsiyetler arası ücret farkı: Bu fark (erkeklerin yıllık ortalama brüt ücret geliri- kadınların yıllık ortalama brüt ücret geliri)/ (erkeklerin yıllık ortalama brüt ücret geliri)*100 şeklinde hesaplanmaktadır. Disabled, old or ill: Persons not seeking a job and were not available for work because of being disabled, ill or elderly. Other: Persons not seeking a job and were not available for work because of family or personal reasons or other reasons. Monthly wage: Include the sum of basic gross wages, over time payments and other regular payments paid to employees. The monthly wage is the monthly average of these kind of payments made to employee by employer in the reference year. Earnings: Includes; gross basic wage and salary payments, regular payments in the form of the wage, overtime payments, irregular payments (bonuses and premiums etc. not paid regularly) and payments in kind. Gender pay gap: This rate when computed is ( Annually average gross wage (TL) of males- Annually average gross wage (TL) of females)/ Annually average gross wage (TL) of males* Şiddet 4.5 Violence Şiddet: İster kamusal, isterse özel yaşamda meydana gelsin, kadına fiziksel, cinsel ve psikolojik acı ve ızdırap veren veya verebilecek olan cinsiyete dayalı bir eylem veya bu tür eylemle tehdit etmektir. Fiziksel şiddet: Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik; tokat atma ya da bir şey fırlatma, itme, tartaklama ya da saç çekme, yumruklama ya da bir cisimle vurma, tekmeleme, sürükleme ya da dövme, boğazını sıkma ya da bir yerini yakma, bıçak, silah gibi aletlerle tehdit etme ya da bunları kullanma. Cinsel şiddet: Eşi veya birlikte olduğu kişi(ler) tarafından kadına yönelik; zorla cinsel ilişkiye girme, kadının istememesine rağmen korkudan cinsel ilişkiye girmesi, cinsel olarak aşağılayıcı ya da küçük düşürücü eylemlere zorlanma. Violence: Violence is a gender sensitive act or threaten to act in a way that would give physical, sexual or psychological pain or suffering either in public or in private life. Physical violence: Against women by husband or spouse(s), slapped her or threw something at her that could hurt her, pushed or shoved her or pulled her hair, hit her with his fist or something else that could hurt her, kicked her, dragged her or beat her up choked or burnt her on purpose, threatened to use or actually used a gun, knife or other weapon against her. Sexual violence: Against women by husband or spouse(s), physically forced her to have sexual intercourse when she did not want to, had sexual intercourse when she did want to because she was afraid of what he might do otherwise, forced her to do something that she found degrading or humiliating. XVIII XVIII

19 Explanation Açıklama 4.6 Yoksulluk 4.6 Poverty Yoksulluk: İnsanların temel ihtiyaçlarını karşılayamama durumudur. Yoksulluğu dar ve geniş anlamda olmak üzere iki türlü tanımlamak mümkündür. Dar anlamda yoksulluk, açlıktan ölme ve barınacak yeri olmama durumu iken, geniş anlamda yoksulluk, gıda, giyim ve barınma gibi olanakları yaşamlarını devam ettirmeye yettiği halde toplumun genel düzeyinin gerisinde kalmayı ifade eder. Mutlak yoksulluk: Hanehalkı veya bireyin yaşamını sürdürebilecek asgari refah düzeyini yakalayamaması durumudur. Bu nedenle, mutlak yoksulluğun ortaya çıkarılması, bireylerin yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan minimum tüketim ihtiyaçlarının belirlenmesini gerektirir. Mutlak yoksul oranı, bu asgari refah düzeyini yakalayamayanların sayısının toplam nüfusa oranıdır. Poverty: The situation in which people can not meet their basic needs. It is possible to define poverty in two ways, narrow and broad meanings. While the poverty in a narrow meaning is the state of hunger and not having a shelter, the poverty in a broad meaning is the state in which although the food, clothing and housing opportunities are enough to live, the living standards are quite below the level of the general society. Absolute poverty: The absolute poverty is the situation in which a household or an individual can not reach the welfare sufficient to continue their lives. Therefore, it is necessary to find out the absolute poverty and determine the minimum needs of individuals to ensure them continue their lives. The rate of absolute poverty is the ratio of those who can not reach this welfare level to the total population. 4.7 Seçilmiş Meslekler 4.7 Selected Occupations Yazılı medya: Gazete ve dergi kuruluşlarını içermektedir. Print media: Print media statistics are obtained from newspapers and magazine enterprises through our regional offices. 4.8 Siyasal Yaşam 4.8 Political Life Milletvekili: 2839 sayılı Milletvekili Kanunu nun 3. maddesi 4125 Sayılı Kanun un 8. maddesi ile değiştirilerek, 450 olan milletvekili sayısı, 1995 Milletvekili Genel Seçimi nde 550 ye çıkarılmıştır. Deputies: The number of representatives has been increased to 550 from 450 in 1995 by changing the article 3 of the Law No on General Election with the article 8 of the Law No Yerel yönetimler: Ulusal sınırlar içerisindeki değişik büyüklüklerdeki topluluklarda yaşayan insanların, ortak ve yerel nitelikteki gereksinimlerini karşılamak amacıyla kurulan ve hukuk düzeni içerisinde oluşturulmuş olan anayasal kuruluşlardır. Belediye Başkanı: Ülkemizde yer alan belediye kurumlarının en yüksek kademedeki yöneticisi ve tüzel kişiliğinin temsilcisidir. Local governments: It refers collectively to administrative authorities over areas that are smaller than a state. Mayor/Mayoress: A mayor is the highest ranking officer in the municipal government of town or a large urban city. TurkStat, Gender Statistics, XIX 2013 XIX

20 Açıklama Explanation XX Türkiye de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Gelişimi ve Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarının kuramsal altyapısında, cinsiyet (sex) ile toplumsal cinsiyet (gender) arasındaki ayrım kullanılmaktadır. cinsiyet kavramı, kadınlar ile erkekler arasındaki evrensel biyolojik farklılıklara atıfta bulunurken toplumsal cinsiyet kavramı, kadınlarla erkekler arasındaki toplumsal ilişkileri belirli bir bağlama göre tanımlamakta, erkeklerle kadınlar ve erkek çocuklarıyla kız çocukları arasındaki ilişkiye ve bu ilişkinin sosyal olarak nasıl kurulduğuna değinmektedir. Bu nedenle toplumsal cinsiyetin getirdiği roller dinamiktir ve içeriği zamana ve yere göre değişmektedir. Toplumsal cinsiyet ilişkileri, hayatın birçok alanında erkeklerin daha baskın olduğu, kadınların genellikle ikinci plana itildiği eşit olmayan güç ilişkisi içermektedir. Erkekler ve erkeklere atfedilen işlevlere ve görevlere verilen değer, birçok açıdan kadınlara ve kadınlara atfedilen işlevlere ve görevlere verilen değerden daha büyüktür. Türkiye de Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Gelişimi Türkiye de başta Anayasa olmak üzere tüm yasalarda kadın erkek eşitliği güvence altına alınmıştır. Türkiye Cumhuriyetinin kurulduğu 1923 yılını izleyen ilk 10 yılda yapılan reformlar, kadının yurttaşlık hakkını kazanmasının yanında Türk toplumunun yeniden yapılanmasını sağlamıştır Tevhidi Tedrisat Kanunu ile eğitim tek sistem altına toplanarak kadınlara erkeklerle eşit eğitim imkânları sağlanmıştır Türk Medeni Kanunu ile kadının sosyal hayatı çağa uygun olarak yeniden düzenlenmiş ve kadına temel haklar verilmiştir Yerel yönetimlerde seçme ve seçilme hakkına sahip olmuştur Milletvekili seçme ve seçilme hakkına sahip olmuştur yılında yapılan genel seçimlerde TBMM ne 18 kadın milletvekili seçilmiştir Yasal evlenme yaşı, kadınlar için 15 e, erkekler için 17 ye düşürülmüştür Kürtaj büyük ölçüde serbest bırakılmıştır. Development of Gender Equality in Turkey and Summary of Gender Equality Policies Gender Equality In the more theoretical context of gender equality policies, the distinction between sex and gender is used. Sex refers to the universal biological distinctions between men and women, while gender is the social translation of these distinctions. The concept of gender is used to identify the social relations between men and women in a specific context. This means that the content of these concepts differs, depending on place and time. It refers to the relationship between men and women, boys and girls, and how this is socially constructed. Gender roles are dynamic and change over time. Gender relations contain an unequal power relationship with male domination and female subordination in most spheres of life. Men and the tasks, functions and values attributed to them are valued in many aspects higher than women and what is associated with women. Development of Gender Equality in Turkey The background of gender equality policies in Turkey is constituted by the Republican reforms. In the years following the foundation of the Republic in 1923, a modern state structure was formed on one hand and an extensive social transformation was realized on the other, with the reforms made in the faith that full equality between women and men should be established Educational institutions were gathered together within one single system and women and men were provided with equal educational opportunities With the Turkish Civil Code, the social life of women was regulated in a manner more appropriate to the times and women were granted fundamental rights Having been entitled to elect and be elected in local authorities Turkish women were granted in 1934 the right to elect and be elected as members of the Turkish Grand National Assembly women elected to the parliament in The legal marriage age is 18 for men was reduced to 17 for men and 15 for women in Abortion is released. XX