Geleneksel Göstergeler:Birbirinden. bağımsız amaçlara ne derece ulaşabildiğimizin göstergesi

Transkript

1 Gösterge

2 Gösterge Arapça da yön işareti Durum tesbiti Değişimin ölçümü Ölçme yeni bir şey değil ancak koyduğumuz bir hedefe (amaca) ne kadar yaklaştığımız konusunda bizi bilgilendirdiği ölçüde anlamlı

3 Geleneksel Göstergeler:Birbirinden bağımsız amaçlara ne derece ulaşabildiğimizin göstergesi Çevresel Ekonomik Toplumsal Su kalitesi Üretim-Kar Eğitim Hava kalitesi Fiyatlar Sağlık Taşıma Kapasitesi Doğal kaynaklar Ara mallar, Fiziki sermaye İstihdam Yoksulluk Suç

4 Farklı amaçların birbiri ile uyumlaştırılması gereği Çevresel Ekonomik Toplumsal

5 GSYIH-GSMH-Ekonomik refah göstergesi Hesaplama yöntemi: Harcamalar cinsinden veya üretim cinsinden Çeşitli ekonomilerin karşılştırılması için ortak bir para birimi cinsiden ifadesi Satın alma paritesi ile düzeltilmesi Dezavantajları Manipulasyona açık- düşük dolar kuru ekonominizi oldugundan daha iyi gösterir Bireysel/toplumsal refah göstergesi mi? Kişi başına hesaplanırsa belki. Ama değil Büyüme oranları anlamlı mı? Yüksek büyüme oranları gerçekte ne ifade ediyor? Az gelişmiş ülkelerin büyüme oranları niye çok yüksek? Üretim yapılırken çevreye verilen zararlar dikkate alınıyormu? Bu yöndeki çabalar neler?

6 Toplumsal/sosyal amaçlarla ekonomik amaçların ne kadar uyumlaştırldığının göstergesi-insani Gelişme Endeksi Bileşik bir endeks İki sistem: sosyal-ekonomik Sosyal sistemde iki ana tema-üç gösterge: Tema: Sağlık hizmetlerine ulaşım- gösterge:doğumda yaşam beklentisi Tema: Eğitim hizmetlerine ulaşım- göstergeler: Yetişkin okur yazarlık oranı Bileşik okullaşma oranı Ekonomik sistemde bir ana tema-bir gösterge Tema: Üretim- gösterge: Reel kişi başına GSMH

7 Hesaplama yöntemi Tüm göstergeler 0-1 değerleri arasında bir değer alacak şekilde standardize ediliyor Gercekleşen değer-min değer Max değer-min deger Okullaşma oranı ile okur yazarlık oranı ağırlıklı ortalama alınarak bileşik bir gösterge olarak idfade ediliyor (okur yazarlığın agırlığı 2 kat) Üç standardize edilmiş göstergenin aritmetik ortalaması Türkiye 92. sırada

8 İyi bir endeks mi? HAYIR DEĞİL Endeks sayılarının sağlaması gereken önemli axiomatic özellikleri taşımıyor Ağırlıklar normatif değer yargılarına dayanıyor Yatay kesitde (ülkeler arası) karşılaştırmalara olanak sağlıyor ancak dikey kesitde (zaman içerinde) değişmeyi göstermiyor Çevresel sistemler ile ilişki kurmuyor DAHA İYİSİ YAPILABİLİR Mİ? EVET EKONOMİ- TEORİK YAKLAŞIM-OPTIMIZASYON TEKNIKLERI

9 Üç sistemin kesişme noktası sürdürülebilir kalkınma Sürdürülebilir kalkınma, bugünkü nesillerin ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerini tehlikeye sokmaksızın karşılayabilen kalkınmadır.

10 Dünyanın pekçok ülkesinde benzerşekilde ortaya çıkan çevre sorunlarının temelinde ekonomi ve çevre arasındaki dengesizlik yatmaktadır. İnsanoğlu bir yandan hızla gelişen bilim, teknoloji ve sanayi ile ekonomik açıdan yaşam kalitesini yükseltirken, diğer yandan da doğaya zarar vermektedir. Sürdürülebilir kalkınma, ekonomik kalkınmanın çevreye zarar vermeden sağlanması gerektiğine dikkat çeken bir kavramdır.

11 Bu yaklaşımla, doğal kaynaklar verimli kullanılarak, atıklar azaltılarak, kaynakların tekrar kullanımı sağlanarak gelecek nesillerin ihtiyaçlarına cevap verilecek ve çevrenin süreklişekilde korunması sağlanmış olacaktır.

12 Sürdürülebilir kalkınma sadece çevre korumanın ön plana çıktığı bir kalkınma anlayışını ifade etmemekte, kalkınmaya ilişkin bütün ekonomik, finansal, ticari, ve endüstriyel politikaların, büyümeyi, ekonomik sosyal çevresel açılardan sürdürülebilir kılmak amacıyla uyumlaştırıldığı bir süreç olmaktadır.

13 Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Komisyonu Sürdürülebilirlik Göstergeleri Sürdürülebilir gelişme göstergeleri sürdürülebilirlik konusunda ne kadar ilerleme kaydedildiğini, hedeflere ne ölçüde ulaşıldığını ölçmeye çalışan göstergelerdir. Çevresel, ekonomik ve sosyal yönlerden sürdürülebilir gelişmeyi sağlama yolunda karar alma sürecine yardımcı olan önemli araçlardır.

14 Göstergelerde aranan özellikler Taşıma kapasitesini gösterebilmeli temel ihtiyaçları karşılayabilmek için günde çalışılabilmesi gereken saat sayısı yenilenebilir kaynakların tüketilme hızı üretilme hızından dahamı yüksek. Dogal kaynakla stoğumuz azalıyor mu? Toplumla ilintili Politika yapıcılar ve bireylere yol gösterebilmeli Sistemler arası ilşkileri kurabilmeli Neden sonuç ilişkilerini kurabilmeli Baskı Konum Tepki Ulasim araçlarının bir yılda kattettiği toplam kilometre-baskı Hava Kalitesi (bir m3 havadaki CO2 miktarı)-konum Exhaust kontrolünden geçirilen araç sayısı-tepki İyi seçilmiş ana tema ve alt temalar

15 Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi (Environmental Sustainability Index-ESI) Bu endeks 142 dünya ülkesi için geliştirilen ve çevresel sürdürülebilirlik alanındaki ilerlemeleri ölçmeyi hedefleyen bir araçtır. Dünya Ekonomik Forumu nun Geleceğin Küresel Liderleri Çevre Çalışma Grubu, Columbia Üniversitesi Yerbilimi Bilgi Merkezi ve Yale Üniversitesi Çevre Hukuku ve Politikası Merkezi nin ortak çalışmaları ile hazırlanmaktadır.

16 Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi-Metod

17 Temalar

18 Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi-Sıralama Türkiye 70. sırada 62. Sırada 91. sırada Finlandiya 1 1 Norveç 2 2 Isveç 3 4 Kanada 4 6 İsviçre 5 7 ABD Ingiltere 91 65

19 Ne kadar iyi bir bileşik endex Insani gelişme endeksinin bütün zayıf yönleri bu endeks içinde geçerli Yatay kesitte karşılaştırma mümkün ancak dikey kesitte mümkün değil. Değişimin yönü ve hızı hakkında hiç bir şey söylemiyor.