KONDA. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması. Haziran 2015

Transkript

1 KONDA Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması Haziran 2015 (Bu rapora esas oluşturan araştırma Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi ve Mektebi Vakfı nın yürüttüğü Sosyal Medya ve Azınlıklar Projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.)

2 İÇİNDEKİLER 1. ARAŞTIRMANIN GENEL TANIMI Proje Hakkında ÖZET DEMOGRAFİ Ankete katılanların yaş, cinsiyet ve medeni durumları Katılımcıların eğitim durumu ve okul bilgisi Katılımcıların yaşadıkları şehirler ve göç bilgisi Meslekler Cemaat mensubiyeti Din/mezhep, inanç ve kimlik Din/Mezhep İnanç Durumu Kimlik - Aidiyet İNTERNET VE SOSYAL MEDYA KULLANIMI İnternet kullanımı İnternet kullanım alışkanlıkları Sosyal medya kullanımı Kullanılan sosyal medya hesapları Sosyal medyada gizlilik, görünürlük Takip edilen azınlık cemaatlerine ait gazete, dergi ve websiteleri Güvenilir haber kaynağı Sosyal medya kullanım sıklığı Sosyal Medyada İfade Özgürlüğü Sosyal Medya ve Sosyal İlişkiler ANKET FORMU DENEK PROFİLLERİ Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 2 / 42

3 1. ARAŞTIRMANIN GENEL TANIMI Bu raporun dayanağı olan araştırma, Sosyal Medya ve Azınlıklar Projesi için, KONDA Araştırma ve Danışmanlık A.Ş. tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye deki gayrimüslim azınlıkların sosyal medya kullanımı ve bu alandaki pratiklerinin ölçülmesi amacıyla yapılan ve bu rapora esas olan araştırma 30 Ocak - 17 Nisan 2015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Rapora dahil edilen 746 formun 567 si online anketlerle 179 u ise kağıt anketle toplanmıştır. Azınlık cemaatlere ulaşmak teknik açıdan zorlayıcı olduğu için online platformlardan erişemediğimiz demografi gruplarına özel okullarda, ibadethanelerde ve toplanmalarda ulaşılmaya çalışılmıştır Proje Hakkında Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi ve Mektebi Vakfı tarafından hazırlanan Sosyal Medya ve Azınlıklar projesi AB Bakanlığı nca yürütülen Sivil Toplum Diyaloğu programı kapsamında hibe almıştır. Yeniköy Vakfı projeyi Yunan Avrupa ve Dış Politikalar Kuruluşu ELIAMEP ve İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi ile birlikte yürütmektedir. Sosyal Medya ve Azınlıklar projesinin amacı Türkiye de gayrimüslim azınlıkların sosyal medyayı ne kadar ve nasıl kullandığını ve böylece sosyal medyanın azınlıkların toplumla entegrasyonunda nasıl bir rolü olduğunu araştırmak. Bu bağlamda, sosyal medyada azınlıkların karşılaştıkları hak ihlalleri, ayrımcılık ve nefret söylemi örnekleri de incelenmektedir. Sosyal Medya ve Azınlıklar projesi, sosyal medyada ifade özgürlüğünü teşvik etmek, ayrımcılık ve nefret söylemine karşı yasal düzenlemeler önermek ve gayrimüslim azınlıkların sosyal ve toplumsal katılımlarını ve eşit vatandaş konumlarını artırmak hedefleriyle yola çıkmış bir projedir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 3 / 42

4 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 4 / 42

5 2. ÖZET Nüfus demografileri, internete erişim, sosyal medya kullanım pratikleri, sosyal medya ortamlarında yaşanan ayrımcılık ve ifade özgürlüğü bölümlerinden oluşan 67 soruluk bir anket formu KONDA ekibi ile Sosyal Medya ve Azınlıklar Proje ekibi ve danışmanları tarafından hazırlanmıştır. Türkiye deki azınlıklara ulaşmak teknik açıdan zorlayıcı olduğu için online platformlardan erişemediğimiz demografi gruplarına özel okullarda, ibadethanelerde ve toplanmalarda ulaşılmaya çalışılmıştır. Ankete katılanların yüzde 43 ü kadın yüzde 57 si erkektir. Sosyal medya kullanımında kadınlar daha aktiftir. Katılımcılar genel olarak yüksek bir eğitim ortalamasına sahiplerdir. Bu tablonun oluşmasındaki etkenlerden biri de araştırma yöntemidir. Araştırma teknik olarak tüm azınlık gruplarını temsil etmemekle birlikte sosyal medyada aktif azınlıkların eğilimlerini ve tecrübelerini yansıtmaktadır. Görüş bildirerek çalışmaya katılanların yüzde 93 ü İstanbul da yaşadığını belirtmiştir. Kesin bir veri olmamakla birlikte azınlık nüfusun yüzde 90 dolaylarında İstanbul da yaşadığı bilinmektedir, bu da araştırma sonuçlarının sosyal medya kullanan azınlık nüfusu büyük oranda temsil edebileceği anlamına gelmektedir. Göç verisi bize önemli bilgiler sağlamaktadır. Katılımcıların yarısı 100 yıldır burada yani İstanbul da yaşadıklarını beyan etmişlerdir. Bir kuşak geriye gidildiğinde ise katılımcıların anne ve babalarının ortalama dörtte üçü İstanbullu dur. Araştırmada cemaatlerin gerçek oranda temsiliyeti mümkün olamamıştır. Yöntem olarak kapalı haberleşme kanalları kullanılmış ve yüz yüze yapılan anketler de ibadethanelerde, okullarda gerçekleşmiştir. Toplamda temsiliyet mümkün olmasa da araştırma verileri azınlık cemaatlerinin genel eğilimlerini yansıtmakta yeterlidir. Katılımcıların sosyal medya kullanımı yüksektir. En çok kullanılan sosyal medya aracı Facebook, 2. ve 3. olarak da Youtube ve Instagram kullanılmaktadır. Sosyal medya kullanırken duyulan ortak his tedirginliktir. Katılımcıların sadece yüzde 21 i özgürce, rahat paylaşım yaptığını beyan etmiştir. Geriye kalanlar ise kendilerini tedirginlikten hiç paylaşım yapmamaya giden bir aralıkta konumlamışlardır. Bazı katılımcılar hakaret, aşağılama, küfür ve tehdide maruz kaldıklarını beyan etmişlerdir. Sosyal medya ile ilgili yasal haklar yüzde 61 oranında bilinmemekle birlikte, katılımcıların yüzde 80 i ayrımcılığa karşı yasal düzenlemeler yapılması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu politika yapıcılar tarafından dikkate alınması gerek bir taleptir. Sosyal medya azınlık cemaati üyelerinin kendi aralarında iletişimlerini ve örgütlenme kültürünü geliştirmektedir. Daha da önemlisi bu alanın toplumun her kesimiyle iletişim kurmada önemli olduğu ve buna fayda sağladığı beyan edilmiştir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 5 / 42

6 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 6 / 42

7 3. DEMOGRAFİ 3.1. Ankete katılanların yaş, cinsiyet ve medeni durumları Cinsiyet % 0 % 50 Kadın Erkek % 100 Ankete katılan deneklerin yüzde 43 ü kadın, yüzde 57 si erkeklerden oluşmaktadır. Bu oran 323 kadın, 423 erkek deneğe karşılık gelmektedir. Anketlerin dörtte üçü online araçlardan doldurulmuştur, KONDA İnternet ve Sosyal Medya Kullanımı Araştırması na (Mayıs 2013 Barometresi) göre kadınların yüzde 49 u erkeklerin yüzde 69 u farklı sıklıklarda internete eriştiğini söylemişlerdir. Bu veriye göre erkeklerin internete erişimi kadınlardan daha yüksek olduğu için, araştırmadaki kadın katılımı eksik kalmıştır, bu da araştırmanın güvenliğini doğrular bir durumdur. Yaş % 0 % 50 % yaş yaş 44+ yaş Yaş gruplarına baktığımızda anket formunu dolduranların yüzde 25 inin yaş aralığındaki gençlerden, yüzde 37 oranında yaş aralığındaki orta yaşlılardan ve yüzde 38 oranındaki 44 yaş ve üzeri orta yaş üstü katılımcılardan oluştuğunu görüyoruz. Ankete katılanların yaş ortalaması ise 40 tır. Tüik 2013 verilerine göre ise Türkiye de ortalama yaş yaklaşık 32 dir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 7 / 42

8 Medeni durum % 0 % 50 % 100 Evli Sözlü/Nişanlı Bekar Ankete katılanların yüzde 55 i evli, yüzde 4 ü sözlü ya da nişanlı, yüzde 41 i ise bekar deneklerdir Katılımcıların eğitim durumu ve okul bilgisi Eğitim durumu % 0 % 50 % 100 Lise altı Lise Üniversite Eğitim durumuna göre deneklerin yüzde 13 ünün lise altı, yüzde 25 inin lise, yüzde 62 si de üniversite düzeyinde eğitim almışlardır. Bu dağılım Türkiye ortalamasının çok üzerindedir, denekler ankete online platformlardan katıldıkları için çoğunlukla eğitim ve gelir düzeyi yüksek, teknolojiye erişimi de fazla olan kişilere erişim sağlandığından bu rakam yukarıda çıkmıştır. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 8 / 42

9 Ebeveyn eğitim durumu Anne Baba % 0 % 50 % 100 Lise altı Lise Üniversite Deneklerin aile eğitim durumlarına baktığımızda asimetrik bir dağılım görüyoruz. Erkekler hem lise altı hem de yükseköğretim kurumlarında oransal olarak daha fazla eğitim almışlardır. Kadınlarda ise lise düzeyinde eğitim oranı daha yüksektir. Bu dağılım hem toplumsal cinsiyet rolleri ve düzeniyle hem de azınlıkların istihdam imkanlarıyla örtüşmektedir. Cemaatten olan bireylerin sadece yüzde 1,4 ü devlet kademelerinde iş imkanı bulabilmiştir, yüzde 71 i özel sektör, esnaflık ve serbest meslek gibi alanlarda istihdam edilebilmişlerdir. Devlet memuru, şef, müdür vb. Özel sektörde memur, müdür vb. İşçi Küçük esnaf / zanaatkâr /şoför vb. Tüccar/ sanayici/ iş insanı Doktor, mimar, avukat vs. (Serbest meslek) Ev kadını Lise öğrencisi Üniversite öğrencisi İşsiz, iş arıyor. Çalışamaz halde Anne Lise altı Lise Üniversite Baba Lise altı Lise Üniversite Ortaokul/lise eğitimi hangi okuldan? % 0 % 50 % 100 Cemaat vakfına ait özel okul Diğer özel okul Devlet okulu Katılımcıların yüzde 35 i cemaat vakfına ait okullarda, yüzde 37 si özel okullarda, yüzde 28 i ise devlet okullarında eğitim almışlardır. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 9 / 42

10 3.3. Katılımcıların yaşadıkları şehirler ve göç bilgisi Katılımcıların yaşadıkları şehirler Şehir Kişi sayısı Yüzde Adana 1,1 Ankara 7,9 Antalya 1,1 Çanakkale 2,3 Elazığ 2,3 Hatay 3,4 İstanbul ,1 İzmir 10 1,4 Kırklareli 1,1 Kocaeli 1,1 Mardin 3,4 Muğla 2,3 Trabzon 1,1 Yurtdışı 17 2,3 Toplam ,0 Ankete katılan deneklerin hangi şehirlerde yaşadıklarını gösteren tablo yukarıda yer almaktadır. Türkiye deki toplam azınlık nüfusun yaklaşık yüzde 90 ı İstanbul da yaşıyor. Ankete katılanlar arasında İstanbul da yaşayanların oranı ise yüzde 93,1 dir. Katılımcıları İstanbul da yaşayanlar, İstanbul dışındaki illerde yaşayanlar ve yurtdışında yaşayanlar olarak grupladığımızda aşağıdaki tablo oluşmaktadır: Şehir/Bölge Kişi sayısı Yüzde İstanbul ,4 Diğer iller 40 5,4 Yurtdışı 17 2,3 Toplam ,0 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 10 / 42

11 Yurtdışından anket doldurarak araştırmaya katılan 17 kişinin hangi ülkelerde yaşadıklarını gösteren tabloyu aşağıda görebiliyoruz: Ülke Kişi sayısı ABD 2 Avusturya 1 Fransa 3 İngiltere 1 İsrail 3 İsviçre 2 Kanada 2 Yeni Zellanda 1 Yunanistan 2 Toplam 17 Anne ve baba doğum yeri, göç hareketleri Doğum yeri Anne Baba İstanbul 53,6 48,8 Diğer iller 44,0 49,1 Yurtdışı 2,4 2,1 Toplam 100,0 100,0 Yukarıdaki tabloda anket katılımcılarının ebeveynlerinin nerede doğduklarını görebiliyoruz. Ankete katılan deneklerin yüzde 92,4 ü İstanbul da, yüzde 5,4 ü diğer illerde geriye kalanlarınsa yurtdışında yaşadıklarını önceki bölümde görmüştük. Deneklerin yaklaşık yarısı bireysel olarak veya aileleriyle İstanbul dışındaki bir şehirde doğup İstanbul a taşınmış diyebiliriz. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 11 / 42

12 Anne doğum yeri Baba doğum yeri Aşağıdaki grafikte doğrudan sorduğumuz son 100 yıl içinde siz/ailenizle göç ettiniz mi? sorusuna verilen yanıtların dağılımını göreceğiz. Göç durumu % 0 % 50 % 100 Başka bir şehirden şu anda yaşadığım şehre göç ettim/ettik. Başka bir ülkeden şu anda yaşadığım ülkeye/şehre göç ettim/ettik. 100 yıldır burada yaşıyoruz. Önceki bölümde belirttiğimiz, katılımcıların yarısının diğer illerden İstanbul a göç hareketini doğrudan verilen cevaplarda da görebiliyoruz. Tabii ki burada dikkat çekici diğer bir husus da deneklerin yüzde 51 inin 100 yıldır burada yaşıyoruz demesidir. Doğum yeri / Göç durumu İstanbul Diğer iller Yurtdışı İstanbul Diğer iller Yurtdışı % 0 % 50 % 100 Başka bir şehirden şu anda yaşadığım şehre göç ettim/ettik. Başka bir ülkeden şu anda yaşadığım ülkeye/şehre göç ettim/ettik. 100 yıldır burada yaşıyoruz. Anne ve baba doğum yerlerine bakınca gözümüze çarpan en önemli veri katılımcıların ebeveynlerinin yüzde oranında İstanbul doğumlu olması ve bu kişilerin çocuklarının 100 yıldır burada yaşadığını ifade etmesidir. Yani aslında İstanbul da yaşayan katılımcılar birkaç kuşaktır buralılardır. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 12 / 42

13 3.4. Meslekler Özel sektör çalışanı Tüccar/sanayici/iş insanı Serbest meslek sahibi Küçük esnaf / zanaatkâr İşçi Devlet memuru % 10,7 % 4,8 % 3,6 % 1,4 % 19,3 % 32,4 Ev kadını İşsiz, iş arıyor Çalışamaz halde Üniversite öğrencisi Lise öğrencisi % 8,8 % 6,3 % 1,1 % 6,0 % 5,7 % 0 % 25 % 50 Görüşülen kişilerin üçte biri özel sektör alanlarında çalışmakta, beşte biri ise ticaret ile ilgilenmektedir. Onda birlik bir kesim ise doktor, mimar, avukat gibi serbest meslek alanlarında çalışmaktadır. Yüzde 8,8 i ev kadını, yüzde 6,3 ü ise işsizdir. Devlet memuru oranı ancak %1.4'tür. Öğrenciler ise anketimize yüzde 11,7 oranında katılım göstermiştir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 13 / 42

14 3.5. Cemaat mensubiyeti Araştırmamızda katılımcıların hangi cemaate mensu olduklarını sorduk. Cemaatlerin yapısı hem etnik hem de dini değişkenlerle şekilleniyor. Aşağıdaki grafikte göreceğiniz gibi katılımcıların yüzde 34,5 i kendini Musevi, yüzde 26,9 u Ermeni, yüzde 18 i Süryani, yüzde 15 i Rum cemaatinden olarak tanımlamıştır. Musevi Ermeni Süryani Rum Diğer Katolik Süryani Katolik Ermeni Bulgar Levanten Keldani % 2,0 % 1,5 % 1,1 % 0,7 % 0,3 % 0,1 Hangi cemaate mensupsunuz? % 34,5 % 26,9 % 18,0 % 15,0 % 0 % 25 % 50 Aşağıda kişilerin cemaat mensubiyetleriyle ilgili sayısal dağılımı görebiliyoruz. Cemaat Kişi Sayısı Musevi 257 Ermeni 201 Süryani 134 Rum 112 Diğer 15 Katolik Süryani 11 Katolik Ermeni 8 Bulgar 5 Levanten 2 Keldani 1 Toplam 746 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 14 / 42

15 Araştırmaya katılan kişiler arasındaki en büyük grup Museviler (yüzde 34), ikinci büyük grup Ermeniler (yüzde 27), diğer büyük grup yüzde 18 ile Süryanilerdir. Türkiye deki azınlık cemaatlerin önemli bir kısmını Ermeni yurttaşlar oluşturuyor olsa bile bu durum araştırmamıza tam olarak yansımamış durumdadır. Musevi cemaatinin gerçek nüfüsu diğer cemaatler arasında beşte bir oranındadır. Süryani ve Katolik Süryaniler ise yüzde 22 dolaylarındadır. Araştırma için doldurulan formların 567 si herkese açık olmayan dijital haberleşme platformlarında 179 u ise bazı cemaatlerin ibadet ve toplanma günlerinde kağıt anket şeklinde uygulanmıştır. Ankete katılımı etkileyen faktörlerden en önemlileri cemaat içi iletişim ve örgütlenme gibi değişkenlerdir. Araştırmamızın cemaat temsiliyetini tam olarak sağlayamaması bu değişkenlere bağlıdır Din/mezhep, inanç ve kimlik Din/Mezhep Kendinizi ait hissettiğiniz dininiz ve mezhebiniz nedir? Ortodoks Hristiyan % 51 Musevi % 32 Ateist Katolik Hristiyan Deist-Agnostik Protestan Hristiyan Diğer % 5 % 5 % 4 % 1 % 3 % 0 % 25 % 50 Araştırmamıza katılan kişilerin yüzde 51 i kendisini Ortodoks Hristiyan, yüzde 32 si Musevi, yüzde 5 i Ateist, yüzde 5 i Katolik Hristiyan, yüzde 4 ü Deist-Agnostik, Yüzde 1 i Protestan Hristiyan, yüzde 3 ü de diğer mezheplerden olarak tanımlamıştır. Azınlık cemaatlerinden olanların yarısı Ortodoks Hristiyan, üçte biri Musevi diğerleri ise bunlardan farklı inançlara sahiptir diyebiliriz. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 15 / 42

16 İnanç Durumu İnanç durumu % 0 % 50 % 100 Dinin tüm gereklerini tam yerine getiren dindar biri Dinin gereklerini yerine getirmeye çalışan dindar biri İnançlı ama dinin gereklerini yerine getirmeyen biri Dinin gereklerine pek inanmayan biri KONDA Barometresi seri sorularından olan inanç durumu siyasi tercihler ve gündelik hayat pratikleri açısından açıklayıcı bir gruplamadır. Dinin tüm gereklerini tam yerine getiren dindar biri sofu, dinin gereklerine pek inanmayan biri ise inançsız olarak değerlendirilmektedir. Katılımcılarımızın yüzde 5 i kendini çok dindar (sofu), yüzde 30 u dindar, yüzde 46 sı inançlı, yüzde 19 u ise inançsız olarak tanımlamıştır Kimlik - Aidiyet Kültür Aile Din Meslek Etnik Köken Dil Vatan Kimliğinizi hangi 2 öge üzerinden tanımlarsınız? Anketimize katılan kişilere kimliğinizi hangi 2 öğe üzerinden tanımlarsınız? sorusunu yönelttik. Vatan, dil, etnik köken, meslek, din, aile ve kültür seçeneklerinden seçilen ikili cevapları dağıtınca yukarıdaki grafik oluştu. En yüksek oranda söylenen 3 unsur kültür, aile ve din olarak önce çıktı. Kültür, aile ve dinin en yüksek oranda söylenmesi Türkiye deki azınlıkların gerek yasal statü gerekse gündelik hayatın getirdiği bir arada durma ve örgütlenme zorunluluklarından ileri geldiğini söyleyebiliriz. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 16 / 42

17 4. İNTERNET VE SOSYAL MEDYA KULLANIMI 4.1. İnternet kullanımı Deneklerin internet kullanım sıklığına bakıldığında yüzde 1 lik bir kesim dışında tüm katılımcıların iyi birer internet tüketicisi olduğu söylenebilir. Burada en çok önce çıkan bulgu yüzde 61,5 oranında telefonumda veya önümdeki bilgisayarda sürekli açık zaten cevabıdır. İnternet kullanım oranlarının bu oranda yüksek olmasının nedeni araştırma metoduyla ilgilidir, anket formu ilk etapta online alanlarda yaygınlaştırılmaya başlanmıştır ve eksik kalınan demografilerde kağıt anketlerle okullarda ve ibadethanelerde katılımcılara ulaşılmıştır. Araştırmaya dahil edilen formların 567 si online olarak doldurulduğu için internet kullanımı bu denli yüksek çıkmıştır. Bu araştırma azınlık toplumumun tamamını temsil etmemektedir. Cinsiyet açısından bakıldığında internete erişimde süreklilik bağlamında kadın ve erkek kullanıcılar arasında fazla bir fark yok. İnternete girmemede de kadın ve erkekler arasında farkedilir bir fark yok. Telefonumda veya önümdeki bilgisayarda sürekli açık zaten Günde 3 saatten fazla Günde 2-3 saat Günde 1 saat veya daha az 2-3 günde bir Haftada bir Daha nadir Hiçbir zaman Toplam Kadın 60,3 12,2 17,2 7,8 1,3 0,3 0,6 0,3 100,0 Erkek 62,4 13,9 13,4 7,9 1,2 0,2 0,2 0,7 100,0 Tüm katılımcılar 61,5 13,1 15,0 7,9 1,2 0,3 0,4 0,5 100,0 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 17 / 42

18 4.2. İnternet kullanım alışkanlıkları İnterneti aşağıdakileri yapmak için ne sıklıkta kullanıyorsunuz? İş için kullanmak Arkadaşlarla, akrabalarla muhabbet etmek, haberleşmek Bankacılık işlemi yapmak Haberleri takip etmek Siyasi içerikli siteleri, tartışmaları takip etmek, katılmak Giyim, teknolojik ürün vs. alışverişi yapmak Film / dizi izlemek / indirmek Her zaman Sık sık Bazen Nadiren Hiçbir zaman İnternet kullanım alışkanlıklarına baktığımızda öne çıkan 4 önemli başlık görüyoruz. İş için kullanım, arkadaşlarla/akrabalarla sohbet etmek-haberleşmek, bankacılık işlemi yapmak ve haberleri takip etmek. Alışveriş, film ve dizi izlemek, siyasete katılım başlıkları yukarıdaki 4 başlıktan sonra geliyor. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 18 / 42

19 4.3. Sosyal medya kullanımı Kullanılan sosyal medya hesapları Sosyal medya hesaplarınızı ne sıklıkla kontrol edersiniz? Sürekli Her saat kontrol ederim Günde 2-3 kez Haftada 2-3 kez Sosyal medya hesabım yok. Kadınların erkeklerden yüzde 4 oranında daha fazla sürekli sosyal medya hesaplarını takip ettiğini görüyoruz. Kadınlar erkeklere oranlara daha az kullanımda bulunsalar da bu araçları daha etkin ve yoğun kullanıyorlar denebilir. Sosyal medya hesaplarınızı ne sıklıkta kullanıyorsunuz? Kadın Erkek % 0 % 50 % 100 Sürekli Her saat kontrol ederim Günde 2-3 kez Haftada 2-3 kez Sosyal medya hesabım yok. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 19 / 42

20 Kullanıcıların yüzde 85 i sosyal medya araçlarından Facebook u kullandığını, kadınların ise bu aracı daha da fazla kullandığı görülüyor. Hangi sosyal medya araçlarını kullanıyorsunuz? Facebook 85 Twitter 49 Youtube Instagram LinkedIn 32 Diğer Hangi sosyal medya araçlarını kullanıyorsunuz? Facebook Twitter Youtube Instagram LinkedIn Erkek 50 Kadın 100 Diğer sosyal medya araçlarını kullanmada da genel duruma bir parallellik gözüküyor. Facebook tan sonra Instagram, sonra Youtube sonra daha az oranda Twitter geliyor. En aşağıda da yüzde 31 oranında Linkedin kullanımı geliyor. Araştırma bulgularımız göstermektedir ki kadınlar bu sosyal mecraları erkeklere denk ya da daha fazla oranda kullanıyorlar. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 20 / 42

21 Blog açtım her gün içerik giriyorum Blog açtım ayda 1 içerik giriyorum. Blog açtım 2-3 ayda 1 içerik giriyorum. Blog açtım, duruyor. Blog açmadım. Kadın Erkek Zaten az olan bloglama faaliyetinin neredeyse yarısının kişisel bloglamalar şeklinde olduğu, siyasi ya da cemaatlerle ilgili içerik üretiminin yüzde 20 yi geçmediği, bu amaçtan çok kişisel bloglamaların öne çıktığı görülüyor. Bu içerik içinde politika ve cemaatler/ gayrı müslimler üzerine bloglama yapanları cinsiyetlerine göre ayırdığımızda erkeklerin kadınlara göre neredeyse 3 kat daha fazla bu bağlamda üretim yaptığı görülüyor. Kişisel Kültür, sanat Film, müzik Politika Cemaat, gayri muslimler Diğer Kadın Erkek Sosyal Medya kullanımında kadın ve erkek kullanıcılar arasında görülen en büyük fark burada, bloglama yapılan konular üzerinde görülmüş oldu. Bu, cinsiyetler arasında içerik üretimi bağlamında görülen en büyük farklılıklardan biridir Sosyal medyada gizlilik, görünürlük Sosyal medya da kendi ismiyle hesap açanların oranı yüzde 86. Hem takma isim hem de gerçek ismiyle hesapları olanların oranı da yüzde 12 dir. Sadece takma isim kullananların oranı ise yüzde 2 dir. Kendi sosyal medya hesaplarınızda gerçek isim mi, takma isim mi kullanıyorsunuz? % 0 % 50 % 100 Gerçek ismimle hesap açtım. Takma isim ile hesap açtım. Her ikisiyle de hesabım var. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 21 / 42

22 Gerçek isim ve takma isim kullanma eğilimiyle, sosyal medyada paylaşım yaparken hissedilen duruma verilen cevaplarla birlikte bakıldığında takma isimle kullanımda bulunanların yüzde 28,6 sının çekinceleri olduğunu, yüzde 42,9 unun da paylaşım yapmadığını görüyoruz. Özgürce paylaşım yapabiliyorum, rahatım. Bazen tedirgin oluyorum. Çekiniyorum, aslında çoğu zaman gerçek düşüncelerimi paylaşamıyorum. Paylaşım ve yorum yapmıyorum, sadece izliyorum. Gerçek ismimle hesap açtım Takma isim ile hesap açtım Her ikisiyle de hesabım var Toplam Özellikle gençler arasında ABD de yapılan çalışmalar 1 kullanıcıların tanımadıklarıyla Facebook arkadaşı olmadıklarını gösteriyordu. Aynı durum Cemaat mensupları arasında da gözlemleniyor. Erkekler kadınlara göre tanımadıklarıyla arkadaş olma eğilimine sahipler, ama bunların sayısı da yüzde 30 u geçmiyor. Facebook'ta tanımadığınız insanlarla arkadaş mısınız? Toplam Kadın Erkek % 0 % 50 % 100 Evet Hayır 1 (Boyd, D. (2014). It's complicated: The social lives of networked teens. Yale University Press.) Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 22 / 42

23 Aşağıdaki grafikte de Facebook ta tanımadığınız insanlarla arkadaş mısınız? sorusuna cemaatler göre verilen cevapları görebiliyoruz. Sırasıyla diğer cemaatler (Levanten, Keldani, Gürcü, Bulgar), Rum, Ermeni, Süryani ve Musevi cemaatlerinin yabancılarla arkadaşlık etme eğilimleri çoktan aza seyrediyor. Facebook'ta tanımadığınız insanlarla arkadaş mısınız? Toplam Rum Ermeni Katolik Ermeni Süryani Katolik Süryani Musevi Diğer % 0 % 50 % 100 Facebook arkadaşlığını tamamen cemaat içinden gerçekleşmesi çok az görülen bir durum (yüzde 5), genelde arkadaşlıklar cemaat içinden de dışından da karışık bir şekilde oluyor. Cemaat üyelerinden hiç arkadaş edinmeyenlerin oranı erkeklerde yüzde 5 ile biraz daha yüksek. Genel olarak da erkekler kadınlara göre daha yüksek oranda Facebook üzerinden cemaat dışındaki insnalarla arkadaş oluyor. Evet Hayır Facebook arkadaşlarınızın ne kadarı sizle aynı cemaatten? Toplam Erkek Kadın Hepsi Çoğu Yarı yarıya Çok azı Hiçbiri Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 23 / 42

24 Takip edilen azınlık cemaatlerine ait gazete, dergi ve websiteleri Agos Şalom Diğer Paros Marmara Apoyevmatini Jamanak Sabro İho Hangi gazete/dergi/web siteleri takip ediyorsunuz? İho Sabro Jamanak Apoyevmatini Marmara Paros Diğer Şalom Agos Oransal olarak en çok okunan/takip edilen haber kaynağı Agos olarak öne çıkıyor, Ermeni cemaatlerinden katılımın düşük olmasına karşın Agos bilinirliği ile ilk sırada görünüyor. Agos tan sonra Şalom gazetesi ikinci sırada yer alıyor. Diğer seçeneğinde cemaatler dışı haber kaynakları belirtilmiştir. Bunlar çoğunlukla Türkiye de yayınlanan ana akım gazete ve haber websiteleriyle, uluslararası yayın yapan online haber kaynaklarıdır. Bu gazete ve dergiler beni yansıtıyor % 50% 100% Kesinlikle yanlış Yanlış Ne doğru ne yanlış Doğru Kesinlikle doğru Azınlıklarla ilgili yayın yapan gazete, dergi ve websitelerine aidiyet ve temsiliyet durumunu görebilmek için Bu gazete ve dergiler beni yansıtıyor önermesi soruldu. Katılımcıların yüzde 28 i bu önermeyi doğru kabul ederken, yüzde 10 u olumsuz yanıt verdi. Olumsuz yanıtlar çoğunlukla kendi cemaatinin kontrol etmediği yayın organları için verildi. Burada en çok dikkat çeken nokta ise yüzde 62 oranında kararsızlık/çekimserlik durumudur. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 24 / 42

25 Cemaat gazete / web sitelerinin içeriklerini sosyal medyada paylaşıyor musunuz? Neden paylaşıyorsunuz? % 0 % 50 % 100 Paylaşmıyorum Daha çok kişiye ulaşması için Beğendiğim için Eleştirmek/tartışmak için Katılımcıların yüzde 53 ü cemaat gazete / web sitelerinin içeriklerini sosyal medya ortamlarında paylaşmadıklarını belirtiyor. Paylaşımda bulunan yüzde 47 lik kesimin yüzde 29 u paylaşım gerekçesi olarak daha çok kişiye ulaşmak, yüzde 14 ü beğendiğinden, yüzde 4 ü ise bu haberleri veya bu haberler üzerinden eleştiri, tartışma üretmek için diyor Güvenilir haber kaynağı Hangisi sizce en güvenilir haber kaynağıdır? % 0 % 50 % 100 Televizyon Gazete İnternet Radyo Görüştüğümüz kişilere yönelttiğimiz Aşağıdakilerden hangisi sizce en güvenilir haber kaynağıdır? sorusuna verilen yanıtların dağılımını yukarıdaki grafikte görebiliyorsunuz. Katılımcıların yüzde 19 u televizyon derken yüzde 18 i gazete, yüzde 3 ü ise radyo demişlerdir. Yüzde 60 oranındaki internet cevabı öne çıkmaktadır. İnternet cevabı içerisinde sosyal medya mecralarını da barındırmaktadır. Yurttaş haberciliği günden güne yaygınlaşmaktadır. İnsanlar ana akım medya kuruluşlarından ziyade Twitter, Facebook gibi kullanıcı menşeili haberlere daha çok itibar etmektedirler. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 25 / 42

26 4.5. Sosyal medya kullanım sıklığı Sosyal medya hesaplarınızı kullanım sıklığınız hangi dönemlerde değişti? Ülke yaşamını ilgilendiren politik toplumsal olaylarda 55 Mensubu olduğum cemaati ilgilendiren olaylarda 44 Uluslararası toplumu ilgilendiren olaylarda 40 Özellikle cemaatleri ilgilendiren olaylarda Sosyal medyada kişisel sayılmayacak paylaşım yapıldığı takdirde bu paylaşımlar özellikle ülke yaşamını etkileyen olaylarda zirve yapıyor. Bunu kendi cemaatlerini ilgilendiren olaylar, sonra uluslararası olaylar ve en sonda diğer cemaatleri ilgilendiren olaylar takip ediyor. Paylaşımda önceliğin ülke yaşamını etkileyen olayların aldığı görülüyor Sosyal Medyada İfade Özgürlüğü Katılımcıların yüzde 32 si kendilerini ifade etmede sosyal medyayı çok önemli, yüzde 48 i ise önemli görüyor. Yani yüzde 80 oranındaki bir kitle için sosyal medya önemli bir araçtır. Kendinizi toplumsal meseleler veya diğer meselelerle ilgili ifade etmede sosyal medyanın yerini nasıl görüyorsunuz? Çok önemli Önemli Ne önemli ne önemsiz Önemsiz Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 26 / 42

27 Sosyal medya internetin sanal ve engin yapısı itibariyle daha özgür bir alan olarak bilinse de Türkiye de yaşayan azınlıkların sadece yüzde 21 i özgürce paylaşım yapabildiğini ifade etmiştir. Yüzde 41 lik bir grup bazen tedirgin olduğunu, yüzde 15 oranındaki katılımcı grubu çoğunlukla hakiki düşüncelerini beyan edemediğini belirtmiştir. Son olarak katılımcıların yüzde 23 ü paylaşım ve yorum yapmadığını sadece izlediğini söylemiştir ki bu veri bile tek başına azınlık nüfusun maruz kaldığı ayrımcılık ve baskıyı açıklamakta yeterlidir. Sosyal medyada paylaşım ve yorum yaparken nasıl hissediyorsunuz? % 0 % 50 % 100 Özgürce paylaşım yapabiliyorum, rahatım. Bazen tedirgin oluyorum. Çekiniyorum, aslında çoğu zaman gerçek düşüncelerimi paylaşamıyorum. Paylaşım ve yorum yapmıyorum, sadece izliyorum. Paylaşım yüzünden hakarete uğrama yüzde 15, aşağılamaya maruz kalma oranı ise yüzde 14. Katılımcıların yüzde 8 ine paylaştıkları yüzünden küfür edilmiş ve yüzde 6 lık bir grup ise paylaşımlarından ötürü tehditler almış. Kendini özgürce ifade etme oranı düşük olduğundan tepki görme oranı da düşük denebilir. Yani eğer azınlık cemaatlere mensup bireyler paylaşımlarını artırsa maruz kalacakları olumsuz olaylar çoğalacaktır. Hayır uğramadım. Sosyal medyada paylaştığı haber / görüş yüzünden maruz kaldığı bir hak ihlali var mı? Ne tür? 65 Hakaret Aşağılama Küfür Tehdit Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 27 / 42

28 Sosyal medya üzerinden rencide olduğunuz bir paylaşımın altına yorum yazdınız mı? Hiçbir zaman Nadiren Bazen Sık sık Her zaman Kendini ifade etmek, açıklama yapmak veya savunmak için harekete geçenlerin oranı ise çok düşük. Sosyal medya üzerinden rencide olduğunuz bir paylaşımın altına her zaman ve sık sık yorum yazanlar sadece tüm katılımcıların onda biri. Zaten kendilerine yöneltilen belirli ön yargılardan çekindikleri için paylaşımda bulunma oranı çok düşükken, kendini savunma refleksinin de paralel şekilde düşük olması gayet anlaşılırdır. Sosyal medya ile ilgili haklarınızı biliyor musunuz? % 50% 100% Evet Sosyal medya ile ilgili haklarınızı biliyor musunuz? sorusuna yüzde 61 bilmediğini söylemiş, bu rakam yüksek gibi görünse de ülkemizde bu alanda yasal düzenlemeler vu hukuki gelişmeler yeterli değildir. Hayır Sosyal medyada hak ihlali veya ayrımcılığa karşı hukuki bir yaptırıma ihtiyaç var mı? % 50% 100% Evet Hayır Sosyal medyada hak ihlali veya ayrımcılığa karşı hukuki bir yaptırıma ihtiyaç olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 80 dir. Çoğunluk bizzat mağdur olmasa da sosyal medya üzerinden yapılan hakaret, saldırı vb için hukuki sürecin gerekliliğine inanıyor. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 28 / 42

29 Hak ihlali yaşayanlar / Suç duyurusunda bulunma Tehdit Küfür Aşağılama Hakaret % 0 % 50 % 100 Evet bulundum, dava devam ediyor. Evet bulundum, reddedildi. Evet bulundum, dava açıldı ve davayı kazandım. Evet bulundum, dava açıldı ve davayı kaybettim. Bulunmadım. Yukarıdaki grafikte görüleceği üzere hak ihlaline maruz kalanların neredeyse her grubunda yüzde 93 ila yüzde 97 arasında yasal yollar üzerinden suç duyurusunda bulunmadığını görüyoruz. Bunun nedeni hali hazırda yasal haklarını bilmemekle birlikte devlete ve yasal mekanizmalara olan güvensizlik olabilir. Sosyal medya araçlarının şikayet / engelleme mekanizmalarını kullandınız mı? Ne gerekçeyle? (Yüzde) % 0 % 50 % 100 Kullanmadım. Nefret söylemi Ayrımcılık Hakaret Küfür Cinsiyetçilik Çoklu seçenekli olarak sorduğumuz sosyal medya araçlarının şikayet / engelleme mekanizmalarını kullandınız mı? ne gerekçeyle kullandınız? sorusuna verilen yanıtların yüzde dağılımlarını yukarıda görebiliyoruz. Katılımcıların yüzde 58 i hiçbir şekilde sosyal medya alanlarındaki şikayet / engelleme mekanizmalarını kullanmamış. Katılımcıların yüzde 24 ü nefret söylemi, yüzde 18 i ayrımcılık, yüzde 17 si hakaret, yüzde 12 si küfür, yüzde 8 i ise cinsiyetçilik gerekçesiyle rahatsız edici bulduğu ve kişi veya paylaşımları şikayet etmiş veya engellemişlerdir. (Şikayet ve engelleme mekanizmaları gerek etik, gerekse teknik kuralların dışına çıkan kullanıcıların/paylaşımların ilgili sosyal medya aracının denetleyicilerine bildirilmesi yoluyla çalışır. Herhangi bir kişi ırkçı, cinsiyetçi, saldırganca veya bir şekilde rahatsız edici şekilde paylaşımlarda bulunursa diğer kullanıcılar bunu rapor edebilir ve paylaşımların silinmesinden, rahatsız edici davranışlar sergileyen kullanıcının üyelik iptaline kadar müeyyideler uygulanabilir.) Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 29 / 42

30 Aşağıdaki grafikte de bu tür mekanizmalara yapılan başvuruların adetlerini görebiliyoruz Sosyal medya araçlarının şikayet / engelleme mekanizmalarını kullandınız mı? Ne gerekçeyle? (Adet) Kullanmadım. Nefret söylemi Ayrımcılık Hakaret Küfür Cinsiyetçilik 4.7. Sosyal Medya ve Sosyal İlişkiler Sosyal medya kullanımı kendi cemaatimle olan ilişkimi artırdı Sosyal medya kullanımı diğer cemaatlerle olan ilişkimi artırdı Sosyal medya kullanımı toplumun geneliyle olan ilişkimi artırdı Sosyal medya kullanmaya başladığımdan beri daha önce bilmediğim toplumsal meselelere temasım arttı % 50% 100% Kesinlikle yanlış Yanlış Ne doğru ne yanlış Doğru Kesinlikle doğru Proje açısından önemli bir bulguya göre Sosyal Medya cemaat için ya da cemaatler arası ilişkiden çok toplumla olan ilişkileri artırmada etkili gözüküyor. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 30 / 42

31 Türkiye'deki cemaatinizden olup şu anda yurtdışında yaşayanlarla sosyal medya üzerinden görüşüyor musunuz? % 50% 100% Evet Hayır Yukarıdaki grafikten görüldüğü üzere Türkiye de yaşayan cemaat mensubu kişilerin diaspora ile haberleşmesi için de sosyal medya araçları önemli yer tutuyor. Katılımcıların yüzde 81 i kendi cemaatlerinden olup da yurtdışında yaşayan kişilerle sosyal medya üzerinden haberleştiklerini belirtmişlerdir. Yurtdışındaki cemaatlerden olan kişilerle sosyal medya üzerinden görüşüyor musunuz? % 50% 100% Evet Hayır Sosyal medya Türkiye de yaşayan azınlıkların Türkiye dışındaki cemaat mensubu kişilerle kurdukları bağ için de önemli bir araç olarak göze çarpıyor. Katılımcıların yüzde 60 ı yurtdışındaki cemaatlerden olan kişilerle sosyal medya üzerinden görüştüğünü beyan etmiştir. Cemaat yöneticilerinin/kurumlarının sosyal medya hesaplarını takip ediyor musunuz? % Evet 50% Hayır 100% Sosyal medya cemaatlerin örgütlenebilmesi, haberleşme aracı olarak kullanılması yönünden de görev üstlenmektedir. Yönetici ve kurumların cemaat bireylerine mesajlarını iletebilmesi veya tam tersi cemaat üyelerinin liderlere erişebilmesi için bu ortamlar artık birer araç haline gelmiştir. Katılımcıların yüzde 54 ü cemaat yöneticileri veya kurumların sosyal medya hesaplarını takip ettiklerini, yüzde 46 sı da takip etmediklerini belirtmişlerdir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 31 / 42

32 Politikacıların sosyal medya hesaplarını takip ediyor musunuz? Hiç iletişime geçtiniz mi? % 0 % 50 % 100 Takip etmiyorum. Sadece takip ediyorum. Takip ediyorum ve iletişime geçiyorum. Sosyal medya yaygınlaştıkça öncelikli olarak özel sektör kuruluşları ardından da politikacılar bu alanı daha etkin kullanmaya başlamışlar, toplumun belirli bir kesimine sosyal medya ortamlarında erişmeye yönelmişlerdir. Anketimize katılan kişilerin yüzde 38 i politikacıları sadece takip ettiklerini, yüzde 7 si takip etmekle kalmayıp iletişime geçtiklerini, yüzde 55 i ise takip bile etmediklerini söylemişlerdir. Katılımcı demokrasinin üretilmesi için de bir araç olan sosyal medya mecraları azınlık yurttaşlara da kendilerini ifade etme alanı sağlamış görünüyor. Devlet kurumlarının (belediye, valilik, vs) sosyal medyadaki hesaplarını şikayet için kullanıyor musunuz? Olumlu mu olumsuz muydu sonuç? % 0 % 50 % 100 Hayır kullanmadım. Kullandım ama cevap alamadım. Kullandım genellikle olumsuz sonuç aldım. Kullandım genellikle olumlu sonuç aldım Devlet kurumlarının hesaplarını şikayet veya başvuru aracı olarak kullananların oranı yüzde 24, bunların yüzde 10 u bu başvurularının ardından hiç cevap alamamışlar, yüzde 6 sı olumsuz sonuç alırken sadece yüzde 9 u olumlu sonuç alabilmiş. Yüzde 76 oranındaki bir grup ise bu mekanizmaları hiç kullanmamış. Bu mekanizmalara yönelmemenin nedeni zaten herhangi bir sonuç alamayacağını düşünmek veya bu mekanizmalardan haberdar olamamak olabilir. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 32 / 42

33 5. ANKET FORMU İYİ GÜNLER, Bu anket Yeniköy Panayia Rum Ortodoks Kilisesi ve Mektebi Vakfı nın yürütücülüğünü üstlendiği Sosyal Medya ve Gayrimüslim Azınlıklar projesi kapsamında azınlıkların sosyal medya kullanımı araştırmasına aittir. Anketimiz 10 dakikanızı alacaktır. Araştırmamız, tek tek kişilerin değil, genel olarak katılımcıların ortak düşüncelerini belirlemeyi amaçlayan bir çalışmadır. Sorularımızla ilgili samimi fikirlerinizi rica ediyoruz. İlginize ve yardımlarınıza şimdiden çok teşekkür ederiz. 1. Cinsiyetiniz? ( ) Kadın ( ) Erkek 2. Kaç yaşındasınız?. 3. Medeni durumunuz? ( ) Evli ( ) Sözlü/Nişanlı ( ) Bekar 4. Hangi şehirde yaşıyorsunuz? 5. Anneniz nerede doğdu? 6. Babanız nerede doğdu? 7. Ortaokul ve/veya lise eğitiminizi ne tür bir okulda aldınız? ( ) Cemaat vakfına ait özel okul ( ) Diğer özel okul ( ) Devlet okulu 8. Eğitim durumunuz, yani son bitirdiğiniz okul nedir? ( ) Okuryazar değil ( ) Diplomasız okur ( ) İlkokul mezunu ( ) Ortaokul mezunu ( ) Lise mezunu ( ) Üniversite mezunu ( ) Yüksek lisans / Doktora 9. Annenizin eğitim durumu, yani son bitirdiği okul nedir? ( ) Okuryazar değil ( ) Diplomasız okur ( ) İlkokul mezunu ( ) Ortaokul mezunu ( ) Lise mezunu ( ) Üniversite mezunu ( ) Yüksek lisans / Doktora 10. Babanızın eğitim durumu, yani son bitirdiği okul nedir? ( ) Okuryazar değil ( ) Diplomasız okur ( ) İlkokul mezunu ( ) Ortaokul mezunu ( ) Lise mezunu ( ) Üniversite mezunu ( ) Yüksek lisans / Doktora 11. Son 100 yıl içinde siz/ailenizle göç ettiniz mi? ( ) Başka bir şehirden şu anda yaşadığım şehre göç ettim/ettik. ( ) Başka bir ülkeden şu anda yaşadığım ülkeye/şehre göç ettim/ettik. ( ) Hayır 100 yıldır burada yaşıyoruz. 12. Hangi cemaate mensupsunuz? ( ) Rum ( ) Ermeni ( ) Katolik Ermeni ( ) Süryani ( ) Katolik Süryani ( ) Keldani ( ) Bulgar ( ) Gürcü ( ) Musevi ( ) Diğer (Yazınız) 13. Kendinizi ait hissettiğiniz dininiz ve mezhebiniz nedir? ( ) Katolik Hristiyan ( ) Ortodoks Hristiyan ( ) Protestan Hristiyan ( ) Musevi ( ) Müslüman ( ) Deist-Agnostik ( ) Ateist ( ) Diğer (Yazınız) Dindarlık açısından kendinizi aşağıda okuyacaklarımdan hangisiyle tarif edersiniz? 15. ( ) Dinin gereklerine pek inanmayan biri ( ) İnançlı ama dinin gereklerini pek yerine getiremeyen biri ( ) Dinin gereklerini yerine getirmeye çalışan dindar biri ( ) Dinin tüm gereklerini tam yerine getiren dindar biri İnternete ne sıklıkta giriyorsunuz? ( ) Telefonumda veya önümdeki bilgisayarda sürekli açık zaten ( ) Günde 3 saatten fazla ( ) Günde 2-3 saat ( ) Günde 1 saat veya daha az ( ) 2-3 günde bir ( ) Haftada bir ( ) Daha nadir ( ) Hiçbir zaman Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 33 / 42

34 16. Ne zamandır sosyal medya kullanıyorsunuz? ( ) 1 yıldan az. ( ) 1-2 yıldır. ( ) 3-4 yıldır. ( ) 5-6 yıldır. ( ) 6 yıldan fazladır. 17. Sosyal medya hesaplarınızı ne sıklıkta kullanıyorsunuz? ( ) Sürekli ( ) Her saat kontrol ederim ( ) Günde 2-3 kez ( ) Haftada 2-3 kez ( ) Sosyal medya hesabım yok. 18. Hangi sosyal medya araçlarını kullanıyorsunuz? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.) [ ] Facebook [ ] Twitter [ ] Youtube [ ] Instagram [ ] Linkedin [ ] Diğer 19. Blog açtınız mı? Ne şekilde kullanıyorsunuz? ( ) Blog açtım her gün içerik giriyorum. ( ) Blog açtım ayda 1 içerik giriyorum. ( ) Blog açtım 2-3 ayda 1 içerik giriyorum. ( ) Blog açtım, duruyor. ( ) Blog açmadım. 20. Blogunuza hangi konularla ilgili içerikler giriyorsunuz? ( ) Kişisel ( ) Kültür, sanat ( ) Film, müzik ( ) Politika ( ) Cemaat, gayri muslimler ( ) Diğer Kendi sosyal medya hesaplarınızda gerçek isim mi, takma isim mi kullanıyorsunuz? ( ) Gerçek ismimle hesap açtım. ( ) Takma isim ile hesap açtım. ( ) Her ikisiyle de hesabım var. Facebook'ta tanımadığınız insanlarla arkadaş mısınız? ( ) Evet ( ) Hayır 23. Facebook arkadaşlarınızın ne kadarı sizle aynı cemaatten? ( ) Hepsi ( ) Çoğu ( ) Yarı yarıya ( ) Çok azı ( ) Hiçbiri 24. Hangi gazete/dergi/web siteleri takip ediyorsunuz? [ ] Agos [ ] Şalom [ ] Apoyevmatini [ ] Sabro [ ] Paros [ ] Marmara [ ] Jamanak [ ] İho [ ] Diğer (Yazınız) Bu gazete ve dergiler beni yansıtıyor. ( ) Kesinlikle doğru ( ) Doğru ( ) Ne doğru ne yanlış ( ) Yanlış ( ) Kesinlikle yanlış 26. Cemaat gazete / web sitelerinin içeriklerini sosyal medyada paylaşıyor musunuz? Neden paylaşıyorsunuz? ( ) Beğendiğim için ( ) Daha çok kişiye ulaşması için ( ) Eleştirmek/tartışmak için ( ) Paylaşmıyorum 27. Sosyal medya hesaplarınızı kullanım sıklığınızın değiştiği dönemler oldu mu? Hangi dönemlerde? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.) [ ] Uluslararası toplumu ilgilendiren olaylarda [ ] Ülke yaşamını ilgilendiren politik toplumsal olaylarda [ ] Özellikle cemaatleri ilgilendiren olaylarda [ ] Mensubu olduğum cemaati ilgilendiren olaylarda 28. Kendinizi toplumsal meseleler veya diğer meselelerle ilgili ifade etmede sosyal medyanın yerini nasıl görüyorsunuz? ( ) Çok önemli ( ) Önemli ( ) Ne önemli ne önemsiz ( ) Önemsiz ( ) Çok önemli 29. Türkiye'deki cemaatinizden olup şu anda yurtdışında yaşayanlarla sosyal medya üzerinden görüşüyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 30. Yurtdışındaki cemaatlerden olan kişilerle sosyal medya üzerinden görüşüyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 31. Sosyal medya üzerinden haber/davet alıp katıldığınız cemaat toplantısı/etkinliği oldu mu? Kaç tane? ( ) 1-3 tane ( ) 5-10 tane ( ) 10 ve üzeri ( ) Katılmadım. Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 34 / 42

35 32. Sosyal medyada paylaşım ve yorum yaparken nasıl hissediyorsunuz? ( ) Özgürce paylaşım yapabiliyorum, rahatım. ( ) Bazen tedirgin oluyorum. ( ) Çekiniyorum, aslında çoğu zaman gerçek düşüncelerimi paylaşamıyorum. ( ) Paylaşım ve yorum yapmıyorum, sadece izliyorum. 33. Sosyal medya üzerinden rencide olduğunuz bir paylaşımın altına yorum yazdınız mı? ( ) Hiçbir zaman ( ) Nadiren ( ) Bazen ( ) Sık sık ( ) Her zaman 34. Sosyal medyada paylaştığınız herhangi bir haber veya görüş yüzünden maruz kaldığınız bir hak ihlali var mı? Ne tür? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.) [ ] Hakaret [ ] Küfür [ ] Aşağılama [ ] Tehdit [ ] Hayır uğramadım. 35. Sosyal medya ile ilgili haklarınızı biliyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 36. Sosyal medyada hak ihlali veya ayrımcılığa karşı hukuki bir yaptırıma ihtiyaç var mı? ( ) Evet ( ) Hayır Şimdi size bir dizi cümle okuyacağım. Bu cümleleri ne derece doğru bulup bulmadığınızı belirtebilir misiniz? Kesinlikle yanlış Yanlış Ne doğru ne yanlış Doğru Kesinlikle doğru 37. Sosyal medya kullanımı kendi cemaatimle olan ilişkimi artırdı. 38. Sosyal medya kullanımı diğer cemaatlerle olan ilişkimi artırdı. 39. Sosyal medya kullanımı toplumun geneliyle olan ilişkimi artırdı. 40. Sosyal medya kullanmaya başladığımdan beri daha önce bilmediğim toplumsal meselelere temasım arttı. ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) İnterneti aşağıdaki sayacaklarımı yapmak için ne sıklıkta kullandığınızı belirtir misiniz? Hiç bir zaman Nadiren Bazen Sık sık Her zaman 41. İş için kullanmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 42. Arkadaşlarla, akrabalarla muhabbet etmek, haberleşmek ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 43. Bankacılık işlemi yapmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 44. Haberleri takip etmek ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 45. Siyasi içerikli siteleri, tartışmaları takip etmek, katılmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 46. Giyim, teknolojik ürün vs. alışverişi yapmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 47. Film / dizi izlemek / indirmek ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 48. Sosyal medyada güncel politik görüşlerimi paylaşmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 49. Sosyal medyada yeni insanlarla tanışmak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 50. Sosyal medyada cemaat aktivitelerinden haberdar olmak için ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 51. Sosyal medyada cemaat gazete / web sitelerini okumak ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 52. Sosyal medyada arkadaşlarla, tanıdıklarla buluşma ayarlamak için ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 53. Sosyal medyada eylem, gösteri, toplantıya katılım planlamak için ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 35 / 42

36 Cemaat yöneticilerini/kurumlarının sosyal medya hesaplarını takip ediyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır Politikacıların sosyal medya hesaplarını takip ediyor musunuz? Hiç iletişime geçtiniz mi? ( ) Sadece takip ediyorum ( ) Takip ediyorum ve iletişime geçiyorum ( ) Takip etmiyorum 56. Devlet kurumlarının (belediye, valilik, vs) sosyal medyadaki hesaplarını şikayet için kullanıyor musunuz? Olumlu mu olumsuz muydu sonuç? ( ) Kullandım genellikle olumlu sonuç aldım ( ) Kullandım genellikle olumsuz sonuç aldım ( ) Kullandım ama cevap alamadım ( ) Hayır kullanmadım Facebook, twitter gibi sosyal medya araçlarının şikayet / engelleme mekanizmalarını kullandınız mı? Ne gerekçeyle? (Birden fazla seçenek işaretleyebilirsiniz.) [ ] Ayrımcılık [ ] Cinsiyetçilik [ ] Nefret söylemi [ ] Hakaret [ ] Küfür [ ] Kullanmadım. Hiç sosyal medyada yaşanan bir şey yüzünden suç duyurusunda bulundunuz mu? ( ) Evet bulundum, dava devam ediyor. ( ) Evet bulundum reddedildi. ( ) Evet bulundum dava açıldı ve davayı kazandım ( ) Evet bulundum dava açıldı ve davayı kaybettim ( ) Bulunmadım Aşağıdaki araçlardan hangisi sizce en güvenilir haber kaynağıdır? ( ) Televizyon ( ) Gazete ( ) İnternet ( ) Radyo Kimliğinizi hangi 2 öğe üzerinden tanımlarsınız? (Lütfen sadece 2 SEÇENEK işaretleyebilirsiniz.) [ ] Din [ ] Kültür [ ] Dil [ ] Etnik köken [ ] Meslek [ ] Aile [ ] Vatan [ ] Diğer Kendinizi, HAYAT TARZI bakımından aşağıda sayacağım üç gruptan hangisinde sayarsınız? ( ) Modern ( ) Geleneksel - Kültürel ( ) Dindar muhafazakâr Geçen hafta bir işte çalıştınız mı? Çalıştınızsa mesleğiniz nedir? ÇALIŞIYOR İSE: ( ) Devlet memuru, şef, müdür vb. ÇALIŞMIYOR ( ) Emekli ( ) Özel sektörde memur, müdür vb. İSE: ( ) Ev kadını ( ) İşçi ( ) Lise öğrencisi ( ) Küçük esnaf / zanaatkâr /şoför vb. ( ) Üniversite öğrencisi ( ) Tüccar/sanayici/iş insanı ( ) İşsiz, iş arıyor. ( ) Doktor, mimar, avukat vs. (Serbest meslek) ( ) Çalışamaz halde ( ) Çiftçi, ziraatçı, hayvancı ( ) Çalışıyor, diğer:. 63. Bu evde yaşayanların aylık toplam geliri ne kadardır? Herkesin her türlü kazancı dâhil evinize ayda ortalama kaç para giriyor?.. Türk Lirası Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 36 / 42

37 6. DENEK PROFİLLERİ Cinsiyetiniz Yüzde Kadın 43 Erkek 57 Toplam 100 Yaş (gruplanmış) Yüzde yaş yaş yaş 38 Toplam 100 Medeni durumunuz? Yüzde Evli 55 Sözlü/Nişanlı 4 Bekar 41 Toplam 100 Hangi şehirde yaşıyorsunuz? Yüzde İstanbul 93,1 Adana 0,1 Ankara 0,9 Antalya 0,1 Çanakkale 0,3 Elazığ 0,3 Hatay 0,4 İzmir 1,4 Kırklareli 0,1 Kocaeli 0,1 Mardin 0,4 Muğla 0,3 Trabzon 0,1 Yurtdışı 2,3 Toplam 100 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 37 / 42

38 Nerede yaşıyor? (gruplanmış) Yüzde İstanbul 92 Diğer iller 5 Yurtdışı 2 Toplam 100 Anne doğum yeri (gruplanmış) Yüzde İstanbul 54 Diğer iller 44 Yurtdışı 2 Toplam 100 Baba doğum yeri (gruplanmış) Yüzde İstanbul 49 Diğer iller 49 Yurtdışı 2 Toplam 100 Ortaokul ve/veya lise eğitiminizi ne tür bir okulda aldınız? Yüzde Cemaat vakfına ait özel okul 35 Diğer özel okul 37 Devlet okulu 28 Toplam 100 Eğitim durumu (gruplanmış) Yüzde Lise altı 13 Lise 25 Üniversite 62 Toplam 100 Anne eğitim durumu (gruplanmış) Yüzde Lise altı 55 Lise 34 Üniversite 11 Toplam 100 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 38 / 42

39 Baba eğitim durumu (gruplanmış) Yüzde Lise altı 59 Lise 22 Üniversite 19 Toplam 100 Son 100 yıl içinde siz/ailenizle göç ettiniz mi? Yüzde Başka bir şehirden şu anda yaşadığım şehre göç ettim/ettik. 42 Başka bir ülkeden şu anda yaşadığım ülkeye/şehre göç ettim/ettik yıldır burada yaşıyoruz. 51 Toplam 100 Hangi cemaate mensupsunuz? Yüzde Musevi 34,5 Ermeni 26,9 Süryani 18,0 Rum 15,0 Diğer 2,0 Katolik Süryani 1,5 Katolik Ermeni 1,1 Bulgar 0,7 Levanten 0,3 Keldani 0,1 Toplam 100 Hangi cemaat (gruplanmış) Yüzde Rum 15 Ermeni 27 Katolik Ermeni 1 Süryani 18 Katolik Süryani 1 Musevi 34 Diğer 3 Toplam 100 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 39 / 42

40 Kendinizi ait hissettiğiniz dininiz ve mezhebiniz nedir? Yüzde Katolik Hristiyan 5 Ortodoks Hristiyan 51 Protestan Hristiyan 1 Musevi 32 Deist-Agnostik 4 Ateist 5 Diğer 3 Toplam 100 Hangi din/mezhep (gruplanmış) Yüzde Katolik Hristiyan 5 Ortodoks Hristiyan 51 Musevi 32 Deist-Agnostik 4 Ateist 5 Diğer 4 Toplam 100 Dindarlık açısından kendinizi aşağıda okuyacaklarımdan hangisiyle tarif edersiniz? Yüzde Dinin gereklerine pek inanmayan biri 19 İnançlı ama dinin gereklerini yerine getirmeyen biri 46 Dinin gereklerini yerine getirmeye çalışan dindar biri 30 Dinin tüm gereklerini tam yerine getiren dindar biri 5 Toplam 100 Hayat tarzı Modern 57 Geleneksel - Kültürel 41 Dindar muhafazakâr 2 Yüzde Toplam 100 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 40 / 42

41 Geçen hafta bir işte çalıştınız mı? Çalıştınızsa mesleğiniz nedir? Yüzde Devlet memuru, şef, müdür vb. 1 Özel sektörde memur, müdür vb. 32 İşçi 4 Küçük esnaf / zanaatkâr /şoför vb. 5 Tüccar/sanayici/iş insanı 19 Doktor, mimar, avukat vs. (Serbest meslek) 11 Ev kadını 9 Lise öğrencisi 6 Üniversite öğrencisi 6 İşsiz, iş arıyor. 6 Çalışamaz halde 1 Toplam 100 Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 41 / 42

42 Sosyal Medya ve Azınlıklar Projesi İletişim; Sosyal Medya ve Azınlıklar Araştırması, Haziran 2015 Sayfa 42 / 42