Küreşelleşme X Kutuplaşma. Dr.Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Küreşelleşme X Kutuplaşma. Dr.Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman"

Erdem Türkoğlu
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Küreşelleşme X Kutuplaşma WTO X Tercihli Ticaret Anlaşmaları Dr.Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

2 2 Tercihli Ticaret Anlaşmaları Tercihli ticaret anlaşmaları, dünyanın geri kalanı için değil; sadece birbirlerine uyguladıkları tarifeleri düşüren ülkeler arasındaki ticaret anlaşmalarıdır. WTO, bu gibi ayrımcı ticaret politikalarına genel olarak izin vermez: WTO üyesi her ülke, bir ülkeye en düşük tarifeyi uyguladığı başka bir ülkeye uyguladığından daha yüksek tarife uygulayamaz: en çok kayrılan ülke (most favored nation, MFN) kuralı. En düşük tarife oranının sıfır olması bu kuralın bir istisnasıdır.

WTO, bu gibi ayrımcı ticaret politikalarına genel olarak izin vermez: WTO üyesi her ülke, bir ülkeye en düşük tarifeyi

3 3 Tercihli Ticaret Anlaşmaları( devam) Tarife oranlarının sıfır veya sıfıra çok yakın olduğu iki tercihli ticaret türü vardır: 1. Serbest ticaret bölgesi: üyeleri arasında serbest ticaretin olduğu; ancak her bir ülkenin üye olmayan ülkelere karşı kendi ticaret politikasını uyguladığı bir anlaşmadır. Bunun bir örneği; Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (North America Free Trade Agreement, NAFTA) dır.

Serbest ticaret bölgesi: üyeleri arasında serbest ticaretin olduğu; ancak her bir ülkenin üye olmayan

4 4 Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam) 2. Gümrük birliği: üye ülkelerin kendi aralarında ticaret engellerini kaldırdığı ve üye olmayan ülkelere karşı ortak bir dış ticaret politikası izledikleri anlaşmalardır. Bunun örneği Avrupa Birliği dir.

engellerini kaldırdığı ve üye olmayan ülkelere karşı ortak

5 GB nin ekonomik etkileri GB nin Ekonomik Etkileri Statik Etkiler -Serbestinin faktör dağılımı üzerindeki etkisi (üretim faktörlerinin yeniden dağılımı) -Karşılaştırmalı üstünlüklere göre uzmanlaşma -Kaynak dağılımındaki etkinlik -Refah artışı Ticaret Saptırıcı Etki Ticaret Yaratıcı Etki Dinamik Etkiler Rekabet Artışı Teknolojik gelişme Teknoloji ve Teknik Bilgi Transferi Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Ölçek Ekonomileri Ekonomik İstikrar 5

etkinlik -Refah artışı Ticaret Saptırıcı Etki Ticaret Yaratıcı Etki Dinamik Etkiler Rekabet Artışı Teknolojik

6 6 Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam) Tercihli ticaret anlaşmaları, ulusal refah için mutlaka iyi midir? Hayır, ulusal refah, tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle düşebilir. Nasıl? Ülke, üye ülkelerden daha pahalıya ithalat yapmak zorunda kalabilir ve tarife gelirlerinden de mahrum kalır.

Hayır, ulusal refah, tercihli ticaret anlaşmaları nedeniyle düşebilir.

7 7 Tercihli Ticaret Anlaşmaları (devam) Tercihli ticaret anlaşmaları, ulusal refahı, yeni ticaret yaratılırsa artırır; fakat mevcut ticaret, dış dünyadan üye ülkelere kayarsa artmaz. Ticaret yaratıcı etki Yüksek maliyetli yerli üretimin yerini, üye ülkelerden düşük maliyetli ithalat alırsa ortaya çıkar. Ticaret saptırıcı etki Düşük maliyetli ithalatın yerini, yüksek maliyetli üye ülkelerden yapılan ithalat alırsa ortaya çıkar.

Ticaret yaratıcı etki Yüksek maliyetli yerli üretimin yerini, üye ülkelerden düşük maliyetli ithalat alırsa

8 BÖLGESEL ENTEGRASYONLARDA SON DURUM Ekim 2009; DTÖ ye Bildirimi Yapılan Bölgesel Ticaret Anlaşması(BTA) sayısı 457 (2010)Yaklaşık%10 u gümrük birliği%90 dan fazlası STA Tahmini 400 BTA yürürlükte 8

9 Top five merchandise exporters represent 36% of world exports, almost same share as the largest RTAs Merchandise exports by regional trade agreement (RTA) 2012 (value of exports and percentage share in world trade) Note: EU European Union; MERCOSUR Southern Common Market; NAFTA - North American Free Trade Agreement; SADC Southern African Development Community. Percentages represent shares in world merchandise trade excluding Hong Kong reexports.

European Union; MERCOSUR Southern Common Market; NAFTA - North American Free Trade Agreement; SADC Southern

10 10 Dünya Ticaret Örgütü 1947 de, 23 ülke, Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) olarak bilinen geçici bir kurallar bütünü üzerinde ticaret müzakerelerine başladılar te, Dünya Ticaret Örgütü veya WTO, çok taraflı ticaret müzakerelerini uygulamak için resmi bir organizasyon olarak kuruldu.

11 11 Dünya Ticaret Örgütü (devam) WTO müzakereleri, ticaret kısıtlarını en azından üç yolla kaldırmayı hedeflemektedir: 1. Tarife oranlarını düşürmek çok taraflı müzakereler ile. 2. Tarife oranlarını bağlamak: tarifeyi uygulayan ülke, tarife oranının gelecekte yükseltilmeyeceğini taahhüt ederek tarifeyi bağlar.

Tarife oranlarını düşürmek çok taraflı müzakereler ile. 2.

12 12 Dünya Ticaret Örgütü (devam) 3. Tarife dışı engelleri ortadan kaldırmak: kotalar ve ihracat sübvansiyonları yerine tarife kullanılır; çünkü tarife ile korumanın maliyeti daha açıktır ve müzakere etmeye daha uygundur. Tarım ürünleri ihracatı istisnadır. Đthalatın çok fazla artmasından veya dalgalanmasından kaynaklanan «piyasa bozuklukları» için istisnalara izin verilir.

kullanılır; çünkü tarife ile korumanın maliyeti daha açıktır ve müzakere etmeye daha uygundur.

13 13 Dünya Ticaret Örgütü (devam) Dünya Ticaret Örgütü birkaç anlaşmaya dayanmaktadır: Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması: mal ticaretini içerir. Tarifeler ve Hizmetler Genel Anlaşması: hizmet ticaretini içerir (örneğin; sigorta, danışmanlık, yasal hizmetler, bankacılık). Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Anlaşması: uluslararası mülkiyet haklarını içerir (örneğin; patentler ve telif hakları).

Tarifeler ve Hizmetler Genel Anlaşması: hizmet ticaretini içerir (örneğin; sigorta, danışmanlık,

14 14 Dünya Ticaret Örgütü (devam) Anlaşmazlıklarda arabuluculuk: ticari anlaşmazlıklarla karşı karşıya kalan ülkeler, sorunlarını WTO uzmanlarından oluşan panellere çözüm bulmak amacıyla getirebilirler. Panel, üye ülkelerin anlaşmalara uyup uymadıklarına karar verir. Panelin kararına itaat etmeyen ülke, WTO tarafından diğer ülkelere ilgili ülkenin ihracatına karşı ticaret engelleri getirmelerine izin verilmesi ile cezalandırılabilir.

Panel, üye ülkelerin anlaşmalara uyup uymadıklarına karar verir.

15 15 Dünya Ticaret Örgütü (devam) GATT çok taraflı müzakereleri 1994 te Uruguay Görüşmeleri ile onaylandı: Daha önce Çok Elyaflılar Anlaşması ile belirlenen tekstil ve giyim ticaretindeki tüm niceliksel kısıtlamaların 2005 yılına kadar tümüyle kaldırılmasına karar verildi. Çok Elyaflılar Anlaşması sona erdikten sonra Çin in tekstil ihracatındaki patlama nedeniyle, Çin den yapılacak ithalata uygulanan kotalar, aşamalı olarak yeniden uygulanmıştır.

yılına kadar tümüyle kaldırılmasına karar verildi.

16 16 Dünya Ticaret Örgütü (devam) 2001 de Katar ın Doha kentinde yeni müzakereler başladı. Fakat bu görüşmelerde henüz bir anlaşmaya varılamadı. Korumacılığın pek çok formu, tarım, tekstil ve konfeksiyon gibi politik açıdan daha iyi organize olmuş endüstrilerde uygulanmaktadır.

17 17 Serbest Ticaretten Potansiyel Kazançların Yüzdesel Dağılımı (Krugman, Obstfeld ve Melitz, (2012)) Sektörlerin tam serbestleştirilmesi halinde: Ekonomi Tarım ve Yiyecek Tekstil ve Konfeksiyon Diğer Ticaret Tüm Mallar Gelişmiş Gelişmekte Olan Toplam

serbestleştirilmesi halinde: Ekonomi Tarım ve Yiyecek Tekstil ve

18 18 Zengin Ülkelerdeki Tarım Sübvansiyonları Fakir Ülkelere Zarar Verir mi? Sübvansiyonlar, ürünlerin dünya fiyatlarını düşürür. Daha ucuza yiyecek ithal etmek avantajlı olduğuna göre, neden fakir ülkeler, zengin ülkelerin tarım sübvansiyonlarını kaldırmasını talep ederler? Sübvansiyonlar, zengin ülkelerdeki çiftçilerle rekabet eden fakir ülkelerdeki çiftçilere zarar vermektedir.

Daha ucuza yiyecek ithal etmek avantajlı olduğuna göre, neden fakir ülkeler, zengin ülkelerin

19 19 WTO Đlkeleri Ticarette ayırım gözetmeme Ticarette haksız rekabetin önlenmesi Tarifelerin bağlayıcılığı ilkesi Şeffaflık

20 20 Tarife Dışı Önlemler ve WTO (Korunma Önlemleri-Escape Clauses) Genel Nitelikli Đstisnalar: Sosyal, kültürel ve ulusal güvenlik amaçlı korunma: (Md.XX-Md.XXI) Haksız Ticari Uygulamalara Yönelik Önlemler (Md.VI) Ulusal Sanayinin Acil Durumlarda Korunması (Md.XIX-Safeguard) Bebek Sanayilerin Korunması (Md.XVIII.a-c) Ödemeler Dengesi Açıklarının Giderilmesi (Md.XII Md.XVIII.b)

XXI) Haksız Ticari Uygulamalara Yönelik Önlemler (Md.

21 21 Kaynakça Acar, Sadık, (2004), Uluslararası Reel Ticaret: Teori, Politika, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, Đzmir. Hoekman, Bernard ve Michel Kostecki, (1995), The Political Economy of the World Trading System, From GATT to WTO, Oxford University Press. Krugman, Paul, Maurice Obstfeld ve Marc Melitz, (2012), International Economics: Theory and Policy, 9/E, Pearson. Seymen, Dilek, (2002), Dış Ticarette Yeni Korumacı Eğilimler ve Türk Dış Ticareti Açısından Değerlendirilmesi, (Dan. Prof. Dr. Sadık Acar), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 4, Yıl: Ekim-Aralık Dünya Ticaret Örgütü nün Resmi Đnternet Sitesi:

Benzer belgeler

Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Dış Ticaret Politikası-Giriş Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman 2 Đçerik 1.Dış Ticaret Politikası-Giriş: Tanım, Genel Ekonomi Politikası içindeki Yeri, Teori-Politika Farkı, Devlet Müdahalesinin Gerekliliği;