Kişilik Bozukluğu İnanışlarının Kişilerarası Döngüsel Model Üzerindeki Temsili
|
|
- Ceren Ayla Akan
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Türk Psikoloji Dergisi, Haziran 2016, 31 (77), 1-7 Kişilik Bozukluğu İnanışlarının Kişilerarası Döngüsel Model Üzerindeki Temsili Miray Akyunus İpek Üniversitesi Tülin Gençöz Orta Doğu Teknik Üniversitesi Özet Literatürde yaygın olarak kabul gören Bilişsel Kuram ve Kişilerarası Döngüsel Model kişilik bozukluklarının bilişsel ve kişilerarası örüntülerini açıklamaktadır. Bu araştırma çerçevesinde, bilişsel kuramın betimlediği kişilik inanışlarının kişilerarası döngüsel düzlem üzerindeki yerleşiminin incelenmesi ve iki modelin entegrasyonunun sağlanması amaçlanmıştır. Toplum örneklemiyle yürütülen araştırmada, psikiyatrik tedavi görmekte ve psikotropik ilaç kullanmakta olan bireylerin dışlanması ile, istatistiksel çözümlemeler 962 kişi (302 erkek, 660 kadın) üzerinden gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, Kişilik İnanışları Ölçeği ve Kişilerarası Problemler Envanteri internet ortamından uygulanarak, araştırma sonunda kişisel geribildirim verilmiştir. Kişilik inanışlarının kişilerarası döngü üzerinde temsil edilebilmesi için, literatürdeki önceki çalışmalarla benzer istatistiksel yöntemler izlenmiştir. Kişilerarası döngü üzerindeki konumlanmalarına göre, Şizoid, Antisosyal ve Narsisistik kişilik inanışları düşmancıl-baskın çeyreğinde, Sınır ve Kaçıngan kişilik inanışları soğuk-itaatkar çeyreğinde, Bağımlı kişilik inanışları yakın-itaatkar çeyreğinde, Histriyonik kişilik inanışları ise yakın-baskın çeyreğinde temsil edilmiştir. Ayrıca, Paranoid ve Pasif-Agresif kişilik inanışları soğuk-düşmancıl vektörüne yakın konumlanırken, Obsesif-Kompulsif kişilik inanışları baskın-kontrolcü vektör üzerinde konumlanmıştır. Araştırma bulguları, düşünce örüntüsü çerçevesindeki DSM kriterleri ve kişilik bozukluğu tanısını karşılayan hastalarla yürütülen diğer çalışmalardan elde edilen bulgularla da tutarlıdır. Bu bulgular ışığında, kişilik psikopatolojisinin kişilerarası ve düşünce örüntüsünün kişilerarası döngüsel model ve bilişsel kuram ile temsil edilirliğinin yeterliliğinin yanı sıra, bilişsel çarpıtmaların, kişilik bozukluklarındaki kritik rolü de desteklenmiştir. Anahtar kelimeler: Kişilik bozukluğu, bilişsel, inanışlar, kişilerarası ilişkiler, döngüsel model Abstract Cognitive Theory and Interpersonal Circumplex Model explaining cognitive and interpersonal patterns of personality disorders (PD) are well established in personality literature. The main objective of the study is to investigate the representations of personality beliefs defined by Cognitive Theory on the Interpersonal Circumplex space and to integrate these two models. Analyses were conducted with 962 adults of a community sample (302 men, 660 women) after the participants who are on psychiatric treatment or psychotropic medication are excluded. Personality Beliefs Questionnaire and Inventory of Interpersonal Problems were provided to the participants through the internet and they were given personal feedback at the end of the study. To represent personality disorder beliefs on the Interpersonal Circumplex, similar statistical procedures were followed in accordance with the previous studies. According to the placement on the Interpersonal Circumplex space, Schizoid, Antisocial and Narcissistic personality beliefs were represented on the hostile-dominance, Borderline and Avoidant PD beliefs were represented on the cold-submissive, Dependent personality beliefs was represented on the warm-submissive, and Histrionic personality beliefs was represented on warm-dominant quadrant. Besides, Paranoid and Passive-Aggressive personality beliefs were placed close to hostile-cold, and Obsessive-Compulsive personality beliefs was placed on the dominant-controlling vector. Findings are both consistent with DSM criteria of thought patterns and previous results obtained from studies with PD diagnosed patients. Interpersonal and cognitive patterns of personality psychopathology are well represented by interpersonal circumplex model and cognitive theory. Moreover, present study supports the crucial role of the cognitive distortions in PD. Key words: Personality disorder, cognitive, beliefs, interpersonal relations, circumplex model Yazışma Adresi: Yrd. Doç. Dr. Miray Akyunus, İpek Üniversitesi Psikoloji Bölümü, Turan Güneş Bulvarı 648. Cadde Oran, Çankaya, Ankara, Türkiye. E-posta: makyunus@ipek.edu.tr
2 2 Türk Psikoloji Dergisi Kişilik bozukluğu (KB), süregelen düşünce, duygu ve kişilerarası davranış örüntüsü ile bireyin yaşamındaki işlevselliğini olumsuz etkileyen bir bozukluk olarak tanımlanmıştır (American Psychological Association, 2013). DSM-5 tanımlaması ile tutarlı olarak, teorisyen ve araştırmacılar bilişsel, duygusal ve kişilerarası yaklaşımlar çerçevesinde kişilik bozukluklarını anlamaya çalışmışlardır. Farklı kuramsal açıklamalar ortaya atılmış, araştırma ve klinik uygulamalar neticesinde çeşitli müdahale yöntemleri geliştirilmiştir. Ancak, hastanın kendisi ve yakınları için yıkıcı niteliklere sahip kişilik bozuklukları halen klinik psikoloji ve psikiyatrinin önemli konularından biridir. Bilişsel kuram (Beck ve ark., 2004) kişilik bozukluklarının gelişmesi ve sürdürülmesinde işlevsel olmayan bilişsel şemaların rolünü vurgulamaktadır. Bu kurama göre, doğal (örn., genetik yatkınlık) ve çevresel faktörler (örn., başkalarının veya travmatik deneyimlerin etkilerine maruz kalma) kişilik bozukluğu örüntüsünün gelişmesinde birlikte yer alırlar. Örneğin, çocukluk çağında reddedilmeye karşı aşırı hassasiyeti olan bir kişi Ben sevilmeye layık değilim biçiminde bir negatif kendilik algısı veya şema geliştirebilir. Bu inanış, güçlü ve tekrarlanan reddedilmeler gibi çevresel faktörlerle pekişip, nihayetinde işlevsel olmayan bir şekilde yapılanabilir. Bu inanışlar bilgi işlemleme süreçlerinde sistematik yanlılıklara yol açar ve davranışları da işlevsel olmayacak biçimde şekillendirir. Düşünce ve inanış hiyerarşilerini tetikleyen nötr olaylara abartılı ve negatif anlamlar yüklenmesi ile, kişilik bozukluklarının tipik işlevsel olmayan davranışları ortaya çıkar (Beck ve ark., 2004). Bilişsel Model ile tutarlı olarak, Dimaoggio ve arkadaşları (2006) kişilerarası problemlerde işlevsel olmayan bilişsel şemaların önemini vurgulamıştır. Buna göre kişilerarası şemalar, diğerleri ile kurulan ve sürdürülen ilişkiler aracılığı ile gelişir ve kişilerin davranışları bu şemalarla tutarlı olacak biçimde şekillenir (bkz. Safran, 1990). Bir diğer sosyal bilişsel model olan Kişilerarası Modeller Kuramı da sosyal ilişkileri düzenleyen ve sürdürülmesini motive eden paylaşılmış şemaları açıklamaktadır (Fiske ve Haslam, 2005). Buna göre, KB normalin dışında ve esneklikten yoksun kişilerarası modellerin yansımasını barındırabilir ki, bu durum bazen belirli bir kişilerarası modelin bulunmayışı veya anormal bir kişilerarası modelin varlığı ile gözlemlenebilir. KB hastalarının kişilerarası ilişkileri oldukça rahatsız edicidir. Nitekim, diğer psikiyatri hastaları başkalarından ilgi ve destek alabilirken, kişilik bozukluğu hastaları negatif tepki çekerler (Linden, 2006). KB hastaları, sosyal veya kariyer amaçlarını etkilemediği sürece kendi kişilik özelliklerini problem olarak değerlendirmezler (Beck ve ark., 2004). Ancak, kişilerarası ilişkiler hem hastalar hem de onlarla etkileşim halindeki kişiler için önemli bir problem alanıdır. Kişilerarası davranış başkalarının varlığında ortaya konan, sosyal bir davranış olarak tanımlanır. Sadece uyaranlara verilen yanıtları değil, başkalarından tetiklenen tepkileri de barındırır. Dolayısıyla kişilerarası davranışın araştırma alanı davranışın kendisinden ziyade kişilerarası etkileşimdir (Kiesler, 1996). Kişilerarası Kişilik Kuramı (Interpersonal Theory of Personality: Sullivan 1953) kişiliği, kişilerarası etkileşimdeki tekrarlayıcı davranım örüntüleri olarak tanımlarken, psikopatolojilerin gelişimi ve sürdürülmesinde bu kişilererası deneyimlerin rolünü vurgular. Sullivan a göre, güven ve özsaygı kişilerarası davranışların şekillenmesindeki en temel motivasyon ve ihtiyaçlardır. Benzer şekilde, kişilerarası kişilik kuramına dayanan Kişilerarası Döngüsel Model, kişilerarası davranışı yakınlık (affiliation) ve baskınlık (dominance) olarak adlandırılan iki temel boyut ile açıklamaktadır (Leary, 1957). Bu modele göre, yakınlık ve baskınlık dairesel bir düzlem üzerindeki temel koordinatları temsil ederken, kişilerarası davranışlar bu kooordinatların kombinasyonları olarak açıklanabilmektedir. Yatay eksendeki yakınlık boyutu soğuk-düşmancıl davranışlar ile yakın-arkadaşça davranışlar arasında değişkenlik göstermektedir. Dikey eksendeki baskınlık boyutu ise baskın-kontrolcü davranışlardan itaatkar davranışlara farklılık göstermektedir. Bu iki eksenin dört kutbuna ek olarak, bu kutupların kombinasyonlarından oluşan dört kutup daha eklendiğinde, Kişilerarası Döngüsel Model sekiz kişilerarası davranış/ problem alanını tanımlayan sekiz oktana (octant) ayrılmıştır (Alden ve ark., 1990; Horowitz ve ark., 2003) (bkz. Şekil 1). Kişilerarası Döngüsel Model çerçevesinde yapılan çalışmalar diğer kişilerarası envanter çalışmalarından farklı olarak kişilerarası tanı ve psikoterapide kavramsal haritalandırma sağlamaktadır. Bu şekilde klinisyenler hastanın kişilerarası davranım örüntüsünü döngüsel model üzerinde konumlandırabilmekte ve hastanın öne çıkan kişilerarası uyumsuzluk alanını belirleyebilmektedir (Kiesler, 1996). Klinik örneklem ile yürütülen çalışmalarda, kişilik bozukluğu tanısı almış bireylerin normallere göre daha yoğun ve katı kişilerarası davranış örüntüsü sergiledikleri, kendi ve diğerleri algıları arasında belirgin farklılık olduğu gösterilmiştir (Sim ve Romney, 1990). Nitekim, kişilik bozukluklarının, döngüsel modelin tanımladığı kişilerarası problemlerin tanısal bağıntıları (diagnostic correlates) olduğu öne sürülmüş (Horowitz ve ark., 2003), ve bu değişkenler arasındaki ilişki görgül çalışmalarla incelenmiştir. Bu araştırmalar, belirli kişilerarası problemler ile sınır KB (Barnow ve ark., 2009; Hilsenroth ve ark., 2007; Leichsenring ve ark., 2003; Russel ve ark., 2007; Wright ve ark., 2013), antisosyal KB (Edens, 2009) ve kaçıngan KB (Alden ve Capreol,
3 Kişilik Bozukluğu İnanışları ve Kişilerarası Döngüsel Model ), obsesif-kompulsif KB (Cain, 2011; Cain ve ark., 2014) arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştur. Ayrıca, diğer çalışmalar kişilik bozukluklarının kişilerarası döngüsel düzlem üzerindeki konumlarını incelemiştir (Gurtman, 1996; Sim ve Romney, 1990; Soldz ve ark., 1993; Wiggins ve Pincus, 1989). Bu çalışmaların ortaya koyduğu tutarlı bulgular, döngüsel düzlem üzerindeki yerleşimleri açısından şizoid ve kaçıngan KB nun soğuk-itaatkar çeyrek üzerinde, bağımlı KB nun yakın-itaatkar çeyrek üzerinde, histrionik KB nun yakın-baskın çeyrek üzerinde, antisosyal ve narsisistik KB nun ise düşmancılbaskın çeyrek üzerinde yer aldığını göstermiştir. Kişilerarası döngüsel model çerçevesinde ele alınan farklı kişilerarası şemaların belirli kişilik özellikleri ile ilişkili bulunduğu bir başka çalışmada ise kişilerarası etkileşimde başkalarının tamamlayıcı veya benzer davranış gösterme eğilimlerine dair bilişsel inanışlar incelenmiştir (Soygüt, Nelson ve Safran, 2001). Buna göre, şizotipal KB özelliklerine sahip kişilerin arkadaşça davrandıklarında başkalarından arkadaşça davranışlar beklemezken, antisosyal KB özellikleri gösteren kişilerin arkadaşça davrandıklarında başkalarından aynı yönde davranışlar beklediklerini göstermiş, histrionik KB özelliklerine sahip kişilerin ise boyun eğici davrandıklarında başkalarından baskın/kontrolcü davranışlar beklemediklerini ortaya koymuştur. Bu çalışmanın amacı kişilerarası döngüsel düzlem üzerinde kişilik inanışlarının yerleşimini incelemek olup, hipotezleri kişilik bozuklukları bilişsel modelinin önermelerine dayanmaktadır. Bu modelde kişilik bozukluklarının gelişiminın yanı sıra, tipik duygu ve davranış örüntülerinin sürdürülmesinde de bilişsel çarpıtmaların kritik rolü vurgulanmıştır. Dolayısıyla, klinik olmayan örneklemdeki kişilik inanışlarının kişilerarası boyutlarla ilişkisini inceleyen bu araştırma bulgularının, önceki araştırmalarda KB hastalarından elde edilen bulgularla tutarlı olması beklenmektedir. Ayrıca bu çalışma, yapısı ve doğası ile birbirinden farklı olan bu normal ve anormal kişilik modellerinin entegrasyonuna da katkı sağlayacaktır. Yöntem Çalışma Grubu Araştırmaya, yaşları 18 ile 68 arasında değişen (Ort. = 26.85, S = 7.95) 411 i erkek, 887 si kadın, toplam 1298 kişi gönüllü olarak katılmıştır. Şu anda psikilojik tedavi görmekte olduğunu veya psikotropik ilaç kullandığını belirten vakalar dışlanıp, araştırmada kullanılan ölçeklerden en az birinde %10 dan fazla kayıp değerler bulunan vakalar analizden çıkarıldıktan sonra istatistik çözümlemeler, 302 si erkek, 660 ı kadın (Ort. = 27.02, S = 8.20) olmak üzere 962 kişi üzerinden gerçekleştirilmiştir. Mevcut örnekleklemde, eğitim durumu bakımından katılımcıların %5 i ilkokul veya ortaokul mezunu, %35.8 i lise mezunu, %63.7 ü ise üniversite veya yüksek lisans mezunudur. Medeni durum açısından katılımcıların %80 i bekar, %16 sı evli, %4 ü ise boşanmış veya eşinden ayrı yaşamaktadır. Veri Toplama Araçları Kişilik İnanışları Ölçeği. Kişilik İnanışları Ölçeği (KİÖ, Beck ve Beck, 1991) kişilik bozuklukları ile bağıntılı bilişsel çarpıtmaları değerlendiren bir ölçektir. DSM-III eksen II kişilik bozuklukları (KB) olan Bağımlı KB, Kaçıngan KB, Pasif-Agresif KB, Obsesif kompulsif KB, Antisosyal KB, Narsisistik KB, Histrionik KB, Paranoid KB ve Şizoid KB kategorilerine karşılık gelen dokuz altölçeği bulunan KİÖ nu her bir altölçeği 14 maddeden oluşmaktadır. KİÖ nün psikometrik özelliklerinin yeterliliği klinik ve sağlıklı örneklemlerle yürütülen çalışmalarla desteklenmiş (Beck ve ark., 2001, Butler, 2002, Thrull ve ark., 1993), ve kişilik bozukluklarını ayırt edebildiği gösterilmiştir (Beck ve ark., 2001). Daha sonra, varolan altölçeklere ek olarak Sınır KB ile bağıntılı inanışları değerlendiren bir altölçek bağımlı, kaçıngan, paranoid ve histrionik kişilik inanışları altölçeklerinin bazı maddeleri kullanılarak geliştirilmiştir (Butler ve ark., 2002). Türkçe uyarlama çalışmasında iç tutarlıkları.67 ile.90 arasında değişen altölçeklerin test tekrar test güvenilirliklerinin.65 ile.87 arasında değiştiği bulunmuştur (Türkçapar ve ark., 2008). Buna ek olarak, geçerlik çalışmaları çerçevesinde KİÖ altölçeklerinin işlevsel olmayan tutumlar (Türkçapar ve ark., 2008) ve psikolojik belirtiler (Akyunus-İnce, 2012) ile anlamlı ilişkiler gösterdiği bulunmuştur. Son olarak, kriter geçerliği olarak KİÖ nün yüksek ve düşük psikolojik belirtiler gösteren grupları birbirinden ayırabildiği gösterilmiştir (Akyunus-İnce, 2012). Bu araştırmanın mevcut örneklemi ile yürütülen analizlerde KİÖ toplam ölçek içtutarlılığı.96 olarak bulunurken, altölçek içtutarlıklarının.79 ile.92 arasında değiştiği görülmüştür. Kişilerarası Problemler Envanteri. Kişilerarası Döngüsel Modele dayanılarak geliştirilen (KPE, Horowitz ve ark., 2003), genel kişilerarası güçlük düzeyinin yanı sıra, farklı kişilerarası problem alanlarını değerlendiren likert tipi bir ölçektir. Baskın-Kontrolcü (Domineering/Controlling), İntrusif-Muhtaç (Intrusive-Needy), Aşırı Fedakar (Self-Sacrificing), Aşırı uyumlu (Overly Accomodating), Hakkını-Fikrini Savunmayan (Nonassertive), Sosyal Çekinik (Socially Avoidant), Soğuk-Mesafeli (Cold-Distant) ve Kinci-Benmerkezci (Vindictive/ Self-centered) olarak adlandırılan 8 altölçeğinin her biri 4 maddeden oluşmaktadır. Birçok dile uyarlaması yapılmış olan KPE nin Türkçe formunun (Akyunus ve
4 4 Türk Psikoloji Dergisi Gençöz, 2016) iç tutarlığı tüm ölçek için.86 olarak bulunurken, altölçekleri için ise.66 ile.84 arasında değiştiği bulunmuştur. Test-tekrar test güvenilirliği ise tüm ölçek için.76 iken, altölçekleri için.59 ile.83 arasında bulunmuştur. Geçerlilik çalışmaları çerçevesinde temel kişilik özellikleri, psikolojik belirtiler, pozitif ve negatif duygu ile ilişkileri incelenen KPE nin yeterli dış geçerliğinin yanı sıra kriter geçerliği de yüksek ve düşük psikolojik belirtiler gösteren grupları birbirinden ayırabilmesi ile ortaya konmuştur. Bu araştırmanın mevcut örneklemi ile yürütülen analizlerde KPE toplam ölçek içtutarlılığı.86 olarak bulunurken, altölçek içtutarlıklarının.65 ile.84 arasında değiştiği görülmüştür. İşlem Araştırma öncesinde, ODTÜ Uygulamalı Etik Araştırma Merkezi nden veri toplanması amacı ile gerekli etik izinler alınmıştır. Verilerin internet aracılığı ile toplanması ve katılımcılara otomatik geribildirim verilmesi amacıyla bu araştırma için özel bir internet sitesi hazırlanmıştır. Bilgilendirilmiş onam formunun açılış sayfasında sunulduğu internet sitesinde, demografik bilgi formu ve ölçekler katılımcılara uygulanmıştır. 300 kişilik bağımsız bir öğrenci örnekleminden elde edilen verilerin ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, bu sonuçlar internet sitesinde katılımcılara verilen kişisel geribildirimlerde paylaşılmıştır. Uygulamaya göre katılımcılar, KPE den aldıkları puanları bu 300 kişilik örneklem değerleri ile karşılaştırabildikleri otomatik bir geribildirim almışlardır. Geri bildirim, KPE nin ölçümleri ile ilgili açıklamaları ve katılımcının ve örneklemin puan ortalamalarının bar grafik aracılığı ile sunumunu içermektedir. Verilen geribildirimin psikopatolojik bir değerlendirme niteliği taşımadığı ve karşılaştırma örnekleminin temsilinin sınırlılığına ilişkin uyarılar katılımcılara sunulurken, ölçeklerde düşük ve yüksek puanların anlamı açıklanmış ve kendi bulguları ile mevcut örneklemin bulgularının karşılaştırmalarına dair yorumlama katılımcıya bırakılmıştır. Bu uygulama ile, araştırmaya ilgi ve katılımın artırılması ve katılımcıların kendi kişisel bilgilerini paylaşmaları karşılığında geribildirim almaları amaçlanmıştır. Bulgular Bu araştırmada, her bir kişilik inanışı kategorisinin kişilerarası döngüsel model üzerinde temsil edilebilmesi amaçlanmıştır. Kullanılan ölçek ve altölçeklerinin, ortalama ve standard sapma değerleri Tablo 1 de belirtilmiştir. İstatistiksel çözümlemede, kişilik bozukluklarının döngüsel model üzerindeki konumlarını inceleyen benzeri çalışmalar ile aynı yöntem izlenmiştir (Soldz ve Tablo 1. Kişilik İnanışları ve Kişilerarası Problemler Ölçeklerinin Test Değerleri ve İç Tutarlılık Katsayıları Ölçekler Ort. S Cronbach α Kişilik İnanışları Kaçıngan Bağımlı Pasif-Agresif Obsesif-Kompulsif Narsisistik Antisosyal Histrionik Sınır Şizoid Paranoid Kişilerarası Problemler Baskın-Kontrolcü İntrusif-Muhtaç Aşırı Fedakar Aşırı Uyumlu Hakkını-Fikrini Savunmayan Sosyal Çekinik Soğuk-Mesafeli Kinci-Benmerkezci ark., 1993; Gurtman, 1996; Wiggins ve Pincus, 1989). Kişilerarası döngüsel modelin ikiuçlu iki temel boyuttan oluşan yapısının ortaya çıkarılması amacıyla, ham datanın (raw data) göreli puanlar datasına (ipsatized data) dönüştürülmesi gerekmektedir (Alden ve ark., 1990; Soldz ve ark., 1993). Göreli puanlar datası, her bireyin tüm ölçek ortalamasının o bireyin her bir madde puanından çıkarılması ile elde edilmiştir. Daha sonra, her bireyin baskınlık ve yakınlık boyutları üzerindeki konumunun belirlenmesi amacı ile, Locke un (2010) formülü ile baskınlık ve yakınlık boyutlarının her iki yönde uzanan vektörlerinin puanları belirlenmiş ve aynı boyuttaki vektörlerin puanları birbirinden çıkarılmıştır. Vektör puanlarının hesaplanmasında ilgili oktantlarda yer alan altölçeklerin (bkz. Şekil 1) toplam puanları kullanılmaktadır. Vektör puanlarının hesaplamalarına ilişkin formül (Locke, 2010) aşağıdaki örnekte verilmiştir. Baskın Vektörü: (0.414)(Baskınlık + (=.707).(Düşmancıl Baskın + Yakın Baskın) İtaatkar Vektörü: (0.414)(İtaatkar + (=.707).(Soğuk İtaatkar + Yakın İtaatkar)
5 Kişilik Bozukluğu İnanışları ve Kişilerarası Döngüsel Model 5 Şekil 1. Kişilik İnanışlarının Kişilerarası Döngüsel Düzleminde Temsili Not. Kişilerarası Döngüsel Modelin tanımladığı problem oktantları döngü etrafında gösterilmiş, KPE altölçek karşılıkları ise parantez içinde belirtilmiştir. Buna göre, baskın ve itaatkar vektörlerinin farkı bireyin Y ekseni üzerindeki konumunu (puanını), soğuk-düşmancıl ve yakın-arkadaşça vektörlerinin farkı ise bireyin X ekseni üzerindeki konumunu (puanını) göstermektedir (Locke, 2010). Son olarak, kişilik bozuklukları inanışları ölçek puanları ile kişilerarası döngüsel ölçeklerin X ve Y ekseni puanlarının korelasyonu alınarak (Wiggins ve Pincus, 1989) kişilik bozuklukları inanışlarının X ve Y koordinatları belirlenmiş ve kişilerarası döngüsel model üzerindeki konumları gösterilmiştir (Şekil 1). Tartışma Bu araştırmada, KB bilişsel çarpıtmaları ile kişilerarası problemler arasındaki ilişki incelenmiştir. Bu amaçla, kişilik inanışları kategorilerinin kişilerarası döngüsel model üzerindeki konumları belirlenmiştir. Mevcut bulgular, hasta örnekleminde yürütülen çalışmalarla tutarlı olarak (Alden ve Capreol, 1993; Gurtman, 1996; Soldz ve ark., 1993; Widiger, 2010; Wiggins ve Pincus, 1989), Narsisistik ve Antisosyal kişilik inanışlarının düşmancıl-baskınlık çeyreğinde, Histriyonik kişilik inanışlarının yakın-baskınlık çeyreğinde, Bağımlı kişilik inanışlarının yakın-itaatkar çeyreğinde ve Kaçıngan kişilik inanışlarının soğuk-itaatkar çeyreğinde konumlandığını göstermiştir. Antisosyal, Paranoid ve Pasif-Agresif KB, önceki araştırmalarda baskınlık vektörü etrafında birbirine yakın gösterilmiş, dolayısıyla kişilerarası döngüde ayrıştırılamamıştır (Gurtman, 1992; Soldz ve ark., 1993). Buna karşın, antisosyal kişilik inanışları bu araştırmada soğuk-düşmancıl vektörünün üzerinde konumlanan paranoid ve pasif-agresif kişilik inanışlarından ayrışarak ve düşmancıl-baskın vektörü hizasında konumlanmıştır. Bu kişilik bozukluklarında ortak olarak görülen açık veya örtük agresyon ve düşmanlığın kişilerarası döngüde ayrıştırılmasını güçleştirmiş olabileceği öne sürülmektedir (Soldz, 1993). Mevcut çalışma bulguları, düşünce örüntüsü çerçevesinde ele alındığında antisosyal kişilik inanışlarının paranoid ve pasif-agresif kişilik inanışlarına kıyasla kişilerarası ilişkilerde düşmancıllığın yanı sıra baskınlık problemi ile de ilişkili olduğunu göstermiştir. Obsesif-kompulsif ve sınır KB nun kişilerarası döngü üzerindeki temsili konusunda literatürde kar-
6 6 Türk Psikoloji Dergisi maşık bulgular mevcuttur. Bu kategorilerin kişilerarası döngü üzerinde merkeze çok yakın konumlanmaları sebebiyle iyi temsil edilemediğini öne süren çalışmaların yanı sıra (Soldz ve ark., 1993; Wiggins ve Pincus, 1989), bazı çalışmalarda obsesif-kompulsif KB düşmancıl-baskın problemler konumunda (Cain, 2011; Cain ve ark., 2014), sınır KB ise baskın-kontrolcü problemler (Bellino ve ark., 2006) ve yakın-itaatkar problemler (Hilsenroth ve ark., 2007) konumunda temsil edilmiştir. Mevcut çalışmada obsesif-kompulsif kişilik inanışları kontrolcü düşünce içeriği ile tutarlı olarak baskın-kontrolcü vektörü üzerinde konumlanırken, sınır kişilik inanışları soğuk-düşmancıl vektörün itaatkar ekseninde yer almıştır. Hasta örnekleminden elde edilen önceki çalışmalardan farklı olarak (Morey, 1985; Sim ve Romney, 1990; Wiggins ve Pincus, 1989) bu çalışmada, şizoid kişilik inanışları döngünün düşmancıl (soğuk) - baskın çeyreğinin soğuk - düşmancıl vektörüne yakın konumlanmıştır. Kişilik psikopatolojisinin bilişsel çarpıtmalar kapsamında değerlendirildiği bu çalışmada, kişilik bozukluklarının davranım ve duygulanım alanlarındaki belirtileri kapsanmamıştır. Bu durum, kişilik bozukluğu tanısı almış hastalarla yürütülen çalışmalarla farklılışan bulguları değerlendirmede göz önüne alınmalıdır. Nitekim, sınır KB nun öncelikli belirtileri olan duygusal tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik (APA 2013) alanları bilişsel çarpıtmalar kapsamındaki ölçüm ile değerlendirilememektedir. Buna karşın, benlik algısındaki tutarsızlıklar, diğerleri algısındaki kuşkuculuk ve terkedilme korkusunun öne çıktığı işlevsel olmayan düşünce içeriği çerçevesinde değerlendirildiğinde, sınır kişilik inanışlarının soğuk-düşmancıl vektörünün itaatkar ekseninde yer alması kavramsal olarak tutarlı değerlendirilebilir. Ayrıca, Şizoid KB nun tek başına, özgür ve bağımsız olmayı tercih etme, başkaları ile yakınlık ve ilişki kurmayı önemsiz bulma gibi düşünce örüntüsünün ölçüldüğü kişilik inanışları kapsamında, DSM de (APA 2013) toplumsal ilişkilerden kopma ve kişilerarası ortamlarda duygularını kısıtlı gösterme şeklinde tanımlanan davranım ve duygulanım belirtileri doğrudan ölçülmemiştir. Bu sebeple Şizoid kişilik inanışları, kişilerarası döngüde sosyal çekiniklik alanınında temsil edilmemiş, ancak düşünce içeriği ile tutarlı olarak soğuk-kontrolcü çeyrekte yer almıştır. Mevcut bulguların, araştırmanın güçlü yanları ve sınırlılıkları çerçevesinde değerlendirilmesi gereklidir. Araştırmanın güçlü yönlerinden biri geniş örneklem kitlesi ve çeşitliliğinin normal populasyonun temsil edilirliğini arttırmış olmasıdır. Buna karşın, geniş yaş aralığına sahip bu örneklem (18-68) içinde 25 yaş altı katılımcıların çoğunluğu oluşturması ve kadın/erkek katılımcıların oranındaki dengesizlik önemli sınırlılıklarındandır. Araştırmanın bir diğer önemli sınırlılığı olan kendi kendine bildirim ölçümüne dayanan veri toplama yöntemi ise, kullanılan geri-bildirim yöntemi ile telafi edilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın güçlü yönlerinden olan bu yöntem çerçevesinde, ölçek uygulamaları öncesinde katılımcılara araştırma sonunda bireysel geri bildirim alacakları bilgisi verilmiştir. Bu bilginin, katılımcıların dürüst ve dikkatli cevap verme ihtimalini arttırdığından kendi kendine bildirim yönteminin sınırlılığı olan yanlılığı azaltarak bulguların güvenilirliğini de arttırdığı düşünülmüştür. Ayrıca, bu yöntem ile araştırmaya ilgi çekilerek kısa sürede çok sayıda katılımcıya ulaşılması sağlanmıştır. Bu çalışmada, literatürdeki diğer çalışmalardan farklı olarak klinik örneklem (kişilik bozukluğu tanısı almış hastalar) veya kişilik bozukluklarının tanısal değerlendirmesi için geliştirilmiş ölçüm araçları kullanılmamıştır. Toplum örnekleminde ve kendi-kendine bildirim yöntemi ile kişilik bozukluklarındaki bilişsel çarpıtmalar ölçülmüştür. Şizoid, Antisosyal ve narsisistik kişilik inanışları dışında, çoğu kişilik inanışları kategorilerinin kişilerarası döngü üzerinde merkeze oldukça yakın konumlanmasının, toplum örnekleminde KB düşünce örüntüsünün şiddet ve çeşitliliğindeki sınırlılıktan kaynaklandığı düşünülebilir. Nitekim, KB hastaları ve normal örneklem grubunun karşılaştırıldığı bir çalışmada, KB hastalarının kişilerarası döngüdeki konumlanmalarının normal örnekleme kıyasla daha aşırı olduğu bulunmuştur (Sim ve Romney, 1990). Buna karşın, elde edilen sonuçlar genel olarak, KB tanısını karşılayan hastalarla yürütülen diğer çalışmalardan elde edilen bulgularla ve DSM kriterleri tutarlıdır (APA, 2013; Soldz ve ark., 1993; Gurtman, 1996; Wiggins ve Pincus, 1989). Bu bulgular ışığında, kişilik psikopatolojisinin ilgili alanlarının (kişilerarası davranım ve düşünce örüntüsü) kişilerarası döngüsel model ve bilişsel kuram ile temsil edilirliğinin yeterliliğinin yanı sıra, bilişsel çarpıtmaların, kişilik bozukluklarındaki kritik rolü de desteklenmiştir. Kaynaklar Akyunus, M. ve Gençöz, T. (2016). Kişilerarası Problemler Envanteri-Döngüsel Ölçekler Kısa Formu psikometrik özellikleri: Güvenilirlik ve geçerlik çalışması. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 29(1), Alden, L. E. ve Capreol, M. J. (1993). Avoidant personality disorder: Interpersonal problems as predictors of treatment response. Behavior Therapy, 24(3), Alden, L. E., Wiggins, J. S. ve Pincus, A. L. (1990). Construction of circumplex scales for the inventory of interpersonal problems. Journal of Personality Assessment, 55(3-4), American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5. baskı). Washington, DC: Author. Barnow, S., Stopsack, M., Grabe, H. J., Meinke, C., Spitzer, C., Kronmüller, K. ve Sieswerda, S. (2009). Interpersonal
7 Kişilik Bozukluğu İnanışları ve Kişilerarası Döngüsel Model 7 evaluation bias in borderline personality disorder. Behavior Research Therapy, 47(5), Beck, A. T. ve Beck, J. S. (1991). The Personality Belief Questionnaire. Bala Cynwyd, PA: Beck Institude for Cognitive Therapy and Research. Beck, A. T., Butler, A. C., Brown, G. K., Dahlsgaard, C. F., Newman, C. F. ve Beck, J. S. (2001). Dysfunctional beliefs discriminate personality disorders. Behavior Research and Therapy, 39, Beck, A. T., Freeman, A., Davis, D. D. ve Associates. (2004). Cognitive therapy of personality disorders (2. baskı). New York, NY: Guildford Press. Bellino S., Zizza M., Rinaldi C. ve Bogetto F. (2006). Combined treatment of major depression in patients with borderline personality disorder: A comparison with pharmacotherapy. Canadian Journal of Psychiatry, 51, Butler, A. C., Brown, G. K., Beck, A. T. ve Grisham, J. R. (2002). Assessment of dysfunctional beliefs in borderline personality disorders. Behavior Research and Therapy, 40(10), Cain, N. M. (2011, March). Interpersonal problem profile of the Pathological Obsessive Compulsive Personality Scale (POPS). The 2011 Annual Meeting of The Society for Personality Assessment, Boston, MA. Cain, N. M., Ansell, E. B., Simpson, H. B. ve Pinto, A. (2014). Interpersonal functioning in obsessive-compulsive personality disorder. Journal of Personality Disorders, 21, Dimaggio, C. Semerari, A., Carcione, A., Procacci, M. ve Nicolo, G. (2006). Toward a model of self pathology underlying personality disorders: Narratives, metacognition, interpersonal cycles and decision-making processes. Journal of Personality Disorders, 20(6), Edens, J. F. (2009). Interpersonal characteristics of male criminal offenders: Personality, psychopathological and behavioral correlates. Psychological Assessment, 21(1), Fiske, A. P. ve Haslam, N. (2005). The Four Basic Social Bonds. M. W. Baldwin, (Ed.), Interpersonal cognition içinde ( ). New York: The Guilford Press. Gurtman, M. B. (1996). Interpersonal problems and the psychotherapy context: The construct validity of the Inventory of Interpersonal Problems. Psychological Assessment, 8(3), Kiesler, D. J. (1996). Contemporary ınterpersonal theory and research: Personality, psychopathology and psychotherapy içinde (3-30). Canada: John Wiley & Sons. Leary, T. (1957). Interpersonal diagnosis of personality: A functional theory and methodology for personality evaluation. New York: Ronald Press. Leichsenring, F., Kunst, H. ve Hoyer, J. (2003). Borderline personality organization in violent offenders: Correlations of identity diffusion and primitive defense mechanism with antisocial features, neuroticism, and interpersonal problems. Bulletin of the Menninger Clinic, 67(4), Linden, M. (2006). Minimal emotional dysfunctions (MED) in personality disorders. European Psychiatry, 21, Locke, K. D. (2010). Circumplex measures of interpersonal constructs. L. M. Horowitz ve S. Strack, (Ed.). Handbook of interpersonal psychology içinde ( ). Hobuken, NJ: Wiley. Hilsenroth, M. J., Menaker, J., Peters, E. J. ve Pincus, A. L. (2007). Assessment of borderline pathology using the Inventory of Interpersonal Problems Circumplex Scales (IIP-C): A comparison of clinical samples. Clinical Psychology and Psychotherapy, 14, Horowitz, L. M., Alden, L. E., Wiggins, J. S. ve Pincus, A. L. (2003). Inventory of Interpersonal Problems Manual. The Psychological Corporation: Texas. Morey, L. C. (1985). An empirical comparison of interpersonal and DSM-III approaches to classification of personality disorders. Psychiatry: Journal for the Study of Interpersonal Processes, 48(4), Russel, J. J., Moscowitz, D. S., Zuroff, D. C., Sookman, D. ve Paris, J. (2007). Stability and variability of affective experience and interpersonal behavior in borderline personality disorder. Journal of Abnormal Psychology, 116(3), Safran, J. D. (1990). Towards a refinement of cognitive therapy in light of interpersonal theory: I. Theory. Clinical Psyhological Review, 10, Sullivan, H. S. (1953). The interpersonal theory of psychiatry. New York: Norton. Sim, J. P. ve Romney, D. M. (1990). The relationship between a circumplex model of interpersonal behaviors and personality disorders. Journal of Personality Disorders, 4(4), Soldz, S., Budman, S.H., Demby, A. ve Merry, J. (1993). Representation of personality disorders in circumplex and five-factor space: Explorations with a clinical sample. Psychological Assessment, 5, Soygüt, G., Nelson, L. ve Safran, J. (2001). The relationship between patient pretreatment ınterpersonal schemas and personality characteristic. Journal of Cognitive Psychotherapy, 15(2), Wright, A. G. C., Hallquist, M. N., Beeney, J. E. ve Pilkonis, P. A. (2013). Borderline personality pathology and the stability of interpersonal problems. Journal of Abnormal Psychology, 122(4), Wiggins, J. S. ve Pincus, A. L. (1989). Conceptions of personality disorders and dimensions of personality. Psychological Assessment, 1(4), Widiger, T. A. (2010). Personality, interpersonal circumplex, and DSM-5: A commentary on five studies. Journal of Personality Assessment, 92(6), Trull, T. J., Goodwin, A. H., Schoop, L. H., Hillenbrand, T. L. ve Schuster, T. (1993). Psychometric properties of a cognitive measure of personality disorders. Journal of Personality Assessment, 61(3),
8 Turkish Journal of Psychology, June 2016, 31 (77), 8-9 Summary Representations of Personality Disorders Beliefs on Interpersonal Circumplex Model Miray Akyunus İpek University Tülin Gençöz Middle East Technical University Cognitive Theory (Beck et al., 2004) and Interpersonal Circumplex Model (Leary, 1957) explaining cognitive and interpersonal patterns of personality disorders (PD) are well established in personality literature. Cognitive Theory emphasizes the importance of dysfunctional schemas in the development and maintenance of the personality disorders. Consistently, several other theoreticians (Dimaoggio et al., 2006; Fiske & Haslam, 2005; Safran, 1990) suggest that interpersonal problems, that individuals with personality disorders primarily suffer from, are originated from maladaptive interpersonal schemas which organize social relationships. Interpersonal Circumplex Model was developed based on the Interpersonal Theory of Personality (Sullivan, 1953) and defines interpersonal behaviors with two basic dimensions namely, affiliation and dominance. Accordingly, interpersonal problems can be explained with the combination of these two axes on a coordinate s space called circumplex (Alden et al., 1990; Horowitz et al., 2003). Personality disorders are suggested to be diagnostic correlates of interpersonal problems defined by interpersonal circumplex (Horowitz et al., 2003) and associations among these variables are examined by empirical studies (e.g., Alden & Capreol, 1993; Cain, 2011; Edens, 2009; Leichsenring et al., 2003). Other studies investigated the locations of personality disorders in the interpersonal circumplex space (Gurtman, 1996; Sim & Romney, 1990; Soldz et al., 1993, Wiggins & Pincus, 1989). The main objective of the study is to investigate the representations of personality beliefs defined by Cognitive Theory on the Interpersonal Circumplex space and to integrate these two models. Participants Method 1298 adults of a community sample age between 18 and 68 (M = 26.85, SD = 7.95), 411 men, 887 women, participated to the study. Analyses were conducted with 962 adults of that sample (302 men, 660 women), after the participants who are on psychiatric treatment or psychotropic medication were excluded. Measures Personality Beliefs Questionnaire. Personality Beliefs Questionnaire (PBQ; Beck & Beck, 1991) assessing dysfunctional beliefs associated with personality disorder, includes ten scales of DSM-III personality disorder categories namely, Dependent, Avoidant, Passive-Aggressive, Obsessive-Compulsive, Antisocial, Narcissistic, Histrionic, Paranoid, Schizoid KB and Borderline personality beliefs. PBQ is adapted to Turkish by Türkçapar et al. (2008) and revealed satisfactory psychometric properties. Inventory of Interpersonal Problems. Inventory of Interpersonal Problems (IIP; Horowitz et al., 2003) assessing interpersonal problem areas, includes eight scales namely, Domineering/Controlling, Intrusive- Needy, Self-Sacrificing, Overly Accommodating, Nonassertive, Socially Avoidant, Cold-Distant and Vindictive/Self-centered. IIP is adapted to Turkish by Akyunus and Gençöz (2016) and revealed satisfactory psychometric properties. Procedure Prior to data collection, necessary ethical permissions were obtained from the METU Applied Ethical Research Center. PBQ and IIP were provided to the participants through the internet and they were given personal feedback at the end of the study. Information used for the feedback procedure was obtained from and independent sample of 300 students. Feedbacks included the comparison of personal results with the mean results of the student sample via graphic presentation and the Address for Correspondence: Assist. Prof. Dr. Miray Akyunus, İpek University Department of Psychology, Turan Güneş Bulvarı 648. Cadde Oran, Çankaya, Ankara, Türkiye. makyunus@ipek.edu.tr
9 Representations of Personality Disorders and Interpersonal Circumplex Model 9 explanations of the measurements. Results To represent personality disorder beliefs on the interpersonal circumplex, similar statistical procedures were followed in accordance with the previous studies. In order to obtain the bipolar dimensions of affiliation and dominance of the interpersonal circumplex, raw data was translated into ipsatized data. Afterwards, to determine each subject s coordinates on the affiliation and dominance dimensions, Locke s (2010) formulizations were applied. Finally, PBQ subscales placements on interpersonal circumplex were obtained an shown in the Figure 1. Discussion According to the placement on the interpersonal circumplex space, Schizoid, Antisocial and Narcissistic personality beliefs were represented on the hostiledominance, Borderline and Avoidant PD beliefs were represented on the cold-submissive, Dependent personality beliefs was represented on the warm-submissive, and Histrionic personality beliefs was represented on warm-dominant quadrant. Besides, Paranoid and Passive-Aggressive personality beliefs were placed close to hostile-cold, and Obsessive-Compulsive personality beliefs was placed on the dominant-controlling vector. Contradictions between present findings and the findings of previous studies conducted with personality disorder patients can be attributed to both the present sample representing non-clinical population and the extent of the measure assessing only the cognitive aspects of personality disorders. Present findings need to be evaluated considering its strength and limitations. Size and diversity of the present sample size increase the representation of normal population. On the other hand, wide-range of age, participants who are under the age of 25 year-old representing the majority of the sample, and unbalanced distribution of men/women participants are important limitations. Self-report based data collection can be acknowledged as another limitation. Nevertheless, feedback procedure can be considered as a compensation of the limitation of this method which is expected to increase the probability of obtaining accurate and cautious responses from the participants. Moreover this procedure, increasing the interest to the present study, allowed reaching a wide range of participants. In the present study, differently from the literature, neither clinical population nor measures developed for the assessment of diagnostic evaluations of personality disorders were used. On the other hand, self-report measures were used on a community sample. Nevertheless, findings are both consistent with DSM criteria of thought patterns of PD and previous results obtained from studies with PD diagnosed patients. Interpersonal and cognitive patterns of personality psychopathology are well represented by interpersonal circumplex model and cognitive theory. Moreover, present study supports the crucial role of the cognitive distortions in PD.
Kişilik Bozukluğu İnanışlarının Kişilerarası Döngüsel Model Üzerindeki Temsili
Türk Psikoloji Dergisi, Haziran 2016, 31 (77), 1-7 Kişilik Bozukluğu İnanışlarının Kişilerarası Döngüsel Model Üzerindeki Temsili Miray Akyunus İpek Üniversitesi Tülin Gençöz Orta Doğu Teknik Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ. Eğitim. Akademik Ünvanlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ SEVGİNAR VATAN. sevginarvatan@gmail.
ÖZGEÇMİŞ SEVGİNAR VATAN E-Posta: sevginarvatan@gmail.com Telefon: 2978325 Adres: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Beytepe/Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum 2006 Lisans Psikoloji Orta
Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi
Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,
KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol
KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ
ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ Doç. Dr. Deniz Beste Çevik Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı beste@balikesir.edu.tr
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA
YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,
ÖZGEÇMİŞ ADVİYE ESİN YILMAZ. 1. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl. Doktora Klinik Psikoloji ODTÜ Y. Lisans Klinik Psikoloji ODTÜ 2002
ÖZGEÇMİŞ ADVİYE ESİN YILMAZ 1. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Doktora Klinik Psikoloji ODTÜ 2007 Y. Lisans Klinik Psikoloji ODTÜ 2002 Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1998 2. Profesyonel
İŞLETMELERDE KURUMSAL İMAJ VE OLUŞUMUNDAKİ ANA ETKENLER
ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANA BİLİM DALI İŞLETMELERDE KURUMSAL İMAJ VE OLUŞUMUNDAKİ ANA ETKENLER BİR ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ: SHERATON ANKARA HOTEL & TOWERS
DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)
DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı
daha çok göz önünde bulundurulabilir. Öğrencilerin dile karşı daha olumlu bir tutum geliştirmeleri ve daha homojen gruplar ile dersler yürütülebilir.
ÖZET Üniversite Öğrencilerinin Yabancı Dil Seviyelerinin ve Yabancı Dil Eğitim Programına Karşı Tutumlarının İncelenmesi (Aksaray Üniversitesi Örneği) Çağan YILDIRAN Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Prof. Dr. Gonca Soygüt Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü
KİŞİSEL BİLGİLER Prof. Dr. Gonca Soygüt Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Psikoloji Bölümü Adres: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü E- Posta: goncab@hacettepe.edu.tr
Kişilik Bozukluklarında Tanı Koyma Araçlarının Karşılaştırılması
22 E. A. Aktaş ve ark./bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 1 (2016) 22-27 ISSN: 2146-9490 JCBPR, 2016, 1: 22-27 ORGINAL ARTICLE/ÖZGÜN MAKALE DOI: 10.5455/JCBPR. 197269 Kişilik Bozukluklarında
Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU
Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Kurum ve kuruluşla ilişki bildirimi Bulunmamaktadır. Şiddet ve Suç Saldırganlık Şiddet Bireyin
ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuçlar: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT Rational Drug Usage Behavior of University Students Objective: Method: Results:
ÖZET Amaç: Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin akılcı ilaç kullanma davranışlarını belirlemek amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı-kesitsel türde planlanan araştırmanın evrenini;; bir kız ve
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ
ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Tayfun Doğan Doğum Tarihi: 02.11.1979 Öğrenim Durumu: Doktora Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Eğitim Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2003 Bilimleri/Rehberlik
KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ. Dr. Levent ŞAHİN
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ KANSER HASTALARINDA ANKSİYETE VE DEPRESYON BELİRTİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ UZMANLIK TEZİ
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ
Arş. Gör. Dr. Zehra ÇAKIR ÖZGEÇMİŞ E-Posta : zehrac@hacettepe.edu.tr zehra_cakir@yahoo.com Telefon : +90 (312) 2976450 Adres : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe
ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ
ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BOŞ ZAMAN AKTİVİTELERİNE VERDİKLERİ ANLAMIN VE YAŞAM DOYUMLARININ İNCELENMESİ: AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
ABSTRACT $WWLWXGHV 7RZDUGV )DPLO\ 3ODQQLQJ RI :RPHQ $QG $IIHFWLQJ )DFWRUV
ÖZET Amaç: Araştırma, Aile Planlaması (AP) polikliniğine başvuran kadınların AP ye ilişkin tutumlarını ve bunu etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma
"SPARDA GÜDÜLENME ÖLÇEGI -SGÖ-"NIN TÜRK SPORCULARı IÇiN GÜVENiRLIK VE GEÇERLIK ÇALIŞMASI
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sdences 2004, 15 (4), 191-206 "SPARDA GÜDÜLENME ÖLÇEGI -SGÖ-"NIN TÜRK SPORCULARı IÇiN GÜVENiRLIK VE GEÇERLIK ÇALIŞMASI Zlşan KAZAK Ege Üniversitesi Beden E~itim
Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR
Yetişkin Psikopatolojisi Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin psikopatolojisi içerik: Sınıflandırma sistemleri Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor?
Üniversite Hastanesi mi; Bölge Ruh Sağlığı Hastanesi mi? Ayaktan Başvuran Psikiyatri Hastalarını Hangisi Daha Fazla Memnun Ediyor? Ebru Turgut 1, Yunus Emre Sönmez 2, Şeref Can Gürel 1, Sertaç Ak 1 1 Hacettepe
Yardımcı Doçent Psikoloji Haliç Üniversitesi 2000 Yardımcı Doçent Psikoloji FSM Vakıf Üniversitesi 2011
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Gaye (Enbiyaoğlu) Saltukoğlu 2. Doğum Tarihi : 1945 3. Unvanı : Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1969 Yüksek
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem
The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department
71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ. Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN
FARKLI BRANŞTAKİ ÖĞRETMENLERİN PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Abdulkadir EKİN, Yunus Emre YARAYAN Kuramsal Çerçeve GİRİŞ Psikolojik dayanıklılık üzerine yapılan
Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması
Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,
TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004 1 15 (3J 125-136 TÜRKiYE'DEKi ÖZEL SAGLIK VE SPOR MERKEZLERiNDE ÇALIŞAN PERSONELiN ış TATMiN SEViYELERi Ünal KARlı, Settar KOÇAK Ortadoğu Teknik
Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış
Bilişsel Kaynaşma ve Yaşantısal Kaçınmayla Aleksitimi İlişkisi: Kabullenme ve Kararlılık Penceresinden Bakış Sedat Batmaz 1, Emrah Songur 1, Mesut Yıldız 2, Zekiye Çelikbaş 1, Nurgül Yeşilyaprak 1, Hanife
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ
Dr. Hayal Yavuz Güzel ÖZGEÇMİŞ E-Posta : hyguzel@hacettepe.edu.tr Telefon : +90 (312) 7805336 Adres : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi
THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor
THOMAS TÜRKİYE PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları Özet Rapor Amaç Aşamalar Örneklem Analizler PPA Güvenilirlik, Geçerlilik ve Standardizasyon Çalışmaları nın amacı, yeni örneklemler
Prof. Dr. Gonca SOYGÜT PEKAK (ÖZGEÇMİŞ)
Prof. Dr. Gonca SOYGÜT PEKAK (ÖZGEÇMİŞ) 1. Eğitim: Öğrenim Dönemi Derece (*) Üniversite Öğrenim Alanı 1982-1986 Lisans Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü 1986-1989 Y. Lisans Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD
Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD İÇERİK ALT TİPLENDİRMEDEKİ SORUNLAR KLİNİĞE YANSIMASI ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ETKİSİ Tanısal bakı Sosyal fobi DSM-I de "Fobik
Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU
Yrd.Doç.Dr. YAŞAR KUZUCU Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Eğitim Bilgileri 1990-1995 Lisans Ankara Üniversitesi 1995-1999 Yüksek Lisans Ankara Üniversitesi 1999-2006
A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS
tesi Sosyal Bilimler Dergisi 6 31 Bahar 2017/1 s.471-482 Asena Deniz ERSOY 1 Osman BAYRAKTAR 2 ÖZ A RESEARCH ON THE RELATIONSHIP BETWEEN THE STRESSFULL PERSONALITY AND WORK ACCIDENTS ABSTRACT Expressed
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT
THE IMPACT OF AUTONOMOUS LEARNING ON GRADUATE STUDENTS PROFICIENCY LEVEL IN FOREIGN LANGUAGE LEARNING ABSTRACT The purpose of the study is to investigate the impact of autonomous learning on graduate students
Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması
Çocukların Olumsuz Duyguları ile Baş Etme Ölçeğinin Psikometrik Çalışması Yrd. Doç. Dr. Feyza Çorapçı Boğaziçi Üniversitesi, Psikoloji Bölümü Yrd. Doç. Dr. Bilge Yağmurlu Koç Üniversitesi, Psikoloji Bölümü
BEDEN EGITIMI ÖGRETMENI ADAYLARıNIN SINIF ORGANIZASYONU VE DERS ZAMANI KULLANIMI DAVRANıŞLARlNIN ANALIzI
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe]. ofsport Sciences 2004, 15 (4), 207-218 BEDEN EGITIMI ÖGRETMENI ADAYLARıNIN SINIF ORGANIZASYONU VE DERS ZAMANI KULLANIMI DAVRANıŞLARlNIN ANALIzI Şeref ÇiÇEK, Levent M.
ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe J. ofsport Sciences 2003, 14 (2), 67-82 ilkögretim ÖGRENCilERi için HAZıRLANMıŞ BiR BEDEN EGiTiMi DERSi TUTUM ÖıÇEGiNiN ADAPTASYONU ÖZET Dilara ÖZER, Abdurrahman AKTOP
EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri
T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA
T.C. İSTANBUL AYDIN ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİREYSEL DEĞERLER İLE GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ İLİŞKİSİ: İSTANBUL İLİNDE BİR ARAŞTIRMA DOKTORA TEZİ Cafer Şafak EYEL İşletme Ana Bilim Dalı İşletme
Table 1. Demographic and clinical characteristics of the patients
1 Table 1. Demographic and clinical characteristics of the patients Variables Results N mean±s.d. Age (years) 45,8±1,3 Gender Female 73 (44%) Male 93(56%) Hand dominance Right 147 (88,6%) Left 19 (11,4%)
Derece Alan Üniversite Yıl. BA Psychology Hacettepe 1999
Resume 1. Name, Last Name: Ferzan Curun 2. Date of Birth: 11.04.1975 3. Position Title: :Assistant Professor 4. Education Info: :PhD. Derece Alan Üniversite Yıl BA Psychology Hacettepe 1999 Yüksek Lisans
ÖZET Amaç: Yöntem: Bulgular: Sonuç: Anahtar Kelimeler: ABSTRACT The Evaluation of Mental Workload in Nurses Objective: Method: Findings: Conclusion:
ÖZET Amaç: Yapılan bu çalışma ile Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesinde görevli hemşirelerin zihinsel iş yüklerinin değerlendirilmesi ve zihinsel iş yükünün hemşirelerin sosyo-kültürel özelliklerine
PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ 2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ PROGRAMI
ANADAL EĞİTİM PROGRAMI ZORUNLU DERSLERİ 1.Sınıf/1.Yarıyıl in ön koşulu var mı? *** in önceki eğitim programında eşdeğer bir dersi var mı? **** 1 YDİ101 YDF101 YDA101 2 ATA101 Temel Yabancı Dil (İngilizce)
Available online at
Available online at www.sciencedirect.com Procedia - Social and Behavioral Sciences 55 ( 2012 ) 1079 1088 *English Instructor, Abant Izzet Baysal University, Golkoy Campus, 14100, Bolu, Turkey (karakis_o@ibu.edu.tr)
Psikopatolojiye Giriş (PSY 301) Ders Detayları
Psikopatolojiye Giriş (PSY 301) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Kodu Saati Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Psikopatolojiye Giriş PSY 301 Güz 3 0 0 3 8 Ön Koşul Ders(ler)i yok Dersin
NOKTA VE ÇİZGİNİN RESİMSEL ANLATIMDA KULLANIMI Semih KAPLAN SANATTA YETERLİK TEZİ Resim Ana Sanat Dalı Danışman: Doç. Leyla VARLIK ŞENTÜRK Eylül 2009
NOKTA VE ÇİZGİNİN RESİMSEL ANLATIMDA KULLANIMI SANATTA YETERLİK TEZİ Resim Ana Sanat Dalı Danışman: Doç. Leyla VARLIK ŞENTÜRK Eylül 2009 Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Eskişehir RESİMSEL
Dersin Grubu. Dersin Kodu. Yarıyıl. Dersin Adı. Bölüm Zorunlu. 1 1 PSY101 Psikolojiye Giriş-I. Bölüm Zorunlu. 2 2 PSY102 Psikolojiye Giriş-II
Adı 1 1 PSY101 ye Giriş-I Açıklaması 6 3 ki temel konulara giriş niteliğinde bir derstir. İşlenecek konulara araştırma teknikleri, davranışın biyolojik kökenleri, algı, hafıza, dil, insan gelişimi, vb.
ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS
VII. Uluslar ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN LIFE SATISFACTION AND VALUE PREFERENCES OF THE INSTRUCTORS gursoymeric10@gmail.com, ramazankaratay@gmail.com ÖZET incelenmesidir. Çal demo Anahtar Kelimeler:
T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ
T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Danışman Doç. Dr. Tufan BAL YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ISPARTA - 2016 2016 [] TEZ
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI KİŞİLER ARASI BAĞIMLILIK ÖLÇEĞİ NİN (INTERPERSONAL DEPENDENCY INVENTORY) UYARLAMA ÇALIŞMASI Yağmur ULUSOY
Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi
Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin
Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ
Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL
1998-2001 ORTAÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME SINAVLARI NDA ÇIKAN BİYOLOJİ SORULARININ İÇERİK ANALİZİ
XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya 1998-2001 ORTAÖĞRETİM KURUMLARI ÖĞRENCİ SEÇME VE YERLEŞTİRME SINAVLARI NDA ÇIKAN BİYOLOJİ SORULARININ
SoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Şizofreniye bağlı davranım bozuklukları bireyi ve toplumları olumsuz etkilemekte Emosyonları Tanıma Zorluğu Artmış İrritabilite Bakımverenlerin
Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi
Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge
Emine Sevinç Tok. İzmir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü. Gürsel Aksel Bulvarı No: 14 35350 Üçkuyular İzmir
Emine Sevinç Tok İzmir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü Gürsel Aksel Bulvarı No: 14 35350 Üçkuyular İzmir sevinc.tok@izmir.edu.tr EĞİTİM 2009-devam Klinik Psikoloji Doktora Programı
HS-003. Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı.
HS-003 Nuray ŞAHİN ORAK (Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı. İstanbul) Sezgi ÇINAR PAKYÜZ (Celal Bayar Üniversitesi, Manisa Sağlık Yüksekokulu,
Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi
Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş
AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ YAYIN LİSTESİ. : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 : gsaltukoglu@fsm.edu.tr
AKADEMİK ÖZGEÇMİŞ VE YAYIN LİSTESİ 1. Adı Soyadı : Gaye (Enbiyaoğlu) Saltukoğlu İletişim Bilgileri Adres : Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Telefon : (0212) 521 81 00 Mail : gsaltukoglu@fsm.edu.tr
ÖZ GEÇMİŞ. Doktora tez konusu: Hafızanın Anlamayla Etkileşimi. Tez danışmanı: Prof. Dr. Yılmaz Özakpınar.
ÖZ GEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Hıdır İlyas GÖZ 2. Doğum Tarihi: 09/03/1954 3. Unvanı: Prof. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji İstanbul Üniversitesi 1975 Lisans Çapa Yüksek Öğretmen
FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
FEN VE TEKNOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN KİŞİLERARASI ÖZYETERLİK İNANÇLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ AN INVESTIGATION OF SCIENCE TEACHERS INTERPERSONAL SELF-EFFICACY BELIEFS IN TERMS OF SOME VARIABLES
Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.
DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik
KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
KIMYA BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN ENDÜSTRİYEL KİMYAYA YÖNELİK TUTUMLARI VE ÖZYETERLİLİK İNANÇLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ; CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ Öğr. Gör. Gülbin KIYICI Arş.Gör.Dr. Nurcan KAHRAMAN Prof.
Yerinde Masaj ın İş Hayatına Etkileri İstanbul - 17.11.2008 Konulu Akademik Araştırma Sonuçları Sayfa 1/4
Önsöz Yerinde Masaj hizmetleri ile Türkiye deki iş hayatı kalitesini yükseltmek üzere çıktığımız yolda, bugüne kadarki tüm pazarlama faaliyetlerimizde Yerinde Masaj ın kurumlar tarafından çalışanlarına
BASKETBOL OYUNCULARININ DURUMLUK VE SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ
KKTC YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BASKETBOL OYUNCULARININ DURUMLUK VE SÜREKLİ KAYGI DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ Edim MACİLA BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ LEFKOŞA,
Kişilik rahatsızlığı nedir?
Kişilik rahatsızlığı nedir? (What is a personality disorder?) Turkish Kişilik rahatsızlığı nedir? Herkesin kişiliğini belirleyen bazı özellikleri vardır. Bunlar kişinin genellikle nasıl düşündüğü ve nasıl
Sınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma
Sınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma Öğr. Gör. Kenan KARAGÜL, Öğr. Gör. Nigar KARAGÜL, Murat DOĞAN 3 Pamukkale Üniversitesi, Honaz Meslek Yüksek Okulu, Lojistik Programı, kkaragul@pau.edu.tr
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI Arş.Gör. Duygu GÜR ERDOĞAN Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi dgur@sakarya.edu.tr Arş.Gör. Demet
DSM-5 Bedensel Belirti Ölçeği ile Düzey 2 Bedensel Belirti Ölçeklerinin Türkçe Formlarının geçerlilik ve güvenilirlikleri
Sarıkavak ve ark. 63 Araştırma / Original article DSM-5 Bedensel Belirti Ölçeği ile Düzey 2 Bedensel Belirti Ölçeklerinin Türkçe Formlarının geçerlilik ve güvenilirlikleri Talat SARIKAVAK, 1 Kuzeymen BALIKÇI,
KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE GÖRE ÝNCELENMESÝ *
Abant Ýzzet Baysal Üniversitesi Eðitim Fakültesi Dergisi Cilt: 8, Sayý: 1, Yýl: 8, Haziran 2008 KAMU PERSONELÝ SEÇME SINAVI PUANLARI ÝLE LÝSANS DÝPLOMA NOTU ARASINDAKÝ ÝLÝÞKÝLERÝN ÇEÞÝTLÝ DEÐÝÞKENLERE
GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL PSI 501 İleri İstatistik Zorunlu 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 II. YARIYIL Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 III. YARIYIL
CURRICULUM VITAE. Fatma Gül Cirhinlioglu. Phone:
CURRICULUM VITAE Fatma Gül Cirhinlioglu Address: Mailing Address: Yakın Doğu Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü LEFKOŞA/KKTC Phone:0533 845 01 97 E-mail: cirhinlioglu@gmail.com EDUCATION
T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ
T.C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ATATÜRK EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ NON RADYOGRAFİK AKSİYEL SPONDİLOARTRİT İLE ANKİLOZAN SPONDİLİT HASTALARININ KLİNİK, RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN
Fikir Liderliği, Sosyal Kimlik, Ürün Temelli Yenilikçilik ve Tüketici Yenilikçiliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi
Fikir Liderliği, Sosyal Kimlik, Ürün Temelli Yenilikçilik ve Tüketici Yenilikçiliği Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi Aybegüm GÜNGÖRDÜ BELBAĞ 1, Kadri Gökhan YILMAZ 2 Özet Mevcut çalışma, fikir liderliği,
ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai
ÇALIŞMAYAN KADINLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINI ENGELLEYEN FAKTÖRLER Zekai PEHLİVAN*; Elif Nilay ADA*;Gizem ÖZTAŞ* *Mersin Üniversitesi
Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar
Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim
Psikolojide Araştırma Yöntemleri II (PSY 214) Ders Detayları
Psikolojide Araştırma Yöntemleri II (PSY 214) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Psikolojide Araştırma Yöntemleri II PSY 214 Güz 3 0 0 3 7 Ön
Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi
Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Fatma GÖLPEK SARI Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim
ÖZGEÇMİŞ. E-Posta: Telefon: +90 (312) Derece Alan Kurum Doktora Gelişim Psikolojisi Hacettepe Üniversitesi
ÖZGEÇMİŞ ARŞ. GÖR. DR. DENİZ KURT E-Posta: denizkurt@hacettepe.edu.tr Telefon: +90 (312) 297 6450 Adres: Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara Eğitim Mezuniyet Tarihi Derece Alan Kurum
İŞSİZ BİREYLERİN KREDİ KARTLARINA İLİŞKİN TUTUM VE DAVRANIŞLARININ YAPISAL EŞİTLİK MODELİYLE İNCELENMESİ: ESKİŞEHİR ÖRNEĞİ
Makalenin Yayınlandığı Dergi: İktisat İşletme ve Finans Yayınlanma Tarihi: 2014-08-01 00:00:00 Cilt: 29, Sayı: 341, Yıl: 2014 Sayfa(lar): 57-86 ISSN: 1300-610X Digital Object Identifier (DOI): 10.3848/iif.2014.341.4074
Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi
Bilgisayar ve İnternet Tutumunun E-Belediyecilik Güvenliği Algısına Etkilerinin İncelenmesi Tuna USLU Gedik Üniversitesi İş Sağlığı ve Güvenliği Programı Özel Gebze Doğa Hastanesi Sağlık Hizmetleri A.Ş.
Türkiye deki hemşirelik araştırmalarında kullanılan veri toplama araçları
Cilt:7 Sayı:1 Yıl:2010 Türkiye deki hemşirelik araştırmalarında kullanılan veri toplama araçları Ayla Ünsal * Nilüfer Ergül ** Özet Amaç: Bu çalışma, Türkiye deki hemşirelik araştırmalarında kullanılan
HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe f. ofsport Sciences 200{ 15 (3), 137-154 HEDEF BELiRLENEN ENGELLi OLAN VE OLMAYAN ÖGRENCILERDE ANTRENMANIN PERFORMANS VE DUYGUSAL DURUMLAR ÜZERiNE ETKisi Ferda GÜRSEL*,
EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1
58 2009 Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:25, s.58-64 ÖZET EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1 Bu çalışmanın
PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*
THE DESIGN AND USE OF CONTINUOUS GNSS REFERENCE NETWORKS. by Özgür Avcı B.S., Istanbul Technical University, 2003
THE DESIGN AND USE OF CONTINUOUS GNSS REFERENCE NETWORKS by Özgür Avcı B.S., Istanbul Technical University, 2003 Submitted to the Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute in partial fulfillment
ELIT VE ELIT OLMAYAN ERKEK BASKETBOLCULARDA HEDEF YÖNELIMI, GÜDÜSEL (MOTIVASYONEL) IKLIM VE
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2002,13 (3), 24-36 ELIT VE ELIT OLMAYAN ERKEK BASKETBOLCULARDA HEDEF YÖNELIMI, GÜDÜSEL (MOTIVASYONEL) IKLIM VE YAŞAM DOYUMU Turhan TOROS Hacettepe O.,
Futbol Ayakkabısı (Krampon) Markalarında Marka Kişiliği ve Marka Değeri Arasındaki İlişki
Futbol Ayakkabısı (Krampon) Markalarında Marka Kişiliği ve Marka Değeri Arasındaki İlişki The Relationship Between Brand Personality and Brand Equity on Football Shoes Yavuz Yıldız 1,, Özge Güngörür 2,
Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları
Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Kodu Saati Saati Saati Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji PSY
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi Journal of Research in Education and Teaching Haziran 2017 Cilt:6 Özel Sayı:1 Makale No: 07 ISSN:
TEKSTİL SEKTÖRÜNÜN MESLEK YÜKSEKOKULU ÖĞRENCİLERİNDEN BEKLENTİLERİ Öğr. Gör. Naci Bulur İnönü üniversitesi Yeşilyurt Meslek Yüksekokulu naci.bulur@inonu.edu.tr Öğr. Gör. Murat Ulaş İnönü üniversitesi Arapgir
BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ
BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ İŞTİRME Araştırma rma SüreciS 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması
ÖZGEÇMİŞ. Görev Kurum Yıl Dekan Yardımcısı Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi 1999-2004 Bölüm Başkanı
ÖZGEÇMİŞ Doç. Dr. Demet Erol Öngen Adres Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimler Bölümü Kampus 07058 E-posta demetongen@akdeniz.edu.tr Telefon 2423102072 Faks 2422261953 RESİM EKLENECEK 1.
Pervin HORASAN Erciyes Üniversitesi Mehmet Kemal Dedeman Onkoloji Hastanesi
Bir Üniversiteye Bağlı Kanser Hastanesinde Çalışan Hemşire ve Doktorlar Arasındaki Empati Eğilimi ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye nin Ortasından Bir Örneklem Pervin HORASAN Erciyes
ÖZGEÇMİŞ. Telefon : +90 (312) FOTOĞRAF : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara
ÖZGEÇMİŞ Arş. Gör. Yasemin Kahya E-Posta : yaseminoruclular@hacettepe.edu.tr Telefon : +90 (312) 297 8325 FOTOĞRAF Adres : Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800, Beytepe Ankara
Mobilite Envanteri Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirliği
78 A. Kart ve M.H. Türkçapar /Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi 2 (2015) 78-84 ISSN: 2146-9490 JCBPR, 2015, 1: 78-84 ORIGINAL ARTICLE/ÖZGÜN MAKALE Mobilite Envanteri Türkçe Formunun
İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi
İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D