Bahaettin SARI İMO Yapı Denetim Komisyon Başkanı MANİSA, 28 OCAK 2011

Transkript

1 Bahaettin SARI İMO Yapı Denetim Komisyon Başkanı MANİSA, 28 OCAK 2011

2 İmar mevzuatı ve yapı denetiminin temelini oluşturan 1933 tarihli 2290 sayılı Belediye ve Yollar Kanunu ile 1933 yılından itibaren yapıların proje ve uygulama denetim Belediye ve Valiliklerin sorumluluğuna verilirken, uygulama denetimi Teknik Uygulama Sorumlusu yada Fenni Mesul adıyla serbest çalışan mühendis ve mimarlar tarafından yürütülmüştür. 2

3 1950 li yıllardan itibaren köyden kentlere göçle başlayan plansız ve kaçak yapılaşmanın imar aflarıyla meşrulaştırılmasyla T.U.S. uygulaması bütünüyle işlevsiz hale gelmiştir. Ta ki 1999 İzmit Körfezi ve Düzce depremlerine kadar!!! 3

4 Yapıların projesini denetlemekten sorumlu belediye ve valiliklerin proje denetimi aşamasında dahi projelerin % 91 inde tasarım, hesap ve çizim hataları olduğu (4708 gerekçesi), 4

5 T.U.S. (fenni mesul) mühendis ve mimarlar ile Belediye ve Valiliklerin uygulamayı hiç denetleyemedikleri, (4708 gerekçesi), 5

6 Şantiyelerin % 90 ında yönetmelik ve standartlara aykırı beton döküldüğü ve beton mukavemet değerlerinin projesinde öngörülenden ortalama olarak % 40 daha az olduğu (4708 gerekçesi), 6

7 T.U.S. mühendis ve mimarlarda hiçbir mesleki yeterlilik aranmadığı, işin ve ücretinin muhatabının yüklenici olduğu, 7

8 Sistemin hiç denetlenmediği için sadece imza bazında formaliteyi tamamlar nitelikte olduğu için genellikle mecburiyetten proje müellifleri tarafından promosyon olarak sunulduğu için başarısız olduğu ve, 8

9 Denetimsiz yerleşme ve yapılaşmaların yol açabilecekleri zararların, 1999 İzmit Körfezi ve Düzce depremlerinde bütün açıklığı ile bir kez daha gözler önüne serildiği, (4708 gerekçesi) görüş birliğine varılmıştır. 9

10 Yapı üretiminin planlama, projelendirme, yapım ve kullanım gibi tüm aşamalarını kapsayan sağlıklı bir yapı denetim sisteminin ivedilikle hayata geçirilmesi yönünde görüş birliğine varıldı. 10

11 10 Nisan 2000 tarihinde 27 pilot ilde denenmek üzere 595 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname yürürlüğe girdi. 24 Mayıs 2001 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından bu uygulamaya son verildi. Kararname her ne kadar tespitlere yanıt olamasada yakın öğelere sahipti... 11

12 Kararnamenin iptalinden doğan boşluğun doldurulması gerekçesiyle, hazırlık sürecinde katılımcı bir çalışma yürütülmeyen 4708 Sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun, bünyesinde taşıdığı pek çok aksaklık ve olumsuzluklarla 27 yerine 19 pilot ilde sınanmak üzere 13 Temmuz 2001 tarihinde yürürlüğe girdi. 12

13 TÜRKİYE GENELİ; Yapı Denetim Firması Laboratuvar Denetçi İnş. Müh. Şantiye şefi Denetlenen Yapı TUS İnş. Müh.(İMO) 1296 ad. 235 ad ad ad m ad m2 için: -157 P.U.D, 472 U.D, ~1271 (1888x%67) K.E. =~1900, Aktif İnş.Müh. gerekiyor 1296 YDK için: 1296 PUD, 1296 UD olmak üzere 2592 Denetçi gerekiyor ki 3 katı belge var (Denetçi Mimar: 2595; Denetçi Mak.Müh: 4496; Denetçi Elektrik Müh.: 3295; Denetçi Kim.Müh: 130; Denetçi Jeoloji Müh: 116; Denetçi Jeofizik Müh.) (BİB web ) 13

14 Yapı ve yapı sorumlularının kayıt altına alınması, Azımsanamayak ölçüde SSK, KDV ve vergi geliri elde edilmesi, 14

15 Ortalama ücretler açlık sınırının altında olsa da işsizlik oranlarını düşürmesi, Sorumluluk sahibi bazı mühendis ve mimarların, kişisel özverileriyle öngörülen hedeflere olumlu katkıda bulunmasıdır. 15

16 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren 81 ilin tamamının yapı denetim kapsamına alınması, Yüklenicilerin, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren, inşaat ve tesisat işlerinde yetki belgeli usta çalıştırmak zorunluluğunun getirilmesi, 16

17 TOKİ, KİPTAŞ ve diğer kamu yapılarının yapı denetim kapsamı dışında bırakılarak devletin kendi kendini denetlemesi, Denetçi belgesinin 5 (12) yılını doldurmuş her mühendis ve mimara herhangi bir bilgi ve deneyim sahibi olup olmadığı sınanmadan evrak üzerinden verilmesi, 17

18 Yapı denetim firma ortaklarında mühendis ve mimar diploması dışında herhangi bir mesleki bilgi ve deneyim aranmaması, (595 te denetçi olması şarttı) Laboratuvar firma ortaklarında yapı ile ilgili bir mesleki eğitim ve deneyim aranmaması, 18

19 Bazı ilgili idarelerin, mühendis ve mimarlardan proje sicil durum belgesi bile istememesi, 19

20 Yüklenicilere 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren yetki belgesi verilerek kayıt altına alınacak olması olumlu bulunmakla birlikte,hala okuryazar olmak ve ticaret odasına kaydolmaktan başka bir nitelik aranmaması, herhangi bir teminat ve çekirdek teknik kadro istenmemesi, 20

21 Tek parselde bir bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam yapı inşaat alanı 500 m2 yi geçmeyen yapılarda, yüklenici ve şantiye şefi bulundurma şartının kaldırılması, 21

22 Şantiye şefinin; şantiyede sürekli bulunması gerekmeyen, m 2 inşaat alanı sınırına kadar (tek ruhsata bağlı veya toplu yapı niteliğindeki inşaatlarda m2 yi geçmeme şartı aranmaz.) 5 ayrı müteahhidin 5 ayrı inşaatında aynı anda görev alabilen, kağıt üzerinde imzasının alınmasının dışında olmasa da olur biçimindeki bir eleman haline indirgenmesi, 22

23 Ayrıca teknik öğretmen ve teknikerlerin şantiye şef yardımcısı olarak istihdamı yerine şantiye şefliği yetkisine 3b sınıfı yapıların da dahil edilmesi, 23

24 Yapı denetim, laboratuar ve yüklenici firmalarında hizmet akdiyle çalışan mühendis ve mimarlar için idari ve cezai yaptırımlar ayrıntılı olarak düzenlenmişken, çalışma koşulları ile özlük haklarının piyasa koşullarına bırakılması, 24

25 Yapım sürecinin hiçbir safhasında sigorta güvencesi bulunmaması, 25

26 Tek parselde, bodrum katı dışında en çok iki katlı ve toplam 200 m 2 yi geçmeyen müstakil yapıların yapı denetim dışında (T.U.S. Uygulamasına) bırakılması, 26

27 Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere (...) 500 TL den az olmamak üzere, aykırılığı her bir m2 sine göre hesaplanan idari para cezaları uygulanır. (3194 M.42; 5940 M.2) 27

28 Denetim personeli, Şantiye şefi, Proje müellifi,yüklenici İnşaat Mühendisleri; eğer sorumluluk üstlendiğiniz bir yapı çöker ve ölüm vuku bulursa; Öngörülebilir neticeyi mühendis öngöremiyorsa taksirle bir insan öldürme suçu (2-6 yıl hapis), taksirle birden fazla insan öldürme suçu (2-15 yıl hapis); 28

29 Öngörülebilir neticeyi öngördüğü halde önemsememişse bilinçli taksirle bir insan öldürme suçu (Taksirli cezalar 1/3-1/2 artırılır) ile yargılanıyor. (5237 TCK Madde-22 ve 85) 29

30 Zamanaşımı zararın oluştuğu tarihte başlamaktadır. Bir katilin suçu olay tarihinden 20 yıl sonra zamanaşımına uğrarken; bir mühendisin kusurunun zamanaşımı imza attığı tarihten itibaren 1 saat yada 20 yıl sonra başlayabilmektedir. 30

31 Hasarlı her yapı ayrı suç oluşturmakta ve ayrı davalarda yargılanılmaktadır. SÖZ DOSYAYA GĐRMEZ! 31

32 Ülkemiz Yapı Sistemi bir bütün olarak ele alınmalı, ilgili Meslek Odalarının karar organında yer aldığı bir Yapı Yüksek Kurulu ve bu Yüksek Kurul tarafından oluşturulan Planlama, Yapı Tasarım, Yapı Üretim ve Yapı Denetim Kurulları ile bu Kurulların gerek gördüğü il ve ilçelerde oluşturacağı komisyonları tarafından eşgüdümlü olarak planlanmalı, yürütülmeli ve denetlenmelidir. 32

33 Başta Yapı Yasası olmak üzere Planlama Yasası, Yapı Tasarım Yasası, Yapı Üretim Yasası ve Yapı Denetim Yasası ve yönetmelikleri ile eş zamanlı olarak diğer yasaların bu yasalara uyum yasaları çıkarılarak yapı sistemi bir bütün olarak kökten çözümlenmelidir. 33

34 Yapı kullanma izninin verilmesinden itibaren her 5 yılda bir binaların periyodik denetimi zorunlu olmalıdır. 34

35 Yapım sürecinde sorumluluk üstlenen mühendis ve mimarlar, ilgili mühendislik ve mimarlık Meslek Odaları tarafından; yardımcı teknik elemanlar ile ustaların, ilgili mühendislik ve mimarlık Meslek Oda eğitmenleri tarfından her yıl kesintisiz meslek içi eğitimi almalıdır. 35

36 Yapım sürecinde sorumluluk üstlenen mühendis ve mimarların sicilleri ilgili meslek odaları tarafından tutulmalıdır. 36

37 Yapım sürecinde; yapı denetim, laboratuar ve yüklenici firmaları için mali sorumluluk sigortası; yapı denetim, laboratuar ve yüklenici firmalarının hizmet akdiyle çalışan mühendis ve mimarları için mesleki sorumluluk sigortası, yapı sahipleri için doğal afet sigortası yaptırılma zorunluluğu getirilmelidir. 37

38 Yüklenicilik, mühendis ve mimarlar tarafından yapılması zorunlu bir meslek olarak tanımlanmalı, sayısı ihtiyaca göre sınırlandırılmalı, kurumsal niteliği ve diğer kurumlarla olan ilişki biçimleri, yetki ve sorumlulukları açıkça belirlenmelidir. 38

39 Yapı malzemeleri, üretim veya gümrük merkezlerinde denetlenmeli, standart dışı malzemenin piyasaya girmesini engellenmeli, kalite belgelerinde belirtilen koşulları sağlamayan yapı malzemelerinin üreticileri ve/veya tedarikçileri için hukuki ve cezai yaptırımlar yasada yer almalıdır. 39

40 İnşaat sektöründe, tüketici bilinci geliştirilerek etkin denetim ile kaliteye yönelik talep artırılmalıdır. 40

41 Unutulmamalıdır ki, Nüfusumuzun % 98 i, % 67 si kaçak ya da ruhsatsız, % 40 ı oturulabilir durumda olmayan (TÜİK) konutlarda deprem tehlikesi altında yaşamaktadır. 41

42 Sıralanan öneriler çerçevesinde, yapı üretiminin planlama, projelendirme, yapım ve kullanım gibi tüm aşamalarını kapsayan, kamusal nitelikli, etkin, sürdürülebilir ve izlenebilir bir yapı denetim sistemi için ilgili tüm kesimlerlerle katılımcı bir yasa yapma süreci başlatılmalıdır. İnşaat Mühendisleri Odası böyle bir sürece katkı vermeye daima hazırdır. 42

43 SÖZÜN BĐTTĐĞĐ YER... 43

44 Teşekkür Ederim 44