İMKB Endeksleri

Transkript

1 İMKB Endeksleri

2 İçindekiler Endeks Nedir? 1 İMKB Hisse Senedi Endeksleri 3 İMKB Hisse Senedi Endeksleri 3 İMKB Hisse Senedi Endeksleri Başlangıç Tarih ve Değerleri 6 İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 Endekslerine Seçim Kriterleri 8 Dönemsel Değerleme ve Değişiklikler 10 Dönemsel Olmayan Değişiklikler 11 Hesaplama Yöntemi 12 Endekslerde Düzeltme 12 İMKB Endekslerinin Yabancı Para Cinsinden Gösterimi 14 Şehir Endeksleri 14 Kurumsal Yönetim Endeksi 16 İMKB Sürdürülebilirlik Endeksi Projesi 16 İMKB Endekslerinin Finansal Ürünlerde Kullanılması 18 İMKB Verileri Kullanılarak Endeks Hesaplanması 18 İMKB Dışı Kurumlar Adına Endeks Hesaplanması 18 İMKB Devlet İç Borçlanma Senetleri (Dibs) Endeksleri 19 Fiyat Endeksleri 20 Performans Endeksleri 25 Portföy Performans Endeksleri 28

3 İMKB ENDEKSLERİ 1. Endeks Nedir? Endeks bir veya daha fazla değişkenin hareketlerinden ibaret olan, oransal değişimi ölçmeye yarayan bir göstergedir. İMKB, yatırımcıların hisse senedi ve tahvil-bono piyasalarında oluşan hareketleri takip edebilmeleri amacıyla her iki piyasaya ilişkin farklı nitelikte endeksler hesaplamaktadır. Hisse Senedi Endeksleri, endeksler kapsamında yer alan hisse senetlerinin fiyatlarını baz alarak piyasa performansı hakkında genel bir bilgi veren göstergelerdir. Tahvil ve bono (DİBS) endeksleri ise, piyasada işlem gören sabit ve değişken getirili menkul kıymetlerin fiyat ve performansını gösteren endekslerden oluşmaktadır. Fiyat endeksleri, piyasa faiz oranındaki değişimin yol açtığı fiyat değişimini ölçerken, performans endeksleri hem faiz oranındaki değişimi hem de vadeye kalan gün sayısındaki azalmayı dikkate alarak yatırımcının elde ettiği getiriyi ölçmektedir. 1

4 2 istanbul menkul kiymetler borsasi

5 İMKB ENDEKSLERİ 2. İMKB Hisse Senedi Endeksleri Hisse senedi piyasasının genel bir göstergesi olan hisse senedi endeksleri, endeks kapsamındaki hisse senetlerinin fiyatları baz alınarak piyasa performansı hakkında genel bir bilgi verir. Hisse senedi endeksleri, genellikle piyasanın anlık durumunu yansıtır. Dünyada 1884 yılından beri kullanılmakta olan hisse senedi endeksleri, aritmetik ortalama, geometrik ortalama ve piyasa değeri ağırlıklı olmak üzere genellikle üç ayrı şekilde hesaplanmaktadır. İMKB Hisse Senedi Endeksleri piyasa değeri ağırlıklı olarak hesaplanmaktadır. İMKB Hisse Senedi Endeksleri, Borsa da işlem gören hisse senetlerinin, bütünsel ve sektörel bazda performanslarının ölçülmesi amacıyla hem fiyat hem de getiri olarak hesaplanmaktadır. Fiyat endeksleri, sadece fiyattaki değişimi yansıtırken, getiri endeksleri kâr payı ödemelerini de dikkate almaktadır. İMKB Fiyat Endeksleri tüm seans süresince, getiri endeksleri ise sadece seans sonunda hesaplanmakta ve yayınlanmaktadır. İMKB 100 Endeksi Ulusal Pazar için temel endeks olarak kullanılmaktadır. Hisse senetleri piyasası için 44 adet fiyat, 44 adet de getiri olmak üzere toplam 88 adet endeks hesaplanmaktadır tarihinden itibaren Borsamızda işlem gören hisse senetleri belirli kriterlere göre değerlendirilerek A, B ve C olmak üzere 3 liste halinde işlem görmeye başlamıştır. Bu listelerde yer alan hisse senetlerinin alım satım esasları farklılaştırılmış olup her bir listede yer alan hisse senetleri için bazı ilave tedbirler uygulanmaktadır. Ayrıca belirlenen kriterlere ilişkin güncellemeler üçer aylık dönemler itibarıyla yapılacak olup, söz konusu güncellemeler kapsamında listeler arası geçişler yapılabilecektir. A-B-C listelerine göre C listesinde işlem gören hisse senetleri İMKB Hisse Senedi Endekslerinin hiçbirine dahil edilmezler. 2.1 İMKB Hisse Senedi Endeksleri İMKB 100 Endeksi Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden, belirlenen şartlara göre seçilen 100 hisse senedinden oluşmaktadır. İMKB 100 Endeksi, İMKB 30 ve İMKB 50 Endeksi nde yer alan hisse senetlerini otomatik olarak kapsamaktadır. İMKB 50 Endeksi Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden, belirlenen şartlara göre seçilen 50 hisse senedinden oluşmaktadır. İMKB 50 Endeksi, İMKB 30 Endeksi nde yer alan hisse senetlerini otomatik olarak kapsamaktadır. İMKB 30 Endeksi Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden, belirlenen şartlara göre seçilen 30 hisse senedinden oluşmaktadır. İMKB 10 Banka Endeksi Likiditesi ve piyasa değeri en yüksek olan 10 banka hisse senedinden oluşmaktadır. 3

6 istanbul menkul kiymetler borsasi İMKB Endeksi İMKB 100 Endeksi ne dahil olup da İMKB 30 Endeksi nde yer almayan 70 hisse senedinden oluşmaktadır. İMKB Kurumsal Yönetim Endeksi İMKB pazarlarında (Gözaltı Pazarı ve C Listesi hariç) işlem gören ve Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Tebliğ kapsamında, kurumsal yönetim ilkelerine uyuma ilişkin olarak belirlenmiş derecelendirme notu 10 üzerinden en az 6 olan şirketlerin hisse senetlerinden oluşmaktadır. İMKB Tüm-100 Endeksi İMKB Tüm Endeksi ne dahil olup da İMKB 100 Endeksi nde yer almayan hisse senetlerinden oluşmaktadır. İMKB Tüm Endeksi C Listesi nde işlem görenler hariç olmak üzere, Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden oluşmaktadır. Sektör Endeksleri ve Alt Sektör Endeksleri C Listesi nde işlem görenler hariç olmak üzere, Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin, sektör ve alt sektörlere göre gruplandırılması suretiyle oluşmaktadır. Sınai, hizmetler, mali ve teknoloji olmak üzere 4 sektör endeksi ve 20 alt sektör endeksi hesaplanmaktadır. İMKB Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları Endeksi Kurumsal Ürünler Pazarı nda (C Listesi hariç) işlem gören menkul kıymet yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden oluşmaktadır. İMKB İkinci Ulusal Endeksi İkinci Ulusal Pazar da (C Listesi hariç) işlem gören hisse senetlerinden oluşmaktadır. İMKB Yeni Ekonomi Endeksi Yeni Ekonomi Pazarı nda (C Listesi hariç) işlem gören hisse senetlerinden oluşmaktadır. 4

7 İMKB ENDEKSLERİ 5

8 istanbul menkul kiymetler borsasi İMKB Şehir Endeksleri Ana üretim ya da faaliyet merkezinin bulunduğu şehre göre gruplandırılmış; C Listesi nde işlem görenler hariç olmak üzere, Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar ve Yeni Ekonomi Pazarı nda işlem gören hisse senetlerinden oluşmaktadır tarihi itibarıyla 9 şehir (Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli ve Tekirdağ) için endeks hesaplanmaktadır. 2.2 İMKB Hisse Senedi Endeksleri Başlangıç Tarih ve Değerleri Kod Endeks Başlangıç Tarihi ve Değeri XU100 İMKB 100 Ocak 1986 = 1 XU050 İMKB = ,78 XU030 İMKB = 976 XBN10 İMKB 10 Banka = ,52 XYUZO İMKB = ,07 XKURY İMKB Kurumsal Yönetim = ,17 XTUMY İMKB Tüm = ,07 XUTUM İMKB Tüm = 976 XUSIN İMKB Sınai = 32,56 XGIDA İMKB Gıda, İçecek = XTEKS İMKB Tekstil, Deri = XKAGT İMKB Orman, Kağıt, Basım = XKMYA İMKB Kimya, Petrol, Plastik = XTAST İMKB Taş, Toprak = XMANA İMKB Metal Ana = XMESY İMKB Metal Eşya, Makina = XUHIZ İMKB Hizmetler =

9 İMKB ENDEKSLERİ Kod Endeks Başlangıç Tarihi ve Değeri XELKT İMKB Elektrik = XULAS İMKB Ulaştırma = XTRZM İMKB Turizm = XTCRT İMKB Ticaret = XILTM İMKB İletişim = ,88 XSPOR İMKB Spor = ,83 XUMAL İMKB Mali = 32,56 XBANK İMKB Banka = 914 XSGRT İMKB Sigorta = 914 XFINK İMKB Finansal Kir. Faktoring = 914 XHOLD İMKB Holding ve Yatırım = 914 XGMYO İMKB Gayrimenkul Y. O = ,77 XUTEK İMKB Teknoloji = ,12 XBLSM İMKB Bilişim = ,12 XSVNM İMKB Savunma = ,12 XYORT İMKB Menkul Kıym. Y.O = 976 XIKIU İMKB İkinci Ulusal = 976 XYEKO İMKB Yeni Ekonomi = ,92 XSADA İMKB Adana = ,07 XSANK İMKB Ankara = ,07 XSANT İMKB Antalya = ,07 XSBUR İMKB Bursa = ,07 XSIST İMKB İstanbul = ,07 XSIZM İMKB İzmir = ,07 XSKAY İMKB Kayseri = ,07 XSKOC İMKB Kocaeli = ,07 XSTKR İMKB Tekirdağ = ,07 7

10 istanbul menkul kiymetler borsasi 2.3 İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 Endekslerine Seçim Kriterleri 1 İMKB Yönetim Kurulu, periyodik piyasa verilerini inceleyerek endekslerde yer alacak hisse senetlerini belirlemektedir. C Listesi nde işlem gören hisse senetleri İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerinin hiçbirine dahil edilmemektedir. Ulusal Pazar da işlem gören şirketlerle, Kurumsal Ürünler Pazarı nda işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve girişim sermayesi yatırım ortaklıkları hisse senetlerinin İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerine alınabilmeleri için değerleme dönemleri (Kasım, Şubat, Mayıs ve Ağustos) sonu itibarıyla Borsa da en az 60 gün süreyle işlem görmüş olmaları gerekmektedir. Ancak ilk defa halka arz edilen kısmının piyasa değeri, halka arz tarihi itibarıyla, Ulusal Pazarın Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) saklamasında bulunan kısmının ortalama piyasa değerinin %2 si veya üzerinde olan hisse senetleri için Borsa da en az 60 gün süreyle işlem görme şartı aranmamaktadır. Bu nitelikteki hisse senetlerinin, değerleme dönemleri sonu itibarıyla Borsa da işlem görmüş olması yeterlidir. Endekslere alınacak hisse senetleri seçilirken; İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerine, birden fazla grup (örneğin A, B, C) hisse senedi bulunan şirketin, sadece bir grup hisse senedi dahil edilmektedir. Aynen saklamada bulunanlar hariç, MKK saklamasında bulunan hisse senetleri, değerleme dönemi sonu itibarıyla piyasa değerine (hisse sayısı x kapanış fiyatı) göre büyükten küçüğe doğru sıralanır. Piyasa değerlerinin hesaplanmasında, MKK saklamasında bulunan hisse senetlerinin değerleme dönemindeki günlük ortalama sayısı (1) İMKB hisse senedi endeksleri seçim kriterleri ve hesaplama esaslarının değiştirilmesine yönelik bir çalışma yapılmaktadır. Bu çalışma sonucunda ortaya çıkacak değişikliklerin tarihinde geçerli olmak üzere yürürlüğe girmesi planlanmaktadır. 8

11 İMKB ENDEKSLERİ esas alınmaktadır. Çağrı yoluyla hisse senedi toplanması halinde, günlük ortalama hisse senedi sayısının hesaplanmasında, çağrıda bulunan ortağın sahibi olduğu paylar hariç tutulmak suretiyle, çağrı bitiminden sonraki dönem dikkate alınmaktadır. Hisse senetleri; birincil piyasa işlemleri, toptan satış işlemleri, özel emir işlemleri ve değerleme dönemi içinde işlem görmeye başlayanların ilk 20 günlük verileri hariç olmak üzere, günlük ortalama işlem hacimlerine göre büyükten küçüğe doğru sıralanır. Çağrı yoluyla hisse senedi toplanması halinde, günlük ortalama işlem hacminin tespitinde, çağrı bitiminden sonraki dönem dikkate alınmaktadır. Değerleme dönemi içinde ilk defa halka arz edilerek işlem görmeye başlayan ve halka arz edilen kısmının piyasa değeri, halka arz tarihi itibarıyla Ulusal Pazarın MKK saklamasında bulunan kısmının ortalama piyasa değerinin %2 si veya üzerinde olan hisse senetlerinin günlük ortalama işlem hacimleri, işlem gördüğü günlerin tamamı hesaba katılarak belirlenmektedir. Hisse senetleri yukarıdaki iki kritere göre iki ayrı liste halinde sıralandıktan sonra nihai olarak sıralama aşağıdaki şekilde yapılmaktadır: Her iki listenin de birinci sırasında yer alan hisse senedi varsa, nihai listede ilk sıraya konulur. Her iki listenin birinci sırasında yer alan hisse senedi yoksa, ilk iki sıra içinde yer alan hisse senedi olup olmadığına bakılır. Nihai listenin ilk sırasında yer alacak hisse senedi belirleninceye kadar bu işlemler tekrarlanır. Nihai listenin ilk sırasında yer alacak hisse senedinin belirlenmesinden sonra yukarıdaki işlem, takip eden sıralar için tekrar edilir. Her iki listenin ilk n sırası içinde olma şartını sağlayan iki hisse senedinin bulunması halinde, piyasa değeri büyük olan hisse senedi, nihai listede daha üst sıraya konulur. İMKB 100 ve İMKB 30 Endeksleri (ABD Doları Bazlı) ( /09) imkb 100 imkb 30 9

12 istanbul menkul kiymetler borsasi İMKB Ana Sektör Endeksleri (ABD Doları Bazlı) ( /09) imkb Sınai imkb Hizmetler imkb Mali 2.4 Dönemsel Değerleme ve Değişiklikler İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerinin kapsamına ilişkin dönemsel değişiklikler Ocak-Mart, Nisan-Haziran, Temmuz-Eylül ve Ekim-Aralık dönemleri için yılda 4 kez yapılmaktadır. İMKB endekslerinin kapsamındaki hisse senetlerinde dönemsel olarak yapılan değişiklikler 15 gün önceden ilan edilmektedir. İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerinde hisse senetlerinin değerleme dönemleri; Kasım, Şubat, Mayıs ve Ağustos sonları itibarıyla işlem hacimleri için geçmiş 12 ay, MKK saklamasında bulunan hisse senetleri için geçmiş üç aydır. İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endeksleri kapsamındaki hisse senetlerinde dönemsel değişiklikler aşağıdaki esaslara göre yapılmaktadır: Değerleme dönemi sonu itibarıyla, hisse senetlerinin seçim kriterlerine göre yapılan nihai sıralamada; İMKB 30 Endeksi için, 25. sıraya veya daha yukarıya çıkan ve İMKB 30 Endeksi nde olmayan hisse senetleri, İMKB 50 Endeksi için, 45. sıraya veya daha yukarıya çıkan ve İMKB 50 Endeksi nde olmayan hisse senetleri, İMKB 100 Endeksi için ise 90. sıraya veya daha yukarıya çıkan ve İMKB 100 Endeksi nde olmayan hisse senetleri ilgili endeks kapsamına alınır. Değerleme dönemi sonu itibarıyla, hisse senetlerinin seçim kriterlerine göre yapılan nihai sıralamada; İMKB 30 Endeksi için, 35. sıradan daha aşağıya inen hisse senetleri, İMKB 50 Endeksi için, 55. sıradan daha aşağıya inen hisse senetleri, İMKB 100 Endeksi için ise 110. sıradan daha aşağıya inen hisse senetleri ilgili endeks kapsamından çıkarılır. 10

13 İMKB ENDEKSLERİ Endekslere alınacak hisse senedi sayısının endekslerden çıkarılacak hisse senedi sayısından fazla veya az olması durumuna göre gerekli ayarlamalar yapılır. Dönem içinde oluşabilecek değişiklikler dikkate alınarak yedek liste oluşturulur. İMKB 30 için 2, İMKB 50 için 3, İMKB 100 için 5 hisse senedi yedek olarak seçilir. 3 aylık dönemler itibarıyla yapılacak güncellemelere göre A ve B listelerinden C Listesi ne geçen hisse senetleri tüm endekslerden çıkarılır, gerekmesi halinde İMKB 100, İMKB 50, İMKB 30 ve İMKB 10 banka endekslerine yedek hisse senetleri alınır. 3 aylık dönemler itibarıyla yapılacak güncellemelere göre C Listesi nden A veya B listesine geçen hisse senetleri bir sonraki değerleme döneminde İMKB 100, İMKB 50, İMKB 30, İMKB 10 Banka, İMKB Kurumsal Yönetim ve Şehir endekslerine alınma için aranan şartları sağlaması durumunda bu endekslere alınır, bu endeksler haricindeki diğer endekslere ise A veya B listesinde işlem görmeye başladığı gün alınır. 2.5 Dönemsel Olmayan Değişiklikler Faaliyet konusu değişen şirketler, değişikliğe ilişkin tescilin Kamuyu Aydınlatma Platformu nda (KAP) yayınlandığı haftayı izleyen hafta başında, yeni sektör endekslerine alınır. Pazarları kesin olarak kapatılan hisse senetleri tüm endekslerden çıkarılır. İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endeksleri yedek hisse senetleri ile tamamlanır. Pazarları kesintisiz 5 iş gününden fazla süre için kapatılan hisse senetleri, kapsamında oldukları tüm endekslerden çıkarılır. İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endeksleri yedek hisse senetleri ile tamamlanır. İşlem gördüğü pazardan başka bir pazara alınan hisse senetleri, eski endekslerinden çıkarılarak yeni alındığı pazara ait endekslere dahil edilir. İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 Endeksleri nden çıkarılan hisse senetlerinin yerlerine yedek hisse senetleri alınır. Pazarları kesintisiz 5 iş gününden fazla süre ile kapatıldığı veya işlem gördüğü pazardan başka 11

14 istanbul menkul kiymetler borsasi bir pazara alındığı için endeks kapsamından çıkarılan hisse senetleri, çıkarıldığı dönem tamamlanana kadar İMKB 30, İMKB 50 ve İMKB 100 endekslerine yeniden alınmaz. İlk defa işlem görmeye başlayan hisse senetleri, 11. işlem gününde işlem gördüğü pazar ve sektör endekslerine dahil edilir. Hisse senetleri İMKB 30, İMKB 50 veya İMKB 100 endeksleri kapsamında olan iki şirketin birleşmesi veya devri sonucunda ortaya çıkan şirketin hisse senetleri endeks kapsamı içinde kalır ve eksilen şirket yedeklerden tamamlanır. Hisse senetleri İMKB 30, İMKB 50 veya İMKB 100 endeksleri kapsamında olan bir şirket, kapsamda olmayan bir şirketi devir alır veya devir olursa ortaya çıkan yeni şirket Ulusal Pazar veya Kurumsal Ürünler Pazarı içinde yer alırsa endeks kapsamında kalır, Ulusal Pazar veya Kurumsal Ürünler Pazarı içinde yer almazsa endekslerden çıkarılır, yerine yedek listeden şirket veya hisse alınır. Hisse senetleri İMKB 30, İMKB 50 veya İMKB 100 endeksleri kapsamında olan bir şirket iki veya daha fazla şirkete bölünüyorsa, ortaya çıkan şirketlerden piyasa değeri en büyük olan dönem sonuna kadar endeks içinde kalır, diğerleri çıkarılır. İMKB 30, İMKB 50 veya İMKB 100 endeksleri kapsamında olan bir şirketin hisse senetlerinin çağrı yoluyla toplanması durumunda; şirketin aynen saklamada bulunan payları ve çağrıda bulunan ortağın toplam payı hariç olmak üzere, MKK saklamasında bulunan diğer payları esas alınarak hesaplanan piyasa değeri, dahil olduğu endeksler için seçilmiş bulunan ilk sıradaki yedek hisse senedinin aynen saklamada bulunanlar hariç MKK saklamasında bulunan payları esas alınarak hesaplanan piyasa değerinden düşükse, çağrı sonucunun KAP ta yayınlanmasını takip eden 2. günden itibaren ilgili endeksten çıkarılır, yerine yedek listeden ilk sıradaki yedek hisse alınır. 2.6 Hesaplama Yöntemi İMKB endeksleri, endeks kapsamında bulunan şirketlerin, aynen saklamada bulunanlar hariç olmak üzere, MKK saklamasında bulunan hisse senetlerinin toplam piyasa değerleri ile ağırlıklandırılması yöntemiyle hesaplanmaktadır. Çağrı yoluyla hisse senedi toplanması halinde, çağrıda bulunan ortağın sahibi olduğu paylar çağrı sonucunun KAP ta yayınlanmasını takip eden 2. günden itibaren hesaplamada dikkate alınmamaktadır. E t = n F it * N it * H it i=1 B t E t : Endeksin t zamandaki değeri n: Endekse dahil olan hisse (şirket) sayısı F it : i nci hisse senedinin t zamandaki fiyatı N it : i nci hisse senedinin t zamandaki toplam sayısı (=Ödenmiş veya Çıkarılmış sermaye) H it : i nci hisse senedinin t zamandaki aynen saklamada bulunanlar hariç, MKK saklamasında bulunan miktarının sermayeye göre tamsayıya yuvarlanmış oranı B t : Bölenin (Düzeltilmiş baz piyasa değeri) t zamandaki değeri 2.7 Endekslerde Düzeltme Hisse senetlerinin piyasa değerlerinde arztalep koşulları dışındaki sebeplerle meydana gelen değişikliklerin, endeks değerlerinde düşüş veya artışa neden olmasını engellemek amacıyla, endeks hesaplama formülünde düzeltme yapılarak, endeks değerinde devamlılık sağlanmaktadır. 12

15 İMKB ENDEKSLERİ İMKB endekslerinin baz değerinde düzeltme aşağıda gösterildiği şekilde yapılmaktadır: E t = PD t B t E t : t günü endeks kapanış değeri (değişiklik öncesi) PD t : t günü endeks kapsamındaki hisselerin kapanış piyasa değeri B t : t günü baz değeri ΔPD: Aşağıda tanımlanan şirket faaliyetleri nedeniyle toplam piyasa değerinde meydana gelen değişiklik B t+1 : t+1 gününde kullanılacak baz değer E t+1 : Değişiklik sonrası endeks değeri E t : E t+1 PD t B t PD t + ΔPD B t+1 B t+1= (1+ ΔPD PD t )* B t Endekslerde düzeltme yapılmasını gerektiren şirket faaliyetleri ve düzeltmelerin yapılma zamanları: Fiyat Endeksleri Getiri Endeksleri Faaliyet Türü Düzeltme Zamanı Düzeltme Zamanı 1) Nakit karşılığı sermaye artırımı i. Rüçhan hakkı kullanılarak ii. Rüçhan hakkı kullanılmayarak i. Rüçhan hakkı başlama tarihi ii. Satış işleminin bitiş tarihini takip eden gün 2) Endekslere yeni hisse alınması Alındığı gün Alındığı gün 3) Endekslerden hisse çıkarılması Çıkarıldığı gün Çıkarıldığı gün 4) MKK saklama oranının değişmesi Dönemsel Dönemsel i. Rüçhan hakkı başlama tarihi ii. Satış işleminin bitiş tarihini takip eden gün 5) Nakit net temettü ödemesi --- Kupon kesim tarihi 6) Şirketlerin birleşmesi Hisse dağıtım tarihi Hisse dağıtım tarihi 7) Şirketin bölünmesi Hisse dağıtım tarihi Hisse dağıtım tarihi 8) Çağrı yoluyla hisse toplanması Çağrı sonucunun KAP ta yayınlanmasını takip eden 2. gün Çağrı sonucunun KAP ta yayınlanmasını takip eden 2. gün Yukarıdaki tabloda yer alan ve şirketlerin bildirimlerine dayanılarak endekslerde düzeltme yapılması gereken faaliyet türleri ile ilgili olarak, düzeltmenin tabloda gösterildiği zaman yapılabilmesi için, ilgili şirketin söz konusu faaliyetin gerçekleşme tarihinden bir önceki iş günü en geç saat 16:30 a kadar bildirimi KAP a iletmiş olması gerekmektedir. Aksi takdirde ilgili düzeltme, bildirimin KAP a iletildiği günü takip eden ikinci iş günü geçerli olacak şekilde yapılır. 13

16 istanbul menkul kiymetler borsasi 2.8 İMKB Endekslerinin Yabancı Para Cinsinden Gösterimi Değişik ülke borsalarının endeksleri kapsamında bulunan hisse senetleri her ülkenin kendi para birimi ile işlem görmektedir. Bu nedenle, borsa endekslerinde uluslararası boyutta karşılaştırma, ortak bir para cinsinden yapılmaktadır. Ortak para birimi olarak genellikle ABD doları veya avro kullanılmakta, böylelikle çeşitli ülkelerdeki borsaların veya alternatif yatırım araçlarının performansları, birbirleriyle anlamlı bir şekilde karşılaştırılabilmektedir. Endeksler formülde görüldüğü şekilde dolar bazında ifade edilebilir: ABD Doları Bazında Cari Endeks Değeri Cari Endeks Değeri * Baz $/TL * 100 = Cari $/TL Cari $/TL =Cari dönem $/TL kuru. Baz $/TL = Baz dönem $/TL kuru. Baz dönem (Ocak 1986) $/TL kuru 581,91 dir tarihinde yapılan YTL dönüşümü nedeniyle 2005 yılı ve sonrası döneme ait endeks değerlerinin ABD doları bazında gösterimi için 0, olarak dikkate alınmalıdır. 2.9 Şehir Endeksleri İMKB, 2009 yılının başından itibaren ana üretim ya da faaliyet merkezi aynı şehirde olan şirketlerin fiyat ve getiri performansının izlenmesi amacıyla şehir endekslerini hesaplamaya başlamıştır. Borsa da hisse senetleri işlem gören en az 5 şirketin bulunduğu iller için hesaplanan şehir endeksleri halen Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli ve Tekirdağ olmak üzere 9 şehir için hesaplanmaktadır. Bir şehirdeki şirket sayısı 3 ün altına inmedikçe endeks hesaplanmaya devam edilmektedir. Halen endeks hesaplanan şehirler 4 şirkete sahip olan şehirler (Denizli ve Balıkesir) 3 şirkete sahip olan şehirler (Aydın, Bilecik, Konya ve Manisa) 14

17 İMKB ENDEKSLERİ 15

18 istanbul menkul kiymetler borsasi 2.10 Kurumsal Yönetim Endeksi İMKB pazarlarında (Gözaltı Pazarı hariç) işlem gören ve Sermaye Piyasasında Derecelendirme Faaliyeti ve Derecelendirme Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Tebliğ kapsamında, kurumsal yönetim ilkelerine uyuma ilişkin olarak belirlenmiş derecelendirme notu 10 üzerinden en az 6 olan şirketlerin hisse senetlerinden oluşmaktadır tarihi itibarıyla endekste 27 şirket bulunmaktadır. Endekste bulunan şirket sayısı 2 ye düştüğü takdirde yapılacak duyurudan 2 ay sonra endeksin hesaplanmasına son verilir İmkb Sürdürülebilirlik Endeksi Projesi İMKB, Türk İş Dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Derneği (SKD) ile işbirliği yaparak İMKB Sürdürülebilirlik Endeksi (Istanbul Stock Exchange Sustainability Index-ISESI) Projesi ni başlatmış bulunmaktadır Ağustos ayında başlayan projeye göre endeksin 2011 yılı sonundan itibaren hayata geçirilmesi planlanmaktadır. Proje ile Türkiye de ve özellikle İMKB şirketleri arasında sürdürülebilirlik uygulamalarının yaygınlaşmasının sağlanması, yatırım kararlarında sürdürülebilirlik kriterlerine öncelik veren ulusal ve uluslararası yatırımcıların ilgisinin Türk sermaye piyasasına ve Türk şirketlerine çekilmesi, bu konuya önem veren şirketlere endeks vasıtasıyla dikkat çekilerek bu finansman kaynaklarına daha kolay ulaşmalarının sağlanması hedeflenmektedir. 16

19 İMKB ENDEKSLERİ 17

20 istanbul menkul kiymetler borsasi İMKB Sürdürülebilirlik Endeksi, çevresel, sosyal ve kurumsal yönetim performanslarını iyi yöneten firmalara yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için önemli bir araç olacaktır. Proje kapsamında Türkiye için sürdürülebilirlik kriterleri belirlenecek, İMKB de işlem gören şirketlerin bu kriterlere uyumu yine proje kapsamında oluşturulacak bağımsız bir yapı tarafından değerlendirilecek ve kriterlere uyumu tespit edilen şirketler endekse dahil edilecektir. Proje; şirketler, yatırımcılar, düzenleyici otoriteler, sivil toplum kuruluşları gibi paydaşların her aşamada görüşlerini almak üzere, çok paydaşlı bir proje olarak yapılandırılacaktır İMKB Endekslerinin Finansal Ürünlerde Kullanılması Finansal kuruluşlar tarafından, İMKB endekslerine dayalı finansal ürünler (tezgahüstü finansal ürünler de dahil) oluşturulabilmektedir. İMKB endekslerini ihraç edecekleri ürünlerde kullanmak isteyen finansal kuruluşların İMKB ile iletişime geçerek, İMKB Endeksleri Lisans Sözleşmesi ni imzalamaları gerekmektedir tarihi itibariyle İMKB endekslerinin finansal ürünlerde kullanımına yönelik olarak çeşitli kurumlarla imzalanmış 40 adet İMKB Endeksleri Lisans Sözleşmesi yürürlükte bulunmaktadır. İMKB endeksleri üzerine borsa yatırım fonu, endeks fon, korumalı/garantili yatırım fonu, değişken faizli mevduat hesabı, tezgahüstü ürünler, vadeli işlem sözleşmesi, opsiyon ve varant çıkarılabilmektedir. Örneğin, İMKB 100 ve İMKB 30 endeksleri üzerine oluşturulan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası nda ve İMKB 30 Endeksi ne dayalı borsa yatırım fonu İMKB de işlem görmektedir İMKB Verileri Kullanılarak Endeks Hesaplanması İMKB verilerinin İMKB dışındaki kuruluşlar tarafından endeks hesaplamalarında kullanılması için lisans verilmektedir. İMKB verilerini kullanarak endeks hesaplamak isteyen kişi veya kuruluşların İMKB ile iletişime geçerek, İMKB Endeks Yapıcılığı Lisans Sözleşmesi ni imzalamaları gerekmektedir tarihi itibarıyla İMKB verileri kullanılarak endeks hesaplanmasına yönelik çeşitli kurumlarla imzalanmış 6 tane İMKB Endeks Yapıcılığı Lisans Sözleşmesi yürürlükte bulunmaktadır İMKB Dışı Kurumlar Adına Endeks Hesaplanması İMKB tarafından, kendi adına endeks hesaplatmak isteyen kuruluşlara Endeks Hesaplama Hizmeti verilmektedir. Kendi adına endeks hesaplatmak isteyen kuruluşlar, endeksin hesaplama yöntemi, seçme kriterleri ve diğer kurallarını İMKB danışmanlığında kendileri belirlemektedirler. Endeksin hesaplanması, sürekliliğinin sağlanmasına ilişkin gerekli değişikliklerin yapılması ve endeks değerlerinin veri yayın kuruluşları aracılığıyla yayınlanması işlemleri İMKB tarafından gerçekleştirilmektedir. Kendi adına endeks hesaplatmak isteyen kuruluşların İMKB ile iletişime geçmesi gerekmektedir. TSKB Enerji Endeksi, İMKB nin kendisi dışındaki bir kurum için hesaplamaya başladığı ilk endeks olup, endeksin hesaplanmasına 3 Mayıs 2010 tarihinde başlanmıştır. İMKB de işlem gören şirketlerden, enerji sektöründe faaliyet gösteren ve konsolide gelirleri içinde enerji sektöründeki payı %40 tan fazla olanların yer aldığı TSKB Enerji Endeksi, Türkiye de enerji sektörünün performansını göstermek üzere oluşturulmuş olup, endekse dahil edilecek şirketlerin seçimi TSKB tarafından yapılmaktadır. 18

21 İMKB ENDEKSLERİ 3. İMKB Devlet İç Borçlanma Senetleri (Dibs) Endeksleri Sabit getirili menkul kıymet endekslerinin hesaplanmasındaki ana amaç, bu tür menkul kıymetlere yatırım yapan bireysel ve kurumsal yatırımcıların yatırım yaptıkları kıymetlerin fiyat ve getirilerindeki gelişmeleri basit ve anlaşılabilir göstergeler yardımı ile izleyebilmelerini sağlamaktır. Bu çerçevede, İMKB Tahvil ve Bono Piyasası nda gerçekleşen işlemler esas alınarak üç grupta toplam 18 endeks hesaplanıp yayınlanmaktadır: Fiyat Endeksleri Performans Endeksleri Portföy Performans Endeksleri (*) Piyasa Değeri Ağırlıklı Eşit Ağırlıklı Repo Endeksi 91 Günlük 91 Günlük PDA180- EA180- GECELİK 182 Günlük 182 Günlük PDA180+ EA Günlük 273 Günlük PDAGENEL EAGENEL 365 Günlük 365 Günlük 456 Günlük 456 Günlük Genel (**) (*) Endeks hesaplarında TL cinsi iskontolu DİBS ler dikkate alınmaktadır. Piyasa değeri ağırlıklı endekslerin hesabında DİBS ler dolaşımdaki piyasa değerleriyle ağırlıklandırılırken, eşit ağırlıklı endekslerde bu ağırlıklandırma yapılmamakta ve her DİBS endeksi aynı oranda etkilemektedir. PDA180- ve EA180- endeksleri, vadelerine en fazla 180 gün kalmış olan DİBS leri kapsarken, PDA180+ ve EA180+ endeksleri, vadelerine 180 günden fazla kalmış olan DİBS leri içermektedir. PDAGENEL ve EAGENEL endekslerinin hesabında DİBS vadeleri dikkate alınmamaktadır. (**) Genel Fiyat Endeksi; 91, 182, 273, 365 ve 456 günlük karakteristik vadelerde hesaplanan endekslerin, bu vadelere yakın TL cinsi iskontolu DİBS lerin dolaşımdaki miktarlarıyla ağırlıklandırılması suretiyle hesaplanmaktadır. Bilindiği üzere, tahvil ve bonoların fiyatları hem piyasa faiz oranlarındaki hem de vadeye kalan gün sayısındaki değişimlerden etkilenmektedir. Bu doğrultuda, fiyat endeksleri sadece piyasa faiz oranlarının değişmesinden kaynaklanan fiyat değişimi hakkında fikir verirken, performans endeksleri hem faiz oranlarındaki değişim, hem de vadeye kalan gün sayısındaki değişimden kaynaklanan fiyat dalgalanmalarını esas alarak toplam getiri hakkında fikir vermektedir. DİBS Fiyat ve Performans Endeksleri her işlem günü sonunda Tahvil ve Bono Piyasası Kesin Alım Satım Pazarı nda Türk lirası cinsinden iskontolu DİBS lerde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyat ve getirileri kullanılarak hesaplanmaktadır. DİBS Portföy Performans Endeksleri ise aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştiği seans saatleri içinde anlık olarak hesaplanmaktadır. 19