ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü TÜRK-ALMAN BİYOGAZ PROJESİ

Transkript

1 ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü TÜRK-ALMAN BİYOGAZ PROJESİ Ufuk SAYIN Çevre ve Şehircilik Uzmanı 2. ATIK SEMPOZYUMU ANTALYA 25 Nisan 2012

2 Türk-Alman Biyogaz Projesi Projenin Adı: Türkiye de Hayvansal Atıkların Biyogaz Yoluyla Kaynak Verimliliği Esasında ve İklim Dostu Kullanımı Projesi T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Federal Almanya Çevre, Doğa Koruma ve Nükleer Güvenlik Bakanlığı

3 Türk-Alman Biyogaz Projesi Uluslararası İklim İnisiyatifi (ICI) Ekim 2010-Nisan 2014

4 Türk-Alman Biyogaz Projesi Proje Yürütücüleri: Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü (ÇYGM) Alman Uluslararası İşbirliği Kurumu (GIZ) Paydaş Kurumlar: Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

5 Türkiye nin Çiftlik Hayvanı Potansiyeli Hayvan cinsi Adet Büyükbaş hayvan Koyun Keçi Kümes hayvanı (TÜİK 2011, Hayvansal Üretim Bülteni) ha Tarım Arazisi

6 Projenin Amacı Ülkemizde yoğun bir şekilde gerçekleştirilen tarım ve hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklanan gübrelerin ve diğer organik atıkların biyogaz tesislerinde işlenerek elektrik ve ısı enerjisi üretilmesi sonucu söz konusu atıkların toprağa ve yüzeysel sulara olan olumsuz etkilerinin giderilmesini, fosil yakıtların ikamesi yoluyla iklimin korunmasını ve biyogaz tesisinden çıkan maddenin tarım uygulamalarında kontrollü bir biçimde kullanılmasını içeren bütünsel konseptin geliştirilmesidir.

7 TOPRAK KİRLİLİĞİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ SERA GAZLARI YAYILIMI KOKU ATIK YÖNETİMİ ÇEVRE TARIM SU KİRLİLİĞİ EKONOMİ 7

8 Türkiye İçin Bütünsel Konsept cattle shed self-priming vacuum tank trailer combined heat and power unit urinary and faeces chicken farm collection tank (1 week) biogas main (local main) CHP heat (use for example glasshouse) application arable land tighter fertilizer chicken faeces biogas plant substrate separation self-priming vacuum tank trailer urinary and faeces liquid fertilizer storage tank with stirring device media pump grit channel

9 Anaerobik Fermantasyon Organik maddelerin oksijensiz ortamda anaerobik mikroorganizmalarla ayrışması sırasında meydana gelen çok adımlı biyokimyasal reaksiyonlardan oluşan biyolojik bir süreç - %50-75 Metan (CH4) - %25-45 Karbondioksit (CO2) - %0-2 Hidrojen sülfür - az miktarda azot ve hidrojen

10 Anaerobik Fermantasyonu Etkileyen Faktörler Sıcaklık, Mezofilik Termofilik 30 o C 40 o C 50 o C 60 o C C/N oranı, optimum C/N:20/30 ph, ph: 6,8 7,2 Karıştırma, yavaş karıştırma Toksisite Na, K, Ca, Mg, S, Zn, Cu, Ni, Cr, Pb ve NH 4 + Hidrolik bekletme süresi, gün

11 Proje Hedefleri Hayvansal atıkların yönetimine ilişkin yasal altyapının oluşturulması Biyogaz konusunda kurumsal kapasitenin geliştirilmesi Seçilecek pilot bölgede sürdürülebilir bir şekilde işletilebilecek örnek bir biyogaz tesisinin kurulması için teknik desteğin sağlanması

12 Yasal Altyapı Çalışmaları Agricultural Nitrates (Directive 91/676/EC) Water Protection And Management (Water Framework Directive 2000/60/EC) Animal By-Products Not Intended For Human Consumption (Regulation EC1774/2002 And 1069/2009) EU Climate Change Policy Protection Of Groundwater Against Pollution (Directive 2006/118/EC) Fertilisers (Regulatıon EC2003/2003) EUWaste Legislation (Waste Framework Directive 2008/98/EC) Promotion of the Use of Energy From Renewable Sources (Directive 2009/28/EC) Integrated Pollution Prevention And Control (Until 2013) (Directive 2008/1/EC) Landfill Of Waste (Council Directive 1999/31/EC) Use Of Sewage Sludge in Agriculture (Council Directive 86/278/EC) Pure Air For Europe (Directive 2008/50/EC)

13 Yasal Altyapı Çalışmaları Çevre Kanunu Atık yönetimi genel esaslarına ilişkin yönetmelik Katı atıkların kontrolü yönetmeliği Tarımsal kaynaklı nitrat kirliliğine karşı suların korunması yönetmeliği Su kirliliği kontrolü yönetmeliği Toprak kirliliğinin kontrolü ve noktasal kaynaklı kirlenmiş sahalara dair yönetmelik Çevresel etki değerlendirmesi yönetmeliği Çevre denetimi yönetmeliği İçme suyu elde edilen veya elde edilmesi planlanan yüzeysel suların kalitesine dair yönetmelik Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Kokuya sebep olan emisyonların kontrolü yönetmeliği Tarımda kullanılan organik, organomineral, özel, mikrobiyal ve enzim içerikli organik gübreler ile toprak düzenleyicilerin üretimi, ithalatı, ihracatı, piyasaya arzı ve denetimine dair yönetmelik Hayvancılık işletmelerinin kuruluş, çalışma, denetleme usul ve esaslarına dair yönetmelik (yürürlükten kaldırıldı) İnsan tüketimi amacıyla kullanılmayan hayvansal yan ürünler yönetmeliği

14 İnsan Tüketimi Amacıyla Kullanılmayan Hayvansal Yan Ürünler Yönetmeliği 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanununun 6 ncı maddesi İnsanlar tarafından tüketilmesi amaçlanmayan hayvansal yan ürünlerin toplanması, taşınması, depolanması, muamele edilmesi, işlenmesi, imha edilmesi, piyasaya arz edilmesi, ithal veya ihraç edilmesi, transit taşınması ve kullanılması aşamalarında, insan ve hayvan sağlığına yönelik tehdit ve çevresel zararların önlenmesine ilişkin tedbirler Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca ve mevzuatı gereği bu hususta yetki ve sorumlulukları bulunan Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığınca alınır.

15 İnsan Tüketimi Amacıyla Kullanılmayan Hayvansal Yan Ürünler Yönetmeliği 24 Aralık 2011 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 13 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.(19. Madde yürürlükte) Hayvansal yan ürünler ve bunların türev ürünlerine ilişkin sağlık kurallarını belirleyen 1069/2009/EC sayılı Avrupa Birliği direktifi ne paralel olarak hazırlanmıştır. Uygulama tüzüğü olan 142/2011/EC sayılı tüzüğe paralel olarak hazırlanan Uygulama Talimatı yayınlanacaktır.

16 İnsan Tüketimi Amacıyla Kullanılmayan Hayvansal Yan Ürünler Yönetmeliği

17 Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Çalışmaları Amasya ili Suluova ilçesinin hayvansal atık sorunu ve biyogaz potansiyelini belirlemek amacıyla Alman uzmanlarca ön fizibilite çalışması yapılmış ve raporlanmıştır. Mayıs 2011 de, Temmuz 2011 de ve Eylül 2011 de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ve özel sektör temsilcilerinin katıldığı 1.2. ve 3. Biyogaz Teknik Eğitimleri gerçekleştirilmiştir. Almanya da hayvansal atıklar ile ilgili yürürlükte olan kanun ve yönetmeliklerin Türkçe ye tercümesi çalışmaları tamamlanmıştır.

18 Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Çalışmaları Federal Beslenme, Tarım ve Tüketici Hakları Bakanlığı nın desteğiyle Alman Yenilenebilir Hammaddeler İhtisas Ajansı (FNR) tarafından hazırlanan Biyogaz Üretimi ve Kullanımı El Kitapçığı proje çalışmaları kapsamında Biyogaz Kılavuzu olarak Türkçe ye çevrilmiştir.

19 Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Çalışmaları BİYOGAZ KILAVUZU Anaerobik fermantasyonun esasları, Biyogaz üretimi için tesis teknolojisi, Materyal tanımları, Biyogaz tesislerinin işletilmesi, Biyogazın hazırlanma ve değerlendirme olanakları, İşletme organizasyonu, Yenilenebilir enerji kaynağı olarak Almanya da biyogazın yeri ve önemi, Biyogaz ekonomisi

20

21 Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi Çalışmaları Alman Biyokütle Araştırma Merkezi (DBFZ) tarafından Türkiye nin Biyogaz Envanterinin çıkarılması ile ilgili çalışmalar gerçekleştirilmiştir. «Türkiye'de biyogaz yatırımları için geçerli koşulların ve potansiyelin değerlendirilmesi» isimli rapor İngilizce olarak hazırlanmış ve Türkçe ye de tercüme edilmiştir.

22 Türkiye'deki Mevcut Biyogaz Tesislerine Genel Bakış Türkiye'deki Enerji Politikaları Biyogaz Potansiyel Analizi Hayvansal Veriler Tarımsal Veriler Tarım-Sanayi Verileri Biyogaz Potansiyel Hesaplamaları ve Sonuçları Hayvan Artıkları Tarımsal Artıklar Nadas Arazilerindeki Enerji Bitkileri Tarım-Sanayi Atıkları Belediye Atıkları Biyogaz Potansiyel Analizi Özeti Biyogaz Potansiyel Çalışmaları Aktör Analizi 22

23 Sonuçlar Teorik potansiyel: Belirlenmiş alan içerisindeki tüm biyokütleden sağlanabilecek teorik potansiyeli ifade eder. Teknik potansiyel: Yapısal ekolojik sınırlamalar ve teknik imkanlarla kullanılabilmesi mümkün biyokütlenin potansiyelini ifade eder. Ekonomik potansiyel: Ekonomik olarak kullanılması mümkün potansiyeli ifade eder (konvensiyonel enerji sistemlerinin geliştirilmesi, enerji kaynaklarının fiyatları). Gerçekleştirilebilir potansiyel: Biyoenerjinin beklenen kullanımını ifade eder.

24 Sonuçlar Biyogaz kullanım tesisleri için elektrik verimi %40 kabul edildiğinde, hesaplanmış biyogaz potansiyeli ile Türkiye nin toplam elektrik üretiminin % 6 12 si karşılanabilir ve bu da elektrik üretimi içindeki yenilenebilir enerjilerin kullanım payının % değerlerine tekabül etmesi demektir. Hayvan atıkları bakımından en yüksek teknik biyogaz potansiyeline sahip iller, Bolu, Balıkesir, Sakarya, İzmir, Manisa, Konya ve Afyon olarak belirlendi. En yüksek tahıl sapı biyogaz potansiyeline sahip iller Konya, Şanlıurfa, Ankara ve Adana olarak bulundu.

25 Pilot Tesis Seçimi Çalışmaları Afyonkarahisar, Aydın, Balıkesir, Bursa, Çorum, İzmir, Kırklareli, Konya, Manisa, Tekirdağ illerine teknik inceleme gezileri düzenlenmiştir. Biyogaz konusunda yatırım yapmayı düşünen işletmeler ile hem proje hakkında bilgi vermek, hem de ilgili işletmelerin yatırım planları ve öngördükleri gübre yönetimlerini öğrenmek için temasa geçilmiştir. Tüm çalışmalar sonrasında «Pilot Proje Başvuru Formu» hazırlanmıştır.

26 Pilot Tesis Seçimi Çalışmaları BAŞVURU FORMU Genel biyogaz konsepti, Substratlar, hammaddeler, Teknik özellikler, Çevresel ve sosyo-ekonomik konular hakkında sorular. Minimum 250 kw elektrik üretim kapasitesi, Hammadde olarak minimum %50 büyükbaş hayvan dışkısı kullanımı, Maksimum %10 enerji bitkileri kullanımı, Biyogaz prosesi çıktılarının tarımda kullanımı, AB güvenlik standartları adaylar için olmazsa olmaz kriterler olarak belirlenmiştir. 26

27 Pilot Tesis Seçimi Çalışmaları Pilot proje hedef illeri: Balıkesir, Konya, Bursa, Manisa, İzmir, Aydın, Afyon, Çorum Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale Hedef illerin Ticaret ve Sanayi Odaları Kalkınma Ajansları Konuyla ilgili sivil toplum örgütleri Özel sektör Valiliklere resmi yazı gönderilmiştir. Potansiyel yatırımcılar Çiftçiler, Enerji ile ilgili firmalar Danışmanlar İnşaat ve mühendislik firmaları 27

28 Pilot Tesis Seçimi Çalışmaları Adaylar için bir değerlendirme formunun hazırlanması Yatırımcının ve biyogaz projesinin değerlendirilmesi, Uygulama kriterlerinin yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü, Başvuruların ekonomik fizibilitesinin, çevresel koşullarının ve sosyo-ekonomik konularının değerlendirilmesi, 28

29 29

30 Proje İnternet Sitesi (

31 TEŞEKKÜRLER