Prof.Dr.İlkay DELLAL

Transkript

1 TUSAF 2013 Buğday, Un, İklim Değişikliği ve Yeni Trendler Kongresi İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ENERJİ KISKACINDA TARIM ve GIDA SEKTÖRÜ Prof.Dr.İlkay DELLAL 9 Mart 2013, Antalya

2 GÜNDEM 9 Mart GÜNEŞ (%40) 2. PETROL (%10) 3. BİYOYAKIT (%10) 2 «Shell in alternatif senaryosuna göre, petrolün 70 yıllık tahtına ileride başka enerji kaynakları oturacak..»

3 E K, GÜNDEM Küresel İklim Değişikliği Gıda Krizi Küresel Mali Kriz

4 Tarımda yeni trendler İklim Değişikliğinin etkilerini anlama ve uyum sağlama Karbon emisyonlarını azaltma Yeşil büyüme Krizler İklim değişikliğinin farkındalığı Çevresel sorunlar Tarım: Gıda mı? Enerji mi?

5 CO2 Sıcaklık Yağış Deniz seviyesi Ekstrem olaylar Bitkiler Toprak Hayvancılık Sulama suyu arzı Diğer Bitki büyümesi Bitki su ihtiyacı Hastalık ve zararlılar Toprak nemi Sulama talebi Toprak verimliliği Performans Çayır-mera taşıma kapasitesi Hastalık Buharlaşma kaybı Sulama/gen el arz Tarım dışı alanlarla rekabet Suyun taşınması Liman olanakları Tarım sigortası Orman yangınları Sel Verim (miktar ve kalite) Üretim Miktarı

6 Kuru şartlarda yetişen tahıllara uygun bölgeler ( yılları iklim verilerine göre). 6 Kaynak:IPCC 2080 lerde DURUM

7 İklim değişikliği HadleyCM Sıcaklık Hadley CM Türkiye 2050 : Sıcaklıklarda artış, yağışta azalış 7

8 Türkiye Ortalama yağış 643 mm Arazi : 78 milyon ha Orman %20 Tarım %35 24 milyon ha % 40 ı BUĞDAY Kuru sulu 8 19 milyon ha 5 milyon ha 8

9 İklim Değişikliğinin tarıma etkileri- Verim Kaynak: Dellal, I., Butt, T., B.A. McCarl, P. Dyke, İklim Değişikliğinin Türk Tarımı Üzerine Ekonomik Etkisi, Ankara İklim Değişikliği Konferansı, ÇOB, UNDP, Ankara.

10 İklim Değişikliğinin tarıma etkileri-üretim Kaynak: Dellal, İ., Butt, T., B.A. McCarl, P. Dyke, İklim Değişikliğinin Türk Tarımı Üzerine Ekonomik Etkisi, Ankara İklim Değişikliği Konferansı, ÇOB, UNDP, Ankara.

11 İklim Değişikliğinin tarıma etkileri- Fiyat 11 Kaynak: Dellal, İ., Butt, T., B.A. McCarl, P. Dyke, İklim Değişikliğinin Türk Tarımı Üzerine Ekonomik Etkisi, Ankara İklim Değişikliği Konferansı, ÇOB, UNDP, Ankara.

12 İklim Değişikliğinin tarıma etkileri 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00-2,00 BUĞDAY ARPA MISIR AYÇİÇEĞİ -4,00-6,00 Karadeniz Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Doğu Anadolu G.Doğu Anadolu Verim ve üretimde azalış İthalatta artış İhracatta azalış Fiyatlarda artış Kaynak: Dellal, İ., Butt, T., B.A. McCarl, P. Dyke, İklim Değişikliğinin Türk Tarımı Üzerine Ekonomik Etkisi, Ankara İklim Değişikliği Konferansı, ÇOB, UNDP, Ankara.

13 Un ve un mamüllerine etkileri 3 Buğday araz ve talep Bin ton dengesi (2011/2012) Üretim Net üretim İthalat Haziran stokları TOPLAM ARZ Yurtiçi kullanım Gıda Tohum Yem 435 İhracat Buğday 106 Buğday ürünleri TOPLAM KULLANIM TMO alım fiyatı (TL/ton) 605 Kaynak: Tepge Türkiye nin yıllık un ve unlu mamüller üretimi Üretim (ton) Un Kepek İrmik Makarna Bisküvi Türkiye nin yıllık un ve unlu mamüller ihracatı İhracat (ton) Buğday Unu Makarna Bulgur, İrmik vb Büsküvi, Gofret vb Nişasta ve Maltlar 78 TOPLAM TOPLAM (eşdeğer) a z a l ı ş a z a l ı ş

14 2007 Küresel yılı KURAKLIĞIN Mali Kriz? etkisi... Türkiye de 2007 yılı yağış durumu Buğday Üretim Fiyat Mısır Pirinç Mercimek Ayçiçeği Domates Sığır ve dana eti Süt 14

15 Gıda mı? Enerji mi?

16 Ürün ve petrol fiyatları 16

17 Enerji kaynakları Yenilenemeyen Enerji Petrol vb fosil yakıtlar Yenilenebilir Enerji Güneş, rüzgar, su vb Biyokütle 17

18 Biyoyakıt nedir? Biyokütle: Karada ve suda yetişen bitkiler, gıda ve orman ürünleri ve atıklardan elde edilen tüm organik maddeler Biyokütle Katı biyokütle (Odun, tezek vb) Sıvı biyokütle (Biyoyakıt) Gaz biyokütle (Biyogaz) Biyoetanol Şekerpancarı, buğday, arpa, mısır, patates vb şekerli ve nişastalı ürünler Biyodizel Soya, kanola, ayçiçeği, aspir vb yağ bitkileri 18

19 Yeni bir fikir değil Rudolf Diesel 1900 yılında Paris EXPO da yer fıstığı yağıyla dizel motoru çalıştırmış böylece bitkisel yağların yakıt olarak kullanılabileceğini göstermiştir. Meyvelerden, yol kenarında bulunan çalılardan yada yabancı otlardan yani hemen hemen herşeyden yakıt üretebilirz! Bu yakıt fermente edilebilen her türlü bitkisel ürünün içindedir. ~ Henry Ford,

20 Biyoyakıtlar tarih boyunca toplumların kullandığı bir enerji kaynağı olmuş, ancak zaman içinde daha ucuz fosil yakıtların kolay bulunabilmesi nedeniyle kullanımları azalmıştır. Sonyıllarda ise; Sera gazı emisyonunu azaltma Enerji güvenliğini sağlama, Maliyeti azaltmada Yani tetikçileri. İklim değişikliği ve Petrol fiyatları Enerji kaynakları

21 Ülkelerin Biyoyakıt Katkı Oranları Arjantin Benzin 4,0% 5,0% Motorin 4,0% 5,0% Avustralya Benzin 1,9% 2,2% Motorin 3,9% 3,8% Brezilya Benzin 57% 73% Motorin 5% 6% Kanada Benzin 3,8% 5,0% Motorin 0,8% 2,0% Çin Benzin 2,7% 3,8% AB Benzin 6,3% 10,4% Motorin 4,0% 12,0% ABD Benzin 7,8% 15,5% Motorin 1,1% 1,9% 21

22 2 Biyoetanol üretimi Kaynak: OECD 2012

23 3 Biyodizel üretimi Kaynak: OECD 2012

24 Biyoyakıt fiyat Kaynak: OECD

25 Petrol ihtiyacının ne kadarını karşılıyor? Kaynak: Rajorapogal

26 Türkiye de Biyoyakıt

27 Türkiye de yakıt talebi Biyoetanol Biyodizel Buğday Şekerpancarı Mısır Ayçiçeği Kanola Aspir Soya Fasülyesi Kaynak: Petder 19 milyon ton

28 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Kaynak: TÜİK 2013

29 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Kaynak: TÜİK 2013

30 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Kaynak: TÜİK 2013

31 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri 1 Kaynak: TÜİK 2013

32 Türkiye de %2 harmanlama oranı için ihtiyaç 2 Kaynak: Hatunoğlu, E

33 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Ekim alanlarının %4 ü Kaynak: TÜİK 2011 ve Hatunoğlu

34 Türkiye nin biyoyakıt hammaddeleri Ekim alanlarının %74 ü Kaynak: TÜİK 2011 ve Hatunoğlu

35 5 %2 Zorunlu harmanlama uygulamasının Hatunoğlu (2010) a göre; Biyoetanol üretiminde kullanılan tarım ürünlerinin, bu ilave talebi rahatlıkla karşılayacağı Şekerpancarı ve buğday ürünlerine öncelik verilmesi gerektiği 60 milyon lt lik talebin 30 milyon lt sinin şekerpancarı 30 milyon lt sinin buğday veya mısırdan karşılanabileceği

36 %2 Zorunlu harmanlama uygulamasının Hatunoğlu (2010) a göre; Biyodizel üretiminde kullanılan tarım ürünlerinin, bu ilave talebi karşılayamayacağı Biyodizel üretiminde kullanılabilecek tek ürün ayçiçeği Üretim (ton) Tüketim (ton) Biyodizel için ihtiyaç (ton) Ayçiçeği

37 İklim Değişikliği etkisi 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00-2,00 BUĞDAY ARPA MISIR AYÇİÇEĞİ İklim değişikliği nedeniyle gıda fiyatlarında artış -4,00-6,00 Karadeniz Marmara Ege Akdeniz İç Anadolu Doğu Anadolu G.Doğu Anadolu Kaynak: Dellal, I., Butt, T., B.A. McCarl, P. Dyke, İklim Değişikliğinin Türk Tarımı Üzerine Ekonomik Etkisi, Ankara İklim Değişikliği Konferansı, ÇOB, UNDP, Ankara.

38 8 Gelecekte. Biyoyakıt talebinin artması nedeniyle gıda fiyatlarında artış Sadece biyoyakıt elde edilen ürünler değil üretim deseni değiştiği için aynı araziyi talep eden tüm ürünlerin arz ve talep dengesinin ve fiyatlarının değişeceği Hayvancılık gibi diğer üretim faaliyetleri, gıda sanayi üzerinde etkileri

39 9 Önemli konular. Tarımda mevcut sorunların giderilmesi Tarım ve gıda politikalarında iklim değişikliği ve enerji konularını da gözeterek araştırma sonuçlarına göre oluşturulması ve uygulanması Alternatifler konusunda çalışılması Ayçiçeği-Zeytinyağı

40 Teşekkürler. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat FakültesiTarım Ekonomisi Bölümü