Küresel Mali Kriz, Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler

Transkript

1 Küresel Mali Kriz, Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler 0

2 Dünyada bankaların krediye bağlı zararları 1 trilyon $ a ulaştı Zararlar ve Sağlanan Sermaye (milyar $) Dünya Amerika Euro Bölgesi Asya Toplam Kayıplar Sağlanan Sermaye Kaynak: Bloomberg 1

3 Global kriz nasıl gelişecek.. :: Son bir kaç yılda azalan risk primleri, artan risk alma iştahı yaşanan sıkıntıların sebebi olarak görülebilir; işlerin iyi gittiği dönemlerde düşen risk primleri hızlı kredi artışını bu da yüksek ekonomik büyümeyi ve sürekli artan aktif fiyatlarını getirdi ::...bu sarmal şimdi tersine döndü ve her şey şimdi tamamen zıt bir şekilde gelişmekte...aktif fiyatları keskin bir şekilde düşmekte. Bu da başta konut olmak üzere tüm kredilerde büyük kayıplara sebep olmakta... :: Temel sorun çok fazla riskli kredi verilmesinin yanısıra bu krediler için belirlenen risk priminin de çok düşük olması ::...dolayısıyla tek çözüm önümüzdeki dönemde bu borcun azaltılması olduğu görülüyor. Bu da global ölçekte özel sektörde bir kredi daralmasını getirecektir :: Bu durum önümüzdeki dönem için düşük büyüme veya durgunluk anlamına geliyor. Deflasyon tehlikesi de gündeme gelmeye başladı :: Bu krizin öncekilerden farkı tüm ülkeleri etkilemesi. Global ölçekte, hemen hemen tüm ülkelerde gerek parasal gerek fiskal destek paketleri açıklanmakta 2

4 Global krize global çözüm tedbirleri sürüyor... merkez bankaları faiz indiriyor Ülke Gelişmiş Ülkeler Yıllık TÜFE (%) 2008 Tepe Noktası Mevcut Seviye Politika Faiz Oranları (%) 2007 Ağustos 2008 Aralık ABD 5,4 1,0 5,25 0-0,25 Euro Bölgesi 4,0 3,2 4,00 2,50 İngiltere 5,2 4,1 5,75 2,00 İsviçre 3,1 1,5 2,50 0,50 Japonya 2,3 1,7 0,50 0,30 Gelişmekte Olan Ülkeler Latin Amerika Brezilya 6,4 6,4 11,50 13,75 Meksika 6,2 6,2 7,75 8,25 Asya Çin 8,7 2, ,52 Hindistan 10,4 10,4 9,00 5,50 G. Kore 5,9 4,5 5,25 3,00 Politika Faiz Oranları Doğu Avrupa 2008 Tepe Noktası Mevcut Seviye Çek Cumhuriyeti 7,5 4,4 3,75 2,75 Macaristan 9,0 4,2 11,50 10,50 Polonya 4,8 3,7 6,00 5,75 Türkiye 12,1 10,8 16,75 16,25 3

5 ... ayrıca finansal kurtarma paketleri açıklanıyor :: Dünyanın başlıca ekonomilerinde kredi sıkışıklığının giderilmesi ve para piyasalarına güvenin yeniden tesis edilmesi için merkez bankalarından ilave likidite önlemleri, swap hatları, garantiler, sermaye enjeksiyonları, sorunlu aktiflerin satın alınması gibi çeşit önlemler alınmakta :: Sadece finansal sisteme yönelik paketlerin toplamı ABD ve Avrupa da 12 trilyon $ a yaklaştı :: ABD krizin çıkış noktası olmakla birlikte krizle mücadelede alınan önlemlerin en yoğun ve çeşitli olduğu ülke olarak dikkat çekiyor :: ABD de açıklanan paketin toplam tutarı : 9.5 trilyon $ :: 1.9 trilyon $ ı bankaların mevduatlarına ve bankalararası borçlanmalarına verilen garantilerdir :: 9.5 trilyon $ lık kaynaktan sermaye enjeksiyonu, swap, şirketlerin çıkarmış olduğu bonoların satın alınması vb gibi yöntemlerle verilen kredilerin toplamı; 4 trilyon $ :: İngiltere, Almanya, Fransa, Hollanda, Almanya gibi Avrupa ülkelerinde açıklanan paketlerin toplam tutarı : 2.2 trilyon $; bunun 1.7 trilyon $ ı verilen garantilerdir. 4

6 Devlet tahvili getirilerindeki düşüşe rağmen şirketlerin borçlanma maliyetlerinde önemli bir azalma görülmüyor... ABD Hazine Bonosu ve Devlet Tahvili Getirileri (%) 6 3 Ay Vadeli Hazine Bonosu (%) 2 Yıllık Devlet Tahvili Getirisi (%) 10 Yıllık Devlet Tahvili Getirisi (%) 4 2 2,3 0,7 0 01/07 05/07 10/07 02/08 07/08 12/08 0,0 ABD ve Avrupa da şirketlerin borçlanma maliyetlerinde önemli yükselişler yaşanıyor... ITRAXX Crossover Endeksi (baz puan, sol eksen) 30 yıl vadeli BAA-kredi notlu şirketlerin tahvil faizi (%, sağ eksen) /07 06/07 12/07 06/08 12/ Kaynak: Reuters ITRAXX Crossever endeksi, Avrupa da ortalama BB kredi notlu 50 şirketin CDS spreadlerinin ortalamasını izleyen ve böylece bu şirketlerin ortalama borçlanma maliyetlerini gösteren bir endekstir 5

7 Ayrıca mali teşvik paketleri de gündemde... :: Hükümetler ayrıca mali teşvik paketleri hazırlanıyor. Açıklanan mali teşvik paketleri: :: Gelişmiş ülkeler toplam: 651 milyar $ :: ABD birinci mali teşvik paketi: 170 milyar $ :: Japonya: 110 milyar $ :: AB: 200 milyar Euro (273 milyar $)* :: Almanya: 50 milyar Euro (68 milyar $) :: İngiltere: 20 milyar (30 milyar $) :: Ayrıca ABD de Ocak ayında B. Obama nın milyar $ tutarında yeni bir paket açıklaması bekleniyor :: Gelişmekte olan ülkeler:624 milyar $ :: Çin: 586 milyar $ :: Güney Kore: 11 milyar $ :: Rusya: 20 milyar $ :: Macaristan: 7 milyar $ * Bu paket AB Komisyonu tarafından onaylanmış olup taslak halindedir Kaynak: Bloomberg, Reuters, European Commission 6

8 Global ekonomik durgunluk belirginleşmeye başladı... :: Gerek Euro Bölgesi gerekse Japonya son iki çeyrek ard arda daralma göstererek teknik olarak resesyona girdi... GSYİH Büyüme Oranları (%) 1C08 2C08 3C08 IMF Tahmin Çeyrekler itibariyle %, değişim ABD Euro Bölgesi Japonya İngiltere , Yıllık % değişme Çin Brezilya Hindistan Rusya Türkiye Dünya Gelişmiş ülkeler Gelişmekte olan ülkeler Source: BEA, Eurostat, Moody s, IMF 7

9 Türkiye ye etkiler :: Azalan sermaye girişi büyümeyi düşürecektir :: Azalan dış talep ihracatı yavaşlatacaktır: Ancak Yakın ve Orta Doğu dan talep halihazırda AB bölgesindeki yavaslamayı telafi etmistir :: Cari işlemler açığının finansmanı halihazırda temel sorun olarak görülmekle birlikte azalan enerji maliyetleri dış dengeleri destekleyecektir 8

10 Büyüme yavaşlamakta... GSYİH ya Katkılar yılı ilk 9 ay yılı 3. çeyrek GDP Öz. Tük. Kam. Tük. Kam. Yat. Öz. Yat. Stok Net İhracat GSYİH Büyüme Oranı (yıllık % değişme) Q08 2Q08 3Q08 4Q T 2009T Source: Turkstat, Akbank 9

11 Dış dengelerde iyileşme... İhracat ve İthalat (milyar $) İhracat İthalat Yıllık ortalama büyüme, % , ihracat: %22 Yıllık ortalama büyüme, %, , ithalat: %21, Ekim 2008 T 2009 T 10

12 AB bölgesindeki yavaşlamanın ihracata olası etkileri... İhracatın Bölgesel Dağılımı (%) EU 27 56% ABD 12% Orta Doğu 9% AB 27 49% Ocak-Ekim 08 ABD 3% Orta Doğu 19% Diğer 22% Diğer 29% Bölgeler İtibariyle Yıllık İhracat Artışı (%) 100 AB İhracat Orta Doğu Varsayımsal Etki Ölçümü (milyar $) 80 AB Orta Doğu -9.1 milyar $ milyar $ * Hip Source: Turkstat, Akbank 11

13 Cari işlemler açığında azalma... ::... Önümüzdeki dönemde petrol ve enerji fiyatlarındaki düşüşün cari işlemeler açığında sağlayacağı potansiyel iyileşme sermaye girişlerindeki azalmayı telafi edecektir Cari işlemler ve Net Enerji Ticareti Açığı (USD billions) 22.1 Cari İşlemler Açığı Enerji Ticareti Açığı Eylül 2008 T 2009 T Petrol ithalatı (milyar $, $/pb:50) Petrol İthalatı T 2009T Kaynak: Turkstat, Akbank 12

14 Finansal Kesim Dışı Firmaların Açık Pozisyonu Ç Ç2 Net Döviz Pozisyonu -26,682-36,621-60,979-73,580-81,446 Kısa Vadeli Net Döviz Pozisyonu 12,952 22,293 5,805-1,332-4,372 Uzun Vadeli Net Döviz Pozisyonu -39,633-58,914-66,784-72,248-77,073 Yurt İçi Bankalardaki Mevduat 12,636 18,756 24,402 24,051 26,092 Yurt İçi Bankalardan Sağlanan Krediler 20,796 24,744 32,787 39,424 39,510 Kısa Vadeli Krediler 14,414 16,949 17,064 Yurt İçi Bankarlardaki Net Döviz Pozisyonu -8,160-5,988-8,386-15,373-13,418 Yurt Dışı Bankalardaki Mevduat 18,254 26,696 30,432 31,327 32,215 Yurtdışından Sağlanan Kısa Vadeli Krediler 9,621 14,405 20,706 23,397 27,152 Firmaların Yurtdışı Net Borçlanma Durumu 8,633 12,291 9,726 7,930 5,063 İhracat Alacakları 6,721 9,584 12,009 14,177 15,493 İthalat Borçları 11,035 11,772 14,593 15,693 18,584 Net Ticaret Pozisyonu Kaynak:TCMB,Akbank -4,314-2,188-2,584-1,516-3,091 13

15 Özel Sektörün 2008 Eylül 2009 Eylül Dönemi Dış Borç Ödemeleri 1 Yıla Kadar Olan Dış Borç (2008 Eylül İtibariyle)* Toplam (milyon $) Uzun Vadeli Dış Borçtan Gelen Kısa Vadeli Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Firnansal Olmayan (Firmalar) Toplam *2009 yılı Eylül ayına kadar vadesi gelen borçları ifade etmektedir. Kaynak:TCMB,Akbank 14

16 IMF ile anlaşma... :: Hükümet yurtiçi ve yurt dışı kredi olanaklarını rahatlatmak ve piyasadaki beklentilerinin olumluya dönmesini sağlamak amacıyla IMF ile yeni bir anlaşma yapılmasını olumlu değerlendirmekteyiz :: Yapılacak anlaşma sonrasında sağlanacak olan kredinin özel sektörün fonlama imkanları iyileştirmek amacıyla kullanılması yararlı olacaktır 15

17 YASAL UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İş bu raporlardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu değildir. Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olan iş bu rapor ve yorumlar, kapsamı bilgiler, tavsiyeler hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ nin herhangi bir taahhüdünü tazammum etmediğinden, bu bilgilere istinaden her türlü özel ve/veya tüzel kişiler tarafından alınacak kararlar, varılacak sonuçlar, gerçekleştirilecek işlemler ve oluşabilecek her türlü riskler bizatihi bu kişilere ait ve raci olacaktır. Hiçbir şekil ve surette ve her ne nam altında olursa olsun, her türlü gerçek ve/veya tüzel kişinin, gerek doğrudan gerek dolayısı ile ve bu sebeplerle uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolayısıyla oluşacak maddi ve manevi zarar, kar mahrumiyeti, velhasıl her ne nam altında olursa olsun uğrayabileceği zararlardan hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu tutulamayacak ve hiçbir şekil ve surette her ne nam altında olursa olsun Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanlarından talepte bulunulmayacaktır. Bu rapor, yorum ve tavsiyelerde yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı hizmeti ve/veya faaliyeti olmayıp; yatırım danışmanlığı hizmeti almak isteyen kişi ve kurumların, iş bu hizmeti vermeye yetkili kurum ve kuruluşlarla temasa geçmesi ve bu hizmeti bir sözleşme karşılığında alması SPK mevzuatınca zorunludur. 16