A. Ü. Veteriner Fakültesi Şirurji Kürsüsü Prof. Dr. Hayrettin Anteplioğlu

Transkript

1 A. Ü. Veteriner Fakültesi Şirurji Kürsüsü Prof. Dr. Hayrettin Anteplioğlu KLİNtGİMtZDE SIGIRLARDA RASLADIGIMIZ TOPALLIKLAR VE BUNLARIN NEDENLERİNE TOPLU BİR BAKıŞ Hayrettin Anteplioğlu* Faruk Akın * * Boiteries que Nous Avons Rencontrees Chez lez Bovins Anıenes a Notre Clinique et une Vue Generale sur Leur Etiologie: Resume: Dans notre travail, nous avon etudie les affections des pieds et des extremites determinant des boiteries chez les bovins de differentes especes presentes ii notre clinique. Les affections qui produisaient des boiteries ont ete groupees sous 9 parties chez ı73 tetes des bovins, ainsi que : boiteries dues axu phlegmons, tendovaginites suppurees, arthrites suppurees, pudodermites aseptiques aigues, deformations des onglons et exungulation, necroses et de phlegmons coronaires, decollement des onglons, ulceres de sole de I' onglon et d' autres boiteries dont le dıagnostic n' etant pas precisement pose. Dans se travail on a eludie la repartition des origines des boiteries d' apres les espkes bovines, leur pourcentage de diffusion a travers des regions et des tissus, les methodes de traitement et le pourcentage de reussite. "On a etudie en outre, dans la mesure du possible, las pertes de production, particulierement celles de laciation dues aux boiteries che;: les bovins. On a constale que les pertes en question atteignaient en moyenne a 7,6 p. 100 par tete de vache dans certaines ajfections. Özet: Çalışmamızda Kliniğimize getirilen değişik ırklara ait sığır/ar da topallıklara neden olan ayak ve ekstremite hastalıkları üzerinde durulmuştur. Prof. Dr. A.Ü. Veteriner Fakültesi Şirurji Kürsüsü Öğretim Üyesi. Ankara - Türkiyc. Doç. Dr. A.Ü. Veteriner Fakültesi Şirurji Kürsüsü Öğrctim Üyesi. Ankara - Türkiye.

2 Kliniğimizde Sığırlarda Rastladığıouz Topaılıklar ve Bunlann Nedenlerine baş sığırda topallıklara neden olan hastalıklar 9 bölüm altında toplanmıştır. Bunlar: Phlegmon'ları ilgili topallıklar, Tendovaginitis purulenta' lar, Arthritis suppurativa' lar, Pododermatitis aceptica acuta, Tırnak deformasyonlarh ve exungulation, Corium coranarium necros'ları ve tırnak decolement' leri, Solea ulcus' ları, kesin diagnosu konmayan topallıklardır. Çalışmada topallık nedenlerinin sığır ırklarına göre dağılımları, regio ve dokulara yayılış yüzdeleri, sağıtım yöntemleri ve bunların başarı oranları üzerinde de durulmuştur. Ayrıca Sığırlardaki topallıklarının neden oldukları verim kayıplarından, özellikle süt değeri üzerinde olanaklar ölçüsünde araştırma yapılmış ve bu kaybın, inek başına bazı hastalıklarda % 7,6 olduğu tesbit edilmiştir. Giriş Sığır yetiştiriciliğinde, topaılıklar büyük ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu durum bilinen bir gerçek olmakla beraber, konu özellikle hayvan yetiştiricileri ve ilgili personel tarafından yeterince önemsenmediğinden, kayıplar giderek önemli boyutlara ulaşır. İngilterede süt inekçiliği yapanların değerlendirmelerine göre; retentio secundinarum, süt humması, mastitis gibi önemli görülen hastalıklar kadar sığır topallıklarının da verim düşüşlerine neden olduğu saptanmıştır. Özellikle süt sığırlarında, İngilterde topallık oranının % 3,8 olduğu gözlenmiştir. 6 yıllık bir değerlendirmeye göre de ekstremitelere ait lezyonların % 9 unda asıl nedene bağlı topaılıklar izlenmiştir. (8). Genital yolların hastalıkları, memeler ve yavru ya ait lezyonlar oranı ise topallıklara oranla daha az olarak saptanmıştır. Örneğin; 776 süt sığırı üzerinde yapılan bir istatistikte, topallık nedeniyle kasaplık edilen hayvan sayısı % 14 kadar olduğu görülmüştür (8). 20 yıllık araştırmalarımıza göre ilk ıo senede topallık nedeniyle Kliniğimize getirilen sığırların oranı toplam hasta sayısına oranla % 4,2 kadardır. İkinci ıo yıllık dönemde ise bu oran % ı6,7 kadar bir artış göstermiştir. Bu artışım 1970 yıllarından sonra özellikle 1975 te doruk noktasına ulaştığı dikkati çekmektedir. Bu artışı büyük bir olasılıkla, ülkemizde atın değerinin belirli bir ölçüde azalıp, sığır türünün ekonomik verim yönünden önemine bağlasak bile bunun dahaçok ülkemizde yetiştiricilik bakım şartları ile hijyenik koşullarının yetersizliğine ilişkin olabileceğini düşünmek gerekir. Ekonomik yönden topllıklara bağlı verim kayıplarını; süt veriminde azalma, beden ağırlığında düşüş, hareket kısıtlığına bağlı

3 H:ıyrcttin Anlcplioğ1ıI-F"ruk Akın olarak yemden yararlanmanın yeterince olmaması, yetiştiricilerin topallığa gerekli önemi vermemeleri, bu konu ilc ilgili sağltımın yeterince yapılmaması ve sağltınlın parasal değerinin fazla bulunması ile damızlık özelliğinin yitirilmesi gibi nedenlere bağlamak olasılığı vardır (3, 13). Verim kayıplarımn saptanması oldukça zordur. Bir yaklaşım olarak topallıklara bağlı süt kayıplarının ortalama % 5 oranında olduğu görülür. Bıına g-öre parasal yitirim bir ölçüde az görülebilirsed e buna birde % 30 Ilik bir beden ağırlından doğan et kaybının eklenmesiyle yüksek bir uüzeye ulaştığı rahatça görülür (II, ı6). Bir sığırın yaşamını sürdürebilmesi için bir at kadar hareketli olması gerkmez, ancak hareketleri kısıtlanmış, ağrı duyan bir sığırda nasıl "NO FOOD - ~O HORS" diye tekrarlanan bir deyim varsa, bu bir sığır içinde belirli bir ölçüde geçerli olabilir. Çünkü ayağı yararlanmış bir boğanın sağıtırnı, tendoları yangılaşmış bir atın ki kadar önemlidir (2, 8). Çok geniş bir konu olmakla beraber biz son io yıl içerisindeki kliniğimize topallık nedeniyle getirilen sığırlarda topllığa neden olan hastalıklara, sağıtımlarına toplu bir bakış ve istatistik bir veri olarak böyle bir ön çalışmayı sunmayı amaç edindik, Sığır topallıklarının önemli bir sorunu, doğru bir diagnozun konmasıdır. Bunun için iki temel ilkenin uygulanması gerekir. Bunlardan biri hastanın öz geçmişinin iyi saptanması, diğeride olgunun bir sistem içerisinde muayenesinin tamamlanmasıdır. Özellikle muayeneler sırasında pclvis kemiklerinin kırıklarının saptanmasında önemli bir yeri olan exploratio-per rec/um, radiyolojik muayenelerle, labaratuv'ar teşhis yöntemlerine büyük ölçüde yer vermek gerekir (4,8). Özellikle ayak kzyonlarının saptanmasında tırnağın muayenesi önemli bir yer tutar. Bu amaçla tırnak!ezyanlarının görülmesinde tırnak yontmalarına baş vurulmalıdır. Bu konuda Boucbaer (8)'in araştırmalarına göre; süt sığırlarındaki topaılıkların nedenlerinin 4 j3 ünün yaralanma, enfeksiyonlar, arthritis'ler ve romatizmanın bir komplikasyonu olarak ortaya çıkan pododermatitis infectionsa'ya bağlı olduğu görülmektedir. Buna karşın et sığırlarında topalhklara neden olarak gene pododermetitis'ler gösterilmekle beraber, tırnak arası üremeler, tırnak uzamaları; dermatitis interdigitalis vegatativa'lar gösterilmiştir (8). Sığırlarda topallığa neden olan lezyonlar önem sıralarına göre; fistüller, pododermatitis ehronica, tırnak deformasyonları, interdigital vegetasyonlar, şap ve tırnak ulcus'larıdır (5, 18).

4 Kliııiğinıizde Sığırlarda Rastladığımız Topaılıklar ye Buıılann Nedenlerine Sığırlar yapısal nedenierine bağlı oiarak bazı hastalıkiara predispoze bir durum gösterirler. Özellikle sığırlar ayakta dururken beden ağırlıklarını düzenii bir biçimde tüm ayakları üzerinde dağıtmak zorundadırlar. Aksi durumlarda eklemeler, kemikler ve buniarı birleştiren dokuiar sürckli olarak stress altında kalırlar. Doğal yapısı çok dü?; yada aşırı bükülmüş bacak kuruluşları arthritis'lerin kolay oluşumlarının yanısıra yeterli bir düzeyde buiunmayan ökçeler, yabancı cisim batmalarıyla eziklere daha yatkın bir durum gösterir. Tırnakların da eşit büyükiükte ve düzgün olarak yere basmaiarı gerekir. Aksi yapılı oian tırnakiarda atrofiier oldukça sık olarak oiuş,:,r 2,8,9,10,19). Sığırlarda görülen bazı bozukların, doğmasal niteiikte an oma- \iier oiduğu görüiür. Bunların başında cerebellar ataxie önemii bir yer tutar. Bu tür bozukiukta cerebellum'un gelişim eksikliğine bağlı olarak hareketlerde değişik derecede düzensiziikici' izienir ve sağıtım da yetersiz olarak kalır (2). Klinik izlenimlerimiz son yıllarda buzağı vc dan ai arda congenitai bauleturc ve arthro-myodyspiasie oiguiarında belirli öiçülerde artışlar görüldüğünü kanıtlar niteliktedir. Özellikle doğmasal tendo kontraktürleri, hafif veya orta derecedc ise, hayvanın ayakta durmasına, sınırlı da olsa olanak verebiiiyorsa o zaman tendoiar üzerine yapılan masajlar, aiçılı bandajiar, bu tür oiguiarın ŞiruıjikaI sağıtımını elverişli kliar. Üçüncü derecedeki congenital bouietür olgularında ise tendolara uyguianan tenotomie ve tenoraphie operasyoniariyie sağıtıiarak % 100'e yakın bir başarı ya uiaşllır (I). Bu gün için gene m. pectoralis'ierin myotonie'lerinden ileri gelen fuııksiyonei bozuk- IukIarın sağıtılma oianağl yoktur (6, ı2). DoğmasaI olarak ağır yapılı sığıriarda görülen tırnak deviyasyoniarı uygun bir biçimde tırnağın yontujmaiarıyia sınırlı bile olsa düzeitiiebiiir. Ancak buna ek oiarak iskelct sistemine ait deformasyoniar buiunursa bu kusuru düze!tmek oianağl pek yoktur. Bir yaşındaki sığırlarda görüicn, dik ve düz yapıya sahipoian tarsus eklemi oiguiarında, gastrocnemius'un paraiizisi izienir. Şiddetli topallık belirtileri ile ayağını yere basamayacak şekilde semptom- Iarla ortaya çıkar. Bu tür olayiarda sağıtım olarak m. gastrocnemius iie m. rıexor digitaiis sııperficalis'in tenotomisi iie geçici bir iyiieşme elde ediiir. Bouckncrt (8), ayni oigunun kesin sağıtımında nen'us tibiaiis in Ilcuretomie'sini önermektedir. Tırnak bakımındaki düzensizlikierin, sığır topajııkiarına neden oldukiarı biiincn bir gerçcktir. Özellikle. sırasında kcsiip düzeitiimeycn tırnakiar, bazı ayak IüıstalıkIarının ortaya çıkmasına 'sebep

5 148 Hayrettin Anteplioğlu-faruk Akın olurlar. Örneğin: Tırnak kırılmaları (duyarlı dokuları içerenler), özellikle ökçe çatlakları, topu k ve falanks'ların a~ırı basınçlarına bağlı olarak olu~an ezikler, solea u1cus'ları ve panarisium gibi bozukluklar bu tür nedenlerle fazlasiyle olu~ur (10, ll, 13). Tırnak bakımı düzensizlikleri ile ilgili bozuklukların sağıtımları genellikle tırnakları yontma ve düzeltilmeleriyle sağlanır. Tırnak bakımı ile ilgili olarak ortaya çıkan kompilikasyonlardan, solea ungulae'nin perforasyonu, u1cus'u veya delinmesi, sağıtımı kabullenil' bir sonuç doğurur. Buna kar~ın ökçelerin bu tür bir bozuklukla kar~ı kaqıya kalması, hemen çoğunlukla III. phalanx ekleminde büyük bir riski olan arthtiris suppurativa gibi bir komplikasyonun ortaya çıkmasına neden olur. Bu gibi olgularda tırnağın uygun yontulmasından sonra creolin compresi veya huil de cade ile yapılacak sağıtım yarar sağlayabilir (10,13,19). tnterdigital üremeler (Dermatitis vegatativa interdigitalis), süt ve besi sığırlarında görülür. Özellikle besi sığırlarında ~ekillenmesi daha fazladır. Bu lezyonda kalıtsal bir predispozisyon ile a~ırı besienmenin önemli bir etkinliği vardır. Hastalık inter digital olarak yağ dokusunun dı~arıya doğru çıkmasiyle ba~lar ve bunu derinin kalınla~ması izler ve bu yere doğru bir uzantı halinde belirlenir. Tırnak arasındaki dokularla zemin arasında, özellikle bası~ sırasında a~ırı bir duyarlığın ortaya çıkmasına neden olduğundan ~iddetli bir topallık doğurur. Bu tür bozuklukların sağıtımında yumu~atıcı pomatlar uygulamanın yanı sıra, koterizasyon ve Şirurjikal müdahele yarar sağlar (5, 18). Sığırlarda önemli bir fonksiyonel bozukluğa neden olan diğer bir hastalıkta solea ungulae'nin u1cus'iarıdır. Taban ülserleri çoğunlukla ağır yapılı besi sığırlarında veya iri bedenli sütçü ırkıarda gözlenir. Ancak bunlar dı~ında eksik ahır hijiyeni, beslenme bozuklukları, ileri gebelikler gibi faktörlerin etkileri altında tüm sığırlarda da görülebilir. Belirlenen bu hazırlayıcı faktörler dı~ında yapıcı olarak tırnak tabanına etkiyen sürekli basınçlar ve travmatik nedenlerle bölgesel dola~ım bozuklukları söylenebilir (7.8.14,18,19). Solea u1cus'ları çoğunlukla bazı komplikasyonlara da neden olabilirler. Örnek olarak, bazı vejetasyonlar, enfekte yaralar ve özellikle m.flexor digitalis profundus tendo'sunun nekrozu söz konusu olabilir. Olu~agclen u1cus'lar hemen çoğunlukla tabanın arka ve orta 1/3 snınrına yakın ve longitudinal eksenin 1 cm. yakınında yer alırlar. Taban u1cus'larının çoğunlukla boğalarda ön ayak, ineklerde

6 Kliniğimizde Sığırlarda Rastladığımız Topallıklar ve Bunlann Kedenlerine ise daha çok arka ayaklarda olu~tukları görülür. Adı geçen ulcus'- ların büyüklükleri 1-1,5 cm kadar çapındadırlar, derinlikleri ise çok deği~iktir. Hayvanlarda özellikle yatı~ ve kalkı~lar güçlükle yapılabilir. Taban ülserlerinin sağıtımında; tırnağın yontulmasiyle birlikte ayrılan ve mortifiye olmu~ dokuların uzakla~tırılması, butone uçlu koterle koterizasyon ve antimon triklörür ile pansuman uygulanması öğütlenir (2,8,9,10,11,16). Sığırlarda topallıklara neden olan diğer bir önemli faktör de ekstremitelerde ~ekillenen kırıklardır. Özellikle tuber coxae kırıkları bu hayvanlarda önemli bir bölümü olu~tururlar. Ba~langıçta birkaçgün süreyle görülen topailık günler sonra ortadan kalkabilir. Ancak region al asimetri sürekli kalır ( 11). Sığırlarda tibia fractur"lerinin, alçılı oandajlarla veya tomas cebireleri ile sağıtıma alınmaları, belirli ölçülerde iyilqmeler sağlar. Metatarsus ve metacarpus kırıkları da genellikle bandaj ve percutan transfictation yöntemleriyle sağıtılabilir. Buna kar~ı III. phalanx kırıkları çoğunlukla transfersal ve bazanda parçalı fractur'ler ~eklinde olurlar. Klinik iyile~me de 1,5 ila 2 ay kadar sürer. Şiddetli topallık yaparlar ve çoğunlukla iyile~melerde bir sekel sürekli olarak kalır 14,15,16,17,19). Genç sığırlarda yürüme ve sıçrama funksiyonları sırasında articulus tarsi ile topuk eklemi distorsion'ları oldukça sık olur, ~iddetli bası~ topallığı lokal ısı artl~1 ve ~i~kinlikle karakterize olan bu gibi olgularda alçılı bandaj uygulamalarının yararından söz edilir ve bandajların üç hafta kadar yerlerinde kalmaları sağlık verilir (2,9, 15,17,19). İneklerde çayır ve mer'a da contusion ve trauma'lara bağlı olarak nervus obturatiorus'un uni-yada bilateral paralysilcri de topailıklar yönünden önemli bir yer alır. Bazen adı geçen sinirin rupturlarından da söz edilir gün süreyle hayvanların yattıkları yerlerden' kalkmaları çok güçtür. Özellikle topuk ekleminin flexion'larıyla bacakların abduction hareketleri dikkat çekicidir. Sağıtımda bu gibi olgularda Glyconate de calcium ile Vitamin B 1 ile, Stricnin, Veratrin enjeksiyonları ve friksiyonlar önerilir. Bunun yanısıra iyi beslenmeye de özen gösterilir. N. peronealis'in ezik veya yaralanmaları daha çok ineklerde doğumlardan sonra izlenir. Belirgin semptom olarak topuk ve tarsus eklemlerinin flexionları saptanır. Sürekli yatmalara bağlı olarak decubitis gibi bozuklukların olu~umu da gecikmez (2,6,8).

7 150 Hayrettin Anteplioğlu-faruk Akın Bazende nedeni belli olmadan veya pyeolonephritis gibi endeksiyonlara bağlı olarak musculus gastrocnemius'un rupturları gözlenir. Ancak bilinen bir gerçek olarak adı geçen kasa yakın olarak yapılan kusuriu enjeksiyonların bu tür bir lezyona neden oldukları gözlenmiştir (2,6, i2, i9). Gerek besi ve gerekse süt sığıriarında her yaşta görülen ve sığır topallıklarının bilinen en belli başlı nedeni pododermatitis infectiosa' dır. Hastalığın esas nedeninin i963 tc yapılan çalışmalarla Fusiformis nodosus ve Spirocheta penortha olduğu açıklanmıştır. Senenin her mevsimi görülen bozukluk, özellikle yağışlı mevsimlerde ilkbahar, sonbahar ve kışın ortaya çıkar. Bu ara sert ve kuru zeminler hastalığın ortaya çıkmasında predispoze bir faktör gibi etkir. Ayak dokularında yara ve çatlakların oluşumuyla birlikte hastalığın ortaya çıkması gecikmez. Bozukluğun bilinen komplikasyonlarından biride arthritis suppurativa'dır. Sağıtırnda antibiyotik ve sulfamitlerin paren tera i uygulamalarının yanısıra tırnak bakımına özel bir özen gösteririir. Nekrotik dokuların uzaklaştırılması. antiseptik ve bakır sülfat kompresleriyle oralolarak iyot preparatiarı verilmesi öğütlenir. Sonuç alınamayan olgularda parmak rezeksiyonları başarıyla uygulanabilir (4,5, 18). Sığıriarda semptomatik topallıklarda ortaya çıkabilir. Özellikle Virütik diyarelerde, şapta, mastitis'lerde, A.E.D. avitaminozlarında, ketozislerde ve daha birçok hastalıklarda da sığırlarda topaılıklar gözlenir (2,8,9,10,11,13). Materyal ve Metot çalışmamızın materyalini i967- i977 yılları arasında Kliniğimize topailık nedeniyle getirilen 64 montafon, 17 holstein, 8 i yerii ırka ait toplam i73 baş sığır oluşturdu. Olgularımızın i65 i inek, 6 sı boğa ve tosun, 2 side düve olarak saptandı. Yaş ortalamaları 1-12 yaş arasında değişiklik gösterdi. Olgularımızın muayenelerinde topallığa neden olan lezyonlar; 15 sığlı'da arka bacaklarda, i 8 inde topu k ve tarsus eklemlerinde, 6 sında ön ekstremitclerin değişik eklemlerinde, ı8 inde ayaklarda, 47 sinde tırnaklarda, 3 olayda parmak arasında, 8 inde corium coranarium'da, 37 sinde solea ungulae'de 2 ı inde de değişik organ ve dokularda gözlendi. Sağltım yöntemimiz genellikle tıbbi ve operatif olarak iki yönlü yapıldı. Tıbbi sağıtırnda antiseptik yaş kompresler (% 3 cireolin,

8 Kliniğimizde Sığırlarda Rastladığınuz TopaJııklar ve BuııJann Nedenlerine... ISI % 0,1 rivanol, efmazin,!ikid solüsyonlarıyla) ve banyolar sıcak du~lar ile özellikle ayak lezyonlarında % 5 lik Bakır sülfat ve Huil de cade kullanıldı. Operatif sağıtımlar ise daha çok ayak eklemleriyle phalanx'ların irinli arthritis'leri, osteomyelitis'leri ile gangrenlcrinde phalanx rezeksiyonları Pfeifcr yöntemleri ilc gerçekle~tirildi. Osteoarthritis chronica deformans gibi bozukluklarla komplike olmu~ olan olgularda, noktadağın (point de feu)'dan yararlanıldı ve!ıu sağıtım, gerekenierde ongan vesicatoir ve sıcak du~larla birleştirildi. Özellikle ayakların yumuşak doku lezyonları ve yangıse1 olaylarında son günlerde yararlılıkları tartışılan Hyridoid pomadından da uygulandı. Bu ara genel bozukluk (beden ısısı artı~ı, i~talısızlık gibi) saptanan ve genel bir sepsise karşı paranteral yollardan Eftalon (50-25 ml). Strepto-vetisilin, Geosel gibi Antibiyotik ve sulfamid deriyeleri en az bq gün süreyle uygulandı. Beden ısı1arında c C. lık artış görülenlerde iki gün süreyle 2 lt. kadar % 5 lik Dextrose ile Ringer Laktat solüsyonlarından damar içi yolla enjekte edildi. Vitamin preparat1arından ADEMt~ ile Caleium ve Vit. C combinasyonları üç günde bir tekrarlanan dozlar halinde kas içi yollarla ~ırınga edildi. Olgularımız çalı~mamızı oluşturan ı73 olguyu, hastalıklar bakımından benzerlik göstermesi ve izleme kolaylığı bakımından 9 ana grup altında toplayarak inceledik. ı. Gr: Exlremile phlegmon'lanna bağlı (opaltıklar: ı5 olguyu kapsayan ve tüm olgularımızın % 8,67 sını olu~turan bu bölümde 9 hayyanda arka ekstremitelerde özellikle regio femoralis'te, 6 olayd!!. praesternal böigeden ha~layarak ön bacakiarın proximal bölümierine kadar yayıian diffus phlcgmon'lar izlenmi~tir. Deği~ik derecelerde topailık ve genel durum bozukluklarının ortaya çıkmasının yanısıra, bunlara birde i~tahsızlık tablosu eklenmiştir. Bu gruptaki olgularımıza sağıtım olarak lokal % oranında pomad ictiholee ile pomad iodo-iodurec ve bölgenin ekerdiği ölçüde sıcak duşlar uygulandı. Ayrıca tüm olgulara parenteral % ml. Eftalon ile Geosol ml. kombine oiarak veriidi. Ayrıca tüm hastalara 2 lt. % 5 Dextrose eriyiği tv. yolla enjekte edilmiştir. Olayların % 4 ünde (6 olguda) tam rezolüsyon, % 4,9 unda (7 olgu), Apseleşmeler (resim ıla), % 1,9 unda (2 olgu) geniş doku kaybı ile ile ilgili gangrenie~me izlenmi~tir. Apselqmc gösteren olgularda iyi-

9 152 Hayrettin Anteplioğlu-Faruk Akın leşme olayları 15 gün ile 1 ayarasında değişiklik göstermiştir. Geniş mortifikasyonlarla komplike olanlarda ise 2-2,5 ayarasında iyileşmeler izlenmiştir. Olguların etiyolojik araştırmalarında özellikle sternal bölgeden yapılan vaceination'ların % 3 oranında bu tür komplikasyona yol açtığı dikkati çekmiştir. (Resim ljb). Diğerleride değişik nedenlere bağlı olarak gene bir çoğunun kusurlu enjeksiyonlarla özellikle irkitici ilaçların kas ve deri altı enjeksiyonlarına bağlı olarak oluşturukları gözlenmiştir. Sağıtım sonucunda; olgularımızın % 86,6 sında iyileşme, % 13,6 sında da oluşagelen sikatrizasyonlara bağlı sekeller kalmıştır. II. Gr: Tendovaginitis purulenta'lar: 18 olguyu kapsayan bu bölümdeki hastalarımızın, tüm olay sayımızın % io, 40 nı oluşturmuştur. 13 ü montafon 2 si holstein ve :) ü yerli ırka ait olan bu ineklerin tarsus ve topu k eklemi çevresinde yer alan flexor ve extensor tendoların tendovaginalarında irinli (purulent) tendovaginitis saptanmıştır (Resim: 2ja-b), 4 ho Istein inekte de tarsus eklemi lateralinde ten dovaginitis enfectionsa izlenmiştir. Bunlardan, iki olguda. Brusellosa, birinde de Tuberculose'a, sonuncusunda da Tayleriose'a ilgili tendovaginitis olayları gözlenmiştir. (Bakteriyolojik ve Salgınlar K.B / gün ve s. yazıları). 14 olayda tendovaginaların punksiyon ve irigasyonlarından ( uj. kristal penisilin ile Serum fizyolojik karışımı) sonra bölge, % 0,1 Rivanol solüsyonuyla 3-4 gün süreyle komprese alınmıştır. Tekrarlayan lokal antibiyotik aplikasyonlariyle birlikte (2-3 kez), hayvanlara parenteral yolla Eftalon ve Geosel enjeksiyonları yapılmıştır. Enfeskyöz nitelik gösteren olgular ise sağıtıma alınmayarak elden çıkarılmışlardır. Bu bölümde, 14 olguda sağıtımdan % 77, 77 oranında başarı elde edilmiştir. Ancak 6 olguda punksiyondan olumlu bir sonuç elde ~dilemeyince apse sağıtımına baş vurulmuştur. Bu sağıtım şeklinde 4 olguda şiddetli kanama olduğunu bu ara vurgulamak gerekir. Bu kanarnalara karşı Cotorizasyon ve ligatür ile, basınçlı sargı uygulamaları yapılmış ve olumlu sonuç elde edilmiştir Gr: Artlıritis sr:ppurativa olguları: 6 olguluk ve % 3,46 oranında bir grubu kapsar. 4 ü yerli ve 2 si montafon olan ineklerden 2 sinde Articulus tarsi'de, 3 ünde sağ arka, birinde de sol ön topu k ekleminde şiddetli topallığı neden olan ağrılı, çok şişkin ve üzerinde bir iki tane yara ile irinli akıntı bulunan Arthritis purulenta tesbit edilmiştir (Resim: 3). Sağıtım olarak bu hayvanlara günde iki kez, sıcak hidro terapi ile lj3 oranında sulandırılmış Efurazin likid ve % 0,1 lik Sol. Rivanol kompresierine ek bir olguda iki, diğerlerinde bir kez olmak

10 Kliniğimizde Sığırlarda Rastladığımız Topaılıklar ve Bunlann Nedenlerine üzere nokta dağı yapılmıştır. Bu ara dört olguda metritis ve pyometra ile ilgili komplikasyonlar izlenmiştir. Bununda hastalıkların uzun bir süre iyileşmelerinde olumsuz yönde etkdikleri gözlenmiştir. Hayvanlarda tek yönlü kalça bölgesinde musküler atrofilerin yanısıra genel. durum bozuklukları ve zayıflamalar saptanmıştır. Metritis'lerin sağtımıyla birlikte hayvanlara Geosol, Eftalon, Strepto-vetisilin kombinasyonları ve serum uygulamalarına gidilmiştir. Bir olgu dışında diğer olaylarda sağıtımdan % 90 oranında topallıkta azalma izlenmiştir. Bir olguda da Pfifer yöntemi ile i. phalanx'ın rezeksiyonu yapılmıştır. Bu sonki olaydada ı ay içinde olumlu sonuç elde edilmiştir. IV. Gr: Pododermatitis aceptica acuta: 8 i yerli, ıo u montafon ırka ait ı8 olayda, toplam olgularımıza oranla % ıo, 40 sığlı'da pododermatitis aseptica acuta izlenmiştir. 8 hayvanda arka ayaklarda, 6 sında önlerde, 4 ünde hem ön ve hemde arkalarda şiddetli topailık gözlenmiştir. 5 olguda ayrıca coroner phlegmon ve panarisium'la komplikasyon tesbit edilmiştir. Bazı olgularda, bunlara ek tırnak deformasyonlarıda saptanmıştır. Sağıtımda sadece % 5 oranında Bakır Sülfat eriyiği banyo ve kompresieri ile pomad hyridoid uygulanmıştır. Tırnak deformasyonu bulunanlarda ayrıca bunların düzeltilme işlemine de gidilmiştir. Tüm olgularda iyileşme yönünden olumlu sonuçlar alınmıştır. V. Gr: Tırnak d~formasyonları ve Exungulation olayları: Toplam olay sayısının % 27, 16 sını veya 47 olguyu kapsayan bu bölümde; 27 yerli, ıı montafon 9 holstein ırkına ait boğa ve inekler yer almıştır. Özellikle kış aylarında uzun süre ahır bakımında hareketsiz kalmış ineklerde aşırı tırnak uzamalarına bağlı yürüyüş bozuklukları gözlenmiştir (Resim: 4). Ayrıca bu grupta bunların etkileriyle travmatik nedenlere bağlı exungulation olayları ile tırnak kırılma ve hatalı yontulmalarına bağlı şiddetli kanamayla komplike olmuş olgulara raslanmıştır. Tırnak uzamaları genellikle yontularak düzeltilmiştir. Exungulation olgularından ikisi akut formda olduklarında gerekli antisepsisinin sağlanmasından sonra % 3 ereolin compresi ve sonrada Ruil de cade ile pansuman uygulamaları bu olaylarda olumlu sonuç alınmasına neden olmuştur. Buna karşı 4 olgunun sonucu izlenememiştir. VI. Gr: Tırnak arası üreme ve vejetasyonlar: 3 olguda raslanan ve toplam sayımıza oranla % ı,73 olarak saptanan bu tür bozukluklar, 2 si montafon boğada, bir diğeri de yerli bir inektc izlenmiştir. Parmak arası dokulardan köken alan bu tür üremeler, büyük olasılıkla,

11 154, Hayrettin AntepIioğlu-Faruk Akın kirli ahır irkiltileri sonu meydana geldiği düşünülmüştür. Şekillencn bu vejetasyonların değişik büyüklükte büyük ölçüde kanamaya meyilli, karnıbahar benzeri ve fena kokulu oldukları ve topallığa nedcn oldukları gözlenmiştir. Özellikle boğaların çok ağır yapılı oldukları tesbit edilmiştir. Bu tür oluşumların sağıtlmlarında Antiseptik kompresier dışında coterizasyon vc % 5 lik bakır sülfat eriyiği ilc pansumanlardan yararlanılmıştır. Sağltım sonunda rcşüt olayları da görülmemiştir. ViI. Gr: Corium corolzairum necros'lan ve lımak decolement' leri: 5 montafon ve :1 yerli inekte saptanan v(~ toplam olgularımıza oranla % 4,62 sini oluşturan bu bozukluklar II. phalanx ekıeminin şişkinliği ile göze çarpan, mortifiye olmuş dokularla birlikte irinlqme (Resim: 6) ve fistül odakları izlenmiştir. Hayvanda şiddetli bir topaılığın yanısıra genel durum bozuklukları zayıflama ve müsküler atrofiler gözlenmiştir. trinin bakteriyol~jik nmayenderinde necrose basillerinin üredikleri saptanmıştır. 8 olguda da arka ayaklarda izlenen bu lczyonlarda sadece iki olguda parmak rezeksiyonuna gidilmiştir 2 olguda lateral parmakta, di.ğerlerinde de medialde hastalığın şekillendiği tesbit edilmiştir. Hastalarda klinik bulgu olarak beden ısınında C bir yükselme, iştahsızlık ve yatma isteği ile özellikle tarsus eklemleri lateralinde decubitııs saptanmıştır. Hastaların tümüne ml. Eftalon ve % 5 Dextrose ile Ringer laetate İ.V. yolla enjekte edilmiştir. Lokal olarak sıcak duş, % O, i Rivanol ve croline % 3 ilc % 5 lik bakır sulfat eriyiği kompresieri uygulanmıştır. Bu grup olguların sağıtımları ortalama 1,5 ay kadar sürmüş üç olgudan olumlu sonuç alınmış diğerleri kasaplık olarak değerlendiril mişlerdir. VIII. Gr: Taban ulcııs'ları: Toplam 37 olguyu kapsayan bu grup olaylar toplam sayıya göre % 21, 38 ini oluşturmuştur. 4 ü boğa, 33 üde inek olan olayların ıi montafon kalaıı 26 sıda holstein ırkına aittirler. 13 olguda lezyonlar arka ayaklarda ve medial parmak tabanlarında (Resim: 5), 18 inde arka ayakları ökçelerinde, 5 inde de önlerde ve tırnak arası bölgelerde gözlenmiştir. Soleada değişikçapta ve derinlikte mortifiye olmuş ve kokuşuk, kanamaya meyilli şiddetli topailık yapan ukus'lar, 12 olgu dışında genci durum bozukluğuna raslanmamıştır. Sağıtırnda ilk :3 gün süreyle uygulanan neolin kompresinden sonra Huil de cade pom. madecassol, ether iodophormce' ve pom. Hyridoid'in değişik aralıklarla uygulamalarından sonra, parenteral yollarla Vitasol-ADEMİ0;' (VİL A.D.E) cakium ve ViL C enjeksiyonları ve antibiyotik sağıtımları yapılmıştır. Bunlara ek olarak ahır

12 Kliniğimizık Sı~ı..ı"l"fl:ı R"stl",lı~lml7. T"p"llıkl"r \'0 B""I"rın 1\"<I,,ıılorine hijiyenik koşullarıda olanaklar ölçüsünde sağlanmaya çalışılmıştır. Bu grupta sağıtımlar sonucuud,ı 28 olguda başarılı sonuçlar alınmış kalau 9 hayvanın durumları da izlenememiştir. ıx. Gr: Kesin diagııose konamayan vqa değişik bo?:.llklııklara bağlı topallık olguları: Toplam olgu sayımıza göre % i 2, i 3 ünü (2 i olgu) kapsayan bu bölümdeki hastaların io unda ön bacaklarda, i i inde de arka ekstremitclerde ııni veya bilateral değişik derecelerde topaılıklar izlenmiştir. io u montafon, 6 sı holstein 5 ide yerli olan (2 si düve) ineklerde rectal palpasyonda pelvis kemiklerinde symphisair ayrılma (Kırık) izlenmiştir. Nedenlerini pek araştırmadığımız bu olaylarda daha çok myositis ve romatizmaya etkili sağıtımlar uygulanmıştır, ayrıca iki olayda tendo rupturları gözlenmiştir. Bu amaçla Butazolidin (Amp.) olarak günaşırı dozlarda iki ampul t.m., Dolor neurolıion, % 20 Salisilade de soud m. t.v. olarak, %) 2,5 Bicarbonate de soud (tv.) ve corticosteriid preparatları ile lokal friksiyonlar yapılmıştır. Bu ara beden ısısı yüksek olanlara Antibiyotik uygulamaları yapılmıştır. Symphiser ayrılmalar dışında tüm ol. gularda olumlu sonuçlar alınmıştır. Sonuçlar On senelik bir dönemi içeren ve 173 sığırda topallıklara yol açan ayak, extremite ve diğer doku hastahklarım 9 ana başlık altında toplamaya çalıştık. Extremite ve diğer komşu dokularda, dolaylı olarak etkiyen ve topallıklara neden olan phelcgmonlar toplam olgu sayınıımızın % 8,67 sini oluşturdu. Phlcgmon'ların arka bacaklarda % 60oralıında, önlerde ise, % 40 düzeyinde oluştuğuna tanık olduk. Phelegmon olgularında erken sağltıma alınanlarda % 4 oranın~ da rezolüsyon gecikmiş olgularda (/0 1,9 oranında gangrenlenlc komplikasyon izlendi. Kalan % 4,9 luk grupta ise apselqmeler gözlendi. Phlegmon'ların etiyolojilcrinde % 3 oranında, kusurlu enjeksiyonları n ve özellikle prae-sternal bölgede yapılan koruyucu aşıların etkinlikleri görüldü. Bu grupta sağıtımlardan % 86,6 oranında iyileşme elde edildiği % 13,6 sında da hafif bir topallığa neden olan sekellerin sürekliliği izlendi. Tendovaginitis purulenta'larda topailık yönünden çok, özellikle enfeksiyöz nitelikte olanların Tüberküloz ve Bruselloz yönünden dikkat edilmesi görüşüne varılarak, olanaklar ölçüsünde bu gibi olgularda bakteriyolojik ve serolojik muayenelerin yapılması gereği

13 1.:;6 Hayrettin Anteplioğhı-Farıık Akın vardır. Olgularımızın % ının oluşturan bu grupta özellikle holstein ve montafon ırkıarında, bu tür bozuklukların % 88,8 oranında oluştukları dikkati çekti. Bunun büyük bir olasılıkla ırk ve ağır beden yapısıyla ilgisi olabileceği düşünüldü. Sağıtımda tendovaginal irrigasyonlarla lokal penisilin ve yaş kompres uygulamalarının olumlu sonuç almada yararı görüldü. Bu tür sağıtımla iyileşme oranı % 77,77 apse sağıtımıyla ise % 33,3 oranında şifa elde edildi. Ancak apse açılırken fazla miktarda (punksiyon sırasında) kanamanın görülebileceğini akıldan çıkartmamak gerekir. Enfeksiyöz nitelikte olan tendovaginitis olgularında sağıtım işlemine girişilmedi. Tendovaginitis olgularında süt veriminde düşüş oranı ortalama bir değer olarak % 3 kadar saptanabildi. Arthritis suppurativ olgularına % 3,46 oranında rastlandı. Bunun % 66 oranında yerli ırkıarda % 33 de montafon ineklerde şekillendiği gözlendi. Bozukluğun % 83,33 oranında arka ayaklarda oluştuğu ayrıca dikkati çekti. Bu tür olgularda hastalığın % 66 oranında Metritis ve pyometra gibi hastalıklarla komlike olduğu da görüldü. Bununda, sağıtıma olumsuz yönden etkili olduğu saptandı. Arthritis suppurativa'larla ilgili olarak ortaya çıkan topallıklarda sağıtımdan sonra % 90 oranında bir azalma gözlenmişse de sadece bir olguda phalanx rezeksiyonu yapma zorunluluğu doğdu. Ayrıca bu grupta ki olaylarda genel zayflama, ekstremitelerde inaktivite atrofileriyle birlikte süt oranında % 8 varan bir azalma saptandı. % 10, 40 oranında saptadığımız ve % 55,5 çoğunlukla man tafon ırkıarda rastladığımız pododermatitis aceptica acuta olgularında, semptom olarak şiddetli bir topailık izledik. Coronaire phlegmon ve panarisium gibi olaylarla da komplikasyon yapahileceği saptanan bu tür bozukluğu biz daha çok arka ekstremitelerde izledik. Ancak dört ayakta da şekillenebilen olgulara rasladık. Sağıtımda, özellikle % 5 Bakır sulfat, pom. Hyriodid'ten ve antiseptik kompresierden yararlandık. Olguların tümünden de olumlu sonuçlar aldık. Olgularımız arasında % 27,16 yı bulan ve 9 gurup arasında çoğunluğu olı;ışturan tırnak deformasyonları ve büyük ölçüde yürüyüş bozukluğu yaptığı saptandı. % 57,44 oranında yerli ve montafon ırkıarda rasladığımız bu olayların % 82,28 inin ön tırnaklarda meydana geldiği görüldü. Ayrıca beceriksizce yapılan tırnak yontma işlemleri sırasında önemsenebilecek kanarnaların oluşabileceği saptandı. Gene bu tür tırnak deformasyonları % 12, 76 oranında sığırlarda exungulation olgularına neden olabileceği gözlendi.

14 Kliniğimizde Sığırlarda Rastladığunız Topaılıklar ve Bunların Kedenlerine Tırnak arası vejetatif üremeler çalışmamızda % 1,73 oranında izlendi. Şiddetli topallık gözlenen bu tür olgularda, üremelerin koterizasyonu ve % 5 lik Bakır sulfat eriyiği ile yapılan kompresler topallığın 1-2 gün içerisinde ortadan kalkmasına yararlı oldu, ayrıca nüks olaylarıda izlenmedi. Corium coran ari um necros'ları da oldukça ender izlendi ve çalışmamızın % 4,62 sini oluşturdu. Gencl durum bozukluğu ile belirlenen olgularda 40 cc_ 4 i oc lik bir beden ısısı artışı saptandı. Oluşagelen çok şiddetli topaılığın yanı sıra, lateral parmakta necrose belirtileri ile Osteomyclitis izlendi. Bu tür olgular arasında büyük olasılıkla kaçınılmaz görülen bu tür komplikasyonlar ancak phalanx rezeksiyonlarıyla sağıtılmaya çalışıldı. Daha çok arka ayaklarda saptadığımız bu olguların iyileşme oranı % 37,5 olarak saptandı. Başarısız sonuçlar, daha çok kroniklqmiş olgularda gözlendi. Bu grupta saptanabilen süt verimi azalması % i2 kadardır. Olgularımız arasında % 21,38 oranında yer alan taban ukus' larının, % 70,27 si holstein'larda gözlendi, Ukus'lar ayrıca % 48, 64 oranında arka ayakların ökçeleriyle, tabanın medialinde tesbit edildi. Olguların % 67,56 sında genel durum bozukluğu ile süt veriminde % 8 oranında düşüş izlendi. Sağıtımda özellikle antiseptik kompres, banyo ve pom. Hyridoid uygulamaları olumlu sonuçlar verdi ve başarı oranı % 75,67 olarak saptandı. % 12,13 bulan çalışmamız ın bu kesiminde kesin diagnoz konamadı. Ancak bunlar dışında bu gruba soktuğumuz, özeııikle arka ekstremitelerde oluşan ve tüm flexor tendoları içeren tendo rupturları sadece iki olguda izlendi. Bunlardan sadece birisine uygulanan tendo dikişi ve bandajlar olumlu sonuç verdi. Tutuk bir yürüyüş biçiminde saptanan ve daha çok Klinikman Myositis ve romatizmaya bağladığımız diğer olgularımız Butawlidin (Enjektab 1), Salycilade de soude ve Corticosteroid preparatları ile sağıttık. Çoğunlukla da bu tür sağıtım bazı olgularda % 47,61 oranında başarı sağladı. Gene bu gruba kattığımız pelvis'teki symphissi ayrılmalarındaki sağıtımlar yetersiz kaldı. Tartışma Sığır türünün hayvancılık ekonomisindeki önemli katkısının tartışmazlığı bir gerçektir. Bu nedenledil'ki DIkmeizde sığır besi ve yetiştiriciliği son yıllarda hızlı bir gelişme gösterdi. Bu artış hızı, sadece Kliniğimize getirilen sığır hasta sayısındaki % 20 lik bir artışla

15 _ !l HayreHin Arıteplioğln-Farıık Akın dahi olsa kanıtlanabilir. Ancak giriş bölümünde de değindiğimiz gibi bu artış öiellikle 1970 yıllarından sonra göze batar bir düzeye ulaştı. Buna paralel olarak da özellikle hastalıklar yönünden yabancı ırkıarda Ülkemizin bakım ve hijyenik koşullarına uygun bir biçimde ayak ve extremite bozuklukları bir sorun olarak belirlendi. 850 sığır üzerinde çalışmamız dışında yaptığımız bir değerlendirmeye göre Kliniğimizde indigestionla ilgili operasyonlar ilk 5 yıl önce % 20 iken, bu gün % 32,98 e ulaşmıştır. Buna karşın topallıkla ilgili bozukluklar % 57,68, diğer şirurjikal hastalıklarsa % 9,34 düzeyinde kalmıştır. Oysa İngilterede sığır topallıkları ile ilgili bir arştırmada extremitelerde ilgili fonksiyon bozuklukları % 3,8 dir (8). Bu karşılaştırmadanda anlaşılacağı üzere Ülkemizde sığır topallıklarına neden olan hastalıklar oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Gene İngilterede süt ineklerinde topallıklada ilgili süt kayıpları % 5 d üzeyindedir (8). Çalışmamızda sadece Tendovaginitisler, Arthritis suppurativa'larla Osteorthritis ve taban ulcus'larını içeren topallık olgularında inek başına ortalama % 7,6 oranında bir süt yitirimi saptayabildik. Tırnak bakımındaki düzensizliklerle ilgili olarak ortaya çıktığı belirtilen topaılıklar ve bazı ayak hastalıklarını (tırnak çatlak ve kırılmaları, taban ezikleri, soka ulcus'ları gibi) (ı O, ıı, ı 2, ı9), biz çalışmamızda aşırı tırnak uzamaları şeklinde belirledik ve bunların büyük ölçüde fonksiyon bozukluklarına neden olduklarını gözledik. Aynı zamanda bazı olgularda exungulation gibi komplikasyonları ortaya çıkarabileceklerine tanık olduk. Bu ara tırnak düzeltilmeleri ile ilgili yontma işlemleri sırasında şiddetli kanama olguları ile de karlaştırdık. Et sığırları topallıklarında oluşa gelen tırnak uzamalarının yanısıra, inter digital vegetation'ların biiyük ölçüde topallığı neden oldukları belirtilir (8). Çalışmamızda bu tür vegatation'la ilgili olgular oldukça ender görüldü. Bunlar ancak ağır yapılı boğalarda izlendi ve literatür kayıtlara uygun olarak yapılan sağıtımlardan da olumlu sonuçlar alındı, rcşüt olaylarınada raslanmadı. Sığır topallıklarının rıedenlerinde literatürlei'ce ön sıralarda önemleri belirtilen pododermatitis ehronica olgularını (5,18), bizde çalışmamızda oldukça sık izledik. Ayrıca bunların corenar phlegmon ve panarisium gibi ayak hastalıkları ilc beraber bulunduklarına tanık olduk. Sağıtımda % 5 Bakır sulfat ve Hyridoid ile antibiyotik ve antiseptik kompres uygulamalarından olumlu sonuçlar elde ettik. Sığırların önemli bir topallık soruilli olarak belirlenen solea ulcus'larının oluş nedenleri, yerleşim noktaları ile komplikasyon-

16 Kliniğimizde Sığırlarda Rasıladığınuz TopaJııklar ye Buııların :\"edenleriııe.. o 159 larının (2,9) bir bölümünü bizde aynı doğrultuda izledik ve etiyolojik olarak bunların oluş nedenlerini hiz daha çok ahır hijyenine bağladık. Bu grup altında izlediğimiz olguların bir bölümünde, genel durum bozukluğuda ayrıca saptandı. Oluşagelen u!cus'ların daha çok holstein ırkıarında ve büyük ölçüde de arka ayaklarda şekillendiğini gördük. Ayrıca bunlardan bir kısmının Exungulation'larIa komplike olabileceğine de tanık olduk. Eskimemiş olgularda ayrıca sağıtımlardan başarılı sonuçlarda elde ettik. Hertürlü sığır ırkında görülebileceği belirtilen (4,5, i8), pododermatitis infectiosa olgularını tipik formalarını izlcyemedik. Ancak Arthritis suppurativa, tendovaginitis cnfectiosa olaylarına bağlı topallıklara fazlaca rasladık. Arthritis suppurativa ile komplike osteomyelitis'lerde phalanx rezeksiyonları başarılı sonuçlar verdi. Sığır topallıklarının etiyolojileri arasında yer alan extremite kırıkları ile bunların sağıtımlarıyla ilgili çeşitli yöntemleri (11,17,19) biz pek denemedik, ancak ö:,;elliklc pelvis kırıklarından symphisis ayrılmaları sağıtımı kabul etmez bir sorun olarak kaldı ve bu tür olgulara çoğunlukla kesim öneriidi. Özellikle Myositis, romatizma, gibi olgulara oldukça,ık rasladık ve bunların nedenlerini klinikçe hemen tayin edemediğimizden ve teşhisierini hemen koyamadığımızdan olgulara daha çok semptomatik sağıtımlar uyguladık ve çoğundanda olumlu sonuçlar elde ettik. Sonuç olarak Kliniğimizde saptadığımız topalhk olguları, sığırlarda yaklaşık olarak % 57 oranını bulmaktadır. Buna karşın ekonomik yönden topallıklara bağlı süt kayıpları ise saptayabildiğimiz kadariyle % 7,6 düzeyindedir. Bunun dışında et ve diğer verim yönünden bir değerlendirme yapılamamıştır. İleriki araştırmalarda ışık tutar amaciyle bir çalışmayı özellikle Klinik yapanlara sunmayı yararlı bulduk. Literatür 1- Akın, F., Samsar, Eo, Güzel, No, Şener, G. (1977): Buzac~ı ve Danalarda Aqrure-Bouleture olayları ile bunların sağıtımları üzerinde denemeler. A.üo Vet. Fak. Dergisi. C. XXIII, 3-4, Amstutz, H.E. (1965): Cattle Lameııess.j.A.V.MoA., AntepHoğlu, H. (I 967): Evcil Hayvanların Dış hastalıkları Klinik Diagnozu A.ü. Basımevi, 208.

17 ](.0 Hayrettiıı AlIteplioğJıı-fa1'llk Akın 4- Anteplioğlu, H., Akın, F., Güzel, N. (ı 976): Holsiein bir Boğada phalanx Reeestion'u A.D. Vet. Fak. Dergisi, C. XXXII, 1-2, Artun, B.S. (I 972): Veteriner Ortopedi. A.D. Basımevi, Blaxter, K.L., Mc. Gill. RF. (ı 955): Museular D)'stroph)', Vet. Reviews and Annotaıions, ı 94- i LO. 7.- Bolz, W., Dietz, O., Sehleiter, H. (I 973): Tral'te de patholvgie Chimrgieale Spiciale Veterinarre. T. ı., Ed. Vigot Freres, Bouebaert, j. (1964): Lamenesses in Cal/le. Nord. Vet. Med., Forınbton, C., jones, E.W. (1956): A Spastic Form Lameness ill Friesian Cattle. Vet. Rcc. 68, Gupta, RB., Fincher, M.G., Bruner, D.W. (1964): A Stud)' of the Etiolog)' oj Foot Rat in Cattle. Corncil VeL, 66, Loeh, F.B., Davies, M.E., Maerae, W.D., Withers, F.W. (I 960): Diseases Westage and Husbandıy in the British Daiı)' Herd. 12- Mae. Kellar, j.e. (I 960): The Oecurenee ~f Museular If.Jpertropll)' in South Devon Cattle. Vet. Rec. 72, Roberts, S.J., Kiesel, G.K., Lewis, V N.F. (1949): Foot Rat in Cattle-Asmall Controll Experiments. Corncil Vet Saınsar, E., Akın, F., Güzel, N., Koç, B., Ersüıner, C., Yavru, N. (I 977): Ankara Bölgesi süt ineklerinin Ekstremiteleriıule görülen Şimrjikal IIastalıklar ve bunların hazırlapeı nedenleri. Türk Vet. Hek. Der. Fergisi, 47, 4, Sehiervan, L. (I 964): Fraetll1'Cof the HadI Bone in the Cow. ~io;d. Vet. ~1ed. 308-':1 i Sınith, A.R, Albright, j.l., Arıniston, E.E., Boley, L.E., Brodie, B.O., Hatch, RD., Thurınan, j.e. (ı 966): Six Year Combination ~f Dairy Cal/le Practiee. Calls illinois Vet., 7, Soniehsen, H.V. (I 964): Cetar:arpal Fraeture in Cat/le. Surgiwl Traetınent I~y Percuftl1lemOIlSTransfı'lation. Nord. Vet. \iled. : i Villeının, M. (1969): Les Aj[ections des Daigı> Che< les Bovins. Vigot Freres Ed., Weaver, A.D. (I 964): Same A,ıpeet of Boviue Foot Disease. Nord. Vet. Med Yazı 22,2. i978 günü alınmıştır. Af anuserit Recu le

18 Kliniğimizde Sı~ırl'lTIıu Rnsılndı~ımız TopaJııklar \"c Bnnlarııı Nedenlerine... lgi Resim: I-a. İncktc Regio feıııoralis'te bir apse olgusu (cas d'une abcee form ce a la regıon femorale ehez une va che) Resim: i-b. Bir incktc aşı sonucu oluşan strenum'da f1egmon (phlegıııon stenıa! formı' a la suit de \'aetination ch ez une vlclıe) Resim: 2-a. Tarsal eklemierde iki taraflı enfeksiyöz tendovaginitis (Bi-laterak tendovaginite infeetieuse du tarse) Resim: 2.b. Tarsal eklemde tektaraflı bir tendovaginitis (Cni-laterale tendovaginite du tarsc)

19 162 Hanettin Anleplioğln-F,ıl'lık Akııı Resim: 3. Bir nckte irinli arthritis (Arthrite suppurce ehez une vaehe). Resim: 4. Sığırda tımak deformasyonları (DCformation des onglon ehez un bovin) Resim: 5. Bir sığırda solea'da tra,'ınatik ulcus (Ukere traumatiqııe de la sole d'un bov;ıı). Resım: 6. Sığırda tırnak ekıemi veya corium coranarium'da irinli,'c ncktotik yangı (I nflamation sııppuree et nccrotiquc d 1'articlılation de I'onglon)