Özel Politika Gerektiren Grupların İstihdamının Artırılması

1. MEVCUT DURUM Kadın, genç, engelli ve uzun süreli işsizler gibi tüm özel politika gerektiren grupların istihdamının artırılması ve bu gruplara yönelik olarak ortaya çıkan ayrımcılığın önlenmesi, ülkemizde işsizlik sorununa kalıcı çözüm bulunması sürecinde üzerinde durulması gereken temel alanlardan biridir. Ulusal İstihdam Stratejisi Özel Politika Gerektiren Grupların Ekseni, özel politika gerektiren grupların işgücüne ve istihdama katılımlarının önündeki engellerin kaldırılması amacını taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda 2014 yılı 2. dönemi için hazırlanan eksen raporunun 1. bölümünde, kadın, genç ve engelli istihdamı ile ayrımcılıkla mücadele amacıyla yapılan çalışmaların mevcut durum bilgileri yer almaktadır. 1.1. Kadın İstihdamı TÜİK 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde 15-64 yaş arası nüfusun istihdam oranı yüzde 48,3, işsizlik oranı yüzde 11,6, işgücüne katılım oranı ise yüzde 54,6 olarak gerçekleşmiştir. 2014 yılının aynı dönemine göre istihdam oranı 1,2, işgücüne katılım oranı 2 puan artış göstermiştir. 2015 yılı Ocak ayında geçen yılın aynı dönemine göre 15-64 yaş arası kadın nüfusun istihdam oranı 1,8 puanlık artışla yüzde 28,8; kadın işgücüne katılım oranı 2,7 puanlık artışla yüzde 33,3 düzeyine yükselirken kadın işsizlik oranı 1,6 puanlık artışla yüzde 13,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre kadınlara ilişkin işsizlik, istihdam ve işgücüne katılım oranları hem genel ortalamalara hem erkeklere ilişkin işgücü piyasası verilerine (erkek işsizlik oranı yüzde 10,8, erkek işgücüne katılım oranı yüzde 75,8, erkek istihdam oranı yüzde 67,6) göre daha kötü durumdadır. Bu durum ülkemizde kadınların işgücü piyasalarında erkeklere nispeten daha zor yer edindiklerine ve istihdamlarının önünde kültürel, sosyal, ailesel pek çok engelin bulunduğuna işaret etmektedir. Ülkemizde kadınların işgücüne katılım durumları eğitim seviyeleri ile doğru orantılıdır. TÜİK in 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde yükseköğretim mezunu kadınlarda işgücüne katılım oranı yüzde 73,6 iken lise altı eğitimli kadınlarda bu oran yüzde 24,7 ye düşmektedir. İstatistikler, kadınların işgücü piyasalarına girişlerini kolaylaştırmak amacıyla üzerinde durulması gereken konulardan birinin de eğitim olduğunu açıkça ortaya koymaktadır. Özel Politika Gerektiren Grupların 58 59 2015 yılı Ocak ayı verilerine göre ülkemizde 15 yaş üstü olup işgücünde yer alan kadınların yüzde 28,2 si tarım sektöründe istihdam edilirken bunların yüzde 95,03 ü kayıt dışı olarak çalışmaktadır. Tarım dışı sektörlerde çalışan kadınların oranı ise yüzde 71,8 iken bu sektörlerde kayıt dışı çalışan kadın oranı yüzde 24,8 dir. Tarımda kayıt dışı olarak istihdam edilen kadınların yüzde 83,01 i ücretsiz aile işçisi olarak çalışmaktadır. Ülkemizde kadın istihdamı açısından önemli bir yer tutan tarım sektörü içinde kadınların kayıt dışı çalışmasının neredeyse yüzde 100 lere ulaşmış olması kadınların işgücü piyasası verilerinde yaşanan olumsuzlukları tetikleyen önemli bir faktördür. Kadınların kayıtlı çalışması amacıyla yapılacak çalışmaların kadın istihdamını artırmak için üretilmesi planlanan politikalarda ilk sıralarda yer alması gerektiği değerlendirilmektedir.

Çalışma yaşamına girebilen kadınların çalışma yaşamlarını kısa bir dönemde bitirmesi ve/veya kariyerde yükselme doğrultusunda tüm potansiyelini ortaya koyamamasının temel nedeni, ev ve iş yaşamını uzlaştırma konusunda yaşadıkları sorunlardır. Kadın, aile yaşamında çocuk bakımı, yaşlı ve hasta bakımı gibi yükümlülükleri kocası ile ve/veya devletle paylaşmak durumundadır. Ancak ülkemizde kreş, gündüz bakımevi gibi sosyal destek kurumları tüm çabalara karşın yeterli sayıya ulaşamamıştır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan ve genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı nın ilk bileşeni Kadınların İşgücüne ve İstihdama Katılımının Artırılması olup, bu bileşenin önceliklerinden biri de çocuk, hasta ve yaşlı bakımı hizmetlerinin yaygınlaştırılmasıdır. Söz konusu programın sorumlu kurumu ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü dür. Program dâhilinde hazırlanan bileşen eylem planı, 28.01.2015 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Söz konusu eylem planında çeşitli kurumların sorumluluğu altına verilen 4 politika ve 25 tedbir bulunmaktadır. İşgücü Piyasasının Etkinleştirilmesi Öncelikli Dönüşüm Programı nın performans göstergeleri arasında kadın istihdam oranının 2015 yılında yüzde 28,1, kadın işgücüne katılım oranının ise yüzde 32,2 olması hedefleri yer almaktadır. Buna göre, 2015 yılı Ocak ayı itibarıyla ülkemizde kadın istihdam oranı (yüzde 28,8) ve kadın işgücüne katılım oranı (yüzde 33,3) alanında programın performans göstergeleri gerçekleştirilmiştir. 26.01.2015 tarihinde TBMM ye gönderilen Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması amacıyla hazırlanan kanun taslağında ülkemizde kadınların doğum sonrasında işgücü piyasalarına dönmelerini kolaylaştıran bazı uygulamalara yer verilmiştir. Taslakta yer alan 5 inci maddeye göre; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu na ek 43 üncü madde olarak eklenen hükme göre, çocuğu olan memur anne ve baba, çocuk mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma talep edebilecektir. Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla izleyen aybaşından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilecektir. Bu kapsamdaki memurlara, fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç olmak üzere mali haklarla sosyal yardımlarına ilişkin her ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacaktır. Derece yükselmesiyle kademe ilerlemesi, belli görevlere atanma veya terfi süreleri yarım olarak dikkate alınacaktır. Bu haktan aynı tarihler esas alınarak belirlenecek dönem itibarıyla evlat edinenler de talepleri halinde yararlanacaktır. Ayrıca 07.04.2015 tarihli Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 6637 sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla kadınların doğum sonrasında çocuk sayılarına göre maddi yardım almalarına imkân getirilmiştir. Kanun un 16 ncı maddesine göre, 633 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye aşağıdaki ek madde eklenmiştir: (1) Türk vatandaşlarına, canlı doğan birinci çocuğu için 300 TL, ikinci çocuğu için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocukları için 600 TL doğum yardımı yapılır. Bu yardım Türk vatandaşı olan anne veya babaya, her ikisi de Türk vatandaşı ise anneye yapılır. Doğum yardımı, Bakanlıkça belirlenen zorunlu hâllerde babaya ödenebilir. Doğum yardımı ödenmesinde Kimlik Paylaşımı Sisteminde yer alan nüfus kayıtları esas alınır. Bu kapsamda yapılan ödemeler, Bakanlık bütçesine bu amaçla konulan ödenekten karşılanır. Bu fıkrada belirtilen tutarları artırmaya Bakanlık ile Maliye Bakanlığı müştereken yetkilidir. (2) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen işçilerden, kapsamında bulundukları bireysel iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre işçinin kendisi veya eşinin doğum yapması nedeniyle işçiye bir ödeme yapılması kararlaştırılmış olanlara, kararlaştırılan tutarın bu madde uyarınca yapılacak ödeme tutarından daha az olması hâlinde sadece aradaki fark ödenir. Kararlaştırılan tutarın bu maddeye göre yapılacak ödeme tutarından daha fazla olması hâlinde ise bu maddeye göre ödeme yapılmaz. (3) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen personele, doğum yardımı ödeneği veya başka bir ad altında aynı amaçla ilgili mevzuatta öngörülen ödemeler yapılmaz. (4) 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamına girenler bu madde hükümlerinden aynen yararlandırılır. (5) Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenir ve haczedilemez. Doğum yardımından yararlananların gerçek dışı beyanda bulunmaları nedeniyle yersiz ödemeye sebebiyet verilmesi hâlinde, bu ödemelerin, bir ay içinde ödemenin yapıldığı tarihten tahsil edildiği tarihe kadar geçen süreye 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranında hesaplanacak faiz ile birlikte iade edilmesi, haksız yararlanana ödeme yapan kurum tarafından bir yazı ile bildirilir. Bu süre içinde ödeme yapılmaması hâlinde bu alacakların ilgili vergi dairesine bildirilmesi üzerine anılan Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir. (6) Doğum yardımının ödenme esasları ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer usul ve esaslar, altı ay içinde İçişleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı görüşleri alınarak ASPB nin teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirlenir. Kadınların kendi işlerini kurabilmeleri adına girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması ve kadınlara finansal destek sağlanması adına çalışmalar yapılması da kadın istihdamı açısından önemlidir. Bu kapsamda Hazine Müsteşarlığı tarafından ülkemizde yaygın olarak sivil toplum kuruluşlarınca verilen mikro finans hizmetlerine ilişkin bütüncül bir yasal altyapının oluşturulması planlanmaktadır. Ayrıca, ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü bünyesinde Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması Projesi yürütülmektedir. Söz konusu Proje, Kanıt Temelli Politika Oluşturmanın Güçlendirilmesi, Bilgi Paylaşımı ve Farkındalık Artırma ve Kadın Kooperatiflerinin Desteklenmesi olmak üzere üç bileşenden oluşmaktadır. KOSGEB Türkiye-AB Mali Yardımı 2005 Yılı Programı çerçevesinde Kadın Girişimciliğin Desteklenmesi Projesi 2. bileşeni olan Kadın Girişimciliğin İnkübasyon Hizmetleri Vasıtasıyla Desteklenmesi bileşeni kapsamında İstanbul (Pendik), Nevşehir (Hacıbektaş), Kütahya ve Çorum illerinde Kadın İş Geliştirme Merkezleri (KİŞGEM) açılmış olup, söz konusu merkezlerde kendi işlerini kurmak isteyen kadın girişimcilere başlangıç desteği verilmektedir. Bunun yanında Türkiye de kadın girişimci potansiyelini nicelik ve nitelik bakımından geliştirmek için politikalar belirlemek amacıyla TOBB tarafından Kadın Girişimciler Kurulu kurulmuştur. 81 ilde örgütlenen Kurul, kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmek üzere çalışmalar yürütmektedir. 60 61

Kadın istihdamı konusunda ülkemizde yeterli farkındalığın oluşmamış olması, kadınların çalışma hayatına ilişkin hak ve yükümlülükleri konusunda belirli bir bilinç düzeyini yakalayamamış olmaları, işverenlerin de kadın istihdamı için var olan teşvikler konusunda yeterli bilgi sahibi olmamaları kadın istihdamı önünde yer alan engellerin başında yer almaktadır. Bunların yanı sıra, Türkiye de kadınlar için insana yakışır işlerin yaratılması yönünde izlenen politikaları ve İŞKUR un kadın istihdamı alanında yürüttüğü faaliyetleri desteklemek amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü nün (ILO) ve İŞKUR tarafından, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı (SIDA) finansmanı ile Kadınlar İçin Daha Çok ve İyi İşler: Türkiye de İnsana Yakışır İş İçin Kadınların Güçlendirilmesi Projesi yürütülmektedir. Proje kapsamında kurulan Ulusal Teknik Ekip, projenin çıktısı olarak belirlenen Kadın İstihdamı Ulusal Eylem Planı hazırlık çalışmalarını sürdürmektedir. 1.2. Genç İstihdamı 2015 yılı Nisan ayı TÜİK verilerine göre; 15-24 yaş arasındaki nüfus 11.778 olup, bu nüfusun yüzde 39,8 i işgücü içerisinde yer almaktadır. Genç nüfusun işgücüne katılma oranı yüzde 39,8 dir. Genç erkeklerde yüzde 51,7 olarak seyreden işgücüne katılım oranı, genç kadınlarda daha da düşerek yüzde 27,9 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubu kadın ve erkeklerin istihdam oranları ele alındığında; istihdam oranının erkeklerde yüzde 42, kadınlarda ise yüzde 21,6 olduğu görülmektedir. 2014 yılında yüzde 17,7 olan genç işsizliği 2015 yılının Ocak ayında artış göstererek yüzde 20 olmuştur. Bununla birlikte gençler arasındaki işsizlik (yüzde 20), genel işsizlikten (yüzde 11,6) daha yüksektir. Genç kadınlarda işsizlik oranı yüzde 22,4 iken genç erkeklerde bu oran yüzde 18,7 olarak gerçekleşmiştir. 15-24 yaş grubundaki işgücünün eğitim durumuna bakıldığında; lise altı eğitimlilerin işgücünde en fazla yer alan nüfus olduğu (2.780.000 kişi); bunu sırasıyla yükseköğretim (765.000 kişi), lise dengi meslek okulları (620.000 kişi) ile genel lise mezunlarının (517.000 kişi) takip ettiği görülmektedir. Dolayısıyla ülkemizde gençlerin işgücüne katılımının düşüklüğü, genç işsizliğinin yüksek olması ve gençlerin temel becerilerindeki eksiklik önemini korumaktadır. İŞKUR un sunduğu hizmetlerden yararlanmak amacıyla 15-24 yaş grubu bireylerin yaptığı başvurular ve bu bireylerin işe yerleştirilme oranları yıllar itibarıyla artış göstermiştir. 2015 yılı Mart ayı verilerine göre; gençlerin Kuruma başvurusu (164.827), toplam başvurunun (705.311) yüzde 23 üne tekabül etmektedir. 2014 yılı Mart ayı verilerine göre; işe yerleştirilen genç sayısı 38.315 kişi olarak gerçekleşirken, 2015 yılı Mart ayı itibarıyla ise 43.723 kişi işe yerleştirilmiştir. 2015 yılı Mart ayı itibarıyla işe yerleştirilenlerin ise yüzde 17 si 15-24 yaş arasında yer almaktadır. 2008 yılında 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yapılan değişiklik ile 18-29 yaş arası gençlerin sigorta primi işveren paylarının teşvik edilmesi sağlanmıştır. Buna göre; 5763 sayılı Kanunun 20 nci maddesiyle getirilen Geçici 7 nci madde ile son altı aydır işsiz olan 18-29 yaş arası gençleri son 1 yılda çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak istihdam eden işverenlerin, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin ilk yıl yüzde 100 den başlamak üzere her yıl yüzde 20 eksiltilerek, beşinci yılda yüzde 20 olmak üzere 30.06.2015 tarihine kadar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür. Bununla birlikte gençlerin istihdamını teşvik etmek amacıyla 2011 yılında ise 6111 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 74 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa Geçici 10 uncu madde eklenmiş ve 31.12.2015 tarihine kadar işe alınan 18-29 yaş arasındaki gençler için belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarının, işe alındıkları tarihten itibaren yirmi dört ay süreyle İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür. Buna göre eğer bu kişiler, İŞKUR a kayıtlı işsizler arasından seçilirse bu süreye altı ay ilave edilmektedir. Ayrıca bu süreler, mesleki yeterlik belgesi sahibi olmuş kişiler için kırk sekiz aya, mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretimi veya İŞKUR ca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için ise otuz altı aya çıkmaktadır. Onuncu Kalkınma Planı kapsamında hazırlanan genel koordinatörlüğü ÇSGB tarafından yürütülen Temel ve Mesleki Becerileri Geliştirme Öncelikli Dönüşüm Programı nın temel hedefleri arasında istihdamda ve eğitimde olmayan gençlerin sayısının azaltılması yer almaktadır. Bu hedefle paralel olarak söz konusu programın Eğitim Sisteminin İşgücü Piyasasıyla Uyumunun Artırılması, Genç İşgücünün Temel Becerilerinin Geliştirilmesi bileşenleri altında gençlerin mesleki becerilerinin yanında iş yaşamının gerektirdiği temel becerilere sahip olması amacına yönelik hazırlanan eylem planlarının hayata geçirilmesi öngörülmektedir. KOSGEB tarafından küçük ve orta ölçekli işletmelere, girişimcilere ve işletici kuruluşlara yönelik olarak ekonomik kalkınma ve istihdam sorunlarının çözümünün temel faktörü olan girişimciliğin desteklenmesi, yaygınlaştırılması ve başarılı işletmelerin kurulmasını sağlamak amacıyla Girişimcilik Destek Programı uygulanmaktadır. Söz konusu program; Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi, Yeni Girişimci Desteği, İŞGEM Desteği ve İş Planı Ödülü nden oluşmaktadır. Kendi işini kurmak isteyen genç girişimcilere, Yeni Girişimci Desteği kapsamında, 24 saati atölye çalışmalarından oluşan toplam 70 saatlik olan Uygulamalı Girişimcilik Eğitimini tamamlamaları koşuluyla, KOSGEB desteği ile 30.000 TL hibe 70.000 TL geri ödemeli destek sağlanmaktadır. Bu destek programı yüzde 60 yüzde 70 oranında hibe olarak uygulanmaktadır. Genç girişimcilere eğitim, kapasite geliştirme desteği ile girişimci fikirlerini hayata geçirmelerinde destek sağlamak amacıyla TOBB tarafından Genç Girişimciler Kurulu kurulmuştur. Ülkemizdeki genç girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün gençler arasında gelişmesine öncülük etmek kurulun başlıca görevleri arasındadır. Ayrıca 81 ilde kurulmuş olan TOBB İl Genç Girişimci Kurulları, TOBB bünyesinde kurulmuş olan Genç Girişimciler Kurulu ile koordineli çalışarak, bulundukları illerde girişimciliğin geliştirilmene yönelik faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Gençlerin istihdam edilebilirliğinin geliştirilmesi, girişimcilik becerilerinin arttırılması ve bu yönde rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin iyileştirilmesi amacıyla Genç İstihdamının Desteklenmesi Operasyonunun devamı niteliğinde olan Sektörel Yatırım Alanlarında Genç İstihdamının Desteklenmesi Hibe Programı na yönelik teklif çağrısı, ÇSGB AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı tarafından 20.12.2012 tarihinde yayımlanmıştır. İŞKUR un Operasyon Faydalanıcısı olarak yürüteceği program kapsamında, arz-talep arasındaki uyuma katkı sağlanmasına, ilgili aktörler arasında işbirliğinin geliştirilmesine, aktif işgücü piyasası politikaları oluşturulmasına, gençler için oryantasyon, profil çıkarma, danışmanlık, staj, eşleştirme gibi hizmetlerin sağlanmasına, okul sonrası işe geçişin kolaylaştırılmasına, üniversite ve sanayi arasında daha güçlü işbirliği bağlarının oluşturulmasına yönelik projeler beklenmektedir. 24 milyon Avro bütçeli hibe programı çerçevesinde sunulacak hibe projeleri için 200 bin Avro ile 400 bin Avro arasında hibe desteği sağlanacaktır. Proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla çeşitli illerde bilgilendirme günleri düzenlenmiş olup, programın 2015 yılında uygulamaya geçilmesi planlanmaktadır. 62 63

1.3. Engelli İstihdamı 4857 sayılı İş Kanunu nun 30 uncu maddesine göre, İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Maddede, 26.05.2008 tarihli Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 5763 sayılı Kanun ile yapılan değişikliğe göre, özel sektör işverenleri için terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülmektedirler. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmamakta, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülmektedir. İşyerinin işçisi iken engelli hâle gelenlere öncelik tanınmaktadır. İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri, İŞKUR aracılığı ile sağlamaktadırlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları, ASPB nin görüşü alınarak ÇSGB tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenmektedir. Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamamaktadır. Bu maddeye aykırılık hallerinde tahsil edilecek cezalar, ÇSGB tarafından her yıl düzenli olarak engellilerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılmaktadır. Mevcut uygulamada, İŞKUR tarafından, hem Kurum kaynaklı hem de engelli çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari ceza paraları fonundan engellilerin belirli alanlarda mesleki eğitim almalarını sağlayacak projelerde destek verilmektedir. Mevcut uygulamada, zihinsel ve ruhsal engelli bireylerin istihdam edilecekleri korumalı işyeri kurulması halinde, İŞKUR tarafından uygun bulunan projelere kuruluş sermayesi desteği, engelli ücret desteği ve işletme giderleri desteği verilmektedir. ASPB Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından her yıl yayımlanan Engelli Bireylere İlişkin İstatistikî Bilgiler 2015 yılı Bülteni ne göre, 2014 yılında, engelli çalıştırmakla yükümlü işyerinde çalışan engelli işçi sayısının sektörlere göre dağılımına bakıldığında, kamu sektöründe 10.422 engelli, özel sektörde ise 84.706 engelli çalıştığı görülmektedir. Kamu kurumlarında engelli kotasında istihdam edilen memurların yıllara göre dağılımına bakıldığında ise, 2014 yılında 36.165 engelli, 2013 yılında 32.021 engelli işe yerleştirilmiştir. Engellilerin istihdamı konusunda uygulanan zorunlu kota sisteminin özel sektörde ve özellikle de kamu sektöründe daha etkin bir şekilde hayata geçirilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Bu kapsamda, dünyanın ve Türkiye nin ülke genelinde yapılan ilk Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı (EKPSS) 29.04.2012 tarihinde 81 ilde gerçekleştirilmiştir. EKPSS kurum ve kuruluşların engelli kontenjan açığı bulunduğu sürece, devlet memuru olarak atanacaklar için açılan diğer sınavlardan ayrı zamanlı olarak yapılmaktadır. EKPSS-2014/2 Yerleştirme Sonuçlarına göre, ortaöğretim mezunu 1.383 engelli, ön lisans mezunu 990 engelli ve lisans mezunu 1.344 engelli işe yerleştirilmiştir. MEB tarafında 2015 yılı Şubat ayında 530 engelli öğretmen alımı yapılmıştır. Ayrıca merkezi yerleştirme ile 4.682 adet kadroya ilkokul/ilköğretim/ortaokul eğitim seviyesinden 470, ortaöğretim (lise) eğitim seviyesinden 2.605, önlisans eğitim seviyesinden 775, lisans eğitim seviyesinden 832 adet olmak üzere, toplam 4.682 adet kadro için yerleştirme işlemi gerçekleştirilecektir. 64 65 1.4. Uzun Süreli İşsizler Gelişimi ve yaygınlaşması işsizlikle paralel olan uzun süreli işsizlik, bugün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin karşısında yapısal bir sorundur. Uzun süreli işsizlik, ILO tarafından kabul edilen tanımıyla bir yıl veya daha uzun süredir işsiz bekleyenleri ifade etmektedir. Uzun süreli işsizlik oranı ise, toplam işsizler içerisinde uzun süreli işsizlerin oranıdır. İşsiz kalma süresinin analiz ve değerlendirmelerde bir ölçüt olarak ele alınması da işsizliğin boyutlarını belirlemek bakımından son derece önemlidir. Çünkü işsiz kalınan süre uzadıkça, işsizlik problemi yapısal bir hal almakta ve işsiz kalma süresinin uzunluğu paralelinde çözümü de zorlaşmaktadır. Uzun süreli işsizlik, politika yapıcıların temel meselelerinden biridir. Kişisel yaşam üzerindeki finansal ve sosyal etkilerinin yanı sıra, uzun dönem işsizliğin sosyal uyum üzerinde olumsuz etkisi vardır ve ekonomik gelişmeyi engellemektedir. 2012 yılında, toplamda, AB-28 de işgücünün yüzde 5,1 i bir yıldan daha uzun süreli işsizdir, yüzde 2,9 u ise iki yıldan uzun süreli işsizdir. 2012 yılı verileri ile kıyaslandığında büyük bir artış gerçekleşmiştir. (yüzde 4,7, yüzde 2,6) TÜİK verilerine göre; Türkiye de 1990 yılında uzun süreli işsizlik oranı yüzde 45,7 iken, bu oran 2000 yılında yüzde 20,4, 2001 ekonomik krizinin etkisiyle 2002 yılında yüzde 28,3 olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı Şubat ayı verilerine göre toplam 3 milyon 226 bin kişi işsizdir. Bunların 495 bini bir yıl veya daha uzun süreden beri işsizdir. Diğer bir deyişle, toplam işsizlerin içerisinde uzun süreli işsizlerin oranı yüzde 18,44 tür. 3 milyon 226 bin kişi işsizin 1 milyon 151 bini kadınlardan oluşmaktadır. Uzun süreli işsizlerin ise yüzde 46,21 i kadındır. Söz konusu işsizliğin en yoğun olduğu yaş grubuna bakıldığında ise; 25-34 yaş grubu olan orta yaş grubudur. Uzun süreli işsizlik oranlarının gençlerde göreli olarak düşme trendine girmesi eğitim sürecinin uzaması ve gençlerin daha ileriki yıllarda işgücü piyasasına katılmaları ile açıklanabilir. Eğitim durumlarına göre uzun süreli işsizlere baktığımızda en yüksek uzun süreli işsizlik oranının ilkokul mezunlarında olduğu görülmektedir. Aktif işgücü programları uzun süreli işsizliği azaltmaya yönelik en etkili politikalardan biridir. İŞKUR mesleki eğitim programları düzenleyerek, işletmelerde eğitim seminerleri düzenleyerek, iş ve meslek danışmanlığı sunarak, meslek araştırma geliştirme faaliyetleri düzenleyerek işsizliğin azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. Uzun süreli işsizlerin iş hayatından soğumamaları, mesleki tecrübe kazanmaları, çalışma disiplini edinmeleri için TYP ler de oldukça önemlidir. 1.5. İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ile Mücadele ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde, çalışma hayatının en önemli sosyal sorunlarından biri olan ve çalışanların fiziksel ve psikolojik sağlığını olumsuz etkileyen işyerlerinde psikolojik tacize ilişkin olarak 2011/2 sayılı İşyerinde Psikolojik Taciz konulu Başbakanlık Genelgenin 5 inci maddesi uyarınca, sivil toplum kuruluşları ve ilgili tarafların katılımıyla Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu oluşturulmuştur. Söz konusu Kurul, çalışanların uğradığı psikolojik taciz olaylarını izlemek, değerlendirmek ve önleyici politikalar üretmekle görevlendirilmiştir. Kurul, yılda iki kere olağan, gerekli hallerde olağanüstü toplanmaktadır. Kurul tarafından 2013 yılının Şubat ayında kurul teknik komite üyelerinin psikolojik taciz konusunda eğitici olabilmeleri amacına yönelik olarak Eğiticilerin Eğitimi ve İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Eğitimi olmak üzere iki eğitim düzenlenmiş ve komite üyelerine sertifikaları takdim edilmiştir.

Kurul tarafından 2012 yılında, işyerlerinde psikolojik tacizin önlenmesi hususunda farkındalık artırmak ve kişilerin bu konuda bilgilendirilmelerini sağlamak amacıyla İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi hazırlanmıştır. Söz konusu Rehber, 2013 ve 2014 yıllarında bastırılmış ve işçi ve işveren konfederasyonları ile üniversite ve ilgili kurum ve kuruluşlara dağıtılmıştır. İşyerlerinde yaşanan psikolojik taciz olaylarını önlemek amacıyla çalışmalar yürüten Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından farkındalık artırma çalışmaları kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz Karikatür Yarışması düzenlenmiştir. ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen İşyerlerinde Psikolojik Taciz Karikatür Yarışması Ödül Töreni Türk-İş Konfederasyonu, Hak-İş Konfederasyonu ve Türkiye Kamu-Sen in katkılarıyla 04.03.2015 tarihinde ÇSGB Reşat Moralı Toplantı salonunda gerçekleştirilmiştir. Yarışmaya 212 eser katılmıştır. Seçici Kurul tarafından yapılan değerlendirme sonucunda ise sekiz eser ödüle layık görülmüştür. Yarışmanın sonucunda ödül alan eserlerle İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberinin revize edilerek yeniden bastırılmış ve dağıtılmıştır. Başbakanlık Genelgesi uyarınca ÇSGB Çalışma Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu tarafından yürütülen çalışmaların yanı sıra, Çalışma Genel Müdürlüğü tarafından Başbakanlık İletişim Merkezi (BİMER), Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği aracılığıyla veya çalışanlar tarafından bireysel olarak dilekçeler yoluyla yapılan şikayetler de incelenmektedir. Bununla birlikte Genelgenin 4 üncü maddesi uyarınca İşyerinde Psikolojik Taciz ile mücadeleyi güçlendirmek amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi ALO 170 üzerinden gelen psikolojik taciz şikayetleri incelenmekle birlikte, ayrıca bu hat üzerinden psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek de sağlanmaktadır. 2010 yılından bu yana çalışma hayatı ve sosyal güvenlik hakkında her türlü soru, öneri, eleştiri, ihbar, şikayet, başvuru ve talepleri etkin ve hızlı bir biçimde çözüme kavuşturabilmek amacıyla ÇSGB tarafından hizmete giren ALO 170 hattına 19.03.2011 26.04.2015 tarihleri arasında ALO 170 e toplam 19.075 adet işyerlerinde psikolojik taciz başvurusu yapılmıştır. 2011 yılında 2.001, 2012 yılında 2.850, 2013 yılında 4.870 ve Ocak 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında 9.354 mobbing çağrısı gelmiştir. Çağrıların yaklaşık yüzde 75 i yani 14.306 sı özel sektör çalışanlarından, yaklaşık yüzde 25 sine denk gelen 4.769 u ise kamu çalışanlarınca yapılmıştır. Gelen şikayet başvuruşlarına göre, özel sektör çalışanları açısından cinsiyet farkı gözetmeksizin kadınlar ve erkekler eşit biçimde mobbinge maruz kalmaktadır. Diğer bir deyişle, 7.153 kadın ve 7.153 erkek şikayette bulunmuştur. Kamu sektörü açısından söz konusu oranlar erkekler için yüzde 59, kadınlar için yüzde 41 olarak gerçekleşmiştir. Yani, kamu sektöründe çalışan 2.814 erkek şikayet başvurusunda bulunmuştur. Özetle, toplam 19.075 mobbing çağrısından 9.967 si erkek, 9.106 sı ise kadın çalışanlardan gelmiştir. oluşmaktadır. Proje henüz faaliyete başlamamakla birlikte, hibe rehberi 26.03.2014 tarihinde AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı nın web sitesinde yayımlanmıştır. Bahse konu proje kapsamında hibe başvurusunda bulunacakların bilgilendirilmesi amacıyla proje başvurusu yapmak isteyen kurum ve kuruluşlara hibe programı hakkında bilgilendirme yapmak amacıyla 01-22.04.2014 tarihleri arasında 15 ilde bilgilendirme günleri düzenlenmiştir. Hibe başvurularının değerlendirme süreci devam etmektedir. Program dâhilinde tahsis edilecek toplam hibe tutarı 30 milyon Avro dur. Hibe programı ile dezavantajlı kişilerin istihdam edilebilirliğinin, istihdam ve işgücüne katılım oranlarının arttırılması ile bunların işgücü piyasasına girişlerinin kolaylaştırılması, işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin ortadan kaldırılması, işgücü piyasasının durumu hakkında bilgilerinin arttırılması, işgücü piyasasında dezavantajlı kişilere yönelik ayrımcılığın tüm biçimlerinin azaltılması hedeflenmektedir. İstihdam ve sosyal politika alanında AB politikalarına paralel biçimde bir strateji yürütülmesini temin etmek üzere AB aday ülkeleri, İstihdam ve Sosyal Reform Programı (ESRP) adı altında bir strateji belgesi oluşturarak yumuşak hukuk yoluyla uyum seviyesini arttırmayı hedeflemektedir. Türkiye de bu kapsamda kendi ESRP belgesini hazırlamaktadır. Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar olmak üzere üç ana başlık üzerinden kurgulanan bu program iki ana bölümden oluşacaktır. İlk bölümde ülkemizde ekonomik ve sosyal gelişmeye etki eden temel sorunlar belirlenecek, ikinci bölümde ise bu sorunlara ilişkin çözüm önerileri ve alınacak tedbirler sıralanacaktır. İki bölümün de tamamlanmasının ardından ilgili tedbirlere ilişkin izleme ve değerlendirme süreci başlayacaktır. İlgili belgenin şu an itibarıyla birinci bölüm taslağı tamamlanmış olup Avrupa Komisyonu ile görüş alışverişi yapılmaktadır. Taslak metin nihai halini alınca bütün paydaş kurumların katkısı ile ikinci bölüm hazırlanmaya başlanacaktır. 1.6. Özel Poltika Gerektiren Diğer Gruplar Ülkemizde özel politika gerektiren grupların istihdam edilebilirliğinin arttırılması, işgücü piyasasına erişimlerinin kolaylaştırılması ve işgücü piyasasına girişlerinin önünde yer alan engellerin kaldırılması amacıyla ÇSGB tarafından Dezavantajlı Kişilerin Sosyal Entegrasyonu ve İstihdam Edilebilirliklerinin Geliştirilmesi Operasyonu hazırlanmıştır. Programın hedef grubu içinde engelli bireyler, Romanlar ve Romanlar gibi yaşayan vatandaşlar, gecekondu bölgelerinde yaşayan kişiler de dahil olmak üzere yoksul olan veya yoksulluk riski altında olan kişiler, eski mahkum/tutuklular ile mahkum ve tutuklular, çalışan çocukların ebeveynleri, yerlerinden olmuş kişiler, şiddet mağduru kadınlar, madde bağımlıları ile diğer dezavantajlı kişiler (işgücü piyasasında ayrımcılığa maruz kalan ve yaygın önyargılarla karşılaşan diğer gruplar, vb.) yer almaktadır. Söz konusu proje hizmet ve hibe bileşenlerinden 66 67

2. EYLEM PLANLARI GÜNCEL DURUMLARI Politika No ve Adı: 1. Kadınların işgücüne katılma oranı ve istihdamı artırılacak, kayıt dışı istihdam ile mücadele edilecektir. 1.1 Kadınlar üzerindeki bakım yükümlülüklerini azaltmaya yönelik tedbirler alınacaktır. 1.2 Çocuk bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması konusunda bürokratik engeller kaldırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Devlet Personel Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, ASPB, MEB, SGK c) Süre: 2016 a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, ÇSGB, SGK, Kalkınma Bakanlığı c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (BSTB) ile Borusan Holding arasında imzalanan işbirliği protokolü ile Annemin İşi Benim Geleceğim Projesi hayata geçirilmiştir. Proje ile 2019 yılına kadar toplam 10 ilin OSB kreş kurulması hedeflenmektedir Adıyaman ve Afyonkarahisar OSB de kreş yapımı tamamlanmış ve hizmet vermeye başlamış olup Malatya OSB de kreşin hizmete girmesi yönünde çalışmalar devam etmektedir. ASPB Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü tarafından İsveç Uluslararası Kalkınma ve İşbirliği Ajansının (SIDA) mali desteğinde, Dünya Bankası işbirliğinde 2012-2017 yıllarını kapsayan Kadınların Ekonomik Fırsatlara Erişiminin Artırılması başlıklı bir proje yürütülmektedir. Proje kapsamında Türkiye de Çocuk Bakımı ve Erken Çocukluk Eğitim Hizmetlerinin Arz ve Talebi ile İlgili Araştırma yapılmış olup Türkiye de Çocuk Bakımı Modeli oluşturulması çalışmaları sürdürülmektedir. Modele ilişkin çalışmaların 2015 yılı sonunda kadar tamamlanması planlanmaktadır. Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda görüşülmüş olup TBMM Genel Kurulu gündeminde yer almaktadır. Söz konusu tasarı ile, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle, özel kreş ve gündüz bakımevlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar beş hesap dönemi itibarıyla vergiden istisna tutulmaktadır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları ve Önerileri: 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde devlet memurları için ihtiyaç ve lüzum görülmesi halinde çocuk bakımevlerinin kurulabileceği ifade edilmekte olup, bunların kuruluşuna ve işletmesine ilişkin usul ve esasların Başkanlığımız ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirleneceği ifade edilmektedir. Özel sektör çalışanlarının kamu kreşlerinden yararlanması veya kamuda görev yapan kadın çalışanların hizmet sunumu yöntemiyle kreş hizmetlerinden yararlanmasına için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 191 inci maddesinde değişiklik yapılması gerekmektedir. Bu çerçevede, Devlet Personel Başkanlığı Hukuki ve Mali Statüler Daire Başkanlığınca bu konuda bir taahhütte bulunulmamıştır. Hâlihazırda kanun değişikliğine dair Kamu Personel İstihdamı Daire Başkanlığı tarafından yürütülen bir çalışma bulunmamaktadır. 1.3 Ev hizmetlerinde çalışan kadınların kayıtlı istihdama geçmeleri yönünde bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, MYK c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: 11.09.2014 tarih ve 6552 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanuna eklenen ve 01.04.2015 tarihinde yürürlüğe giren Ek 9 uncu maddeyle birlikte ev hizmetlerinde süreklilik arz etmeyecek şekilde çalışanlar da sigorta kapsamına alınmış olup bu alanda sürekli ya da süreksiz süreyle çalışan ayrımı ortadan kaldırılarak ev hizmetlerinde tüm çalışanların sigortalı olmalarına imkan sağlayan bir düzenlemeye gidilmiştir. 68 69 Buna göre; ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanlar adına kendilerini çalıştıranlarca prime esas günlük kazanç alt sınırının yüzde 2 si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi yatırılacak, bu şekilde

çalışanlar adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar prime esas kazancın alt sınırının otuz katının yüzde 32,5 i oranında prim ödeyebileceklerdir. Ev hizmetlerinde bir veya birden fazla işveren yanında 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar ise, söz konusu düzenleme çerçevesinde zorunlu sigorta kapsamında sayılmış olup, bu şekilde çalışanların uzun ve kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası ve 4447 sayılı Kanunun 46 ncı maddesine göre işsizlik sigortasına ilişkin primlerinin işverenleri tarafından karşılanacağı hüküm altına alınmıştır. Ek 9 sigortalılığı konusunda ev hizmetlerinde çalışanlara yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı başlığı altında gerek afiş gerekse broşür çalışması Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı tarafından başlatılmıştır. Çok yakın zamanda tamamlanıp basımının gerçekleştirilmesi sağlanacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu adı altında AB tarafından finanse edilecek bir proje geliştirmiştir. Söz konusu projeyle, ilk kez iş hayatına girecek ya da iş hayatına geri dönecek küçük çocuk sahibi annelere ve hizmet akdiyle çalışan annelere (5510 4/a sigortalısı annelere) çocuklarının bakımı için çocuk bakıcısı istihdam edebilmelerini temin etmek üzere bir mali destek sağlanması düşünülmektedir. Bursa, Antalya ve İzmir, projenin uygulanacağı pilot iller olarak belirlenmiştir. Bahse konu proje ile kayıt dışı çalışan çocuk bakıcılarının kayıtlı istihdamının artırılması, çalışan annelerin doğum sonrasında işlerine geri dönme süreçlerinin kolaylaştırılarak işgücü piyasasından kopmalarının önlenmesi ve genel olarak kadınların işgücüne katılımlarının artırılması amaçlanmaktadır. Avrupa Komisyonu ndan gerekli onayların çıkması halinde en kısa süre içerisinde başlaması öngörülen ve 30 aylık bir süreçte uygulanacak proje ile her ay iş yaşamına dönen ya da ilk kez başlayan 5 bin kadın doğrudan desteklenecektir. Kadınların proje yararlanıcısı olabilmeleri için çocuk bakıcısı istihdam edecek olmaları sebebiyle dolaylı yoldan 5 bin kadın daha desteklenmiş olacaktır. Böylece, proje süresince 10 bin dolayında kadın, kayıtlı olarak çalışma imkanı bulmuş olacaktır. Çocuk bakıcıları başta olmak üzere ev hizmetlerinde çalışanlar arasında ve bu kimseleri istihdam eden işverenlerin kayıtlı çalışma sistemini geliştirmeyi hedefleyen bu proje ile özellikle küçük çocukların belli bir süre evde bakımının teşvik edilerek fiziksel ve psikolojik gelişimlerini belirli ölçüde tamamladıktan sonra kreş ve gündüz bakım evi gibi kurumsal çözümlere yönlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşımın bir parçası olarak MEB den sertifikalı olan çocuk bakıcılarının çalıştırılması halinde projeden destek miktarı artırılarak bu mesleğin kurumsallaşmasının desteklenmesi arzulanmaktadır. Proje aynı zamanda 01.04.2015 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan ve ev hizmetlerinde çalışanları sosyal güvenlik kapsamına alarak basit usulde bildirim imkanı getiren uygulamanın sonuçlarını görmek anlamında önem verilen bir operasyondur. 1.4 Mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemeler AB normları ile uyumlaştırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB, İŞKUR, Sosyal Taraflar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: 3146 Sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun un AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı nın görev ve yetkilerinin düzenlendiği 12/A maddesi uyarınca; Başkanlığımız 1.4. numaralı tedbirde ifade edildiği üzere, mevzuatta yer alan işgücü piyasasında toplumsal cinsiyet eşitliğini gözeten düzenlemelerin AB normlarıyla uyumlaştırılmasına dair AB mevzuatının taranması ve Türk mevzuatı ile karşılaştırılarak uygun görüş ve önerilerin ilgili birimlerle paylaşılması hususunda gerekli çalışmaları yürütecektir. 1.5 İşyerinde psikolojik tacizi önlemeye yönelik yaptırımlar etkinleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İnsan Hakları Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Sosyal Taraflar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: Başkanlığımıza 01.01.2015 tarihinden bugüne kadar mobbing iddialarını içeren 19 başvuru yapılmıştır. Söz konusu başvurular incelenmek üzere ilgili Grup Başkanlıklarına gönderilmiştir. Başkanlığımızca 01.01.2015-20.05.2015 tarihleri arasında yürütülen programlı teftiş ve program dışı teftişler neticesinde İş Kanunu nun 5 inci maddesi uyarınca eşit davranma ilkesine muhalefet eden dört işverenlik hakkında toplam 2.938,00 TL idari para cezası uygulanması istenilmiştir. Başkanlığımızca, teftişler sırasında yaşanan sıkıntılar ve karşılaşılan sorunlar neticesinde 2013/4 sayılı Bakanlık Genelgesi eki İş Teftişi Rehberinde değişiklik yapılmasına karar verilmiştir. Söz konusu değişiklik kapsamında İş Teftişi Rehberine Mobbing ile ilgili gelen şikayet başvurularının nasıl inceleneceği, incelemelerde hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği konusunda yeni bir bölüm eklenmesi planlanmış olup çalışmalar halihazırda devam etmektedir. 70 71 Mobbing şikayet başvuruları çoğu zaman somut bilgi ve belgeye dayanmadığından, kavram olarak tam bir netliğe kavuşmadığından ve mevzuatta konuyla ilgili açık bir düzenleme

bulunmadığından bu başvuruların neticelendirilmesinde sıkıntı yaşanmaktadır. Bu nedenle 2015 yılı içinde iş müfettişi yardımcılığı sınavını kazanarak göreve başlayan 2015/1 dönem iş müfettişi yardımcılarına 20.05.2015-01.09.2015 tarihleri arasında verilmesi kararlaştırılan Temel, Uyum, Hazırlayıcı ve Mesleki Eğitimler kapsamında, İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) konulu eğitim verilmesi planlanmıştır. 1.6 Kadınların işgücüne katılımının ve istihdamının önündeki kültürel engellerin azaltılması amacıyla, toplumun ilgili kesimlerine yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluşlar: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, MEB, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu (TRT), Sosyal Taraflar önlenmesine yönelik olarak teknoloji kullanımı ile yenilikçi çözüm önerileri ve/veya sosyal girişimcilik projeleri üretmeyi hedeflemektedir. Bugüne kadar Kütahya, Erzurum, Gaziantep, Sakarya, Trabzon ve Adana da Fikir Kampları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca fikir kamplarında öne çıkan 6 projenin çalışma gruplarından oluşan gençlere 10-11.06.2015 tarihinde İstanbul da düzenlenen bir etkinlik ile Sosyal girişimcilik eğitimleri verilmiştir. 2015 yılı içerisinde 2 ilde daha yapılması planlanmaktadır. 1.7 Kırdan kente göç eden kadınların, işgücü piyasasına uyumlarını sağlayıcı programlar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, ASPB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşların Çalışmaları: ASPB ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği arasında imzalanan Kadın Çiftçi Eğitimi İşbirliği Protokolü kapsamında, pilot iller olan Kayseri, İzmir, Diyarbakır, Gaziantep ve Sakarya da, toplam 771 kadın çiftçi eğitilmiştir. Söz konusu eğitimlerin Türkiye nin 81 iline yaygınlaştırılması çalışmalarıyla birlikte bugüne kadar yaklaşık 4.000 kadın çiftçi eğitimlerden faydalanmıştır. Türkiye de ekonomik alandaki cinsiyet uçurumunu en aza indirmek üzere ASPB himayesinde önce Türkiye Cinsiyet Eşitliği Görev Gücü adıyla kurulan, sonrasında İş te Eşitlik Platformu na dönüştürülen girişim; ülkemizde ekonomik alandaki cinsiyet eşitliği uçurumunu 3 yıl içinde yüzde 10 a kadar azaltmayı hedeflemiştir ve yüzde 10 luk hedefin yüzde 9,4 ü ilk iki yıl içinde gerçekleşmiştir. Ülkemizde kadınların ekonomiye katılımını arttırmak ve işe alımdan başlayarak çalışma hayatına ilişkin tüm süreçlerde cinsiyet eşitliğini sağlamak amacıyla, özel sektör ve kamunun işbirliğinde yürütülen bir girişim olan İş te Eşitlik Platformu kapsamında ülkemizde faaliyet gösteren şirketlerin kurumsal vatandaşlar olarak işgücü piyasasında ayrımcılık karşıtı uygulamalara imza atmaları, cinsiyet eşitliğinin tesisini sağlamaları ve sosyal yaşamda bu konuda sorumluluk üstlenmelerine ilişkin bilgi ve farkındalık artırıcı çalışmalar yürütülmektedir. İş te Eşitlik Platformu kapsamında; belirlenen Rol Model Kadın Çalışan Videoları çekilmiş olup, Platforma üyelik sürecinde gerçekleştirilen iyi uygulamalara ilişkin olarak İyi Uygulamalar Kitapçığı ve bu uygulamaların tedarik zincirine yaygınlaştırılması hususunda İş te Eşitliğin Tedarik Zincirine Yaygınlaştırılması Kitapçığı hazırlanmıştır. Farkındalık arttırma çalışmaları kapsamında, kadınların sosyal ve ekonomik haklarına ilişkin broşür hazırlık çalışmaları yürütülmektedir. ASPB ile Intel Teknoloji Hizmetleri Limited Şirketi ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği arasında 27.12.2012 tarihinde Genç Fikirler Güçlü Kadınlar Projesi işbirliği protokolü imzalanmıştır. 18 30 yaş arası gençler aracılığıyla ile özellikle kaynaklara erişimin sınırlı olduğu kesimlerde kadınların konumlarının güçlendirilmesi ve kadına karşı ayrımcılığın 72 73 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından düzenlenen kurs ve programlara katılan kişilerin hangilerinin kırdan kente göç eden kişiler olduğunu tespit etmek teknik olarak mümkün olmadığından bu konuda İçişleri Bakanlığı ve ASPB ile yazışma yapılmış olup, bu kişilerin bilgilerinin paylaşılması halinde bu kişilere yönelik faaliyet yapılmasının önünde hiç bir engel bulunmamaktadır. 1.8 İller bazında yapılacak işgücü piyasası analizlerinden hareketle kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik işgücü yetiştirme kurslarına öncelik verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar c) Süre: 2015 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 Haziran ayı sonu itibarıyla 4.565 mesleki eğitim kurs açılmış olup 62.384 kadın olmak üzere toplam 101.543 kişi bu kurslara katılmıştır. Kurum tarafından düzenlenen mesleki eğitim kurslarına kadınların katılması için özendirici çalışmalar yapılmakta ve öncelik tanınmaktadır.

1.9 Şiddet mağduru kadınların, konukevinde kalanların, eski hükümlü ile kocası ölmüş veya boşanmış kadınların ekonomik ve sosyal yaşama katılımları desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Adalet Bakanlığı, MEB, ÇSGB, Kalkınma Bakanlığı, İŞKUR c) Süre: 2015 1.10 İstihdam yaratma ve artırmaya yönelik mevzuat çalışmaları, politika belgeleri ve stratejilerde cinsiyete duyarlı yaklaşım ve bütçeleme yapılması konusunda farkındalık arttırılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Hazine Müsteşarlığı, ÇSGB, İŞKUR, Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Türkiye Belediyeler Birliği (TBB) d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Şiddet mağduru kadınların sosyal ve ekonomik hayata katılımlarının sağlanması amacıyla ilgili kurum ve kuruluşlar, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları ile yürütülen çalışma ve projeler sonucunda; Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında, kadın konuk evlerinde kalan kadınlardan toplam 2722 si farkındalık eğitimleri almış, 451 i okuma yazma kurslarına, 2863 ü sosyal, sanatsal ve sportif faaliyetlere katılmıştır. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı (SYDV), belediye ve vakıfların yardımıyla 369 kadına ekonomik destek sağlanmıştır. Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında kadın konukevlerinde kalan 1860 kadın meslek edindirme kurslarından yararlandırılmış, 441 kadın işe yerleştirilmiştir. Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında kadın konukevlerinde anneleri ile birlikte kalan 2361 çocuk, kreş ve çocuk kulüplerinden yararlandırılmıştır. Kadın konukevinden hizmet alan hukuki destek ve yardıma ihtiyaç duyan toplam 1335 kadına, Barolarla yapılan protokoller ile Aralık 2014-Nisan 2015 tarihleri arasında hukuki destek ve adli yardım sağlanmıştır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UNWOMEN) ve Sabancı Üniversitesi tarafından ve işbirliği kurumları içerisinde Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı nın da yer aldığı Birleşmiş Milletler Kadınların İnsan Haklarının Geliştirilmesi Ortak Programı: Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme Projesi yürütülmektedir. 2012-2015 yılları arasında yürütülen proje ile yerel düzeyde toplumsal cinsiyet eşitliği taahhütlerinin uygulanmasının hızlandırılması ve kadın haklarının güçlendirilmesine katkıda bulunmak için yerel yönetimlerin ve toplumsal cinsiyet eşitliğine yönelik çalışan kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarının kapasitelerinin geliştirilmesi, toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme uygulamasının yerel yönetimlerde yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır. Mart 2013 itibarıyla Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bünyesinde görev yapan iş ve meslek danışmanları tarafından Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinde (ŞÖNİM), ŞÖNİM bulunmayan illerde Bakanlığımız İl Müdürlükleri ile işbirliği içinde hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında belirli dönemlerde düzenlenen ziyaretlerle, İŞKUR hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmaktadır. Eylül 2015 tarihinde tamamlanması planlanan anılan proje sonrası yapılabilecekleri tartışmak, yerel düzeyde yürütülen projelerin deneyimlerini paylaşmak, merkezi ve yerel düzeyde Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme uygulamaları için bir yol haritası oluşturabilmek amacıyla 21.04.2015 tarihinde UNWOMEN ve Bakanlığımız işbirliğiyle Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme konulu bir toplantı gerçekleştirimiştir. Kadın konukevi bulunan illerde; kadın konukevlerine kabul edilen kadınların hukuki konularda rehberlik almaları, gerektiğinde ücretsiz avukat sağlanmasında işbirliği yapılması, kadın konukevi açılacak binaların temini, kadın konukevinden ayrılan kadınlara kira ve çocuklarına eğitim yardımı sağlanması, iş bulmalarına destek sağlanması, halk eğitim merkezlerinde yürütülen meslek edindirme kurslarına katılımlarının sağlaması amacıyla yerel yönetimler, İŞKUR İl Müdürlükleri, Baro Başkanlıkları, İl Milli Eğitim Müdürlükleri, SYDV ları vb. kurum ve kuruluşlar, ayrıca sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde hizmetler yürütülmektedir. 2014 Ocak-Aralık döneminde 98 eski hükümlü kadınla 152 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde ise 49 eski hükümlü kadınla 68 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. ASPB İl Müdürlükleri ile irtibata geçilmesi suretiyle, ŞÖNİM lerde hizmet alması öngörülen kişilerin danışmanlık faaliyetleri kapsamında (tercihen kadın iş ve meslek danışmanlarınca) belirli dönemlerde düzenlenecek ziyaretlerle, Kurum hizmetlerinden yararlandırılmaları sağlanmıştır. 2014 yılı Ocak-Aralık döneminde kadın sığınma evlerinde bulunan 400 kadına iş arama becerileri eğitimi verilmiştir. 2015 yılının ilk 3 ayında kadın sığınma evlerinde bulunan 110 kadına iş arama becerileri eğitimi verilmiştir. Ayrıca, doğrudan sorumlu kurum olan ASPB den gelen talepler doğrultusunda işbirliği kapsamında faaliyetlerde bulunulacaktır. 74 75 1.11 Çocuk sahibi olan kadınların işgücü piyasasından kopmalarının engellenmesine dönük teşvik edici düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, SGK, ASPB, Sosyal Taraflar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2008 yılında 5763 sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununda yapılan değişiklik ile 18-29 yaş arası gençlerin sigorta primi işveren paylarının teşvik edilmesi sağlanmıştır. Buna göre; 5763 sayılı Kanun un 20 nci maddesiyle getirilen Geçici 7 nci madde ile son altı aydır işsiz olan 18-29 yaş arası gençleri son 1 yılda çalıştırdığı ortalama işçi sayısına ilave olarak istihdam eden işverenlerin, asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin ilk yıl yüzde 100 den başlamak üzere her yıl yüzde 20

eksiltilerek, beşinci yılda yüzde 20 olmak üzere 30.06.2015 tarihine kadar İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmaktadır. Bununla birlikte gençlerin istihdamını teşvik etmek amacıyla 2011 yılında ise 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun un 74 üncü maddesiyle 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu na Geçici 10 uncu madde eklenmiş ve 31.12.2015 tarihine kadar işe alınan 18-29 yaş arasındaki gençler için belirlenen prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarının, işe alındıkları tarihten itibaren yirmi dört ila elli dört ay süreyle İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanması öngörülmüştür. 26.01.2015 tarihinde TBMM ye gönderilen Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması amacıyla hazırlanan kanun taslağında ülkemizde kadınların doğum sonrasında işgücü piyasalarına dönmelerini kolaylaştıran bazı uygulamalara yer verilmiştir. Taslakta yer alan 5 inci maddeye göre; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu na ek 43 üncü madde olarak eklenen hükme göre, çocuğu olan memur anne ve baba, çocuk mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma talep edebilecektir. Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla izleyen aybaşından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilecektir. Bu kapsamdaki memurlara, fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç olmak üzere mali haklarla sosyal yardımlarına ilişkin her ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacaktır. Derece yükselmesiyle kademe ilerlemesi, belli görevlere atanma veya terfi süreleri yarım olarak dikkate alınacaktır. Bu haktan aynı tarihler esas alınarak belirlenecek dönem itibarıyla evlat edinenler de talepleri halinde yararlanacaktır. 1.13 Kadın istihdamının artırılmasına ve çalışanların kayıtlı hale getirilmesine yönelik teşvik düzenlemeleri tanıtılarak uygulamanın yaygınlaşması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, BDDK, Yerel Yönetimler d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadın istihdamının artırılmasına yönelik olarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu nun geçici 7 nci ve geçici 10 uncu maddelerinde yasal düzenlemeler yapılmak suretiyle bu kişilerin istihdamının artırılması yönünde çalışmalar yapılmıştır. TOBB üyelerine 2014 yılı Eylül, Ekim ve Kasım aylarında bahse konu yasal düzenlemeler ve bu düzenlemelere ilişkin usul ve esaslar hakkında bilgilendirme seminerleri düzenlenmiştir. 1.14 Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulunun yıllık toplantılarında, Ulusal İstihdam Stratejisi eylem planlarının gündeme alınması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü 1.12 Kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi amacıyla düşük gelir grubundaki kadınların bilinçlendirme çalışmaları ve mikro kredi sistemi ile desteklenmesi sağlanacaktır. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kurul Üyesi Kamu Kurum ve Kuruluşları, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Üniversiteler a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Hazine Müsteşarlığı - Mali Sektörle İlişkiler ve Kambiyo Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Kalkınma Bakanlığı, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Yerel Yönetimler, İçişleri Bakanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mevcut durumda özel bir mevzuatı olmaksızın sınırlı bir uygulama alanında faaliyet gösteren mikro finans sisteminin yaygınlaştırılması amacıyla en iyi uygulamalar esas alınarak mevzuat hazırlanması planlanmaktadır. Bu kapsamda, 20.01.2015 tarihinde ilgili kamu temsilcileri, 5-9.02.2015 tarihlerinde ise özel sektör temsilcileri ile çeşitli toplantılar gerçekleştirilmiştir. Söz konusu toplantılarda edinilen görüş ve değerlendirmeler çerçevesinde mevzuat hazırlık çalışmaları devam etmektedir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadın İstihdamı Ulusal İzleme ve Koordinasyon Kurulu toplantısının Bakanlığımız Müsteşarı başkanlığında Haziran ayı içerisinde toplanması planlanmaktadır. 2010/14 Sayılı Başbakanlık Genelgesinin 8 inci maddesine istinaden İİMEK lerde kadın sivil toplum kuruluşlarının katılımı zorunlu kılınarak il müdürlükleri bu yönde talimatlandırılmıştır. Yine aynı Genelgeye istinaden İİMEK lerin kadın istihdamı için ön plana çıkan sektörlere yönelik mesleki beceri eğitimlerine ağırlık vermesi sağlanmaya çalışılmaktadır. İŞKUR 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 72.453 ü kadın olmak üzere toplam 248.623 kişi işe yerleştirmiştir. Ayrıca 2014 yılında İŞKUR tarafından uygulanan Toplum Yararına Programların Genelgesinde yapılan değişiklikle kadınlar, engelliler, eski hükümlüler, 35 yaş üstü bireyler, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar TYP lerden öncelikli olarak yararlandırılmaya başlanmıştır. Öyle ki; başvurular arasındaki söz konusu dezavantajlı gruplar programa alınmadan, diğer kişiler programa dahil edilememektedir. 2015 Ocak-Mart sonu itibarıyla 10.313 ü kadın olmak üzere 22.698 kişi TYP lerden faydalanmıştır. 76 77

1.15 Ev eksenli çalışan kadınların çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önlemler alınacak ve kayıtlı istihdama geçmeleri özendirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, SGK, İŞKUR c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uygulamada var olan ancak mevzuatımızda yer almayan, işverenin belirlediği mal veya hizmeti üretmek amacıyla işçinin işyeri dışında, evinde ya da başka bir mekânda bilgisayar teknolojisi ve haberleşme ağlarını kullanarak iş edimini sunduğu bir esnek çalışma modeli olan uzaktan çalışma biçiminin ülkemizde uygulanabilmesi için hazırlanan kanun teklifi, 24 üncü Dönem 4 üncü Yarıyıl 05.02.2015 Tarihli ve 21 sayılı Karar Numarası 2/1788 Esas Numarası ile İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi nin içerisinde 36 ıncı madde olarak Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonunda kabul edilmiş, ancak sosyal tarafların çekinceleri dolayısıyla Genel Kurulda metinden çıkarılmıştır. Söz konusu Kanun Teklifinde, 4857 sayılı İş Kanunu nun 14 üncü maddesinin madde başlığı Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir. Politika No ve Adı: 2. Genç işsizliği azaltılacaktır. 2.1 Gençlere kariyer planlaması, iş arama yardımları, eşleştirme ve danışmanlık hizmetleri sunulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Mesleki rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinde kullanılmak üzere, meslek seçme aşamasında olan öğrencilere, velilere ve öğretmenlere destek olmayı amaçlayan, 2013 yılında 700.000, 2014 yılında 1.000.000 adet hazırlanan Meslek Seçimine Destek Dergisi nin üçüncü sayısı 1 milyon adet basılmış ve illere dağıtımı gerçekleştirilmiştir. İş ve meslek danışmanları tarafından yapılan okul ziyaretleri kapsamında rehber öğretmenlerle birlikte düzenlenen seminerlerde, iş arama becerileri ve dergi hakkında öğrenciler bilgilendirilecek ve dergiler okullarda öğrencilerle paylaşılmaktadır. Rehberlik ve danışmanlık faaliyetlerinin etkinliği ve ulaşılabilirliği ile Kurumun tanınırlığının arttırılması için üniversitelerde 81 İŞKUR İrtibat Noktası faaliyet göstermektedir. Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan araç ve malzeme, bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır. Başkanlığımız tarafından yürütülen Avrupa Rehberlik Merkezi (EUROGUIDANCE) hizmetleri kapsamında, üniversite irtibat noktalarına özel olarak tasarlanan afişler ve kalem, defter, takvim gibi tanıtım materyalleri tüm irtibat noktalarına dağıtılmak üzere il müdürlüklerine gönderilmiştir. Uzaktan çalışmada, işçilerin çalıştıkları gün ve saatler, işveren tarafından onaylanan günlük puantaj cetvellerine kaydedilir. İşin emsal işçi tarafından yapılabileceği süreye ilişkin bir hesaplamanın sözleşmeye eklenmesi zorunludur. Yine EUROGUIDANCE kapsamında, 2015 yılı içerisinde Türkiye deki kariyer merkezleri ve İŞKUR irtibat noktalarının rol dağılımına ilişkin bir çalıştay düzenlenmesi planlanmaktadır. Uzaktan çalışmada işçiler, ayrımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşveren, işçinin yürütmekte olduğu işle ilgili iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda işçiyi bilgilendirmek ve sağladığı ekipman, malzeme ve hammadde ile ilgili gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Uzaktan çalışmada bölünemeyen haklar, çalışılan gün ve saate ilişkin kayıtlar, yıllık ücretli izin, bildirim sürelerinin belirlenmesi ve kıdem tazminatına hak kazanmaya esas süre, hafta tatili ve ücretine hak kazanma ile benzeri konulara ilişkin hususlar ÇSGB tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Uzaktan çalışma sistemine ilişkin hazırlanan mevzuat çalışmasının detaylandırılması ve geliştirilmesi için 2015 yılında işbirliği yapılacak kurumlar ve sosyal taraflarla toplantılara devam edilecek, ayrıca SGK nın işgücü piyasasında esneklik sağlayan çalışma biçimleri ile ilgili olarak herbir sektör için ayrı ayrı ikincil mevzuat oluşturulması gerektiği yönündeki görüşleri de toplatılarda sosyal taraflarla değerlendirilecektir. İllerde yapılmaya başlanan Meslek Tanıtım Günleri yle üniversite tercihleri öncesinde öğrencilere yardımcı olunması amaçlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günlerine ilişkin iyi örnekler incelenmiş ve bu etkinliklerin icra aşamasına geçilmiştir. Meslek Tanıtım Günleri, temel olarak mesleğin, erbabı tarafından tanıtılması şeklinde kurgulanmıştır. İl müdürlüklerince belirlenecek program çerçevesinde Türkiye de en çok tercih edilen 9 meslek dahil birçok mesleğin tanıtılması planlanmaktadır. Meslek Tanıtım Günleriyle yanlış meslek seçiminin bireysel ve toplumsal anlamdaki olumsuz etkilerinin giderilmesi, Kurumumuzun bilinirliği ve tanınırlığının artırılması ve kariyer yolunda gençlerimizin yalnız kalmaması amaçlanmaktadır. Bu hizmet vasıtasıyla, İŞKUR un özel politika gerektiren gruplara yönelik hizmetlerine bir yenisi daha eklenmiştir. Nisan sonu itibarıyla yaklaşık 2500 genç bu faaliyetlere katılmıştır. Gençlere yönelik danışmanlık hizmetleri kapsamında 2015 yılının ilk 4 ayında 15-24 yaş arası 194.072 genç danışan ile 237.778 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. 78 79

2.2 Gençler işgücü eğitimleri ile desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, MEB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 15-29 yaş arası 53.195 kişi mesleki eğtim kurslarına ve 48.428 kişi işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. Gençlerin ve nitelikli işgücünün tecrübelerini artırma imkanı sağlayan işbaşı eğitim programlarını yaygınlaştırmaya yönelik faaliyetler devam etmektedir. Katılımcılara, Yönetim Kurulu Kararıyla programa katılım sağlanan her fiili gün için 38,48 TL zaruri gider ödemesi, iş kazası ve meslek hastalığı ile gerekmesi halinde genel sağlık sigortası prim giderleri İŞKUR tarafından ödenmektedir. Bu programa katılanlar, 18-29 yaş aralığındadır. 2.3 Genç girişimciliği desteklenecektir. 2.4 Gençlerin kayıt dışı çalışmasıyla mücadele edilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: SGK - Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, İŞKUR, ÇSGB, Mülki İdareler d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Gençlere yönelik olarak kayıt dışı çalışmanın olumsız sonuçları ve işverenlerin yükümlülükleri konularında 75 bin adet broşür basılarak KOSGEB in eğitim verdiği noktalara ve belediyelere dağıtılmıştır. Bu alanlara ek olarak 2014 yılında faaliyete geçen Etkin Rehberlik ve Denetim Yoluyla Kayıtlı İstihdamın Teşviki (KİT- UP II) Projesi kapsamında halihazırda gerçekleştirilmiş ve önümüzdeki 2 yıl boyunca da gerçekleştirilmeye devam edecek olan çok sayıda toplumsal farkındalık artırma faaliyeti bulunmaktadır. Bu kapsamda 3 farklı üniversitede sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları konularında seminer verilmiştir. Ayrıca, proje tamamlanıncaya kadar gidilen illerde meslek lisesi öğrencilerine de Geleceğimi Nasıl Planlarım konusunda seminer verilerek sosyal güvenliğin önemi ve kayıt dışı çalışmanın olumsuz sonuçları konularında bilgilendirme yapılacaktır. f) Tamamlanma Durumu: Devam ediyor. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, ÇSGB, Kalkınma Ajansları, Meslek Kuruluşları 2.5 İşgücü uyum programlarından yararlanan özellikle genç kadınlar başta olmak üzere gençlerin işgücü piyasasına entegrasyonunu sağlamak üzere rehberlik ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, girişimciliği geliştirme ve yaygınlaştırma kapsamında mutad faaliyetlerine devam etmektedir. 2015 yılının ilk altı ayında 15-29 yaş arası 6299 kişi girişimcilik eğitim programlarına katılmıştır. İŞKUR, girişimciliği geliştirmek ve yaygınlaştırmak amaçlı girişimcilik eğitim programları düzenlemekte, girişimci danışmanlığı hizmetleri vermekte olup yapılan mevzuat düzenlemesi sonrasında mentorluk hizmetleri altyapısı kurmaya başlamıştır. Ayrıca girişimcilik seminerleri, kariyer günleri ve istihdam fuarları kapsamında girişimcileri bilgilendirmeye ve eğitmeye yönelik faaliyetler de düzenlenmektedir. b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Halihazırda yürürlükte olan mevzuat gereğince işgücü yetiştirme kurslarına katılanlara danışmanlık hizmetleri kapsamında iş arama becerileri eğitimleri verilmektedir. Ayrıca Kurumumuzca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarına katılabilmek için danışmanlık hizmeti alınması ve bunun sonucunda da o kurs için kişinin uygun olup olmadığına yönelik danışman tarafından uygunluk görüşü verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla tedbir maddesine konu olan genç kadınlar başta olmak üzere genç iş arayanların tümü danışmanlık hizmeti almaktadır. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde 15-24 yaş arası 73.220 genç kadın danışan ile 87.428 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. 80 81

2.6 İstihdam fuarları, kariyer günleri tanıtım materyalleri yoluyla İŞKUR tarafından verilen girişimcilik eğitimlerinin gençler arasındaki tanınırlığı artırılacak ve daha fazla gencin bu eğitimlerden yararlanması sağlanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Tedbirle ilgili Başkanlıkların yürüttüğü çalışmalarla ilgili basın bültenleri ve basın duyurularıyla kamuoyunu bilgilendirme faaliyetlerine devam edilecektir. İl müdürlüklerine gönderilen broşürler ve afişlerle de farkındalık arttırılmaya çalışılmaktadır. Kurumumuzca 2015 yılı Ocak ayından itibaren illerin talepleri doğrultusunda aşağıda belirtildiği miktarlarda broşür gönderilmiştir. 2.8 Kırsal kesimdeki gençlerin İŞKUR hizmetlerine erişimini sağlamak üzere mobil hizmet birimleri oluşturulacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, GTHB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR, ülke genelinde hizmet verecek şekilde 81 il ve 61 ilçede örgütlenmiştir. Belediyeler ve sosyal yardım kurum/kuruluşlarında oluşturulan 2.956 Hizmet Noktası ve 81 üniversitede Üniversite İrtibat Noktası da dâhil olmak üzere toplam 3.179 birimde hizmet sunar hale gelmiştir. Bu birimler vasıtasıyla vatandaşa en yakın noktadan, kolay erişilebilir hizmet sunma imkânı sağlanmıştır. Ayrıca il müdürlükleri tarafından oluşturulan mobil hizmet birimleri vasıtasıyla, ulaşımın zor olduğu kırsal kesimde yer alan iş arayanlar Kurum hizmetlerinden faydalandırılmakta, genç işsizliğinin azaltılması noktasında çözümler üretilmektedir. No Broşür Gönderilen İller İş Arayan Broşürü İşveren Broşürü A dan Z ye İŞKUR Broşürü 1 İstanbul 2000 2000 1000 2 Zonguldak 1500 1500 500 3 Erzurum 1000 1000 500 2.9 Gençlere yönelik teşvik düzenlemeleri ve İŞKUR faaliyetleri tanıtılarak daha fazla işverene ulaşılması sağlanacaktır. 4 Uşak 1000 1000 500 a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: BSTB, KOSGEB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar 2.7 Toplumsal cinsiyet eşitliği ve genç istihdamı yılda en az bir kez İİMEK gündemine alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, SGK, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları, Kurum ve Kuruluşlar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Konu ile ilgili olarak 20.06.2014 tarih ve 22270 sayılı yazı ile konu hakkında il müdürlüklerine talimat verilmiştir. 2015 yılı İİMEK Genel Raporunda konu ile ilgili değerlendirme yapılacaktır. Ayrıca 2015 yılında yapılacak toplantılarda alınacak kararlar Başkanlığımızca takip edilecektir. 82 83 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kurumumuzca gerçekleştirilen tüm etkinliklerde kullanılmak üzere il müdürlükleri ve hizmet merkezlerine broşür ve afiş dağıtılmaktadır. Kurumumuzca 2015 yılı Ocak ayından itibaren illerin talepleri doğrultusunda aşağıda belirtildiği miktarlarda broşür gönderilmiştir. No Broşür Gönderilen İller İş Arayan Broşürü İşveren Broşürü A dan Z ye İŞKUR Broşürü 1 İstanbul 2000 2000 1000 2 Zonguldak 1500 1500 500 3 Erzurum 1000 1000 500 4 Uşak 1000 1000 500 Resmi web sitesi, facebook ve twitter gibi sosyal medya aracılığıyla kamuoyu bilgilendirilmektedir. Tedbirle ilgili Başkanlıkların yürüttüğü çalışmalara, basın bültenlerine ve basın duyurularıyla kamuoyunu bilgilendirme faaliyetlerine devam edilecektir.

2.10 Gençlere girişimcilik perspektifinin kazandırılmasını sağlamaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: YÖK b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: MEB, İŞKUR, KOSGEB, Sivil Toplum Kuruluşları d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Bu konu Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu İnsan Kaynağı Stratejisi nde de ele alınmış ve konu ile ilgili kurumlarla işbirliği yapılarak çalışmalar tamamlanmıştır. Bu çalışmalar neticesinde üniversitelerimizde müfredatlar gözden geçirilerek girişimcilik yeteneği kazandıracak şekilde yeniden düzenlenmiştir. Konu ile ilgili üniversitelerle yazışmalar yapılacaktır. Mevcut durum raporlanarak ilgili kurumlarla paylaşılacaktır. İŞKUR, girişimciliği geliştirme ve yaygınlaştırma kapsamında mutad faaliyetlerine devam etmektedir. Politika No ve Adı: 3. Engellilerin işgücüne katılım oranı ve istihdamı artırılacaktır. 3.1 Engelli istihdam eden özel sektör işverenlerinin engelli çalışanları için ödedikleri sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı ilgili kamu kurum/kuruluşları tarafından karşılanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Kalkınma Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, SGK c) Süre: 2014 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Tedbir maddesindeki mali destek önerisi İŞKUR tarafından 19.02.2014 tarih ve 28918 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 6518 sayılı Kanun ile hayata geçirildiğinden, tedbir tamamlanmıştır. f) Tamamlanma Durumu: Tamamlandı. 2.11 İlgili kuruluşlarla işbirliğine gidilerek ara yüzler oluşturulacak ve bu kapsamda staj ve işbaşı eğitimleri artırılacaktır. 3.2 Engellilerin işgücüne katılımını ve istihdam edilebilirliğini artırmak için genel ve mesleki eğitim, mesleki rehabilitasyon ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kurum olarak gençlerin istihdam edilebilirliğini artırmaya yönelik düzenlediğimiz aktif işgücü piyasası programlarında özel sektörle işbirliğimiz devam etmektedir. 2015 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla 65.192 kişi işbaşı eğitim programlarına katılmıştır. 84 85 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından engellilerin işgücüne katılımları ve istihdam edilebilirliklerini artırmaya yönelik olarak mesleki eğitim ve rehabilitasyon faaliyetlerinin yanı sıra kendi işini kurma projelerine de destek verilmektedir. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla engellilere yönelik 168 tane kurs ve program düzenlenmiş olup 1769 kişi katılmıştır. Danışmanlık hizmetlerinin yürütüldüğü il müdürlüklerinde görev yapan ve engelli bireylerle doğrudan temas halinde bulunan İş ve Meslek Danışmanlarının işaret dili eğitimi ve diğer engel gruplara yönelik eğitimler alabilmelerine ilişkin çalışmalar başlatılmıştır. İşaret dili eğitimine ilişkin olarak İşitme Engelliler Federasyonu ile protokol imzalanmıştır. Ankara ilinde 24 ü İş ve Meslek Danışmanı olmak üzere toplam 27 Kurum personeline, İstanbul da ise 29 İş ve Meslek Danışmanına verilen eğitimler tamamlanmıştır. Mart sonu itibarıyla toplamda 15 ilde 58 ilden gelen yaklaşık 250 İş ve Meslek Danışmanına verilen eğitimler tamamlanmıştır. Nisan ayı içerisinde ise 8 ilde 21 ilden gelen yaklaşık 120 İş ve Meslek Danışmanına daha verilen eğitimler tamamlanmıştır. Mayıs ayında ise 1 ilde yaklaşık 15 İş ve Meslek Danışmanına eğitim verilecektir. Genel toplamda; 24 ilde Türkiye genelinden

gelen yaklaşık 360 İş ve Meslek Danışmanına işaret dili eğitimi verilmiş olacaktır. Eğitim sonunda işaret dili sözlüğü ve hizmetin tanıtımını yapacak hizmet tanıtım filmi hazırlanması planlanmaktadır. 2015 yılı Ocak-Nisan döneminde 33.648 engelli vatandaşımızla 56.119 bireysel görüşme gerçekleştirilmiştir. c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR tarafından engellilerin işgücüne katılımları ve istihdam edilebilirliklerini artırmaya yönelik olarak mesleki eğitim ve rehabilitasyon faaliyetlerinin yanı sıra kendi işini kurma projelerine de destek verilmektedir. 2015 yılı Haziran sonu itibarıyla 168 tane engellilere yönelik kurs ve program düzenlenmiş olup, bunlara 1769 kişi katılmıştır. 16 tane korumalı işyeri projesi kabul edilmiş olup 2 tanesi faaliyete başlamıştır. Her bir korumalı işyerine bir yıl sure ile engelli maaş desteği, işletme gider desteği ile 150.000 TL kuruluş desteği sunulmaktadır. 3.3 İşyerlerinin fiziksel ortamı engelli bireylere göre düzenlenecek, kullanılacak araç ve gereçlerin ergonomik tasarımı konusunda işverenler teknik ve mali yönden desteklenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü 6518 sayılı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununda yapılan değişikliklerle, b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: Maliye Bakanlığı, ASPB, Yerel Yönetimler, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ÇSGB İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarının risk değerlendirmesinde özellikle dikkate alınacağını belirten, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki eksiklikleri giderecek çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimini, çalışanın da iş sağlığı ve güvenliğine katkıda bulunmasını ve işyerlerinin acil durum planları yapılmasını zorunlu tutan proaktif 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nun 20.06.2012 tarihinde kabul edildiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, Kanunun uygulamasını kolaylaştırmak ve yükümlülüklerin ne şekilde yerine getirileceğini açıklığa kavuşturmak üzere, 35 yönetmelik yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bunların dışında İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında gerçekleştirilen Çalışma Hayatında Risk Grupları ve Riskli Sektörlerin Belirlenmesi ve İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Değerlendirilmesi Projesi ile çalışma hayatında dezavantajlı (hassas risk taşıyan) grupların durum tespitine yönelik pilot illerde yapılacak uluslararası karşılaştırmalı (Makedonya vb.) saha araştırması gerçekleştirilmiştir. 3.4 İşgücü piyasasına kazandırılmalarında güçlük çekilen engellilere yönelik korumalı işyerlerinin teknik ve mali yönden devlet tarafından desteklenmesine yönelik düzenlemeler yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Maliye Bakanlığı, MEB, Üniversiteler 86 87 01.07.2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun a göre kurulan korumalı işyerlerinde istihdam edilen ve işgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının yüzde 100 ü oranında korumalı işyeri indirimi getirilmiş olup, indirimin her bir engelli çalışan için azami beş yıl süre ile uygulanacağı ve yıllık olarak indirilecek tutarın her bir engelli çalışan için asgari ücretin yıllık brüt tutarının yüzde 150 sini aşamayacağı hüküm altına alınmıştır. 3.5 Engellilerin bireysel becerilerini, mevcut potansiyellerini ve fonksiyonel kapasitelerini ortaya çıkaracak ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İŞKUR, MEB, Maliye Bakanlığı, Sosyal Taraflar, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İŞKUR İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan ve 2015 yılı yatırım programına alınan 2014-2020 İKGSOP kapsamında gönderilen İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Geliştirilmesi Projesi teklifimiz kabul edilmiştir. Söz konusu proje, Kalkınma Bakanlığı tarafından 2015 Yılı Yatırım Programında yer almıştır ve şu anda ÇSGB AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı proje havuzunda değerlendirme aşamasındadır. Bu proje kapsamında hem engellilere hem de meslek seçme aşamasındaki öğrencilere yönelik bir takım ölçme ve değerlendirme araçları geliştirilmesi ve ülke çapında kullanımının yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Ayrıca, İŞKUR, doğrudan sorumlu kurum olan ASPB den gelen talepler doğrultusunda işbirliği kapsamında faaliyetlerde bulunacaktır.

3.6 Engelli memur çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kamu kurum ve kuruluşlarına yaptırım uygulanacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: Devlet Personel Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, MEB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Engelli memur istihdamının artırılması hususunda, 2015 yılı Şubat ayında 530 engelli öğretmen alımı MEB tarafından yapılmış, ayrıca merkezi yerleştirme ile 4.682 adet kadroya 16-24.04.2015 tarihleri arasında aday tercihleri alınarak yerleştirme işlemi yapılacağı dile getirilmştir. 3.8 Yerel yönetimlere ait işyerlerinin işletilmesinde engellilere öncelik tanınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: İçişleri Bakanlığı, Sivil Toplum Kuruluşları c) Süre: 2016 d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İçişleri Bakanlığı ve ilgili kurumlara mevzuat değişikliğine ilişkin öneriler hazırlanarak gönderilecektir. 3.9 Engelli işçi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlara yaptırım uygulanacaktır. 3.7 Engelli işçi ve memur çalıştırma kotalarına uymayan kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerine ve korumalı işyerlerindeki koşulların devamlılığına yönelik etkin denetim mekanizmaları geliştirilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, Sivil Toplum Kuruluşları, Yerel Yönetimler a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - İş Teftiş Kurulu Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İŞKUR d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 2015 yılında da hem işin yürütümü hem de iş sağlığı ve güvenliği yönünden yürütülen tüm programlı teftişlerde engeliler öncelikli risk grubu olarak belirlenmiştir. Sürekli nitelik arz eden bu eylem halen uygulanmaya devam etmektedir. 2014 yılı içinde gerek programlı gerekse program dışı teftişlerde 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerleri olmak üzere toplam 13 işyerinde engelli istihdam zorunluluğunun yerine getirilmediği tespit edilmiş, bu işyerleri hakkında 758.285 TL idari para cezasının uygulanması istenilmiştir. 2015 yılı Mayıs ayı sonu itibarıyla 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan 58 işyerinde toplam 4.998 engelli istihdam edildiği tespit edilmiş olup, eksik engelli istihdamına rastlanılmamıştır. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: 4857 sayılı İş Kanunu nun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne uymayan işverene veya işveren vekiline, çalıştırmadığı her engelli işçi ve çalıştırmadığı her ay için aynı kanunun 101 inci maddesine istinaden Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce idari para cezası uygulanmaktadır (2015 yılı: 2.095 TL). Birden fazla ilde işyeri bulunan işverenler için uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki il müdürlüğünce uygulanmaktadır. Kamu kuruluşları da bu yaptırımdan hiçbir şekilde muaf tutulmamaktadır. Bu kapsamda İŞKUR verilerine göre, özel sektör işverenlerinin 2015 yılı Mart ayı sonu itibarıyla açık engelli kontenjan sayısı 24.822 kişidir. 01.01.2015-25.05.2015 tarihleri arasında engelli işçi çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen özel sektör işverenlerine uygulanarak tahsil edilen idari para cezası miktarı ise 23.028.563,99 TL dir. 88 89

Politika No ve Adı: 4. Uzun süreli işsizlerin işe dönüşü hızlandırılacaktır. 4.1 Uzun süreli işsizlere yönelik işgücü yetiştirme programlarının etkinliği izlenecek, eksiklikler tespit edilerek ilave tedbirler alınacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı Politika No ve Adı: 5. Ayrımcılıkla mücadeleye yönelik düzenlemeler geliştirilecektir. 5.1 Ulusal ve yerel televizyon kanallarında ayrımcılığın önlemesine ilişkin kamu spotlarına yer verilecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ASPB - Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, ÇSGB, Yerel Yönetimler, Sosyal Taraflar b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: TRT, ÇSGB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Uzun süreli işsizlerin istihdam edilebilirliklerinin artırılması ve nitelikli danışmanlık hizmetlerininin sağlanmasının ardından, bu kişileri uygun aktif işgücü piyasası programlarına yönlendirebilmek amacıyla yatırım programları kapsamında iş kulüpleri projesi uygulamaya geçirilmiştir. 2015-2016 yıllarında pilot olarak uygulanacak proje sonrasında yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Söz konusu proje kabul edilmiş fakat uygulama aşamasına henüz geçilmemiştir. Uygulama aşamasına geçildiğinde, programlara katılan uzun süreli işsizlere yönelik bilgilere yer verilecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: ASPB Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı olarak ayrımcılığın önlenmesi kapsamında kadın, çocuk, yaşlı, engelli, şehit ve gazi yakınları ile ilgili kamu spotları yaptırılmış olup, RTÜK onayından geçenlerin RTÜK sayfasından ulusal ve yerel tv kanallarının kullanımına açılmıştır. Halen kamu spotlarımız tv kanallarında yayınlanmaktadır. Kamu spotlarının medya takipleri yapılmaktadır. Kamu spot filmleri çalışmaları gerek Bakanlığımızın diğer birimleri, gerekse Başkanlığımız tarafından halen devam etmektedir. 4.2 Uzun süreli işsizlik niteliklerine ya da sebeplerine göre yeniden tanımlanarak var olan iş danışmalığı hizmetleri bu tanımlara göre düzenlenecektir. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: İŞKUR - İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı 5.2 Toplumda ayrımcılıkla mücadeleye ilişkin bilinçlendirme çalışmaları yapılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Çalışma Genel Müdürlüğü b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ASPB, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Ajansları b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, TÜİK d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından danışman portföylerinin segmantasyonu amacıyla Kurum kayıtlarının revize edilmesi çalışması devam etmektedir. Çalışmalar sonucunda iş danışmanlığı hizmetleri buna göre düzenlenecektir. d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Çalışma Genel Müdürlüğü İstihdam Politikaları Daire Başkanlığı olarak, özel politika gerektiren grupların (kadın, çocuk, engelli) istihdamının artırılması ve ayrımcılıkla mücadele amaçlarıyla çeşitli bilinçlendirme çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda, proje, yarışma ve farkındalık artırma toplantıları yapılmaktadır. Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ödül Töreni nin makamdan gelen talimat uyarınca Haziran ayı içerisinde yapılması planlanmaktadır. İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığınca 2015 İşgücü Piyasası Araştırması nın saha çalışması 30.04.2015 tarihi itibarıyla tamamlanmıştır. 75 ilde tam sayım ve 6 ilde örneklem yöntemi ile yürütülecek çalışmada Türkiye genelinde 121.813 ü 10+ istihdamlı, 10.211 i 2-9 istihdamlı işyerleri olmak üzere toplam 132.024 işyeri ziyaret edilmiştir. Araştırmanın saha çalışmasının ardından tüm iller ve Türkiye geneli için sektörel bazda işgücü piyasası analiz raporu hazırlama çalışmaları devam etmektedir. 90 91

5.3 İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Sektörel Operasyonel Programı (İKGSOP) ile AB fonları etkin bir şekilde kullanılacaktır. a) Sorumlu Kurum/Kuruluş: ÇSGB - Avrupa Birliği ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı b) İşbirliği Yapılan Kurum/Kuruluşlar: ÇSGB, İŞKUR, SGK, MEB, ASPB d) Sorumlu Kurum/Kuruluşun Çalışmaları: Kadınların işgücüne katılımı, AB ve Mali Yardımlar Dairesi Başkanlığı tarafından IPA I Bileşen IV kapsamında yürütülen İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi Operasyonel Programı nın öncelikleri arasında yer almaktadır. Program, AB fonlarını kullanarak hibe, hizmet ve mal alımı sözleşmeleri yoluyla çalışmalar yapmaktadır. Program, cinsiyet eşitliğini iki öncelik ekseni dahilinde doğrudan ele almakta ve diğer öncelikler arasında da bu yöndeki faaliyetlere yer vermektedir: 4. KAYNAKLAR Kalkınma Bakanlığı, Orta Vadeli Program (2015-2017), Ekim 2014 Kalkınma Bakanlığı, 10. Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara 2014 İnternet Kaynakları: www.aile.gov.tr www.tuik.gov.tr www.iskur.gov.tr www.girisimcidestekleri.com www.tobb.org.tr - İstihdam Önceliği Tedbir 1.1: Önceden tarımda çalışanlar dahil olmak üzere, kadınların işgücüne katılımlarının teşvik edilmesi ve kadın istihdamının artırılması - Eğitim Önceliği Tedbir 2.1: Eğitimin önemi hakkında bilincin arttırılması ve başta kız çocukları olmak üzere insan kaynaklarının geliştirilmesi ve kadınların iş piyasasına girişi için okullaşmanın arttırılması Türkiye de Şartlı Nakit Transferi Programının Desteklenmesi Operasyonu, Evde Çocuk Bakım Hizmetleri Yoluyla Kayıtlı Kadın İstihdamının Desteklenmesi Operasyonu, Dezavantajlı Kişilerin Entegrasyonu için İstihdam ve Sosyal Destek Hizmetleri Koordinasyon ve Uygulama Modeli Operasyonu için Teknik Yardım Projesi nin hibe sözleşmeleri imzalanmıştır. Özellikle Kız Çocuklarının Okula Katılım Oranlarının Arttırılması Projesi nin hizmet ve mal alımı sözleşmeleri imzalanmıştır. www.kosgeb.gov.trhttp://www.kalkinma.gov.tr/lists/yaynlar/attachments/518/onuncu%20 Kalk%C4%B1nma%20Plan%C4%B1.pdf http://statik.iskur.gov.tr/tr/rapor_bulten/... http://www.strateji.gov.tr/default_b0.aspx?id=391 http://kadininstatusu.aile.gov.tr/ulusal-eylem-planlari/toplumsal-cinsiyet-esitligi-ulusaleylem-plani http://www.oecd-ilibrary.org/sites/empl_outlook-2014-sum-tr 92 İstihdam Sosyal Koruma İlişkisinin Güçlendirilmesi