Gençlerin Kozmetik Kullanma Davranışları Prof. Dr. Gülsen DEMİR Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Selahattin YAMAN Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü 4. Sınıf Öğrencisi
Genç bir nüfustan oluşan toplumumuzda gençlerin kozmetik kullanma alışkanlıklarını belirlemeye yönelik bu çalışma bir anlamda kozmetik kullanma davranışları açısından, yaş dilimine göre bir profil belirleme özelliği taşımaktadır. Benzer çalışmalar farklı yaş gruplarını içeren daha geniş bir evrende yapıldığı takdirde farklı karşılaştırmalara da fırsat sağlayabilir. Bu çalışma, şartlar gereği sınırlı bir örneklem içinde gerçekleştirildi. Geçtiğimiz yaz, özellikle gençlerin çoğunluğu oluşturduğu tatil ortamlarında, 120 kişiye yüz yüze görüşme yoluyla 25 soruluk bir anket uygulanmış; anket yoluyla elde edilen verilerin analizi SPSS (Statistics Package For Socials Sciences) programına aktarılarak yapılmıştır. Yanı sıra örneklem içindeki kişilerden bir kısmıyla ve kaynak kişilerle (kuaför, güzellik uzmanı vb.) derinlemesine görüşmeler yapılarak konuyla ilgili bilgilere ulaşılmıştır.
Tablo 1: Cinsiyet Cinsiyet Erkek 27 22,5 Kadın 93 77,5 Ankete katılan toplam 120 kişinin 93 ü (%77,5) kadın, 27 si (%22,5) erkektir.
Tablo 2: Yaş Yaş 15-18 14 11,7 19-22 73 60,8 23-26 17 14,2 27-30 5 4,2 31-34 2 1,7 35+ 9 7,5 Ankete katılanların büyük çoğunluğunu 19-22 yaş arası grup oluşturmaktadır (%60,8).
Tablo 3: Eğitim Durumu Eğitim Durumu İlköğretim 7 5,8 Lise 22 18,3 Üniversite-yüksekokul 91 75,8 Ankete katılanların eğitim durumu 91 i (%75,8) üniversite-yüksekokuldur; 22 si (%18,3) lise, 7 si (%5,8) ilköğretimdir.
Tablo 4: Mesleğiniz Mesleğiniz Çalışmıyor 11 9,2 Öğrenci 96 80,0 Diğer 13 10,8 Ankete katılanların %80 nini (96 kişi) öğrenciler oluşturmaktadır.
Tablo 5: Kozmetik Kullanma Durumu Kozmetik Kullanıyor musunuz? Evet 113 94,2 Hayır 7 5,8 Ankete katılanların büyük çoğunluğu (%94,2-113 kişi) kozmetik kullanmaktadır.
Tablo 6: Kullanılan Kozmetik Türü Daha Çok Ne Tür Kozmetik Kullanıyorsunuz? 1. Makyaj malzemesi 50 41,7 2. Bakım ürünleri 54 45,0 Her ikisi de 16 13,3 Ankete katılanların kozmetik ten ne anladığı sorusu akla gelmektedir, zira makyaj malzemesi ile bakım ürünü nün zaman zaman aynı şekilde algılandığı dikkati çekmiştir.
KULLANILAN KOZMETİKLER Tablo 7: Ruj Kullanma Durumu Ruj Kullanıyor musunuz? Evet 76 63,3 Hayır 44 36,7 Ankete katılan kadınların %63,3 ü ruj kullanmaktadır.
Tablo 8: Allık Kullanma Durumu Allık Kullanıyor musunuz? Evet 48 40,0 Hayır 72 60,0 Ankete katılan kadınların %60 ı allık kullanmamaktadır.
Tablo 9: Pudra Kullanma Durumu Pudra Kullanıyor musunuz? Evet 34 28,3 Hayır 86 71,7 Ankete katılan kadınların %71,7 si pudra kullanmamaktadır.
Tablo 10: Fondöten Kullanma Durumu Fondöten Kullanıyor musunuz? Evet 32 26,7 Hayır 88 73,3 Ankete katılan kadınların %73,3 ü fondöten kullanmamaktadır.
Tablo 8,9,10 birlikte değerlendirildiğinde şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır: ankete katılanlar arasında allık, pudra ve fondöten kullanımının oldukça düşük düzeylerde kaldığı görülmektedir. Bunda, genç yaşta olmaları nedeniyle doğal cilt renklerinin yeterli olduğu düşüncesi hakim olabileceği gibi öğrenci olmalarından dolayı ayrıntılı makyajı tercih etmedikleri de söylenebilir. Ancak, özel günlerde (çay, yemek, parti vb.) özenli makyaj yaptıkları da bilinmektedir.
Tablo 11: Rimel Kullanma Durumu Rimel Kullanıyor musunuz? Evet 80 66,7 Hayır 40 33,3 Ankete katılan kadınların çoğunluğu (%66,7) rimel kullanmaktadır.
Tablo 12: Göz Kalemi Kullanma Durumu Göz Kalemi Kullanıyor musunuz? Evet 74 61,7 Hayır 46 38,3 Ankete katılan kadınların çoğunluğu (%61,7) göz kalemi kullanmaktadır. Tablo 11 ve 12 birlikte değerlendirildiğinde; gençlerin daha çok gözleri ön plana çıkaracak biçimde makyajı tercih ettikleri görülmektedir.
Tablo 13: Dudak Kalemi Kullanma Durumu Dudak Kalemi Kullanıyor musunuz? Evet 11 9,2 Hayır 109 90,8 Ankete katılan kadınların çok az bir kısmının (%9,2) dudak kalemi kullanmaktadır Ruj kullanma durumunun yüksek yüzdesine karşılık (%63,3), dudak kalemi kullanma davranışı çok düşük düzeyde kalmaktadır.
Tablo 14: Makyaj Temizleyici Kullanma Durumu Makyaj Temizleyici Kullanıyor musunuz? Evet 55 45,8 Hayır 65 54,2 Ankete katılanların cevaplarından makyaj temizleyici kullananların (%45,8) ve kullanmayanların (%54,2) oranlarının birbirine yakın olduğu görülmektedir.
Tablo 15: Nemlendirici Kullanma Durumu Nemlendirici Kullanıyor musunuz? Evet 74 61,7 Hayır 46 38,3 Ankete katılanların çoğunluğu (%61,7) nemlendirici kullanmaktadır. Cinsiyete göre bakıldığında; erkeklerin %10 kullanmakta, %12 si kullanmamaktadır.
Tablo 16: Gece-Gündüz Krem Kullanma Durumu Gece-gündüz Kremlerinden Kullanıyor musunuz? Evet 42 35,0 Hayır 78 65,0 Ankete katılanların çoğunluğunun (%65) gece ve gündüz için ayrı bir krem kullanmadığı söylenebilir. Görüşmeler sırasında krem olarak el, yüz vb. için tek krem kullanma alışkanlığı olduğu ifade edilmiştir.
Tablo 17: Şampuan Kullanımı Şampuan Kullanıyor musunuz? Evet 116 96,7 Hayır 4 3,3 Ankete katılanlar tarafından en çok kullanılan kozmetik ürünün şampuan olduğu ortaya çıkmaktadır (%96,7).
Tablo 18: Saç Kremi Kullanımı Saç Kremi Kullanıyor musunuz? Evet 78 65,0 Hayır 42 35,0 Ankete katılanların çoğunluğu saç kremi kullanmaktadır (%65). Bu oranın içinde kadınların oluşturduğu sayı erkeklere oranla daha yüksektir.
Tablo 19: Vücut Bakım Ürünü Kullanımı Vücut Bakım Ürünü Kullanıyor musunuz? Evet 49 40,8 Hayır 71 59,2 Ankete katılanların %59,2 si vücut bakım ürünü kullanmadıklarını belirtirken, %40,8 ni kullandıklarını belirtmişlerdir.
Tablo 20: Saç Şekillendirici Çeşitleri Saç Şekillendirici Ne Kullanıyorsunuz? 0.,00 63 52,5 1. Jöle 13 10,8 2. Sprey 13 10,8 3. Wax 6 5,0 4. Köpük 8 6,7 1,2 6 5,0 1,3 3 2,5 1,4 1 0,8 2,3 2 1,7 2,4 2 1,7 1,2,3 1 0,8 1,2,4 2 1,7 Ankete katılanlar arasında saç şekillendirici kullanmayanlar (%52,5) ile kullananlar (%47,5) yakın oranlarda yer almaktadır. Saç şekillendirici kullananlarda öncelikle jöle ve sprey öncelikle tercih edilmektedir, bunları çok daha az oranlarda diğer ürünler izlemekte, birden fazla ürün kullananların oranı çok düşük düzeylerde kalmaktadır.
Tablo 21: Tırnak Bakım Ürünü Kullanımı Tırnak Bakım Ürünü Kullanıyor musunuz? Evet 58 48,3 Hayır 62 51,7 Ankete katılanlar arasında tırnak bakım ürünü kullananlar (%48,3) ile kullanmayanların (%51,7) oranları birbirine yaklaşmaktadır. Tırnak bakım ürünü olarak da öncelikle oje ve aseton sonrasında tırnak güçlendirici kullanıldığı belirtilmiştir.
Tablo 22: El-Ayak Bakım Ürünü Kullanımı El-Ayak Bakım Ürünü Kullanır mısınız? Evet 27 22,5 Hayır 93 77,5 Ankete katılanlar tarafından elayak bakım ürünü kullanmayanların oranı çoğunluğu (%77,5) oluştursa da genellikle nemlendirici ve kremlerin, el- ayak bakım ürünü olarak kullanıldığı ifade edilmiştir.
Tablo 23: Kozmetik Kullanımında Marka Tercihi Kozmetik Kullanımında Marka Tercihi Var mı? Evet 94 78,3 Hayır 26 21,7 Ankete katılanların çoğunluğu (%78,3) kozmetik kullanımında markayı tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
Tablo 24: Satın Aldığınız Ürünün Marka-Fiyat Önem Durumu Satın Aldığınız Ürünün Markası mı Fiyatı mı Önemlidir. Marka 87 72,5 Fiyat 33 27,5 Ankete katılanların çoğunluğu (%72,5) markayı fiyata tercih etmektedirler.
Tablo 25: Markalı Ürünün Kaliteli Olması Görüşü Markalı Ürünün Kaliteli Olduğuna İnanıyor musunuz? Evet 84 70,0 Hayır 36 30,0 Ankete katılanların çoğunluğu (%70) markalı ürünün kaliteli olduğu inancına sahiptir.
Tablo 26: Kozmetik Kullanımındaki Bilinç Kozmetik Kullanımında Bilinçli Davrandığınıza İnanıyor musunuz? Evet 83 69,2 Hayır 37 30,8 Ankete katılanların %69,2 si kozmetik kullanımında bilinçli davrandıklarını, hangi amaçla ve nasıl kullanılacağı konusunda bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. Kozmetiklerin de ilaçlar gibi içeriğinin ayrıntılı olarak belirtilmesi gerektiğini, kullanıcıların da bunlara dikkat etmesi konusunda duyarlı davranmaları gerektiğini ifade etmişlerdir.
Tablo 27: Kozmetik Türlerinde Marka Tercihi Kozmetik Türlerinde Marka Tercihi Yapar mısınız? Evet 92 76,7 Hayır 28 23,3 Total 120 100,0 Ankete katılanların çoğunluğu (%76,7) kozmetik türlerine göre de marka tercih ettiklerini belirtmişlerdir. Bu tercih farklı ürünler için farklı markalar biçiminde olabilmektedir.
Tablo 28: Kozmetik Kullanımındaki Tercihleri Belirleyen Faktörler Kozmetik Kullanımında Tercihinizi ne Belirler 1. İhtiyaç 69 57,5 2. Reklamlar 1 0,8 3. Diğer kullananlar 5 4,2 4. İklim 2 1,7 5. Ortamlar 6 5,0 1,2 2 1,7 1,3 5 4,2 1,4 8 6,7 1,5 3 2,5 3,5 1 0,8 4,5 2 1,7 1,2,3 1 0,8 1,2,4 1 0,8 1,3,4 5 4,2 1,3,5 3 2,5 1,4,5 4 3,3 1,2,3,5 1 0,8 1,2,3,4,5 1 0,8 Total 120 100,0 Kozmetik kullananların büyük çoğunluğu, bunun ihtiyaçtan kaynaklandığını ifade etmişlerdir.
Tablo 29: Ambalajın Önemi Kozmetik Ürünün Ambalajı Önemli midir? Evet 65 54,2 Hayır 55 45,8 Kozmetik kullananların yarıdan fazlası (%54,2) ambalaja önem vermektedir. Ambalajın ürünün kalitesini de yansıttığının görüşündedir. Yanı sıra, güzel bir ambalajın süs eşyası olarak da kullanıldığı ifade edilmiştir. Ambalaja önem vermeyenler ise (%45,8) ürünün ambalajının önemli olmadığını, dış görünüşün bazen aldatıcı olabileceğini belirtmişlerdir.
Tablo 30: Kullanım Biçimi- Ambalaj İlişkisi Kullanım Biçimi Ambalaj İlişkisinde Tercih Nedir 1. Kavanoz 31 25,8 2. Tüp 46 38,3 3. Püskürtmeli 32 26,7 1,2 3 2,5 2,3 5 4,2 1,2,3 3 2,5 Kozmetik kullananların sırasıyla tüp (%38,3), püskürtmeli (%26,7) ve kavanoz (%25,8) biçimli ambalajları tercih ettikleri söylenebilir. Tüp ün kullanım ve taşıma kolaylığı sağlaması öncelikle tercih sebebi olmaktadır.
Tablo 31: Kozmetik Ürünün Temin Yeri Kozmetik Ürünü Nerden Temin Edersiniz? 1. Market 13 10,8 2. Elden 11 9,2 3. Kozmetik marketler 60 50,0 4. Güzellik salonları 1,8 1,2 3 2,5 1,3 5 4,2 2,3 12 10,0 3,4 3 2,5 1,2,3 8 6,7 1,2,3,4 4 3,3 Kozmetik kullananlar, çoğunlukla ürünleri kozmetik marketlerden almayı tercih etmektedirler. Az bir oran da elden satışı tercih etmektedirler.
Tablo 32: Kozmetik Kullanımında Profesyonel Yardım Alma Durumu Kozmetik Kullanımında Profesyonel Yardım Alır mısınız? Evet 23 19,2 Hayır 97 80,8 Büyük çoğunluk (%80,8), kozmetik kullanımında profesyonel yardım almamaktadır.
Tablo 33: Deodorant, Parfüm gibi Ürünlerde Tercih Durumu Ankete katılanların deodorant, parfüm tercihlerinde önceliği koku türü oluşturmaktadır, marka tercihi ikinci sırada yer almaktadır.
Tablo 34: Orijinal Olmayan Kozmetik Kullanma Durumu Orijinal Olmayan Kozmetik Kullanır mısınız? Evet 51 42,5 Hayır 69 57,5 Ankete katılanların %57,5 i orijinal olmayan kozmetik kullanmadığını ifade etmiştir. Kullandığını ifade eden %42,5 lik oran da yer alanlar ise, bu ürünlerin arasında doldurma parfümleri tercih ettiklerini belirtmişlerdir.
Tablo 35: Bazı kozmetik Ürünlerin Doğaya Verdiği Zarar Konusundaki Bilinçlilik Bazı Kozmetik Ürünlerin Doğaya Verdiği Zarar Konusunda Bilgi Sahibi misiniz? Evet 87 72,5 Hayır 33 27,5 Ankete katılanların büyük çoğunluğunun (%72,5), bazı kozmetik ürünlerinin doğaya zarar verdiği konusunda bilgi sahibi oldukları görülmektedir.