TMMOB COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ KONGRESİ 2009 02-06 Kasım 2009, İzmir ÇOK ZAMANLI UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE CBS İLE ALİBEYKÖY BARAJI VE YAKIN ÇEVRESİNİN ARAZİ KULLANIMI ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Yasemin Özdemir 1, İrfan Akar 2 1 Marmara Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Göztepe, İstanbul, ozdemiry@marmara.edu.tr 2 Marmara Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü, Sultanahmet, İstanbul, irfanakar@gmail.com ÖZET İstanbul, Dünya üzerinde kentleşme sürecinin en hızlı yaşandığı birkaç mega şehirden biridir. Nüfus artışına bağlı olarak su ihtiyacı da artmaktadır. Nüfus artışı beraberinde hızlı, kontrolsüz yapılaşmanın oluşmasına ve yayılmasına neden olmuştur. Artan nüfusun hareketlenmesi ise İstanbul'a su sağlayan önemli havzalara doğru yönelmiştir. Konuya bu açıdan baktığımızda 1975-1983 yılları arasında Alibey deresi üzerinde kurulan Alibeyköy Barajı içme ve sanayi suyu temini amacıyla inşa edilmiştir. Günümüzde Uzaktan Algılama (UA) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) gelişmiş ülkeler tarafından havza kontrolü ve izlenimi için yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada, İstanbul un önemli su kaynaklarından biri olan Alibeyköy Barajı ve yakın çevresi incelenmiştir. UA verileri olarak LANDSAT 1975 MSS, 1987 TM, 2001 ETM, 2006 IKONOS (pan-sharpened) ve 1/5000 ölçekli ortofotolar (2007) kullanılmıştır. Arazi kullanım özellikleri ve değişimin belirlenmesi amacıyla LANDSAT ve IKONOS uydu görüntüleri kontrollü sınıflandırma (supervised) yöntemi ile sınıflandırılmıştır. UA teknolojisinden faydalanılarak Alibeyköy barajındaki su hacmi ve barajın kıyı çizgisi değişimleri de belirlenmiştir. 1/5000 ölçekli ortofotolar ise görsel yorumlama ve analiz amacıyla kullanılmıştır. Sınıflandırma sonuçları değerlendirildiğinde özellikle 1975-1987 yılları arasında yerleşim alanlarında çok önemli değişimler olduğu tespit edilmiştir. Özellikle yerleşim alanlarının barajın bulunduğu yöne doğru gelişim sergilediği belirlenmiştir. Barajdaki su doluluk oranının 1987 yılında 2000 yılına oranla daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu durum artan nüfusun ve iklim koşullarının bir sonucu olduğu değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Alibeyköy Barajı, Uzaktan Algılama, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Arazi Kullanımı. ABSTRACT DETERMINATION OF LAND-USE FEATURES IN ALIBEYKÖY DAM AND VICINITY BY USING MULTI TEMPORAL SATELLITE IMAGERY AND GIS Istanbul is one of the mega cities where urbanization process has increasing fast in the world. Population growth causes to increase of water needs. Furthermore, population growth brings rapid, uncontrolled construction and spread over the city. Population changes sprawl towards to the major basins which supply water to the city. Alibeyköy Dam which was constructed to supply fresh water and industrial water and completed between 1975-1983. Nowadays, remote sensing (RS) and Geographical Information Systems (GIS) have been used by developed countries to management and control the basin. In this study, Alibeyköy dam and Vicinity was investigated. LANDSAT 1975 MSS, 1987 TM, 2001 ETM, 2006 IKONOS (pansharpened) and 1/5000 scaled orthophoto (2007)s were used as RS data. Land-use features and changes were determined by using supervised classification of LANDSAT and IKONOS images. Water level and shoreline changes of Alibeköy dam were determinated by the help of the RS data. 1/5000 scaled orthophotos were used to analysis and visual interpretation. After analyzing of classifications, important changes in the settlement areas have been determined between 1975-1987. Especially, settlement areas sprawled towards around the dam. Water level of the dam in 1987 is much more than 2000. This situation is the result of population growth and climate conditions. Keywords: Alibeyköy Dam, Remote Sensing, Geographical Information System, Land-use. 1. GİRİŞ İstanbul, su ihtiyacını yüzey sularından oluşan havzalar sisteminden karşılamaktadır. Özellikle son yıllardan yapılan yatırımlarla İstanbul su havzaları batıda Istranca dağlarına doğuda ise Melen çayına kadar yayılmıştır. Bu geniş saha içinde önemli havzalardan biri de Alibeyköy Barajının içinde bulunduğu sahadır. Su kaynaklarının korunması ve bu kaynakların çevresindeki arazi kullanım özelliklerinin belirlenmesi, durumun izlenmesi ve optimum kullanım koşullarının değerlendirilmesi ise günümüzde klasik coğrafi çalışmaların yanısıra UA ve CBS yöntemlerinden de yararlanılarak yapılmaktadır. Özellikle UA teknolojileri, su kaynakları ile ilgili araştırmalarda karar alabilme ve yönetebilme imkanı sağlamaktadır. Su kaynaklarındaki ve bu kaynakların çevrelerindeki değişimlerin belirlenmesi ve önlemlerin alınması aşamasında da UA ve CBS çok önemli avantajlara sahiptir. Bu çalışmada da hedef, çok zamanlı uydu görüntüleri kullanılarak Alibeyköy Barajı ve yakın çevresinin Arazi Kullanım Özelliklerinin Belirlenmesidir. Çalışma alanı olarak Alibeyköy barajı havzasının tamamı incelenmemiştir. Çalışmada barajın yakın çevresinde yerleşimin hızla gelişim sergilediği kısım araştırma alanı olarak seçilmiştir. Alibeyköy Barajı İstanbulun şehir
Alibeyköy Barajı ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımı Özelliklerinin Belirlenmesi merkezine 25 km uzaklıkta kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda bir konuma sahiptir (Şekil 1). Baraja havzasının genel özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür; Havzanın toplam drenaj alanı 5 km 2 lik rezervuar alanı dahil olmak üzere 160 km 2 dir. Cebeci deresi, Boğazköy deresi, Bolluca deresi, Kocaman deresi, Çıplak deresi, Ayvalı deresi, Elmalı deresi, Gülgen deresi, Malkoç deresi, Çiftepınar deresi ve kolları Baraja su sağlayan kaynaklardır. Hakim toprak türü Kireçsiz kahverengi orman topraklarıdır. Yükselti değerleri 30-170 m arasında değişmektedir. Eğim değerleri 0-83 arasında değişmektedir. 2. VERİ VE YÖNTEM Şekil 1: Çalışma alanının konumu. Çalışmada Çok zamanlı uydu görüntüleri kullanılmıştır. Çalışmanın veri kaynaklarını; LANDSAT MSS (31.05.1975), TM (11.05.1987), ETM (25.07.2000) uydu görüntüleri oluşturmaktadır. UA verileri olarak LANDSAT 1975 MSS, 1987 TM, 2000 ETM, 2006 IKONOS (pan-sharpened) ve 1/5000 ölçekli ortofotolar kullanılmıştır. Arazi kullanım özellikleri ve değişimin belirlenmesi amacıyla LANDSAT ve SPOT 4 uydu görüntüleri kontrollü sınıflandırma (supervised) yöntemi ile sınıflandırılmıştır. UA ve CBS uygulamları yapılırken ERDAS Imagine 9.1 ve Arcinfo 9.3 yazılımları kullanılmıştır. Çalışma alanı ile ilgili olarak arazi çalışması yapılmış ve sınıflandırma doğruluğu için yer kontrol noktaları (YKN) alınmıştır. UA teknolojisinden faydalanılarak Alibeyköy barajındaki su hacmi ve barajın kıyı çizgisi değişimleri de belirlenmiştir. UA verileri tek başına değerlendirilmemiş çalışmaya katkısı olması açısından Devlet Meteoroloji Genel Müdürlüğünden (DMİ) iklim verileri de kullanılmıştır (Sıcaklık ve Yağış). Bu iklim verilerinin CBS ortamında analiz edilebilmesi ve değerlendirilebilmesi için Geostatistical Analyst toolu kullanılmıştır. Bu tool içerisinde Inverse Distance Weigted (IDW). IDW enterpolasyon tekniği, genel olarak kullanılan basit lokal enterpolasyon tekniğidir (Lo vd., 2002). IDW enterpolasyon tekniği, determenistic bir yöntemdir (Güler ve Kara 2007). Çalışmada ayrıca nüfus gelişimi ve artışını belirlemek amacıyla Türkiye İstatistik Kurumu ndan (TUİK) gerekli yıllara ait nüfus verileri temin edilip kullanılmıştır. Nüfus verileri, CBS içerisinde veri tabanına dahil edilmiş ve nüfus gelişiminin yıllara göre değişimi analiz edilmiştir. Uydu görüntüleri kullanılarak üretilen arazi kullanım özeliklerinin sorgulanabilmesi için bu veriler vektör veriye çevrilmiştir. Böylece kullanıcıların sorgulama yapması sağlanmıştır. 1/5000 ölçekli ortofotolar ise görsel yorumlama ve analiz amacıyla kullanılmıştır. 3. NÜFUS ÖZELLİKLERİ İstanbul un nazım plan hedeflerinde, şehrin doğu-batı yönünde büyümesi, kuzeyde ise yaşam kaynakları olan su ve ormanların korunması önerilmiştir. Ancak hızlı kentleşme ve göç sonucu artan nüfus, boğaz köprüleri ve çevre yollarının yapılması, ulaşımı kolaylaşan arazinin, kentsel alana göre ucuz olması, ayrıca hazine mülkleri ve orman alanlarının işgal edilmesi gibi faktörler nedeniyle şehrin kuzeye, su koruma havzalarına doğru plansız büyümesi, yapılaşması önlenememiştir. Genel olarak İstanbul un nüfusu Türkiye nüfusundan iki kat daha hızlı artarken, İstanbul a su sağlayan havzaların nüfusu 1985-1990 yılları arasında Türkiye ortalamasının 8 katı kadar bir hızla artmıştır (Gönenç, 1994). Bu durum Alibeyköy barajı havzası içinde geçerlidir. Nüfusun havza içerisinde sürekli bir artış sergilediği gözlemlenmektedir. Grafik 1 ve Grafik 2 ye bakıldığında özellikle 2000 yılından sonar 5 kat bir artış olduğu net bir şekilde görülebilmektedir. 1995 yılından düzenlenen Kullanım Suyu Temin Edilen ve Edilecek olan Yüzeysel Su
Özdemir ve Akar Kaynaklarının Kirlenmeye Karşı Korunması Yönetmeliği ile havzalardaki arazi kullanım değişikliği ile nüfus kontrol altına alınmak istenmiştir. Bu yönetmelik kapsamında alınan tedbirlere rağmen havza içinde yerleşim alanlarının kapladıkları alanlar artış göstermiştir. Günümüzde, İstanbul a su sağlayan böylesine önemli bir havza olan Alibeyköy Barajı havzası, İstanbul un yoğun sanayileşme ve şehirleşme baskısı altında kalmıştır. Özellikle 2000 den sonra havza içerisindeki hızlı ve dengesiz nüfus artışının beraberinde getirdiği plansız çarpık yerleşme havzanın ekolojik özellikleri üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkarmıştır. Özellikle evsel ve endüstriyel atıkların, İstanbul a içme suyu sağlayan böylesine önemli bir baraja ulaşan akarsulara boşaltılması en önemli sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Yine baraja su sağlayan önemli akarsular üzerinde yapılan yapay müdahaleler de barajın su kapasitesi üzerinde olumsuz bir etki yaratmaktadır. Grafik 1: Alibeyköy Havzasının nüfus artış grafiği. Grafik 2: Havza içerisindeki Mahallelerin Nüfusu (2007). 4. UZAKTAN ALGILAMA VE CBS Gelişmiş ülkelerde alınan kararların uygulanabilirliklerinin kontrol edilebilmesi ve karar alıcılara günceli doğru ve hızlı bir şekilde bildirmek amacıyla gelişmiş teknolojilere önem verilmektedir. CBS ve UA bu anlamda çok önemli bir etken olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle uydu görüntülerinin mekansal ve zamansal çözünürlüklerinin artması CBS için doğru ve detaylı veri tabanlarının üretilmesini sağlamasıyla havzalarda yapılacak çalışmalardan yüksek doğruluklu sonuçlar üretilmeye başlanmıştır (Göksel 1998; Yücel v.d 1998). 4.1. Arazi Kullanım Özellikleri Çalışma sahasında arazi kullanım özelliklerinin belirlenmesi amacıyla UA yöntemleri kullanılmıştır. Bu amaçla özellikle spektral özelliklerinin bu gibi çalışmalarda çok faydalı olduğu LANDSAT MSS, TM ve ETM görüntüleri kullanılmıştır. LANDSAT MSS, TM ve ETM verileri, LANDSAT programının başlatıldığı 1972 yılından beri bitki örtüsü ve tarım alanları başta olmak üzere arazi kullanımı özelliklerinin belirlenmesi çalışmalarında yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. LANDSAT uydu görüntülerinin geniş bir arşive sahip olması, konumsal ve özellikle spektral çözünürlüklerinin yüksek olması tercih edilmelerindeki en önemli sebeplerdir. Bu çalışmada, Alibeyköy Barajı ve yakın çevresi farklı zaman ve çözünürlükteki uydu görüntüleri kullanılarak CBS tabanlı olarak incelenmiştir. Çalışma alanının geçmiş yıllara ait ve güncel arazi kullanım özellikleri uydu görüntüleri yardımıyla belirlenmiştir. Uydu görüntüleri kontrollü sınıflandırma yöntemi kullanılarak sınıflandırılmış ve yapılan sınıflandırma sonuçlarının doğruluk analizi yapılmıştır (Tablo 1, 2, 3 ve 4). Sınıflandırılmış görüntülerin doğruluk analizleri yapılırken, 1/25000 ölçekli topografik haritalardan, dijital vektör verilerden ve Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne ait arazi kullanım verilerinden faydalanılmıştır. Şekil 2 ve 3 incelendiğinde özellikle 1987 yılından itibaren barajın yakın çevresinde arazi kullanım özelliklerinin son derece hızlı bir şekilde değişim sergilediği dikkat çekmektedir. Yerleşim birimlerinin barajın bulunduğu alan doğru gelişim göstermesi dikkat çekici bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla birlikte taş ocaklarının artan nüfusa paralel olarak alanlarının genişlediği ve 2003 yılında neredeyse barajın kıyısına kadar ilerlediği görülmektedir. Özellikle ulaşım olanaklarının artması ulaşımı sağlayan anayolların havzanın hemen güneyinden geçmesi bu bölgeye olan yerleşim baskısını arttıran önemli nedenlerden biridir. Taş ocaklarının çok hızlı bir şekilde büyüme gösterdiği ve gelişimin havza için son derece önemli olan ormanlık alanlardan kazanılarak yapıldığı da ayrıca önemlidir. 1975 te su toplamaya başlayan Alibeyköy barajının su seviyesinin 1987 de artış gösterdiği ancak yağış miktarlarının azalması ve plansız yerleşme sonucu 2000 yılında önemli bir düşüş ortaya çıkmıştır.
Alibeyköy Barajı ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımı Özelliklerinin Belirlenmesi Şekil 2: Çalışma alanının çok zamanlı sınıflandırılmış uydu görüntüleri. Şekil 3: Çalışma alanındaki yerleşim alanlarının gelişiminin 3 Boyutlu gösterimi. Grafik 3: 1975 teki arazi kullanım değerleri. Grafik 4: 1987 deki arazi kullanım değerleri. Grafik 5: 2000 deki arazi kullanım değerleri. Grafik 6: 2003 deki arazi kullanım değerleri. Tablo 1: Sınıflandırılmış LANDSAT MSS görüntüsünün doğruluk analizi.
Özdemir ve Akar Tablo 2: Sınıflandırılmış LANDSAT TM görüntüsünün doğruluk analizi. Tablo 3: Sınıflandırılmış LANDSAT ETM örüntüsünün doğruluk analizi. Tablo 4: Sınıflandırılmış spot 4 görüntüsünün doğruluk analizi. 4.2. Göl Seviyesi Değişimleri Günümüzde artan su ihtiyacı ve mevcut su kaynaklarındaki azalma ve kirlenmeye bağlı olarak, yüzey ve yeraltı suyu kaynakları konusunda yapılan araştırmaların önemi giderek artmaktadır. Su kaynaklarının korunması, izlenmesi ve optimum kullanım koşullarının değerlendirilmesi araştırmalarında klasik hidrojeoloji ve hidroloji çalışmaları yanı sıra UA ve CBS yöntemlerinden de yararlanılmaktadır. Özellikle UA teknolojileri, su kaynakları ile ilgili araştırmalarda karar alabilme ve yönetebilme imkanı sağlamaktadır. Su kaynaklarındaki değişimlerin belirlenmesi ve önlemlerin alınması aşamasında da UA ve CBS çok önemli avantajlara sahiptir. Alibeyköy barajın yüzey değişiminin belirlenmesi amacıyla LANDSAT MSS, TM ve ETM, IKONOS görüntüleri ve 1/5000 ortofoto kullanılmıştır. Manuel sayısallaştırma yapılarak gölün kıyı çizgisindeki değişimler belirlenmiştir (Şekil 4). Şekil 4 incelendiğinde özellikle 2000-2006 yılları arasında göl seviyesinde bir artış olurken, 2006 dan sonra ise göl seviyesinde düşüş görülür. Göl seviyesindeki bu düşüşün nedeni olarak artan nüfusun su ihtiyacının artması olarak belirtmek doğru olacaktır. İklim ve iklim elemanları (sıcaklık, nem, rüzgâr vb.) canlılarm yaşamında önemli bir rol oynamaktadır. İklim verilerinin haritalanması ve bu haritaların analizi ile şehir içi ve şehir dışında yaşayanların günlük ve orta vadeli yaşamlarının önceden planlanması ve olası risklere karşı önlem alınması günümüz nüfusu için hayati önem taşıyabilmektedir. Ayrıca, iklim elemanlarının dijital formda mekansal iklim verisi olarak ortaya konma ihtiyacı ve CBS ile ilişkili olarak hidrolojik, ekolojik, doğal kaynak ve diğer modellerin ortaya konmasındaki önemi son yıllarda artmıştır (Nemani vd,
Alibeyköy Barajı ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımı Özelliklerinin Belirlenmesi 1993, Nusser vd., 1997). CBS, büyük ölçekli ya da küçük ölçekli araştırmalarda iklim verilerinin bir katman olarak değerlendirilmesi ve analiz edilmesi bakımından klimatoloji uygulamarında da önemli bir kullanılabilirliğe sahiptir. Araştırma alanlarıyla ilgili meteorolojik veriler ülkemizde çeşitli coğrafi konumlarda bulunan meteoroloji istasyonlarından temin edilmektedir. Bu istasyonlar yakın çevresi ile ilgili gerekli bilgileri sağlama konusunda yeterli potansiyele sahipse de istasyona uzak olan alanlar için kesin olarak kabul edilebilecek veri kaynaklarını oluşturamamaktadırlar. CBS'nin kullanıldığı çalışmalarda, iklim elemanlarının da bir katman olarak değerlendirilebilmesi için noktasal bazlı bu verilerin sürekli yüzeylere dönüşümüne ihtiyaç duyulmaktadır (Willmott vd.,1995; Dodson vd., 1997). Buna bağlı olarak, nokta bazlı iklim verilerine, nokta enterpolasyon tekniği uygulanarak, iklim verileri bir katman olarak değerlendirilebildiği gibi, verisi olmayan alanlara da değer ataması yapılabilmektedir (Bob ve Booth 2000; Holdaway, 1996; Hudson vd., 1994; Hammond vd., 1996). Bu çalışmada Marmara Bölgesinde yer alan 12 adet büyük meteoroloji istasyonuna ait yağış verileri kullanılmıştır. Çalışmada 1975-2007 yılları arasındaki yağış verileri kullanılmıştır. Verilerin CBS ortamında analiz edilebilmesi ve değerlendirilebilmesi için Geostatistical Analyst toolu kullanılmıştır. Bu tool içerisinde Inverse Distance Weigted (IDW) yöntemi uygulanmıştır. Şekil 4: Alibeyköy barajın farklı tarihlere ait kıyı çizgisi. IDW = Inverse Distance Weighted, IDW enterpolasyon tekniği, genel olarak kullanılan basit lokal enterpolasyon tekniğidir (Lo vd., 2002). IDW enterpolasyon tekniği, determenistik bir yöntemdir (Güler ve Kara 2007). Deterministik teknikler enterpolasyon işleminde matematiksel fonksiyonları kullanırken, Stochastic (geostatistical) yöntemler tahmin işlemindeki belirsizlik ve hataları da ortaya koyabilecek şekilde hem matematiksel hem de istatistiksel fonksiyonları dikkate alarak işlem yapmaktadır (ESRI, 2004). Örnek nokta verilerinden enterpolasyonla sürekli yüzey oluşturmada genellikle tercih edilen ortak bir yöntemdir. IDW, örnek noktaların kombinasyonunu doğrusal ağırlıklı kullanarak hücre değerleri belirler (Bob ve Booth, 2000). Ağırlık ters mesafenin bir fonksiyonu olarak belirmektedir. Enterpole edilmiş yüzeyin bölgesel bağımlı bir değişken olması gerekir (Arslanoğlu, vd, 2005). IDW enterpolasyon tekniği, enterpole edilecek yüzeyde yakındaki noktaların uzaktaki noktalardan daha fazla ağırlığa sahip olması esasına dayanır. Bu teknik, enterpole edilecek noktadan uzaklaştıkça ağırlığı da azaltan ve örnek noktaların ağırlıklı ortalamasına göre bir yüzey enterpolasyonu yapar. En fazla yakındaki veri etkilenir. Yüzey ise yakınlık derecesine bağlı olarak daha fazla ayrıntıya sahip olur. Buna göre IDW de kullanılan formül aşağıdaki gibi olmaktadır (1) (By, 2004). (1) Formülde yer alan; m i ; nokta verisi d i ; noktalar arası mesafe'dir. IDW enterpolasyon tekniği, uzun yıllar ortalama yağış verilerine uygulanmıştır.
Özdemir ve Akar Şekil 5: Çalışma sahasının uzun yıllar ilkbahar yağış haritası. Şekil 6: Çalışma sahasının uzun yıllar yaz yağış haritası. Şekil 7: Çalışma sahasının uzun yıllar sonbahar yağış haritası. Şekil 8: Çalışma sahasının uzun yıllar kış yağış haritası. SONUÇLAR Gelişen uzay teknolojisinin en önemli disiplinlerinden birisi olan uzaktan algılama yöntemleri ve bu yöntemlere entegre lan CBS, sürekli dinamik değişim içinde olan sularla kaplı alanları incelemek, güncelliklerini kaybeden durumları belirlemek çok spektrumlu farklı çözünürlüğe sahip farklı tarihli uydu verileri ile olanaklıdır. Günümüzde nüfusun hızla artması, çevre sorunları ile birlikte tükenen doğal kaynakların; yeryüzünün daha geniş boyutlar içinde hızlı ve ekonomik olarak araştırılmasını, sorunları nedenleri ile ortaya koyarak önlemlerin alınmasını gerektirmektedir. Yapılan uygulamalar ve analizler sonucunda çalışma sahasında özellikle nüfus artışına paralel olarak önemli arazi kullanımı değişiklikleri belirlenmiştir. Bu değişimlerin Alibeyköy Barajı havzasının ve barajın doğal ortam özellikleri üzerinde olumsuz etkisi olduğu net bir şekilde ortaya konmuştur. 1990 dan sonra İstanbul un bir çekim alanı haline gelmesi ile korunması gereken önemli havzalardan biri olan Alibeyköy Barajı havzasının yerleşim ve sanayi baskısı altında kaldığı dikkat çekmektedir. Özellikle baraj göletinin seviye değişimlerinin klimatik değişimler ile beraber havzada oluşan kontrolsüz ve plansız büyümeye bağlı olarak meydana geldiği söylenebilir. CBS ortamında gerçekleştirilen uygulamalar, UA verilerinin kullanılabilirliğinin bu gibi araştırmalarda son derece aktif ve uygulanabilir olduğunun bir kez daha net bir şekilde göstermiştir. KAYNAKÇA Arslanoğlu, M., Ozçelik, M., 2005, Sayısal Arazi Yükseklik Verilerinin İyileştirilmesi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı 28 Mart - 1 Nisan, Ankara. By, R.A, 2004, Principles of GIS, ITC Educational Textbook Series, Netherlands. Bob and Booth, 2000. UsingAıc GIS 3D Analyst GIS by ESRI. Copy RightEnviıonmental Systems Reseatch Institute.
Alibeyköy Barajı ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımı Özelliklerinin Belirlenmesi Dodson, R., Marks, D., 1997, Daily air temperature interpolated at high spatial resolution over a large mountainous region. Clim. Res. 8:1 20. Doğan, E., Yücel, Z., Y., Gazioğlu, C., Kaya, H., 1998, SAM Kullanılarak 3 Boyutlu Su Toplama Havzası Modelinin Elde Edilmesi, Büyük Şehirlerde Atıksı Yönetimi ve Dnz. Kirlenmesi Kontrolü Sempozyumu, S. 267-278. ESRI, 2004. Using Arcview GIS. Environmental System Research Institute.Inc. Redlans, California.. Gönenç, I.E., ve digerleri (1994) Çevre Bakanligi Istanbul un Mevcut ve Potansiyel Içmesuyu Kaynaklarinin Korunmasi Projesi - 4.Gelisme Raporu. ITÜ Çevre Mühendisligi Böl., Aralik 1994. Güler, M., Kara, T., 2007, Alansal Dağılım Özelliği Gösteren İklim Parametrelerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Belirlenmesi Ve Kullanım Alanları; Genel Bir Bakış, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, S. 323-328, Samsun. Lo, C.P., Yeung, A.K.W., 2002, Concepts and Techniques of GIS, Prentice Hall, Newjersey. Nemani, R., Running S.W., Band, L.E. ve Peterson, D.L., 1993, Regional hydroecological simulation system: anillustration of integration of ecosystem models in a GIS., In Goodchild MF, Parks BO, Steyaert LT (eds) Environmental Modelling with GIS. Oxford University Press, New York. Nusser, S.M. and Goebel, JJ.,1997, The national resources inventory: a long-term multi resource monitoringprogramme. Environmental Ecol. Stat. 4(3): 181 204. Hammond, T., Yarie, J., 1996, Spatial prediction of climatic state factor regions in Alaska, Ecoscience 3 (4): 490-501. Holdaway, M.R., 1996, Spatial modelling and interpolation of monthly temperature using kriging., Clim. Res. 6:215-225. Hudson, G., Wackernagel, H., 1994, Mapping temperature using kriging with external drift: theory and an example from Scotland, Int. J. Climatol. 14:77 91. Willmott, C.J. and Matsuura, K., 1995, Smart interpolation of annually averaged air temperature in the Unıted States. J. Applı. Meteorol. 34:2577-2586.