Yard.Doç.Dr. Savaş S. ATEŞ
Karada veya suda, içerisindeki bina, tesis ve teçhizat dahil olmak üzere kısmen veya tamamıyla uçağın iniş, kalkış ve yer hareketini yapması için belirlenmiş alandır.
HTK ve Seyrüsefer Yardımcıları: Kule, Görsel yardımcılar, Radyo seyrüsefer yardımcıları, Seyrüsefer aletleri için kritik alanlar, Apron: Bakım terminal apronu, Kargo terminal apronu, Yolcu terminal apronu, Havaaracı park apronu, Genel havacılık apronu, Pist ve Taksi Yolları: Bağlantı yolları, Bekleme cepleri, Banketler, Şeritler, Diğer Tesisler: Havaalanı yönetim tesisleri, Servis yolları, Hangarlar, Akar yakıt tesisleri, Kurtarma ve ilk yardım tesisleri, Güvenlik tesisleri, Meteoroloji istasyonları, Bakım onarım tesisleri, De/anti icing tesisleri, Yer ekipmanları park alanları, İşletmelere ait özel tesisler, Elektrik ve ısıtma binaları, HAVA TARAFI KARA TARAFI Kargo tesisleri: Kargo binaları, Kargo alanına ulaşım yolları, Kargo terminal park alanları, Kargo kontrol imkanları. Yolcu terminal binası: Terminal binası erişim yolları, Güvenlik kontrol alanları, Yolcu bekleme salonları, Yolcu ihtiyaçlarına yönelik tesisler, Yolcu-Bagaj işlem noktaları, Yolcu havaaracı bağlantısı, Transit ve transfer yolcu hizmet yerleri, Gümrük ve pasaport hizmet alanları Havaalanına erişim imkanları: Havaalanı iç yolları, Yolcu indirme-bindirme yerleri, Araç park yerleri.
Pist: Bir kara meydanında uçakların iniş ve kalkışları için hazırlanmış dikdörtgen biçimde belirlenmiş sahadır.
Stopway ve pisti içerecek şekilde tanımlanmış alanlardır. Amacı pist sınırlarının belirlenerek riski azaltmaktır.
Bir kara meydanında, uçakların taksi yapmaları için hazırlanmış ve havaalanının bir yeri ile diğer yeri arasında bağlantı sağlayabilme amacı ile belirlenmiş yolu ifade eder.
Taksi üzerinde taksi yapan havaaraçlarının ve diğer taşıtların durmak ve beklemek zorunda olduğu alanlardır.
İki veya daha fazla taksi yolunun kesiştiği noktalar
Taksiyolunu alanını belirlemek için kullanılan alanlardır. Taksiyolu üzerinde operasyon yapan havaaracının yanlışla taksi yolundan dışarı çıkmasını önlemek için It is designated to protect an aircraft operating on the taxiway and to reduce the risk of damage to an aircraft accidentally running off the taxiway.
Bir havaalanında hava araçlarının parklandırılmaları, akaryakıt ikmalleri, yolcu, yük, kargo, posta, indirme/bindirmeleri ve bakımlarının yapılabilmesi için belirlenmiş genellikle terminale bitişik veya yakın bölgelerdir.
Apronda havaaraçlarının park etmesi için tasarlanmış alanlardır.
Bir havaalanında uçakların kalkış, iniş ve taksi yapması için kullanılan manevra ve park sahalarıdır.
Havaalanı kontrol kulesi tarafından başka şekilde onaylanmadıkça, pistte ilerleyen uçakların ve araçların duracağı ve bekleyeceği bir ILS/MLS kritik/hassas alanını, bir mania sınırlama yüzeyini veya bir pisti korumak üzere öngörülen belirli bir yer.
Pist eşiğinin ilerisinde bulunan ve uçakların iniş sırasında ilk temas etmesi istenilen pist bölümü.
Havaaraçlarının iniş ve kalkışları için tanımlanmış alanlardır
İniş ve kalkış için tayin edilen yönü görsel olarak gösteren bir alet.
Bir havaalanının, manevra alanından ve apron(lar)dan oluşan, uçakların kalkışı, inişi ve pistte ilerlemesi için kullanılacak bölümü.
Yalnızca araçların kullanımına ayrılmış, hareket alanında oluşturulmuş bir yüzey rotası.
Araçların beklemeleri gerekebilecek, tayin edilmiş bir yer.
Kaplama yüzeyi ile çevresindeki arazi arasında geçiş sağlayacak şekilde hazırlanmış kaplamaya bitişik bir sahadır.
Havaalanının dizayn edilen coğrafik alanıdır. Enlem ve boylam cinsinden ikili olarak ifade edilir.
Pistin iniş için kullanılacak bölümünün başlangıcı.
It is the threshold which is not located at the two ends of a runway.
İniş alanın deniz seviyesinden en yüksek noktasıdır.
Bir uçağın maksimum kalkış ağırlığında (maximum take-off mass), deniz seviyesinde, standart atmosferik koşullarda, durgun havada ve sıfır pist eğiminde kalkışı için gerekli olan en az pist uzunluğudur. Aircraft flight manual
Aletli iniş prosedürleri uygulayan bir uçağın yaklaşmaya veya pas geçmeye karar vermesi gereken yüksekliktir.
Havaaracının yapısına bağlı olarak belirlenen, havaaracının ihtiyaç duyduğu pist mukavemetini gösterir kategoridir
Havaalanının havadan tanınmasına yardımcı olacak, bir havaalanına yerleştirilen bir levha.
The length of runway declared available and suitable for the ground run of an aircraft taking off
Üzerinde bir uçağın belirli bir yüksekliğe kadar ilk tırmanışının bir bölümünü gerçekleştirebileceği uygun bir alan olarak seçilmiş veya hazırlanmış ilgili otoritenin kontrolü altındaki, yerde veya su üzerindeki dikdörtgen alan
Kalkış halindeki bir uçağın yerdeki koşusu için mevcut ve elverişli beyan edilen pist uzunluğu
Kalkış halindeki bir uçağın yerdeki koşusu için mevcut ve elverişli beyan edilen pist uzunluğu artı clearway TODA=TORA+CWY
Vazgeçilen bir kalkış halinde uçağın durdurulabileceği uygun bir alan olarak hazırlanmış kalkış koşusu için mevcut mesafenin sonunda belirlenmiş alan.
The length of the take-off run available plus the length of the stopway, if provided.
İniş yapan bir uçağın yerdeki koşusu için mevcut ve elverişli beyan edilen pist uzunluğu
Uzatılan pist merkez hattına simetrik olan ve esas olarak piste erken temas eden veya pist sonunda duramayan bir uçağın uğrayacağı zarar riskini azaltmak üzere öngörülen şerit sonuna bitişik alan
Bir havaalanının yerinin havadan tanınması için kullanılan havacılık işaretidir. Beyaz ve yeşil ışıklar yanıp sönerek havaalanı yer bilgisini verir. Işıklandırmanın olmadığı havaalanlarında sadece beyaz ışık yanar..
It is used to indicate a danger to air navigation.
Three or more aeronautical lights closely spaced in a transverse line, so they appear as a short bar of light from a distance
It is an aeronautical beacon sending a coded signal to identify a particular point.
Aletli pist. Aletli yaklaşma prosedürlerini kullanan uçakların operasyonları için öngörülmüş pist türlerinden biri: a) Hassas olmayan yaklaşma pisti b) Hassas yaklaşma pisti, kategori I (CAT I) c) Hassas yaklaşma pisti, kategori II (CAT II) d) Hassas yaklaşma pisti, kategori III (CAT III)
Direkt bir yaklaşma için yeterli olabilecek istikamet bilgisi sağlayan yardımcı ve görsel yardımcıların hizmet verdiği bir aletli pist. VOR(VHF omnidirectional range) DME (Distance measuring equipment) NDB (Non-directional beacon)
Karar yüksekliğinin en az 60 m (200 ft) olduğu ve görüş mesafesinin en az 800 m veya pist görüş mesafesinin en az 550m olduğu operasyonlar için öngörülen, ILS ve/veya MLS ve görsel yardımcılar ile hizmet veren bir aletli pist.
Karar yüksekliğinin 60 m (200 ft) den az olduğu, fakat 30 m (100 ft) ten az olmadığı ve pist görüş mesafesinin en az 300 m olduğu operasyonlar için öngörülen, ILS ve/veya MLS ve görsel yardımcılar ile hizmet veren bir aletli pist
A - Karar yüksekliğinin 30 m (100 ft) ten az olduğu, veya hiçbir karar yüksekliğinin bulunmadığı ve pist görüş mesafesinin en az 175 m olduğu operasyonlar için öngörülen, B - Karar yüksekliğinin 15 m (50 ft) ten az olduğu, veya hiçbir karar yüksekliğinin bulunmadığı ve pist görüş mesafesinin 175 m den az olduğu, fakat 50 m den az olmadığı operasyonlar için öngörülen, C - Hiçbir karar yüksekliğinin ve hiçbir pist görüş mesafesi sınırlamasının bulunmadığı operasyonlar için öngörülen,
Bir havaaracının karakteristiğine göre havaalanını pist imkanlarını belirleyen koddur. Birinci bölüm havaaracı referans uzunuluğuna, İkinci bölüm havaaracı kanak açıklığı veya ana iniş takımının tekerlek dış kenarları arasındaki mesafeye göre belirlenir
Baz uzunluk havaaracının referans deniz seviyesi, standart atmosferik koşullar, sakin hava koşulları, sıfır pist eğimine göre havaaracı üreticisi tarafından belirlenmiş ve otorite tarafından onaylanarak sertifikiye edilmiş kalkış uzunluğudur.
İkinci bölümdeki kod harfi havaaracı kanat açıklığı veya ana iniş takımının tekerlek dış kenarları arasındaki mesafeden en büyük olana göre belirlenir
Airbus A300 B2 uçağı için havaaracı referans uzunluğu 1676m, kanat genişliği 44,8m, iniş takımının tekerlek dış kenarları arasındaki mesafe 10,9m dir.
Bu durumda uçağın inebileceği pist kategorisi 3D olarak belirlenir.
a) Uçakların yüzey hareketi için öngörülen bir alanda bulunan; veya b) uçuş halindeki uçakların korunması için öngörülen belirli bir yüzey üzerinde uzanan; veya c) bu tanımlanmış yüzeylerin dışında duran ve hava seyrüseferine bir tehlike olarak tayin edilmiş olan tüm sabit (ister geçici olsun isterse daimi) ve hareketli cisimler, veya bunların parçaları.
Havaalanları hava sahasında her hangi bir manianın olmadığı alanlarda olmalıdır. Manialar; uçakların kalkış, iniş ve dönmesinde tehlike oluşturur. Bu yüzden havaalanı çevresindeki maniaların kontrol altında tutulur.
1. Dış yatay yüzey (Outer horizontal surface) 2. Konik yüzey (Conical surface) 3. İç yatay yüzey (Inner horizontal surface) 4. Yaklaşma yüzeyi (Approach surface) 5. İç yaklaşma yüzeyi (Inner approach surface) 6. Geçiş yüzeyi (Transitional surface) 7. İç geçiş yüzeyi (Inner Transitional surface) 8. Zorunlu olarak vazgeçilen iniş yüzeyi (Balked landing surface) 9. Kalkış tırmanış yüzeyi (Take-off climb surface)
A surface longitudinally centered on the extended runway centerline and extending outward and upward from each end of the primary surface. The approach surface extends for a horizontal distance of between 5000 and 4000 feet according to the type of runway.
A horizontal plane is 150 feet above the established airport elevation. The plane dimensions of this surface are set by curves of specified dimensions from the end of the primary surface. The radius or outer limits of the horizontal surface shall be measured from a reference point established for such purpose.
MANİALARI BELİRLEMEK İÇİN GÖRSEL YARDIMCILAR
Mania tahdit yüzeylerini aşan ancak bulundurulmasına müsaade edilen geçici veya sürekli sabit manialar ile harekat sahası üzerinde bulunan manialar mutlaka işaretlenmelidir
Maniaların işaretlenmesi ve/veya ışıklandırılmasındaki amaç, maniaların varlığını gösterecek hava taşıtlarına yönelik tehlikeleri azaltmaktır. Bu işaretleme ve/veya ışıklandırma bir mania tarafından oluşabilecek işletme kısıtlamalarını azaltmaz.
Havaalanın 400m çevresindeki 150m ve daha yüksek nesneler işaretlenmek zorundadır. Havaalanın 90m çevresindeki yerden yüksekliği 75m olan nesneler işaretlenmelidir Havaalanı harekat sahası içerisinde ILS binası gibi binalar, mania olarak işaretlenmelidir. Kablo ve teller dışındaki maniaların yüzeyleri zeminden ayrılacak zıt renklerler ile boyanmalıdır.
Kalkış tırmanma yüzeyinin iç kenarının 3.000 metre içerisinde, kalkış tırmanma yüzeyinin yukarısına uzanan sabit bir mania işaretlenmelidir. Pist gece kullanılıyorsa; Eğer mania bir başka sabit mania ile gölgeleniyorsa yapılmayabilir, Mania, 150m. Aşmıyorsa ve gündüz mania ışıkları ile ışıklandırılıyorsa işaretleme yapılmayabilir, Mania yüksek yoğunlukta mania ışıkları ile ışıklandırılıyorsa, Mania bir fener ise ve havacılık çalışması fenerdeki ışığın
İşaretlenecek tüm sabit cisimler renklendirilmek zorundadır. İşaretlenme mümkün değilse bayraklar yerleştirilir. Şekil, renk, veya ebat olarak yeterince göze çarpan cisimlerin işaretlenmesine gerek olmayabilir.
Turuncu ve Beyaz Kırmızı ve Beyaz Hareketli nesnelerin işaretlenmesinde sabit renkler tercih edilmelidir. Acil durum araçları için Kırmızı or yellowish green Hizmet araçları için Sarı
Manianın bir yüzeyi 4,5x4,5m ve üzerindeyse
Diktörtrgen şeklindeki uzunluğu 4,5m yüksek, genişliği 1,5m daha geniş cisimler üst kısmı koyu renkten başlayarak boyanmak zorundadır.
Diktörtgen şeklinde eni 4,5m üzeri; boyu 1,5m üzerindeki diktörtgen şeklindeki cisimler dış köşeleri koyu olacak şekilde boyanmalıdır
Bayraklar nesnelerin daha kolay görülebilmesi için kullanılır. Bayraklar nesnenin en üstüne veya en yüksek köşesine asılır.
İşaretleme için bir bayrak kullanıldığında en az 15m. Görülebilir olmalıdır. Sabit cisimleri işaretlemek için bayraklar en az 0.6 metrekare hareketli cisimler için 0.9 metrekare olmalıdır.(6.2.12) Turuncu ve Beyaz Kırmızı ve Beyaz
Düşük yoğunlukta mania ışıkları tip A veya B, cismin daha az alan kapladığı durumlarda ve zemin seviyesinden yükseklik 45m. Az olduğu durumlarda kullanılmalıdır. (6.3.2.) C tipi düşük yoğunlukta mania ışıkları, uçaklar haricinde, kara araçlarına ve diğer hareketli cisimlere yerleştirilecektir (6.3.4.) D tipi düşük yoğunlukta mania ışıkları, follow-me araçlarının üzerine yerleştirilecektir
GSM operatörü Verici Anteni
Pist tanıtma işaretleri pist eşiklerinde bulunur. Pist tanıtma işaretlemesi iki haneli bir rakamdan ve paralel pistlerde bir harften oluşur. İki paralel pist için L R Üç paralel pist için L C R Dört paralel pist için L R L R Beş paralel pist için L C R L R veya L R C R L
ANA PİST İKİNCİL PİST
3-4 kod numarası için 210 m 2 kod numarası için 150 m 1 kod numarası için 120m Uçakların kuyruk türbülansına ilişkin (PANS-ATM)(Dok.4444) 4,4.9-5,5.8 Her bir pist arasında Bağımsız paralel yaklaşmalar için 1035m. Bağımlı paralel yaklaşmalar için 915m. Bağımsız paralel kalkışlar için 760m. Ayrılmış paralel operasyonlar için 760m.
2000 yılında sıkışıklık nedeniyle YPK tarafından yeni pist açım kararı alındı. 1.8 trilyon TL lik ihale verildi Ekonomik kriz nedeniyle pist yapım çalışmaları durduruldu.
2004 yılında çalışmalar hız kazandı. 2005 yılında 15 trilyon TL ye mal olan pist hizmete açıldı
Pistin, paralelindeki 18/36 pistine 210 metre mesafede olduğu, bu haliyle Uluslararası Sivil Havacılık Konvansiyonu (Annex 14) 3.1.11 maddesindeki bağımsız paralel kalkışlar ve paralel operasyonlar için öngörülen asgari 760 metre mesafe kuralını taşımadığı kanaatine varıldığından pist paralel kullanılamadı.
2010 Yılında 06-24 olan pist 05-23 şeklinde 18-36 olan pist 17-35 şeklinde değiştirildi
Aletli yaklaşma pistlerinde görsel yardımcılarla uçağın ineceği hedef iniş noktası pist üzerinde işaretlenir.
Tüm uçaklara daimi olarak kapatılmış olan bir pist veya taksi yolu veya bunların bir bölümü üzerinde kapalıdır işareti konur.
http://3.bp.blogspot.com/_houdc97ya58/tcdukmengwi/aaaaaaaaakc/vqdb8mdeify/s1600/runway+%26+t axiway+markings.jpg
http://www.aci.aero/aci/aci/file/operational_safety/new_aci_markings20041117.pdf