Sayı: 20 petroturkcom montelforeks İçindekiler Piyasalar....................... Arz-Talep Genel Bakış............ Sektörden Haberler.............. Hava Durumu................... Arıza & Bakım................... Ekonomik Takvim................ 1 4 6 8 10 11 Gündemden Başlık lar > Mayıs ayında Piyasa Takas Fiyatı ortalaması 117,50 TL/MWh oldu. > Mayıs ayının ilk 29 gününde Sistem Marjinal Fiyatı 85,1 TL/MWh oldu > Yerli GÖP yazılımı 1 Haziran tarihinde devreye alınıyor. > Kurulu gücü Nisan ayında 587,4 MW artarak, 74.626,7 MW oldu. > Montel-Foreks Online'dan anlık TFS ve GFI verilerine ulaşabilirsiniz* EPİAŞ, yerli GÖP yazılımına geçiyor Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ), kurulduğu günden itibaren üzerinde çalıştığı yerli Gün Öncesi Piyasası yazılımına geçişi 1 Haziran'da gerçekleştirecek. PİYASALAR GÜN ÖNCESİ PİYASASI EPİAŞ tarafından yayınlanan duyuruya göre; 30.05.2016 17:00'dan itibaren Yerli Gün Öncesi Piyasasına geçiş yapılacak. Piyasa katılımcıları, yeni yazılıma https://gop.epias.com.tr adresinden erişim sağlayabilecek. Mevcut Gün Öncesi Piyasasına (MMS sistemine) erişim ise kapatılacak. 30.05.2016 saat 17:00'den itibaren, 01.06.2016 teslim tarihli ve ileriye dönük saatlik, blok, esnek teklifler ve ikili anlaşmalar https://gop.epias.com.tr linki üzerinden yapılacak. 01.06.2016 ve ileri tarihler için mevcut Gün Öncesi Piyasasına (MMS sistemine) girilen saatlik, blok, esnek teklifler ve ikili anlaşmalar veri tabanından silinecek. DENGELEME PİYASASI Mayıs ayının ilk 29 gününde Sistem Marjinal Fiyatı ortalaması 85,1 TL/MWh olarak belirlendi. Nisan ayında aynı rakam 108,1 TL/MWh olarak belirlenirken, 2015 yılı mayıs ayında aynı rakam 105,8 TL/MWh olarak belirlenmişti. Mayıs ayının son haftası olan 23-29 Mayıs haftasında en yüksek SMF 119,7 TL/MWh ile 26 Mayıs Perşembe günü, en düşük SMF ise 52,3 TL/MWh ile 27 Mayıs Cuma günü gerçekleşti.
KARŞILANABİLİR GÜÇ / PUANT 2016 yılının Mayıs ayının ilk 26 gününde ani puant ortalaması 34.115 MW seviyesinde belirlendi. Mayıs ayının ilk 26 gününde en yüksek ani puant 35.844 MW ile 17 Mayıs Salı günü, en düşük ani puant ise 29.514 MW ile 22 Mayıs Pazar günü gerçekleşti. SINIR ÖTESİ TİCARET TEZGAHÜSTÜ PİYASALAR Haftanın ilk gününde tezgah üstü piyasalarda Haziran ayı baz yük kontrat 138-139 TL/MWh seviyesinde belirlenirken, ürünün işlemi sabah saatlerinde 137,90 TL/MWh bandında gerçekleşti. Aynı kontrat geçtiğimiz hafta 137-138 TL/MWh seviyesindeydi. Temmuz ayı baz yük kontrat 147,5-148,5 TL/MWh belirlenirken, ürün geçen hafta 147-147,25 TL/MWh seviyesindeydi. Ağustos ayı baz yük kontrat 159,5-160,5 TL/MWh arasında belirlenirken, Eylül kontratı açık bir spread ile 144,5-148 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Ekim kontratı alıcı tarafında 140, satıcı tarafında ise 144,5 TL/MWh arasında kaldı. Aralık ayı baz yük elektrik kontratı haftanın ilk gününde 155-157,5 TL/MWh seviyesinde gerçekleşti. Q316 (2016 Üçüncü Çeyrek) ürünü 151-152 TL/MWh, Q416 (2016 Dördüncü Çeyrek) kontratı ise 144-145 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Tezgah üstü piyasalarda 2016 ikinci yarı kontratı (2016H2) bu hafta 147,75-148 TL/MWh seviyesinde belirlendi. Ürünün işlemi öğlen saatlerinde 148 TL/MWh seviyesinden gerçekleşti. Haftanın ilk gününde 2017 yıllık kontrat (CAL17) ise spread'ini biraz kapatarak 142-144 TL/MWh seviyesinde belirlendi. TEİAŞ tarafından Haziran ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki 108 MW kapasitenin tamamı 7 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 1,86 /MWh olarak belirlendi. Bulgaristan İletim Sistem Operatörü ESO tarafından Haziran ayı için yapılan, Bulgaristan-Türkiye yönündeki 108 MW kapasitenin tamamı 6 firma tarafından paylaşıldı. İhalede takas fiyatı 4,02 /MWh olarak belirlendi. SEE-CAO tarafından yapılan GR-TR yönlü ihalede ise 168 MW kapasite ihaleye açılırken, ihalede takas fiyatı 0,43 olarak belirlendi. 3
ARZ-TALEP KAYNAKLARA GÖRE ÜRETİM Mayıs ayının ilk 26 gününde termik kaynaklardan günlük ortalama 441.802 MWh seviyesinde üretim gerçekleşti. Termik kaynaklardan elektrik üretiminin 232.490 MWh'i kömür kaynaklarından gerçekleşirken, 198.891 MWh'i doğal gaz kaynaklarından üretildi. Ayın ilk 26 gününde hidrolik kaynaklardan günlük ortalama 214.681 MWh üretim gerçekleşirken, rüzgar kaynaklarından elektrik üretimi 30.304 MWh seviyesinde belirlendi. KURULUŞLARA GÖRE ÜRETİM Nisan ayında lisanslara göre üretime bakıldığında serbest üreticilerin elektrik üretimi toplamı 13.151.887 MWh, EÜAŞ'ın ise 2.850.451 MWh seviyesinde olduğu tespit edildi. Yap-İşlet santralleri ise ay 88.545 MWh seviyesinde gerçekleşti. Mayıs ayının ilk 26 gününde Yap-İşlet santrallerinin elektrik üretimi ortalaması ise 106.711 MWh seviyesinde belirlendi. 4
BARAJLARA GELEN SU Mayıs ayının ilk 26 gününde toplam barajlara gelen su miktarı 7.292.002 milyon m3 oldu. Geçtiğimiz ay aynı rakam 9.670.030 milyon m3 seviyesinde belirlenmişti. 2016 yılında barajlara gelen toplam su miktarı 38.082.395 milyon m3 olurken, 2015 yılının aynı döneminde rakam 43.868.946 milyon m3 seviyesindeydi. RÜZGÂR ENERJİSİNDEN ÜRETİM Mayıs ayının ilk 26 gününde ise rüzgar kaynaklarından günlük ortalama 30.304 MWh elektrik üretimi gerçekleşti. Mayıs ayının ilk 26 gününde en yüksek rüzgardan elektrik üretimi 70.044 MW ile 13 Mayıs Cuma günü, en düşük üretim ise 8.236 MWh ile 8 Mayıs Pazar günü gerçekleşti. Rüzgâr tahmini yapan kuruluşlar, bugün için 540 MW yarın için ise 650 MW civarında elektrik üretimi bekliyorlar. ELEKTRİK TÜKETİMİ Türkiye genelinde Mayıs ayının ilk 26 gününde günlük ortalama 709.342 MWh elektrik tüketimi gerçekleşti. 2015 yılınının aynı döneminde rakam 682.776 MWh seviyesindeydi. Montel-Foreks'in hava durumu kaynaklarına göre, önümüzdeki hafta Türkiye genelinde sıcaklık endeksinin 19,64 derece seviyelerinde belirlenmesi, sonrasında ise 20,72 derece seviyelerine yükselmesi bekleniyor. 5
PİYASA HABERLERİ EPİAŞ'IN EUROPEX'E ÜYELİĞİ KABUL EDİLDİ Enerji Piyasaları İşletme AŞ'ın (EPİAŞ), Avrupa Enerji Borsaları Birliği'ne (EUROPEX) üyeliği 24 Mayıs 2016 tarihinde oy birliği ile kabul edildi. Almanya Enerji Borsaları EEX'in Almanya Leipzig şehrinde yapılan EUROPEX Genel Kurul toplantısında, Enerji Piyasaları İşletme AŞ'ın Avrupa Enerji Borsaları Birliği'ne üyeliği oy birliği ile kabul edildi. EPİAŞ, Avrupa toptan enerji ticareti alanında çatı kuruluş olarak kabul edilen EUROPEX'e üyelik başvurusunu 26 Kasım 2015'te yapmıştı. EPİAŞ'ın üyeliği, EPİAŞ Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Karahan'ın 24 Mayıs günü Avrupa Enerji Borsaları Birliği (EUROPEX) Genel Kurulu'nda yaptığı sunum sonrasında oy birliği ile kabul edildi. Almanya Enerji Borsaları EEX'in Almanya Leipzig şehrindeki merkezinde yapılan toplantıda, EPİAŞ ile birlikte Bulgaristan enerji borsası IBEX'in de üyeliği onaylandı. 24 Mayıs'ta yapılan Genel Kurul toplantısında alınan karara göre, EUROPEX'in 2017 yılında yapacağı Genel Kurul toplantısı da İstanbul'da gerçekleştirilecek. EUROPEX, bünyesindeki "Elektrik Piyasaları", "Gaz Piyasaları", "Finansal Piyasalar, Bütünlük ve Şeffaflık" ve "Çevresel Piyasalar" başlıklı dört çalışma grubuyla faaliyetlerini sürdürüyor. NASDAQ OMX Commodities, Nordpool Spot, EEX AG (The European Energy Exchange) gibi büyük enerji borsalarını çatısı altında toplayan EUROPEX'in EPİAŞ ile birlikte 20 farklı ülkeden 25 üyesi bulunuyor. EPDK 'TÜKETİCİ PORTALI' KURUYOR Dünya Gazetesi'nin haberine göre, EPDK, tüketicinin elektriğini istediği tedarikçiden seçebileceği sisteme daha kolay uyum sağlayabilmesi için "Serbest Tüketici Portalı" kuracak. Dünya-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca (EPDK), serbest tüketici limitinin sıfırlanacağı ve tüketicinin elektriğini istediği tedarikçiden seçebileceği sisteme daha kolay uyum sağlanabilmesi için "Serbest Tüketici Portalı" kurulacak. EPDK yetkililerinden edinilen bilgiye göre, Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde yapılacak değişiklikle yıllık 3 bin 600 kilovatsaat olan serbest tüketici limitinin sıfırlanması sürecine daha kolay geçilmesi hedefleniyor. Söz konusu değişiklikle kurulacak portal sayesinde serbest tüketicilerin, tedarikçi değiştirme süreçleri kayıt altına alınacak. Portala, tüketicilerin bilinçlendirilmesine yönelik bilgi ve belgelerin eklenebileceğini belirten yetkililer, tüketicilerin de geçmiş tüketim değerlerini, varsa geriye dönük düzeltmelerini ve seçtikleri tedarikçiye ait bilgileri görüntüleyebileceklerini ifade etti. Gerekli hazırlıklar yapılmadan serbest tüketici limitini sıfırlamanın, elektrik piyasasında hem vatandaşlara hem de şirketlere zarar verebileceği uyarısında bulunan yetkililer, şunları kaydetti: "Herhangi bir olumsuzluk yaşanmaması için tüketicilerin bilinçlendirilmesi, rekabeti bozucu eylemlerin önüne geçilmesi ve piyasada güven ortamının sağlanması gerekiyor. Dağıtım şirketlerinin görevlerini eşit taraflar arasında ayrım yapmama ilkesi çerçevesinde ve rekabete aykırı eylem sergilemeksizin yürütmesi ve sistem tarafında teknik altyapı ve mekanizmaların güçlendirmesi şart." Yapılacak değişiklikle, tüketim noktalarına ilişkin bilgileri güncel tutma yükümlülüğü dağıtım şirketlerine, tüketicilerin bilgilerini güncel tutma görevi ise tedarikçi şirketlere verilecek. Elektrik tedarik şirketleri portföylerine kaydetmek istedikleri tüketicilerin bilgilerini teyit etmek amacıyla sorgulama yaparken tüketicinin bazı kişisel bilgilerine erişemeyecek. Sistem tüketicinin bazı bilgilerini saklı tutacak. EPDK, ilerleyen dönemde Serbest Tüketici Portalı'nın, e- Devlet, Merkezi Nüfus İdare Sistemi (MERNİS) ve Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi gibi sistemlerle entegre çalışmasını hedefliyor. Mevcut uygulama sayesinde şu an yıllık tüketimi 3 bin 600 kilovatsaat olan serbest tüketiciler, tam rekabet hedefi doğrultusunda elektriğini istediği tedarikçi şirketten satın alabiliyor. 65'İNCİ HÜKÜMET'TE ENERJİ BAKANI YİNE ALBAYRAK OLDU Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayladığı 65'inci Türkiye Cumhuriyeti Hükümet'inde Berat Albayrak yine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanı ve İzmir Milletvekili Binali Yıldırım'ı Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde kabul etti. Önceki gün Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 65'inci hükûmeti kurmakla görevlendirilen Binali Yıldırım, Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın onayına sundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Binali Yıldırım tarafından kurulan 65'inci Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetini onayladı. Görüşmenin ardından açıklanan 65. Hükümet'te Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı yeniden Berat Albayrak oldu. EPDK "ŞEFFAFLIK PLATFORMU'NUN" İŞLETMESİNİ EPİAŞ'A VERDİ Petrotürk-EPDK, organize toptan elektrik piyasalarının veri ve analiz merkezi olan "Şeffaflık Platformu'nun" işletme yükümlülüğünü Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.'ye (EPİAŞ) verdi. Konuyla ilgili karar Resmi Gazete'de yayımlandı. Buna göre, EPİAŞ, işlettiği piyasalarda katılımcıların işlemlerini fırsat eşitliliği çerçevesinde yürütebilmesi, piyasadaki bilgi asimetrisinin önlenmesi ve katılımcıların yapacakları işlemlerde doğru karar verebilmeleri için bir merkezi veri ve analiz platformu olan "Şeffaflık Platformunu" işletmekle yükümlü olacak. 6
İRAN'IN DOĞAL GAZ ÜRETİMİ ARTTI İran resmi haber ajansı IRNA'nın verdiği habere göre, Güney Pars bölgesinde bulunan 12, 15 ve 16 no'lu sahalarda sağlanan üretim artışıyla birlikte İran'ın doğal gaz üretimi 21 Mart'ta sona eren mali yılda 23 milyar metreküp seviyesine yükseldi. GAZBİR'İN YÖNETİM KURULU VE GÖREV DAĞILIMI BELİRLENDİ 14 Mayıs 2016 tarihinde yapılan GAZBİR Olağan Genel Kurulu'nda yeniden Başkan seçilen Aksa Doğal Gaz CEO'su Yaşar Arslan'ın ardından, Yönetim Kurulu ve görev dağılımı da belirlendi. Geçen hafta düzenlenen ilk Yönetim Kurulu Toplantısında Başkan Yardımcılıklarına İGDAŞ Genel Müdürü Mehmet Çevik, ENERYA Genel Müdürü Aslan Uzun, ARSAN Doğal Gaz Direktörü Yaşar Çıkış ve KOLİN Enerji Direktörü Hasan Erbil Doyuran getirildi. Genel Sekreterlik görevine Çorumgaz temsilcisi Ali İhsan Sılkım, Muhasip Üyeliğe Kayserigaz Genel Müdürü Hasan Yasir Bora getirildi. Yönetim Kurulu üyelikleri ise AGDAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Erdem, Zorlu Doğal Gaz Genel Müdürü Fuat Celepçi, PALMET Doğal Gaz Direktörü Erdoğan Arkış ve Başkent Doğal Gaz Genel Müdürü Burhan Özcan olarak belirlendi. Ancak 21 Mayıs 2016 tarihinde BOTAŞ Genel Müdürü olarak atanan Burhan Özcan yerine Başkentgaz Genel Müdürlüğü'ne getirilen Ahmet Yetik'in GAZBİR Yönetim Kurulunda yer alması bekleniyor. GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan yaptığı değerlendirmede Öncelikle GAZBİR olarak oluşan Yönetim Kurulu'muzun çalışmalarının ülkemiz ve sektörümüz için hayırlı olmasını diliyorum. Geçen dönemde oluşturduğumuz yapısal temel üzerine yeni kurumsal kimliğimizi oluşturduk. GAZBİR her geçen yıl daha da güçlenerek faaliyetlerine devam ediyor. Çalışmalarımızı uluslararası düzeyde bilimsel hale getirmeye çalışıyoruz. Önümüzdeki dönemde üniversitelerle yürüttüğümüz çalışmaların raporlarını kamuoyu ile paylaşacağız. Gündemimizde ülkemizin 76 şehrinde faaliyet gösteren şirketlerimizin mükemmellik konusunda yapılacak çalışma için esasların belirlenmesi var. Buna ilişkin olarak Bakanlığımız ve EPDK ile koordineli şekilde bir çalışma yürütmeyi planlıyoruz. KOLOMBİYA'NIN CARBOSAN LİMANINDA KÖMÜR İHRACATI KISA SÜREDE YENİDEN BAŞLAYACAK Kolombiya, Santa Marta'daki Carbasan limanında kömür ihracatının kısa süre içinde yeniden başlayacağı belirtildi. Çevre yetkilileri iki hafta önce uygulanan yasağı kaldırmak için uzlaşma sağladı. Limanda çevresel zararlardan dolayı 12 Mayıs'ta faaliyetlerin durdurulmasına karar verilmişti. AVRUPA'NIN DOĞAL GAZ TALEBİ NİSAN AYINDA %15 ARTTI Avrupa'nın doğal gaz talebi Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %15,3 artış gösterdi. Fransız Yatırım Bankası Societe Generale'in açıklamasına göre, Avrupa'nın Nisan ayında doğal gaz talebi bir önceki yılın aynı dönemine göre %15,3 artarak 252,4 TWh seviyesine yükseldi. Societe Generale'in açıklamasına göre, elektrik talebinin %2,8 artarak 142,8 TWh seviyesine çıkması ve elektrik üretiminde kömür santrallerinin önüne geçen doğal gaz santrallerinin gaz talebinde artışta önemli etkisi oldu. Belçika, Danimarka, Fransa, İngiltere, İtalya, Hollanda, Polonya, Portekiz ve İspanya'nın toplam doğal gaz talebi Ocak-Nisan aralığında geçen yılın aynı dönemine göre %2,5 artarak 1,301 TWh seviyesine ulaştı. Societe Generale'e göre, bahsi geçen 9 ülke, 28 Avrupa Birliği ülkesinin toplam doğal gaz talebinin üçte ikisini oluşturuyor. Montel ile görüşlerini paylaşan bir uzmana göre; Norveç ve Rusya'dan yüklü miktarlarda doğal gaz ithalatı yapılıyor. Uzman, Amerika'nın LNG piyasasından pay almaya başlamadan önce Norveç ve Rusya'nın doğal gaz piyasasında koltuklarını sağlamlaştırmaya çalıştığını belirtti. FRANSA'DA GREVLER 5.600 MW KAPASİTEYİ DEVRE DIŞI BIRAKTI Fransa'da işçilerin yeni çalışma yasa tasarısını protesto için petrol rafinerilerinde başlattıkları grevler, nükleer santrallere de yayıldı. 5.600 MW nükleer kapasite devre dışı kaldı. Önceki gün ülkedeki 8 petrol rafinerisinin tamamına yayılan grevler, son iki günde nükleer santrallere, limanlara ve ulaştırma sistemine de yayıldı. Yapılan grevler sonucunda, bugün 5.600 MW nükleer kapasite devre dışı kaldı. CGT Enerji Sendikası yetkilisi, Fransa'da halen devam eden işçi grevleri sonucunda, Ülke'de 5.600 MW nükleer kapasitenin devre dışı kaldığını belirtti. Fransız brokerlar'dan alınan verilere göre, Fransa'da baz yük elektrik kontratları Cuma günü için %2,6 artış göstererek 29,75 /MWh bandına yükseldi. Grev yapan işçiler EDF'in 19 reaktörünün 12'sini devre dışı bırakırken, toplamda 1GW termik kapasitenin de devre dışı kaldığı belirtiliyor. Santrallerdeki grevlerin bugün saat 21:00 CET'de sona ermesi bekleniyor ancak, sendika yetkilisinin açıklamasına göre grevler Cuma gününe kadar uzayabilir. Hafta başında sendika yetkilileri, toplamda 10 GW'a kadar kapasitenin devre dışı kalabileceği konusunda kamuoyunu uyarmışlardı. Fransa'nın elektrik üretiminin yüzde 70'ini nükleer santraller gerçekleştiriyor. BOTAŞ'IN DOĞAL GAZ İTHALATI NİSAN'DA 3,0 MİLYAR M3 OLDU Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.'nin (BOTAŞ) doğal gaz ithalatı Nisan ayında 2 milyar 996 milyon metreküp oldu. BOTAŞ'ın internet sitesinde yer alan bilgiye göre, aynı dönemde satış 2 milyar 598 milyon metreküp olarak gerçekleşti. Doğal gaz ihracatı 71 milyon metreküp olarak belirlendi. 7
METEOROLOJİ 8
METEOROLOJİ Bu tablodaki veriler MeteoGroup tarafından sağlanmaktadır. Detaylı ve yüksek çözünürlükte hava tahminleri için www.meteogroup.com.tr adresine başvurabilirsiniz. 9
BAKIM & ARIZA BİLDİRİMLERİ Dönem: 24.05.2016 30.05.2016 10
EKONOMİK TAKVİM Dönem: 31.05.2016 06.06.2016 11