EY-RAM
ĠÇĠNDEKĠLER 1. Engelin Tanımı 2. Bedensel Engelliler 3. Zihinsel Engelliler 4. Görme Engelliler 5. ĠĢitme Engelliler 6. KonuĢma Ve Dil Bozukluğu 7. Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu 8. Öğrenme Güçlükleri 9. Otizm, 10. Down Sendromu 11. Kaynakça
ENGEL NEDĠR? Engel, özürlü bireyin toplumsal yaşamın gereklerini yerine getirmede karşılaştığı sınırlılıklardır. Özür ise, bedenin belli bir bölümünün (bacaklar) ya da organının (gözler) işlevlerini yeterince yerine getirememesi durumudur. Bireyin toplumsal yaşamı kısıtlanıyorsa eğer, birey engelli olur.örneğin; görme özürlü bir birey, uygun fiziksel donanıma sahip (asansörlerde sesli sinyallerin, kapılarda Braille yazıların yer alması, vb.) kendi iş yerinde engelli olmazken, bu özelliklere sahip olmayan iş yerlerinde engelli olabilir. ENGEL TÜRLERĠ Bedensel Engelliler
Zihinsel Engelliler Görme Engelliler İşitme Engelliler Konuşma ve Dil Bozukluğu Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Öğrenme Güçlükleri Otizm, Down Sendromu BEDENSEL ENGELLĠLER Bütün düzeltmelere rağmen iskelet, sinir sistemi, kas ve eklemlerindeki engellerden dolayı normal eğitim - öğretim çalışmalarından yeterince yararlanamayanlardır. Bedensel Engellilerin Özellikleri: Akademik başarıları sınıf arkadaşlarından geri olabilir.
Sosyal ve kişisel uyumları bedensel yetersizliği olmayanlarla aynıdır; ancak bedensel yetersizlikten etkilenen kişilerde ise görülen uyum sorunları, çevrelerindeki ;kişilerin tepkilerinin sonucudur. Kendilerini yetersiz hissetmeleri sonucunda; içe kapanma, alıngan ve hassas olma gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır. Zaman zaman uyum problemleri görülmektedir. ZĠHĠNSEL ENGELLĠLER Doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişimsel dönemde ortaya çıkan, uyumlu davranışlarda görülen yetersizliğe ilaveten dikkat, algılama, bellek ve muhakeme gibi genel zeka fonksiyonları açısından normalin altında olma durumudur. Zihinsel Eggelli Türleri Zihinsel Engellilik Durumu Zeka Bölümü Sınırları Hafif zihinsel gerilik 55-69 Orta düzeyde zihinsel gerilik 40-54
İleri düzeyde zihinsel gerilik Çok ileri düzeyde zihinsel gerilik çocuk) 25-39(bağımlı çocuk) 24 ve altı (tam bağımlı GÖRME ENGELLĠLER Görme engelli kişi görme yetersizliğinden çok ağır derecede etkilenen görsel duyu ile alması gereken uyarıcılardan yoksun kalan kişidir.görme engelli, bütün düzeltmelere rağmen iki gözle görmesi 1/10 dan aşağı olan, eğitim öğretim çalışmalarında görme gücünden yararlanması mümkün olmayandır şeklinde tanımlanmaktadır. Görme Engeline Neden Olan Faktörler: Ateşli Hastalıklar, Kazalar, Yaralanmalar, Zehirlenmeler, Tümörler, Genel hastalıklar ve doğum öncesi nedenlerden birisi olan kalıtım sayılabilir.
ĠġĠTME ENGELĠ Bir bireyin işitme eşik düzeyinin, herhangi bir frekansta odyogram üzerindeki sıfır eşiğinden belirli derecede sapması bir işitme kaybı gösterir ĠĢitme Engelini Etkileyen Faktörler: Sağırlık; Gerekli tedavi ve düzeltmeler yapıldıktan sonra işitmenin anadilini konuşmayı olağan yollardan öğrenmeyi etkileyecek kadar fazla olması durumudur. Sağırlık doğum öncesi, doğum anı ve doğum sonrası nedenlerden oluşabilir. Bu durumdaki kişide bu yüzden özel eğitimi gerektiren sağırdır.(özsoy Y;Özel eğitime giriş) Ağır ĠĢitme; Gerekli düzeltmeler yapıldıktan sora iyi işiten kulağındaki işitme kayıpları olağan yollardan anadilini öğrenmesini ağırlaştıracak derecede olma durumudur.(özsoy Y;Özel eğitime giriş) Ġletimsel ĠĢitme Özürü; Sesin iletilmesi sırasında iletim kanallarından birinde engellenmesi durumudur. Örneğin; kulak zarının, kulak içi organların hastalanmadan veya anatomik bozuklukları işitmeyi engelleyebilir. Duyusal-Sinirsel ĠĢitme Özürü; iç kulakta daha çok sinir sisteminin beyne ulaşması engellendiği için ortaya çıkan işitme özürüdür.
Merkezi ĠĢitme Özürü; Bütün organ ve sistemler normal çalışır ancak beyinde işitme algısı oluşmuyorsa buna merkezi işitme özürü adı verilmektedir. Psikojenik ĠĢitme Özürü; Bazı nörotik rahatsızlıklarda görülen eskiden histeri olarak adlandırılan rahatsızlıktır. Geri dönüşümü vardır fakat bazen uzun süreli olabilir. Fonksiyonel ĠĢitme Özürü; Sesle ilgili bir problemin olmamasına karşın sesin beyinde yorumlanamaması ile oluşan işitme özürüdür.
DĠL VE KONUġMA GÜÇLÜĞÜ Sözel iletişimde farklı seviye ve biçimlerde ortaya çıkan aksaklıklar ve düzensizlikler nedeniyle dili kullanma, konuşmayı edinme ve iletişimdeki güçlüklerin, bireyin eğitim performansı ve sosyal uyumunu olumsuz yönde etkilemesi durumudur. Dil KonuĢma Güçlüğünün Ortaya Çıkaran Etmenler: a- Zeka: Konuşma oldukça karmaşık becerilerin belli bir düzen içinde oluşmasını gerektirir. Araştırmalar, zeka geriliğinin konuşma engelinin tek sebebi olarak gösterilemeyeceğini ortaya çıkarmıştır. Zihin kabiliyeti ile dil kabiliyeti arasında olumlu bir ilişki olduğu genellikle kabul edilir. Konuşmayı kazanmadan önce işitme engelli çocuklardan zekaca üstün olanlar, konuşmayı normal ve zihinsel engelli olan işitme engellilere oranla daha erken, daha kolay ve daha iyi kazanabilmektedirler.
b-sağlık: Ağır ve uzun süren hastalıklar çocuğun her türlü gelişimini yavaşlatır, bazen durdurur. Başta gırtlak iltihabı (larenjit) olmak üzere boğazda yerleşmiş çeşitli mikrobik hastalıklar ve ses telleri üzerinde oluşan yumrucuklar da sesin kısık ve boğuk çıkmasına yol açarak konuşmayı güçleştirir. c-ġģitme: İşitme-konuşma arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Doğuştan işitme engellilerin, özel eğitime tabi tutulmazlarsa konuşmayı öğrenemedikleri bilinen bir gerçektir. d-sinir-kas sağlığı ve aralarındaki eģgüdüm: Sinir ve konuşma engelli olduğu zaman çocuklarda konuşma geriliği de görülmektedir.beyin felci ile engelli olan çocukların konuşma ve ses gelişimlerinde gerilik görülmektedir. e-konuģma organları: Diş, dil, damak, boğaz ve ses bantları engelli olduğunda çocuk muhtemelen konuşma güçlüğü çekecektir. f-olgunlaģma: Sinir, kas sağlığı ve aralarındaki eş güdüm normal olabilir.fakat motor gelişim yönünden belirli olgunluğa erişemedikçe çocuk konuşamaz. Çocuk çene ve dil kaslarına hakim olup, onları kullanacak düzeye erişmeden sesleri çıkaramaz. g-cinsiyet: Kızlarda kekemelik oranı daha azdır. Kızlarda konuşma gelişimi daha erken başlar, daha iyi gelişir ve daha az konuşma engeli görülür. h-duygusal durum: Korkunç kazalar, duygusal şok geçirenlerde konuşmanın kaybedildiği görülür. İlk çocukluk devresinde çocuğun karşılaştığı duygusal güçlükler onun konuşma gelişimini etkiler, geciktirebilir.
Çevresel Nedenler: a-güdüleme, uyarım, teģvik: Çevresinden gelen teşvik sonucu çocuk konuşmaya yönelecektir. Konuşması için uyaranların zengin olması gerekir. b-konuģmayı öğretmek için kullanılan metot: Konuşma eğitmeni denen uzmanların amacı çeşitli türden konuşma bozuklukları ya da sorunları olan insanlara yardımcı olmaktır. Küçük bir çocuğa da konuşmayı öğretmek için seçilen metot, konuşmaya teşvik edici olmalı ve dilin doğru kullanılarak konuşmada iyi bir model olunmalıdır.
DĠKKAT EKSĠKLĠĞĠ VE HĠPERAKTĠVĠTE BOZUKLUĞU Bir türlü yerinde durmayan, hayallere dalan, düşünmeden davranan, dalgın, unutkan vs. gibi pek çok sıfatla nitelendirilen çocuklardır. HiperaktiviteBelirtileri: Yerinde duramazlar Oturması gerektiği halde oturamazlar Sessiz sakin oyun oynamakta güçlük çekerler Yerli yersiz koşup tırmanırlar Çok konuşurlar Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan cevabını yapıştırırlar Her zaman bir şeylerle uğraşırlar Sırasını beklemekte zorlanırlar Dikkatsizlik Belirtileri: Yönergeleri başından sonuna kadar takip edemezler Dikkatlerini yaptığı işe veya oyuna vermekte zorlanırlar Evde veya okulda yapacağı işler ve aktiviteler için gereken malzemeleri kaybederler Siz konuşurken dinlemez gibi görünürler Detayları gözden kaçırırlar Düzensiz görünürler Uzun süre zihinsel çaba gerektiren işleri yapmakta zorlanırlar ve bunlardan kaçınırlar Unutkandırlar
ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ (ÖÖG) Bireylerin standart testlerde, okuma, yazma ya da matematik alanında yaş, zekâ ve eğitim düzeylerine göre beklenenin önemli ölçüde altında olmasıdır. Özgül öğrenme güçlüğü ya da öğrenme bozukluğu terimi, disleksi (okuma alanında güçlük), disgrafi (yazı alanında güçlük) ya da diskalkuli (matematik alanında güçlük) olarak da bilinen terimlerin hepsini içinde barındırmaktadır. Okuma / Yazma Alanında Okurken ya da yazarken harflerin ya da sayıların yönünü ters yazma, kelimeleri sondan başa doğru, sanki aynadan görüyormuş gibi yazma Kelimeleri tersten okuyup yazma (ev yerine ve) Harf atlayarak, kelimeyi eksik yazma, noktalı ve noktasız harfleri yanlış yazma Okurken ya da yazarken harf karıştırma (b yerine d) Okurken sıklıkla bulunduğu yeri kaybetme ya da satır atlama Yazı yazarken çok çabuk yorulma II
Matematik Alanında Sayıları ve matematik sembollerini öğrenememe Basit işlemleri öğrenememe Problemi anlayıp işleme geçirmede güçlük Çarpım tablosunu ezberleyememe Diğer Alanlarda Dün / bugün / yarın kavramlarını zor öğrenme, doğru kullanamama Saati zor öğrenme Sağını solunu öğrenememe Alfabenin harflerini, ayları, günleri sırasıyla öğrenememe Yaşadığı bir olayı, seyrettiği bir filmi sırasıyla aktaramama Çevreyi çok iyi tanıdığı halde yön bulmada güçlük yaşama
DOWN SENDROMU Down Sendromu çocuğunuzun vücudundaki hücrelerin 46 yerine fazladan bir kromozoma, yani 47 kromozoma sahip olmasıdır. Down Sendromunun 3 tipi vardır: Trizomi:21- Bütün hücreler ekstra bir 21. kromozama sahiptir. Down sendromlu insanların % 94 ü bu guruptadır.translokasyon:ekstra 21. kromozom başka bir kromozoma bağlanır. Down sendromlu insanların %4 ü bu guruptadır.mozaik:hücrelerin bir kısmı ekstra bir 21. Kromozama sahiptir. Downsendromlu insanların % 2 si bu guruptadır. Bazı özellikler Ģunlardır: Düşük kas tonusu neden olduğu sarkmalar (hipotoni) Düz yüz profili, basık ve küçük burun Gözlerin aşağı veya yukarı kayması Dili daha büyük gösteren küçük ağız Birinci ve ikinci ayak parmakları arasında büyük boşluk Küçük parmaklı geniş eller ve serçe parmağın içe kıvrılması Avuç içi boyunca tek kırışıklık Doğduğunda ortalamanın altında kilo ve boya sahip olma
OTĠZM Otizm Nedir? Otizm, yaşamın ilk üç yılı içinde ortaya çıkan ve yaşam boyu devam eden, sosyal etkileşim, sözel ve sözel olmayan iletişimde problemler, tekrarlayıcı davranış ve kısıtlı ilgi alanları ile kendini gösteren, karmaşık gelişimsel bir bozukluktur. Otizm Belirtileri: Diğer Çocuklarla ilişki kurmakta zorluk Herşeyin aynı olmasını istemek, rutin yaşama bağlılık, değişikliklere aşırı tepki vermek Uygunsuz ve sebepsiz gülmek ve ağlamak Tehlikeye karşı duyarsızlık Göz temasının çok az ya da hiç olmaması Sürekli aynı oyunları oynamak Acıya karşı duyarsızlık Ekolali (Cevap vermek yerine, kendisine söylenenleri aynen tekrar etmek) Yanlız kalmayı tercih etmek
Temastan, kucağa alınmaktan ya da sevilmekten hoşlanmamak Objeleri kendi etrafında çevirmek Seslere karşı aşırı duyarlılık ya da aşırı duyarsızlık Objelere gereksiz yere bağlanmak İhtiyaçlarını belirtmekte zorlanmak. Konuşma yerine hareketlerle ihtiyaçlarını belirtmeye çalışmak Aşırı hareketlilik ya da aşırı hareketsizlik Bir sebep olmadan strese girmek, üzüntü duymak Normal öğrenme metodlarına karşı duyarsızlık Motor hareket gelişiminde düzensizlik. (Topa vuramaz ama küpleri üst üste dizer)
ÖNERĠLER Genel olarak bakıldığında özür doğum öncesi,doğum sonrası ve doğum sırasında meydana gelmektedir.bu da bireyin hayatı boyunca birçok engelle karşı karşıya gelmesine neden olmakta ve toplumdan kendini soyutlamakta ve de kendini yetersiz hissetmesine neden olmaktadır. Özürlü bireyleri topluma kazandırmak ve kolaylaştırmak için; Bireysel farkındalıklarını göz önünde bulundurmalıdır. Kendini değerli hissetmesi sağlanmalıdır. Yapabileceği işler önüne koyulmalı ve motive edilmelidir. Daha rahat hareket edebilmesi için ortam uygun hale getirilmelidir.
KAYNAKÇA 1. www.cerezforum.net 29/11/2015 18:50 2. http://www.zihinselengellilervakfi.org/zengeltanimi.html, 28/11/2015 16:20 3. http://www.rehabilitasyonveozelegitim.com/bilgi.asp?haberno=5625/11/2015 20:21 4. http://isitmeengellilerilkokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/43/01/746816/icerikle r/isitme-engeli-nedir_109823.html 30/11/201515:15 5. http://www.ozemegitim.com.tr/data/bilgi_bankasi/makaleler/02%20dil%20ve%2 0Konu%FEma%20G%FC%E7l%FC%F0%FC.htm30/11/2015 21:20 6. http://www.turkpsikiyatri.org/arsiv/adhd-brosur-anababa.pdf 01/12/201520:30 7. http://www.medikalakademi.com.tr/otizm-nedir-otizme-ne-sebep-olur-ve-tipikbelirtileri-nelerdir/02/12/2015 08:25 8. http://pdrgunlugu.net/ozurlu-cocuklarin-siniflandirilmasi/02/12/2015 08:50