Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar

Transkript

1 Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar

2 Geç-dönem Bozukluklar Depresyon Kaygı Bozuklukları Yeme Bozuklukları Travma Sonrası Stres Bozukluğu

3 Nörogelişimsel Bozukluklar Otizm Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tik Bozuklukları Özel Öğrenme Güçlüğü Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu

4 Cinsiyet Hormonları Androgenler Östrogenler

5 Cinsiyet Hormonları Androgenler DEHB Otizm Östrogenler

6 Androgenler Östrogenler MDD

7 Cinsiyet ve beyin gelişimi Genetik cinsiyet (Y kromozom) Gonadal cinsiyet (testis / over) Hormonal cinsiyet (Östrogen / Androgen)

8 Cinsiyet ve beyin gelişimi Androgen varlığı: maskulen beyin Androgen yokluğu: feminen beyin

9 Androgenler beyin gelişimi

10 Androgenler beyin gelişimi

11 Androgenler beyin gelişimi Lateralizasyon (sol hemisfer baskınlığında azalma) Dil gelişimi Yavaş beyin gelişimi (özellikle sol hemisfer) Çevresel etmenlere duyarlılık artışı Belirli beyin bölgelerinde hacim farklılığı Korpus Kallosum (K>E) Amigdala (E>K) Temporal Parietal gri madde kalınlığı (F>M) Nörotransmitter üzerine etki Nucleus akkumbens striatum düşük dopamin Striatum prefrontal korteks artmış dopamin reseptör

12 Otizm Spektrum Bozukluğu Tanım Sosyal etkileşim ve iletişim becerilerinde bozulma Sınırlı ilgi örüntüsü ve tekrarlayıcı hareketler

13 Otizm Spektrum Bozukluğu Epidemiyoloji Sıklık: 1 / 68 Erkek / Kız: 4-11

14 Otizm Spektrum Bozukluğu Etyoloji Genetik Çevre

15 Erkeklerde Neden Daha Sık? 1. Yanlış veya olduğundan daha az tanınma Daha farklı davranış paterni

16 Sosyal etkileşim Sosyal etkileşim ihtiyacının farkındalığı yüksek Diğerleri ile etkileşime istekli olma Pasif, genellikle utangaç olarak algılanma Sosyal etkileşim ortamlarında başkalarını taklit etme eğilimi Yaşadığı zorlukları maskeleme ya da başa çıkma stratejileri geliştirme Bir ya da az sayıda yakın arkadaş edinme İlkokul çağlarında akran gruplarda ebeveyn rolü üstlenme İletişim Gelişimsel olarak daha iyi sözel beceri Daha iyi hayal gücü (Fantaziler ve hayali oyunlar, fakat karşılılık yok ve fazlasıyla kontrolcü) Sınırlı tekrarlayıcı ilgi alanları İlgi alanları nesne ve eşyadan ziyade insanlar ve Diğer Mükemmelliyetçi olmaya yatkınlık, azimlilik Aşırı kontrolcü olma (akran oyunlarında) Talepte bulunmaktan kaçınma Yeme bozukluğu epizotları Kopp et al. 2011

17 Erkeklerde Neden Daha Sık? 1. Yanlış veya olduğundan daha az tanınma Daha farklı davranış paterni Sosyal olarak uyum ve taklit becerileri daha iyi

18 Erkeklerde Neden Daha Sık? 1. Yanlış veya olduğundan daha az tanınma Daha farklı davranış paterni Sosyal olarak uyum ve taklit becerileri daha iyi Tanı araçları

19 Kadınlarda otizmi tanımayı ve değerlendirmeyi kolaylaştırmak amacı ile değerlendirme araçları geliştirme

20 Erkeklerde Neden Daha Sık? 2. Erkek olmak bir risk faktörü mü?

21 Hans Asperger Asperger Sendromu 4 Olgu (hepsi erkek) Erkek beyni ekstrem formu

22 Bilişsel Özellikler Empati kurma Başkasının duygu ve düşüncesini tanıyabilme Buna uygun duygusal yanıt verebilme Sistematize etme Sistemdeki değişkenleri analiz edebilme Yeni bir sistem inşa etme

23 Oyuncak bebekler, Sosyal ve duyusal temaları canlandırma, Evcilik

24 Oyuncak taşıtlar, Mekanik inşaat ile ilgili oyuncaklar

25

26

27

28

29 Otizm

30

31 Aşırı Erkek Beyni Teorisi Otizm Beyni: Aşırı Erkek Beyni

32 Fetal Androjen Kuramı Fetal androjenler = erkek beyni Otizmin etyolojisinde yeri?

33 Cambridge Child Development Project 1997 Prenatal hormon düzeyleri ile daha sonraki davranışlar arasındaki ilişki Uzunlamasına çalışma

34 Otizm Fötal testosteron otizm Dil gelişimi Sosyal gelişim Empati Otistik özellikler

35

36 2D:4D oranı İnvazif olmayan prenatal androjen göstergesi

37 2/4 parmak oranı fötal androgen

38 Prenatal Androgen Prenatal Östrogen ve 2D:4D arasındaki ilişki Manning J T PNAS 2011;108:

39 Otizm 2/4 parmak oranı Otizmde daha düşük

40 Otizm Otistik özelliklerle 2/4 parmak oranı arasında ilişki 170 erkek 170 kadın yaş arası Otizm Anketi 2/4 parmak oranı

41 Otizm Otistik özelliklerle 2/4 parmak oranı arasında ilişki Erkek Kadın Otizm Anketi Toplam Sosyal Beceri İletişim Hayal gücü Ayrıntıya dikkat Dikkati kaydırabilme /4 parmak oranı Sağ Sol

42 Otizm Otistik özelliklerle 2/4 parmak oranı arasında ilişki Erkek Kadın Toplam puan - Sağ el 2/4 oranı Toplam puan - Sol el 2/4 oranı

43 Konjenital Adrenal Hiperplazi KAH kız olgular Erkeklere özgü oyuncakları Akran ilişkileri Otistik belirtiler

44 Polikistik Over Sendromu 40 PCOS (18-35 yaş) 40 Kontrol grubu Otizm Anketi

45 Polikistik Over Sendromu

46

47

48 Menarş Yaşı vs. Otizm Belirtileri 436 üniversite öğrencisi (yaş: 19.6 ± 1.3) İlk adet tarihi ay ve yıl Otizm Anketi

49

50

51 Denmark Historic Birth Cohort amniosentez ICD -10 ile tanı alan olgular psikiyatride takip edilen

52 Steroidogenesis pathway

53

54 DEHB Erkek / Kadın = 2/1 9/1 Erkek Aşırı hareketlilik Dürtüsellik Öfke Kadın Dikkat eksikliği

55 DEHB

56 DEHB Konjenital Adrenal Hiperplazi Aktivite düzeyi Agresyon

57 DEHB Polikistik Over Sendromu

58 DEHB Polikistik Over Sendromu PCOS Control P n = 40 n = 40 value ASRS: Inattention ± ± * ASRS: Hyperactivity-Impulsivity ± ± * ASRS: Total ± ± * WURS: Inattentiveness 6.18 ± ± * WURS: School Problems 2.30 ± ± ** WURS: Depression 5.50 ± ± ** WURS: Irritability 8.00 ± ± ** WURS: Behavioral Problems/Impulsivity 4.13 ± ± ** WURS: Total ± ± *

59 Sonuç Prenatal androgenler, Otizm ve DEHB ile ilişkili Nürogelişimsel hastalıklarda yatkınlığı arttırıcı etki