Bilgilendirme Elektrik Piyasasında Talep Tarafı Katılımı Akıllı Tüketim: Güçlü Tüketici, Daha Çok Kazanç Elektrik piyasasından gelir elde etmek üretici kadar tüketicinin de hakkıdır. Tüketiminizi yönetebiliyorsanız elektrik piyasasından bir elektrik üretim santrali kadar para kazanabilirsiniz. Hem de toplam tüketiminizi değiştirmeden! Tedarikçinize elektrik piyasasında talep tarafı katılımı kapsamında yer almak istediğinizi bildirin ve size getireceği avantajları öğrenin. Elektrik sistemi Günümüz teknolojisinde elektriği depolamanın maliyeti çok yüksektir. Bu yüzden elektrik üretildiği anda tüketilmektedir. Yani elektrik sisteminde üretim (arz) ve tüketim (talep) her an dengededir. Türkiye nin herhangi bir yerinde prize bir frekans ölçer yerleştirilse, üretim tüketimi geçtikçe frekansın 50 hertz i aştığını, tüketim üretimi geçtikçe de 50 hertz in altına düştüğünü gözlemleriz. Sistemi dengelemek için frekans ve diğer göstergeler anlık olarak izlenerek, tüketim arttıkça(frekans düştükçe) yeni üretim santralleri anında devreye alınmakta, tüketim düştükçe(frekans arttıkça) üretim santralleri devreden çıkarılmaktadır. Bu durumda sistemdeki arz talep dengesi, değişken olan tüketime üretim tarafının santralleri devreye alıp çıkararak tepki vermesi ile sağlanmaktadır. Bu santraller dengedeki katkı payları ve oluşan piyasa fiyatları ile orantılı bir gelir sağlamaktadır. Her Tüketici bir Sanal Santraldir Gelişen teknoloji ve güçlenen tüketici yapısı ile, artık her tüketici isterse bir üretici gibi sisteme hizmet verebilir. Tüketici olarak üretimin düşük kaldığı anlarda tüketiminizi azaltarak sistem dengesine katkıda bulunabilirsiniz. Bu katkınız sistemin dengelenmesinde üretimin artmasına eşdeğerdir. Yani sistemin ihtiyacı olduğunda gönüllü olarak kullanmayacağınız enerji gerçek bir santralın ürettiği enerjiden farksızdır. Bu durumda kullanmadığınız enerji için gerçek santraller ile aynı seviyede gelir elde edebilirsiniz.
Sistemin ihtiyacı olduğunda tüketimin azaltılması bir elektrik kesintisi değildir. Bu tüketiminizin, yalnızca sizin belirlediğiniz bir kısmının, zamanının kaydırılmasını ifade eder. Örneğin, televizyonda yayınlanan önemli bir futbol maçının devre arasında herkes çay içmek için elektrikli su ısıtıcısını çalıştırsa, bu 1-2 dakika içinde artan 1000 MW a yakın güç için, Keban ın hemen hemen tüm ünitelerinin devreye girmesi gerekir. Bu hem çok değerli olan su kaynaklarının verimsiz kullanımı anlamına gelmektedir. Bunun yerine, tüketicilerin yarısı sularını 10 dakika gecikme ile ısıtsalar sistem bu üretim kapasitesinin sadece yarısı ile dengelenebilmektedir. Üretim kapasitesinin kullanılmayan yarısının maliyeti ise tüketimini kaydırabilen akıllı tüketiciye ödenir. Talep katılımında asıl olan zamanlamadır. Eğer zamanlamanızı ayarlayabilirseniz, bir hidrolik santrale verilen paraya yakın bir miktar sizin cebinize girebilir. Esnek Talebinizi Belirleyin Esnek talebiniz size önceden haber verildiğinde gönüllü olarak kısabildiğiniz tüketim miktarınızdır. Örneğin, aşağıdaki tabloda ele alınan 30 kw lık farazi bir tüketim noktasının talep esnekliği 00:00 01:00 ve 12:00 13:00 saatleri arasında 5 kw iken 13:00 14:00 arasında 8 kw dır. Kapatabileceğim üniteler (kw) Kapanmaması gereken üniteler (kw) Toplam (kw) 00:00 01:00 Ünite 1(kırıcılar) 5 kw Ünite 2,3,4 25 kw 30 kw........ 12:00 13:00 Ünite 1(kırıcılar) 5 kw 13:00 14:00 Ünite 1,2 (kırıcılar, motor) 8 kw Ünite 3,4 22 kw 30 kw... Esnek talebiniz saaten saate değişebileceği gibi ne kadar önceden haber verileceğine de bağlı olabilir. Örneğin, 13:00 14:00 arası esnekliğiniz gün öncesinden haber verildiğinde 8 kw, ama 15 dakika öncesinden haber verildiğinde 3 kw olabilir. Şimdiye kadar kullanmadığınız için esnek talebiniz olmadığını farz etmeyin: Esnekliğiniz mutlaka vardır, ancak bu esnekliğin size bir maliyeti olacaktır. Örneğin bu maliyet kullanılmayan işgücünden ya da geciken üretim programından kaynaklanabilir. Maliyetinizi hesaplayın ve bunu düşük tutacak önlemler hakkında bilgi alın. Doğru maliyet hesabı gelirinizi arttıracaktır.
Talep Tarafı Katılımı Nasıl Çalışır? Tüketici olarak elektrik piyasasına tedarikçiniz aracılığı ile katılabilirsiniz. Esnek talebinizin miktarını ve maliyetini tedarikçinize bildirin. Tedarikçiniz sizin gibi pek çok tüketicinin esnekliklerini birleştirip belirttiğiniz maliyete göre bir teklif halinde Elektrik Piyasasına sunacaktır. Bu teklif kabul edilirse Elektrik Piyasasına tüketici olarak katılırsınız. Tüketimdeki azalmanın getirisi size olan maliyetini geçtiği saatlerde tedarikçiniz sizi önceden haberdar edecektir. Böyle saatlerde tüketiminizi azaltmanız halinde doğrudan kar sağlayacaksınız. Örnek: lik tüketim ve esnek güç profili aşağıdaki gibi olan büyük bir OSB yi ele alalım. Örnekteki OSB saat 14:00, 15:00, 16:00 ve 17:00 deki esnek gücünü sırası ile 10 MW, 12 MW, 10 MW, ve 10 MW olarak belirlemiştir. Bu esnek güç için 250 TL/MWh teklif verildiğini farz edelim. Bu OSB eğer Türkiye talebinin yükseldiği sıcak bir yaz gününde tedarikçisi üzerinden talimat alır ve tüm esnek talebini bu saatlerde kısarsa, yalnızca bu 4 saat için elde ettiği gelir 10,500 TL olacaktır. 120 100 80 Örnek: Büyük OSB Tüke%m (MW) 60 40 20 Esnek Güç Esnek olmayan Güç 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Örnek: lik tüketim ve esnek güç profili aşağıdaki gibi olan büyük bir döküm tesisinin 15 dakika öncesinden haber verildiğinde esnek yükünü tüketmemek için 1000 TL/MWh teklif verdiğini düşünelim. Bu teklifin kabul edildiği ve bu tesisin bir öğleden sonra 12:00-17:00 saatleri arasında tüm esnek talebini kısmak için 15 dakika öncesinden talimat aldığını farz edelim. Eğer tesis bu talimatı yerine getirirse sözkonusu olan 5 saat için 668,290 TL gelir sağlayacaktır.
Örnek: Büyük Döküm Tesisi Tüke%m (MW) 160 140 120 100 80 60 40 20 Esnek Güç Esnek olmayan Güç 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 Katılmak İçin Ne Yapmalıyım? Öncelikle hangi ünitenizini ne kadar elektrik çektiğini hesaplayın ve gerekiyorsa bu konuda profesyonel danışmanlık firmalarından yardım alın. 1. Elektrik çekişi yüksek olan ünitelerinizi listeleyerek, çektikleri güçleri belirleyin. 2. Bu ünitelerin hangilerinin sürekli çalışması gerektiğini, hangilerinin ise belirli bir fiyat teklifi karşılığı kapatılıp açılabileceğini (esnek talebinizi) belirleyin. 3. Yükünüzü azaltmanızın size maliyetini kademeli olarak çıkarın. a. Örnek: Eğer bana 200 TL/MWh verilirse yükümün %2 sini kapatabilirim. Ama 1000 TL/MWh teklif edilirse yükümün %20 sini düşebilirim. 4. Esnek yükünüzü ve kademeli maliyetinizi tedarikçinize bildirin. 5. Teklifiniz kabul edilirse, tüketmediğiniz miktar için en az teklif fiyatınız kadar para ödenecektir. Tedarikçinizden uyguladığı talep katılımı programının detaylarını öğrenin. Hangi sıklıkta katılım talimatı alabileceğinizi, katılım miktarınızın nasıl ölçüleceğini, ve teklifinizin altında ya da üstünde katılım yapmanız durumunda uygulanacak esasları öğrenin.
Önümüzdeki Dönem Dünyadaki uygulamalarda talep tarafı yönetimine şu aşamada sadece büyük tüketiciler katılabilirken, önümüzdeki dönem için Avrupa ve Amerika daki bir çok beyaz eşya ve ev aletleri üreticisi, cihazlarını şebeke dostu imal ederek, her tüketiciyi talep tarafı yönetiminde yer almaya teşvik etmektedir. Elektrik Piyasasında oluşan tüm fiyat yükselişlerinden üretici kadar tüketicinin de faydalanma hakkı vardır. Bu konuda önümüzdeki yıllarda, talep yönetimi 100 kw lik tüketicilere kadar inmesi planlandığı gibi, açık standartlar (OpenADR) ile tüketicilerin güçlenmesi amaçlanmaktadır. Bu döküman Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği Madde 8 a) bendindeki bilgilendirme yükümlülüğü kapsamında hazırlanmış olup, tüketicinin okuyarak imzalaması zorunludur. Unutmayın: Talep Tarafı Katılımı bir elektrik kesintisi değildir. Gönüllülük esasına dayanır: İstediğiniz zaman, istediğiniz miktarda katılırsınız, ve katılımınız karşılığı gelir sağlarsınız. Eğer katılmayı tercih etmezseniz elektriğinizi bugüne kadar hangi şartlarda tükettiyseniz gene aynı şartlarda tüketmeye devam edersiniz. Tedarikçinizden uyguladığı Talep Tarafı Katılımı programı hakkında bilgi isteyin. Farklı uygulamaların size getirileri farklı olabilir. Tedarikçinizi seçerken bu gelirinizi de göz önünde bulundurun. Esnek talebinizi ve maliyetini hesaplayın. Bu maliyeti düşürecek uygulamalar teklifinizin piyasada kabul edilme şansını arttıracaktır.