T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) SANAT VE TASARIM MEKAN ÖLÇÜSÜ ALMA

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) SANAT VE TASARIM MEKAN ÖLÇÜSÜ ALMA ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. PROJE KROKİ RESMİ...3 1.1. Planların Kroki Çizimleri...4 1.1.1. Kroki Çiziminde Kullanılan Gereçler...4 1.1.2.Krokide Ölçek...4 1.2. Görünüşlerin Kroki Çizimleri...5 UYGULAMA FAALİYETİ...6 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...8 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...11 2. KROKİ GÖRÜNÜŞLER ÜZERİNDE ÖLÇÜLENDİRME...11 2.1.Yatay Ölçülendirme Teknikleri...18 2.2. Düşey Ölçülendirme Teknikleri...18 2.3. Diyagonal Ölçülendirme Teknikleri...18 2.4. Duvar Boşluklarını Ölçülendirme Teknikleri...19 2.4.1. Bina Yapı Elemanlarının Planda Gösterilmesi...19 2.4.2. Planlarda Kapıların Çizimle İfade Edilişi...21 2.4.3 Planlarda Pencerelerin Çizimle İfade Edilişi...22 2.4.4 Planlarda Bacaların Çizimle İfade edilişi...22 UYGULAMA FAALİYETİ...24 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...26 ÖĞRENME FAALİYETİ 3...29 3. TESİSAT ELEMANLARININ DETAY ÖLÇÜLERİ...29 3.1.Tesisat Elemanları...29 3.2 Tesisat Elemanlarının Detay Ölçüleri...30 3.2.1. Elektik Tesisatı...30 3.2.2. Sıhhi Tesisat...33 UYGULAMA FAALİYETİ...37 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...38 MODÜL DEĞERLENDİRME...41 CEVAP ANAHTARLARI...43 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...45 KAYNAKÇA...46 i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD 214T00013 ALAN Sanat ve Tasarım DAL/MESLEK İç Mekân Dekorasyon MODÜLÜN ADI Mekan Ölçüsü Alma Projenin kroki resmini çizme, proje krokisi üzerinde ölçüleri MODÜLÜN TANIMI belirleyebilme, tesisat elemanlarının kroki üzerinde yerlerini ve ölçülerini belirleyebilme ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI Bu modülün ön koşulu yoktur. Ölçme markalama araç ve gereçlerini kullanmak Genel Amaç Uygun ortam ve araç gereç sağlandığında; projenin kroki resmini çizip, proje krokisi üzerinde ölçüleri belirleyebilecek, tesisat elemanlarının kroki üzerinde yerlerini ve ölçülerini belirleyebileceksiniz. Amaçlar 1. Projenin kroki resmini kurallara uygun çizebileceksiniz. 2. Proje krokisi üzerinde ölçüleri belirleyebileceksiniz. 3. Tesisat elemanlarının kroki üzerinde yerlerini ve ölçülerini belirleyebileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Resim kağıtları, çizim araç gereçleri, ölçü cetvelleri Modülün içinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen ölçme araçlarıyla kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modül sonunda size ölçme aracı ( test, çoktan seçmeli, doğru yanlış vb.) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgileri ölçerek değerlendirecektir. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Bu modül size Ölçü Almanın gereği, önemi, yöntem ve teknikleri ile ilgili bilgi verecektir. Siz bu modül ile yetinmeyip daha çok bilgi için araştırma, uygulama ve gözlem yaparak kendinizi daha fazla geliştirmelisiniz. Ölçü alma projelerin hazırlanmasında ve hazırlanan proje doğrultusunda üretilen donatıların örtüşmesi için en önemli faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölçü alma konusu ne kadar basit bir konu olarak karşımıza çıksa da konuyu öğrendikçe önemini daha fazla kavrayarak ve hayatımızdaki önemini bilerek uygulamalarınıza devam edeceksiniz. Ölçü alma yöntem ve tekniklerini öğrendikten ve ölçü almanın önemini kavradıktan sonra ölçüm araç gereçlerinin kurallara uygun kullanımı, bakım ve temizliği ile ilgili bilgileri öğrenecek; ölçü konusunda bilgili bireyler olarak çalışmalarınıza devam edeceksiniz. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında; mekânın veya mobilyaların kroki resimlerini doğru olarak çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Mekânlarda ve mobilyalarda standart ölçüler Mekân ve donatı kroki çizimleri Araştırma işlemleri için mimarlık ve iç mimarlık büroları, iç dekorasyon atölyeleri, mobilya fabrikaları, üniversitelerin mobilya ve dekorasyon bölümlerinden faydalanabilirsiniz. 1. PROJE KROKİ RESMİ Ölçü : Ölçü özellikle mimarlık mesleğinde en çok kullanılan sözcüklerden biridir ve hemen arkasından proporsiyon gelir. Ölçü, genellikle insanı kendi ölçüleriyle beraber değerlendiren bir orandır. Yapıların her şeyden önce içlerinde yaşayan insanlarla orantılı olarak meydana gelmeleri gerekir. Yapının insana göre büyüklüğü doğru gerçekleşmediği zaman bazen fiziksel, bezen psikolojik rahatsızlıklara sebep olur. Dar bir koridor, basık bir tavan, insanın psikolojik yapısında olumsuzluklara sebep olur. Ölçü kavramı insanla yapı arasında olduğu gibi yapıyla çevre arasında da söz konusudur. Yapının fiziksel çevre içindeki etkisi yapı dizaynının bir bölümünü oluşturur. Ölçü kavramının bir diğer anlamı da yapının veya objenin kendi içinde ölçülü olmasıdır. Soyut olarak iki büyüklük arasındaki sayısal ilişki veya bütünle onu meydana getiren elemanlar arasındaki ilişki anlamına gelir. Buna mimarlık dilinde proporsiyon denir. Bir nesneyi diğerlerinden ayırt etmeyi sağlayan o nesnenin niteliğidir. Tüm nesne ve olayların bir niteliği vardır. Belirli bir nitelik dışında her nesne bir niceliğe sahiptir. Nitelikten farklı olarak nicelik, büyüklük ve hacim gibi nesnenin içinde var olan özelliklerin büyüklük ya da gelişme derecesiyle nesneyi karakterize eder. Genellikle nicelik bir sayı ile ifade edilir. Nitelik ve nicelik birbirine bağlıdır. Çünkü bir ve aynı nesnenin yönlerini temsil ederler. Bir başka deyişle nitelik ve niceliğin birliğine ölçü denir. 3

Ölçü, Bir nesnenin ne ise o olarak kaldığı bir çeşit sınır ya da çerçevedir. Nesnelerin değişik yönlerini tanımlayan nicelik ve nitelik birliği nin ölçüyü belirlediği ve ölçünün de bir nesnenin sınır ya da çerçevesini gösterdiği söylenebilir. 1.1. Planların Kroki Çizimleri Kroki: Herhangi bir cismi veya düşündüğümüz bir şekli karşımızdakine anlatmak için sözlü veya yazılı anlatım yeterli gelmiyorsa ilk yapacağımız kağıt ve kalemi alıp onu kağıda çizmeye çalışmaktır. Bu yapılan işlem bir kroki çalışmasıdır. Bu tanımlamadan yola çıkarak kroki, düşünülen ya da mevcut bir cismin resim aletleri kullanmadan el ile serbest olarak kağıda çizilmesidir. Kroki resimler teknik alanda özellikle yeni tasarlanan yeni bir mekân ya da donatı elemanının kroki resmi ile rahatça ifade edilebilmesi için eksiksiz olmalıdır. Eğer imal edilecek bir donatının kroki resmi çizilecekse gerekli bütün imalat bilgilerinin çizilmesi gerekmektedir. Bütün teknik elemanlar, her zaman bir kroki resmi çizmek veya çizilmiş bir kroki resmini okumak zorunda kalabilirler. Bu bakımdan her teknik elemanın kroki resmi çizmesi ve okuması başlıca bilmesi gereken bir konudur. 1.1.1. Kroki Çiziminde Kullanılan Gereçler Kroki çizimleri her zaman el ile serbestçe yapılır. Ayrıca her zaman masa gibi düz yüzeyler bulunmayabilir. Bu sebeple kroki çizimlerinde çizim araç gereçleri kullanılır. Bunlar kağıt, kalem ve silgidir. Kroki resim çizmek için kullanılan kağıt, defter, bloknot vb kağıtlardır. Ancak bu iş için ideal olan kareli kağıtlardır. Karelerin ölçüleri belli olduğu için bundan yararlanarak resim boyutlarında oranlar göze hoş gelecek şekilde düzenlenebilir. Kroki çizimi için kullanılan kalemler değişik türde olabilir. Eğer kurşun kalem kullanılıyorsa orta yumuşaklıkta kalemler tercih edilmelidir (HB, B ve 2B). Kroki çizimi konusunda tecrübe kazandıktan sonra mürekkepli kalemler de kullanılabilir. Bu takdirde kağıt üzerinde rahatça kayabilen uçlara sahip kalemler tercih edilmelidir. Çizimde kurşun kalem kullanılması halinde bazı fazlalıkların ve yanlışlıkların silinmesi gerekir, bunun için yumuşak bir silgi kullanılmalıdır. 1.1.2.Krokide Ölçek Kroki çizimleri el ile çizildiği için herhangi bir ölçek söz konusu değildir. Ancak kroki resminin büyüklüğü, kâğıdın ve çizilecek elemanın büyüklüğüne göre göz kararı ile ayarlanır. Genellikle cismin üç ana boyutuna veya planın ebatlarına göre büklükle seçildikten sonra diğer bütün ölçüler aynı oranda büyütülmeli ya da küçültülmelidir. Kroki çiziminde başlangıçta cetvelle bir ölçek belirlemeye gerek yoktur. Bu durum tamamen göz ile belirlenmelidir. Bu sebeple milimetrik bölmeli veya kareli kağıt kullanılmalıdır. Ölçeksiz çizildiği için kroki resimlerinde bütün ölçüler eksiksiz olarak belirtilmelidir. 4

Eksik bir ölçünün kroki resminde ölçülerek elde edilmesi mümkün değildir. Bu sebeple parça üzerinde ölçü alınırken ölçülebilen her elemanın gerçek ölçülerinin alınmasına önem verilmelidir. 1.2. Görünüşlerin Kroki Çizimleri Kroki çizimlerinde karşılaşılan ve zorluk çekilen en önemli konulardan biri boyutlar arasındaki oranların sağlanmasıdır. Belli bir ölçek kullanılmadığı için çizilen resmin cismi daha iyi anlatabilmesi için göz kararı ile ölçek kullanmak önemlidir. Ancak boyutlar arasındaki oran uygun olarak ayarlanamadığı zaman cismin gerçek şekli hakkında tam bir fikir sahibi olmakta zorluk çekebiliriz. Bu yüzden bazı yöntemler kullanarak bu oranın uygun olması ve resmin buna göre çizilmesi sağlanır. Krokisi çizilecek cismin bir fotoğrafından, resminden veya kendisinden yararlanılır. Çizim yöntemi de buna göre belirlenir. Kroki çizim yöntemlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. Fotoğraf ve resimden kalemle orantı yöntemi Kareler yardımıyla kroki çizme Cismin gerçek şeklinden kalemle orantılama 5

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Araç gereçleri hazırlayınız. Krokisi çizilecek mekânı seçiniz. Kroki ölçeğini belirleyiniz. Çizilen krokinin ölçülendirmesini yapınız. Öneriler Kroki çizimleri ile ilgili araştırma yapınız. Kroki çizim metotlarını araştırınız. Ölçek çeşitlerini araştırınız. Ölçülendirme standartlarını araştırınız. TV sehpasının kroki resminin çizimi Kullanılacak araç gereçler: Araştırma Resim kağıtları Kalem Bloknot Kroki çiziminde kullanılacak malzemeler, çizim ölçeğinin belirlenmesi ve kroki çizim teknikleri konularını gözden geçiriniz ve çizilmiş kroki resimleri üzerinde inceleme yapınız. o o o o Teknik: Kroki çizim araç gereçlerinin kullanım bilgisi Krokisi çizilecek mekân veya planın belirlenmesi Kullanılacak araç gereçlerin belirlenmesi Tespit edilen bir TV sehpasının kroki resminin çizilmesi TV sehpasının ilk olarak taslak resmi çizilir 6

Şekil 1.1: TV sehpasının taslak resmi TV sehpasının taslak resmi üzerinde ölçülendirme yapılır Şekil 1.2: TV sehpasının ölçülendirilmiş taslak resmi 7

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A- OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplayınız. 1. Ölçü; genellikle insanı, kendi ölçüleriyle beraber değerlendiren bir orandır. 2. Yapının insana göre büyüklüğü doğru gerçekleşmediği zaman fiziksel veya psikolojik olarak etkili değildir. 3. Ölçü soyut olarak iki büyüklük arasındaki sayısal ilişki veya bütünle onu meydana getiren elemanlar arasındaki ilişki anlamına gelir. Buna mimarlık dilinde proporsiyon denir. 4. Düşünülen ya da mevcut bir cismin resim aletleri kullanmadan el ile serbest olarak kağıda çizilmesine proje denir 5. Donatının kroki resmi çizilecekse gerekli bütün imalat bilgilerinin çizilmesine gerek yoktur 6. Krokisi çizilecek cismin bir fotoğrafından, resminden veya kendisinden yararlanılır. 7. Kroki çiziminde başlangıçta cetvelle bir ölçek belirlemeye gerek yoktur. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. Cevaplarınızın hepsi doğru ise bir sonraki faaliyete geçebilirsiniz. 8

UYGULAMA TESTİ İşlem Basamakları Modül içerisindeki konuları araştırın. Kullanacağınız araç ve gereçlerin seçimini yapınız. Belirlediğiniz bir donatı elemanının taslak kroki resmini çiziniz. Öneriler(İşlemin Yapılmasına İlişkin Öneriler) Teknik resim kitapları.ve İnternetten faydalanarak çizilmiş kroki resimleri üzerinde incelme yapabilirsiniz. Resim kağıdı kalem, silgi ve bloknot temin ediniz. Kroki çizim tekniklerini öğreniniz. Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda seçtiğiniz bir donatı elemanının kroki resmini çizebileceksiniz. Siz de A0 kâğıdının ve diğer resim kağıtlarının ölçülerini araştırınız. Bu konuda araştırma yapınız. Araştırmalarınız için ; teknik resim kitapları, internet ve çizilmiş kroki resimleri üzerinde incelme yapabilirsiniz. Kroki resim çizim tekniklerini araştırınız. (Çizilmiş örnek kroki resimleri inceleyiniz). Aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. NOT : Değerlendirme ölçeği ile bu çalışmanızı değerlendiriniz. 9

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ MODÜL ADI: Ölçü Alma UYGULAMA FAALİYETİ :Proje Kroki resmi ÖĞRENCİNİN Adı ve Soyadı : Sınıf ve No : AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri EVET ve HAYIR kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. GÖZLENECEK ÖLÇÜTLERİ Evet Hayır 1. Araştırma yapıp veri topladınız mı? 2. Bilgilerinizi gözden geçirdiniz mi? 3. Planların kroki çizimlerini incelediniz mi? 4. Kroki çiziminde kullanılan gereçleri araştırdınız mı? 5. Krokide ölçek şekillerini araştırdınız mı? 6. Görünüşlerin kroki çizimlerini araştırdınız mı? 7. Kroki çizim yöntemlerini araştırdınız mı? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 10

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında; mekânın veya mobilyaların kroki görünüşleri üzerinde ölçülendirmeyi doğru olarak çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Mekânlarda ve mobilyalarda standart ölçüler, Ölçülendirme şekilleri, Ölçülendirilmiş mekân veya donatı kroki çizimleri, Araştırma işlemleri için mimarlık ve iç mimarlık büroları, iç dekorasyon atölyeleri, mobilya fabrikaları, üniversitelerin mobilya ve dekorasyon bölümleri ve AR-GE bölümlerinden faydalanabilirsiniz. 2. KROKİ GÖRÜNÜŞLER ÜZERİNDE ÖLÇÜLENDİRME Teknik çizimler o parçanın genel biçimi hakkında bilgi verir. Şekli ölçülendirmeyle de parçanın ve parçayı meydana getiren elemanların büyüklüğü ile bazı açıklamalar verilerek parçanın daha iyi anlaşılması sağlanır. Böylece imalatçılar, iş resmi üzerinden ölçü almak zorunda kalmadan parçanın yapımı hakkında daha sağlıklı bilgi sahibi olurlar ve yalnızca resim üzerinde yer alan direktifler doğrultusunda üretimi gerçekleştirirler. Birbiri ile ilişkili parçaların ayrı ayrı atölyelerde ve ayrı işçiler tarafından imal edildikleri halde birleştirildiğinde hiçbir sorun olmadan uyum içinde olmaları resim üzerinde verilen düzgün ve yeterli ölçülendirme ile mümkündür. Bu birlikteliği sağlamak için ölçülendirme ve bilgilendirme konularının bir standart içinde olması ve herkesin aynı sonuca varması gereklidir. Ölçülendirmede dikkat edilecek hususları şu şekilde sıralayabiliriz Ölçü ve bağlama çizgileri çizgi grubunun en ince çizgisi ile yapılmalıdır (Şekil:2.1). Oklar dolu ve sivri olmalıdır. (Uç açısı 15º, kalın çizginin 5 katı, ok dibi kalın çizginin 3 katı olmalıdır.) (Şekil:2.1). 11

Ölçü çizgileri; şeklin kenarlarından 10-12 mm, birbirlerinden 7-10 mm uzak olmalıdır. (Şekil:2.1). Bağlama çizgileri birbirine paralel ölçü çizgilerine dik olmalıdır (Şekil:2.1). Ölçü rakamları levhanın alt tarafından bakıldığında okunacak şekilde, ölçü çizgisinin üst ortasına gelecek şekilde ve biraz açığa yazılmalıdır. Ölçüler, milimetre cinsinden yazılmalıdır. Ayrıca ölçünün sonuna mm yazılmaz. Az da olsa farklı birimler kullanılarak ölçülendirme yapılırsa yanına birimi ya da sembolü yazılır (Şekil 2.1). 30 30 40 Ölçü çizgisi 70 Bağlama çizgisi Şekil 2.1: Ölçü çizgisi kalınlıkları, ölçü okları, ölçü çizgilerinin resimden uzaklığı, ölçü ve bağlama çizgilerinin ilişkisi ve ölçü rakamlarının yazılması Her ölçü en kolay anlaşılabileceği görünüşte olmalıdır. Gerekli olmadıkça bir görünüş üzerine birden fazla ölçü yazılmamalıdır (Şekil 2.2). Ölçü çizgileri daima sürekli kalın çizgilere bağlanmalıdır. Kesik çizgilere ölçü çizgisi bağlanamaz (Şekil 2.2). Ölçü rakamları herhangi bir çizgi ile kesilmeyecek şekilde yazılmalıdır (Şekil 2.2). 12

40 20 5 15 15 Şekil 2.2: Ölçü çizgilerinin kalınlığı ve rakamlarının yazım şekli Ölçek dışı çizilmiş olan kısımların ölçülerinin altı çizilmelidir (Şekil 2.3). Bir eksen veya çevre çizgisi, hiçbir zaman ölçü çizgisi olarak kullanılmamalıdır. Ancak bağlama çizgisi olarak kullanılabilir. Okların uçlarının resim köşe noktalarına temas etmemesi gerekir (Şekil 2.3). Ölçü ve bağlama çizgileri, resimde yer alan diğer çizgilerle mümkün olduğunca kesişmeyecek şekilde düzenlenmelidir (Şekil 2.3). Üst üste gelen ölçü çizgilerindeki rakamlar aynı hizaya yazılmalıdır. 15 10 5 40 90º 20 35 20 30 Şekil 2.3: Ölçü okları, ölçü çizgileri, rakam ve yazıların gösterilmesi 13

Simetrik parçaların ölçülendirilmesinde tam ölçü yazılır. Bu tür parçaların bir tarafının ölçülendirilmesi yeterlidir. Sayıların ölçü çizgisi uzantısına yazılması gerekiyorsa sağ taraf tercih edilmelidir (Şekil 2.4). 6 4 5 12 22 8 18 70 10 Şekil 2.4: Dar alanlara ölçü yazılması, ölçülerin ölçü çizgisi uzantısına yazılması Okları bağlama çizgileri içine çizilmediği takdirde ok yerine bağlama çizgileri ile ölçü çizgilerinin kesiştiği yerlere nokta konur veya üçüncü bir çizgi ile kesilir (Şekil 2.5). 14

Şekil 2.5: Ölçülendirme bağlama çizgilerinin açılı bir çizgi ile kesilmesi. Taranmış alanlara yazılan ölçü sayıları tarama çizgileri ile kesilmemelidir. Görünüşlerde daire şekli belli değilse, ölçü ilgili çizgi üzerine veya ölçü çizgisiz olarak verilmişse ölçü çizgisinin tek oku görünüyorsa, bu gibi durumlarda çap ölçüsünün önüne Ø sembolü konulmalıdır (Şekil 2.6). Kare görünüşlerin tek görünüşle ifade edilmesi halinde kare kenarının ölçüsünün önüne sembolü konulmalıdır (Şekil 2.6). 15

Ø25 17 Ø10 8 10 48 Ø20 30 Şekil 2.6: Ölçü rakamlarının önüne Ø veya işaretinin eklenmesi Resimdeki yarıçaplar çembere değen tek oklu bir ölçü çizgisi ile ölçülendirilir. Merkez iki eksenin kesişmesiyle belli değilse, küçük bir daire eksen üzerine kısa bir çizgi çizilerek belirtilir. Merkezin belli olmadığı durumlarda yarıçap ölçüsünün önüne R harfi konulmalıdır. Yarıçap ve çaplar rahat okunmaları için 30º eğimli oklarla ifade edilir (Şekil:2.7). 16

Şekil 2.7: Yay ve dairesel parçaların ölçülendirilmesi Yarıçapın ölçülendirilmesi için resim alanı yeterli değilse ölçü çizgisi dik olarak kırılmış gibi gösterilmelidir. Ölçülendirilecek yerin ölçüsü küçükse dışarıdan içeriye doğru gösterilmelidir. Ölçü ne olursa olsun resim üzerine gerçek ölçü değerleri yazılmalıdır. İmalat sırasında kendiliğinden oluşan yüzeylere ölçü verilmemelidir. Resim üzerindeki başka ölçülerden faydalanmaya veya hesap yapmaya gerek kalmadan ölçülendirme yapılmalıdır. Dairesel kısımların çizgisel ölçülendirilmesi yapılırken daireler arasındaki ya da eksenler arasındaki mesafeler verilir. Bir yayın merkezinin belirtilmesi gerekir. Buna göre yarıçap ölçülendirmesi yapılır. 17

2.1.Yatay Ölçülendirme Teknikleri Yatay ölçülendirme yapılırken bağlama çizgileri düşey olarak çizilir, ölçü çizgileri yatay olarak resmin altında veya üstünde şekilden 8-12 mm uzaklıkta çizilir. Eğer birden fazla ölçü çizgisi kullanılması gerekiyorsa ölçü çizgileri arasında da 7-10 mm mesafe bırakılmalıdır.rakamlar ölçü çizgisinin ortasına gelecek şekilde yazılmalıdır (Şekil:2.8). 20 20 40 10 23 55 Şekil 2.8 Yatay ve düşey ölçülendirme 2.2. Düşey Ölçülendirme Teknikleri Düşey ölçülendirme yapılırken bağlama çizgileri yatay olarak çizilir. Ölçü çizgileri düşey olarak resmin sağına veya soluna çizilir. Şekilden 8-12 mm, ikinci bir ölçü çizgisi gerekiyorsa ölçü çizgileri arası 7-10 mm olmalıdır. Ölçü yazıları ölçü çizgilerinin ortasına gelecek şekilde yazılmalıdır (Şekil:8). 2.3. Diyagonal Ölçülendirme Teknikleri Diyagonal ölçülendirmede ölçü çizgileri kenar çizgilerine paralel bağlama çizgilerine dik olarak çizilir. rakamlar ölçü çizgilerine paralel olarak yazılmalıdır. Rakamlar yine şekilden 8-12 mm, ikinci bir ölçü çizgisi gerekiyorsa ölçü çizgileri arası 7-10 mm olmalıdır. Ölçü yazıları ölçü çizgilerinin ortasına gelecek şekilde yazılmalıdır (Şekil:9). 18

Şekil 2.9: Diyoganal ölçülendirme 2.4. Duvar Boşluklarını Ölçülendirme Teknikleri 2.4.1. Bina Yapı Elemanlarının Planda Gösterilmesi İnsanlar, ilk olarak korunma ve barınma amaçlı olarak bina yapımına başlamışlardır. Her alanda olduğu gibi uygarlığın ve teknolojinin gelişmesi yaşama ve çalışma alanlarının da çeşitli özellikleri bir arada bulundurmasını zorunluluk haline getirmiştir. Binalar, yapı elemanı adını verdiğimiz unsurların bir araya gelmesi ile oluşur. Bina adını verdiğimiz oluşumlarda kapılar, pencereler, duvarlar, bacalar, nişler vb. yapı elemanları bulunur. Bu yapı elemanları planlarda, teknik resim kuralları doğrultusunda sembolize edilerek ifade edilir. Bu sembollerin doğru olarak kullanılması uygulayıcılar ile tasarımcıların ortak bir dil kullanmasını ve uygulamada hata payının azaltılmasını sağlar. İç mekân tasarımcısının temel amacı, mekânların kullanıcılarının istekleri ve tasarım ilkeleri doğrultusunda düzenlenmesini sağlamaktır. Bu amaçla tasarımcının düzenleme yapılacak mekâna yönelik olarak bazı temel bilgilere sahip olması gerekir. Tasarımcı; mekân sahibinin beğenileri, yaşı, cinsiyeti, eğitim durumu vb. kişisel bilgilerinin dışında mekâna yönelik olarak mekânın ölçülerine,mekânı oluşturan kolon kiriş, niş, kapı, pencere, duvar, baca vb. yapı elemanlarının özelliklerine ve ölçülerine yönelik bilgilere sahip olmalıdır. Bu konulara yönelik olarak tasarımcının bilgi almasını sağlayan temel unsur, mekânın kendisi ve bu mekânın kat planıdır.tasarımcının düzenleme yapılacak mekânda sürekli olarak kalması ve mekâna yönelik çalışmaları burada gerçekleştirmesi söz konusu olmadığından mekâna yönelik planları çizebilmesi veya çizilmiş olan planları okuyabilmesi gerekir. Plan okumak demek planı oluşturan tüm yapı elemanlarının neler olduğunu görüp ifade edebilmeyi, bu yapı elemanlarının ölçülerine yönelik olarak plan üzerinde verilmiş olan bilgilerin alınabilmesini ve tasarım çalışmalarının bu doğrultuda yürütülmesini ifade eder. 19

Kat planları yolu ile alınan bilgiler sadece ölçüsel bazda değildir. Örneğin, tasarımı yapılacak mekânların cephe yönleri de kat planları ile alınacak bilgilerdendir. Tasarımda cephe yönünün yalıtım, aydınlatma ve renk kullanımında etkileri söz konusudur. Kuzey cepheye bakan mekânlar, güney cepheli mekânlara göre daha soğuk ve daha karanlık yapıdadır. Bu da tasarımcının düzenleme sırasında dikkate alması gereken bir konudur (Resim 2.10). Şekil 2.10: Duvar, kolon, yön okları Kat planlarının okunması yolu ile hangi mekânların birleşimden oluştuğu, mekânların boyutlarının ne olduğu, mekânlar arasındaki geçişlerin nasıl sağlandığı, duvar kalınlıkları, kapıların ve pencerelerin açılış yönleri genişlik ve yükseklik ölçüleri, ıslak zeminlerin ve diğer mekânların kullanım alanları, elektrik, su vb. tesisatların durumu hakkında bilgi alınabilir (Resim 2.11). Tasarım aşamasında mekânda bazı yapısal değişikliklere gidilmesi gerekebilir. Örneğin doğal aydınlatmadan daha fazla yararlanabilmek amacıyla mekânda yeni bir pencere tasarlanabilir. Bu durumda tasarımcının pencere açmayı düşündüğü duvarın taşıyıcı özelliğinin olup olmadığını bilmesi gerekir. Kat planı yolu ile bu bilgilere ulaşması mümkündür. Plan üzerinde tasarlanan pencerenin ve açılış yönünün çizim yolu ile ifade edilmesi gerekir (Resim 2.12). Binanın oluşumuna yönelik yapı elemanları projelerde teknik resim kuralları doğrultusunda ifade edilir. Duvar, kolon, kiriş baca yapı elemanlarının teknik özellikleri dikkate alınarak sembolleri bir standarda bağlanmıştır (Resim 13). Proje kimin tarafından çizilirse çizilsin aynı anlamı ifade eder. Teknik resim kurallı çizgiler bütünüdür. Teknik resim yolu ile çizilen kat planlarının yapı elemanlarını ölçü ve form olarak ifade etmesi gerekir. Kat planları yolu ile mekânlar yaratılır ve dekorasyon çalışmaları gerçekleştirilir. 20

Tasarımcı ve uygulayıcının aynı dili konuşması planda kullanılan yapı elemanlarına yönelik ifadelerin herkes tarafından aynı şekilde algılanması uygulama projesinin hatasız olarak gerçekleştirilmesini sağlar. Şekil 2. 11, 12, 13 te bir kat planı çiziminde teknik resim kuralları doğrultusunda duvarların sıvalı ve sıvasız olarak sembolik ifadesine,yön oklarının farklı kullanımı ve teknik resimlerde boyutların belirtilmesine yarayan, başka bir deyişle çizime yönelik ölçülerin yazıldığı ölçü çizgilerinin kullanımına ve kapıların açılış yönleri dikkate alınarak sembolik ifadelerine yer verilmiştir. 2.4.2. Planlarda Kapıların Çizimle İfade Edilişi Şekil 2. 11: Kapılar 21

2.4.3 Planlarda Pencerelerin Çizimle İfade Edilişi Şekil 2.12: Pencereler ve ölçüleri 2.4.4 Planlarda Bacaların Çizimle İfade edilişi Şekil 2.13: Baca çizimi ve ölçüleri 22

Aşağıda kat planları çiziminde kullanılan ince yapı elemanlarına yönelik sembolik ifadelere örnekler verilmiştir. Bu ifadeler, tasarım alanında çalışan tasarımcı ve uygulayıcıların ortak dilidir. Projeyi çizenler ve uygulayanlar, bu ifadeler yolu ile tasarıma yönelik detayları ve konstrüksiyon bilgilerini birbirlerine aktarma şansını bulurlar (Şekil 2.14). Şekil 2.14: Normal kat planının ölçülendirmesi 23

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Araç gereçleri hazırlayınız. Kroki görünüşler üzerinde ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Duvar boşluklarının ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Kroki resim üzerinde ölçülendirme yapınız. Öneriler Araştırma yapınız. Çizime uygun ölçülendirme şeklini tespit ediniz. Kroki görünüşler üzerinde ölçülendirme yapınız. Duvar boşlukları üzerinde ölçülendirme yapınız. Normal kat planının krokisi üzerinde ölçülendirme yapınız. Kroki resimlerde yatay ve düşey ölçülendirme teknikleri Araştırma Kroki resimlerde yatay ve düşey ölçülendirme yapılırken dikkat edilecek hususlar Teknik: Kroki resimlerde yatay ve düşey ölçülendirmenin önemi Yatay ve düşey ölçülendirme, çizilen proje veya donatı elemanlarının kroki resimlerinin net resimleri, çizim yapan kişiye fikir verir ve önemli ayrıntıların ifade edilmesini sağlar. Net resim çizimi yapan kişi, bütün ölçüleri ve ayrıntıları kroki resim üzerinden alacağı için kroki resimlerinin de doğru şekilde ölçülendirilmesi gerekmektedir. Kroki resimlerinin ölçülendirilmesinde önce resim çizilir sonra ölçülendirme kurallarına uygun olarak ölçülendirme yapılır. Şekil 2.15: Herhangi bir geometrik cismin ölçülendirilmemiş kroki çizimi 24

30 60 25 25 70 30 Şekil 2.16: Çizilmiş kroki resmin ölçülendirilmesi 25

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümleleri doğru veya yanlış olarak cevaplayınız. 1. Teknik çizimler, o parçanın genel biçimi hakkında bilgi vermez. 2. Ölçü ve bağlama çizgileri, çizgi grubunun en ince çizgisi ile yapılmalıdır. 3. Ölçü çizgileri şeklin kenarlarından 5 mm, birbirlerinden 6 mm uzak olmalıdır. 4. Simetrik parçaların ölçülendirilmesinde tam ölçü yazılır. Şeklin tamamının çizilmesi gerekmektedir. 5. Ölçü ne olursa olsun resim üzerine gerçek ölçü değerleri yazılmalıdır. 6. Duvar, kolon, kiriş, baca gibi yapı elemanlarının teknik özellikleri dikkate alınarak sembolleri bir standarda bağlanmıştır. 7. Proje kim tarafından çizilirse çizene özgü anlamı ifade eder. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. Cevaplarınızın hepsi doğru ise bir sonraki faaliyete geçebilirsiniz. 26

UYGULAMA TESTİ Aşağıdaki soruları uygulamalı olarak çalışın. İşlem Basamakları Modül içerisindeki konuları araştırınız. Kullanacağınız araç gereçlerin seçimini yapınız. Ölçülendirme yapacağınız projeyi belirleyiniz. Proje üzerinde yatay ölçülendirme yapınız. Proje üzerinde düşey ölçülendirme yapınız. Proje üzerinde diyagonal ölçülendirme yapınız. Öneriler(İşlemin Yapılmasına İlişkin Öneriler) Teknik resim kitaplarından ve internetten yararlanınız. Ölçülendirilmiş projeler üzerinde araştırma yapınız. Yatay ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Düşey ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Diyagonal ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Seçeceğiniz bir objenin kroki resmini çizerek üzerinde ölçülendirme yapınız. Duvar boşlukları üzerinde yapı elemanlarının kroki resimlerini çizerek ölçülendirme yapınız. Seçtiğiniz bir mekânın normal kat planının kroki resmini çizerek üzerinde ölçülendirme yapınız. Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda seçtiğiniz bir proje üzerinde ölçülendirme yapabileceksiniz. Siz de ölçülendirme tekniklerini araştırınız. Bu konuda araştırma yapınız. Teknik resim kitapları, mimarlık ve mühendislik büroları, internet ve ölçülendirilmiş projeler üzerinde araştırma yapabilirsiniz. Ölçülendirilmiş projelerin analizini yapınız (Ölçülendirilmiş projeler, teknik resim kitapları).aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. NOT : Değerlendirme ölçeği ile bu çalışmanızı değerlendiriniz. 27

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ MODÜL ADI: Ölçü Alma UYGULAMA FAALİYETİ: Kroki Görünüşler Üzerinde Ölçülendirme ÖĞRENCİNİN Adı ve Soyadı : Sınıf ve Nu : AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. GÖZLENECEK DAVRANIŞLAR Evet Hayır 1. Araştırma yapıp veri topladınız mı? 2. Bilgilerinizi gözden geçirdiniz mi? 3. Ölçülendirme standartlarını gözden geçirdiniz mi? 4. Yatay ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 5. Düşey ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 6. Diyagonal ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 7. Duvar boşlularının ölçülendirmesini gözden geçirdiniz mi? 8. Kapı boşluklarının ifade edilişini araştırdınız mı? 9. Pencere boşluklarının ifade edilişini araştırdınız mı? 10. Baca boşluklarının ifade edilişini araştırdınız mı? DEĞERLENDİRME: Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 28

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında; tesisat elemanlarının detay ölçüleri için tesisat elemanlarını ve tesisat elemanlarının detay ölçülerini bilip, projelerde doğru olarak çizebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Elektrik ve sıhhi tesisat elemanları Tesisat elemanlarının standart ölçüleri Araştırma işlemleri için mimarlık ve iç mimarlık bürolarından, iç dekorasyon atölyelerinden, tesisat elemanlarının imalatını yapan fabrikalardan, elektrik ve sıhhi tesisat montajı yapan işletmelerden, meslek liselerinin elektrik ve tesisat bölümlerinden yararlanabilirsiniz. 3. TESİSAT ELEMANLARININ DETAY ÖLÇÜLERİ 3.1.Tesisat Elemanları Tesisat elemanları yapılarda aydınlatma, ısıtma, temizlik vb işlevlerin yerine getirilebilmesi için duvar altı ve duvarların üzerine inşaat aşamasında yerleştirilen tesisatlardır. Aydınlatma ve çeşitli elektronik cihazların çalıştırılmasında elektrik tesisatı, temizlik, yıkanma ve çamaşır, bulaşık makineleri için temiz su tesisatı ( sıcak- soğuk ), iklimlendirme için klima tesisatı, ısınma için kalorifer tesisatı kullanılır. 29

3.2 Tesisat Elemanlarının Detay Ölçüleri 3.2.1. Elektik Tesisatı Elektrik tesisatı detay ölçülendirmesinde kablolar alıcıların çekeceği akım şiddetine göre tayin edilir. Ölçülendirmesi kesit yüzey ölçülerine göre isimlendirilir. En küçük kesit 1.5 mm² dir, tesisin en küçük birimi sortidir. Linye hatlarında 2.5 mm² ve kolon hatlarında 4 mm² kesitli iletkenler kullanılır. Aydınlatma sortilerinde 1.5 mm priz sortilerinde 2.5 mm² kullanılır. Borular sıva altı ve sıva üstü olarak gruplandırılır ve iç çapının mm cinsinden ölçüsü ile belirtilir, boruların seçilmesinde içinden geçecek kablo sayısı ve kablo kalınlıkları belirleyici olur. Projelerde gösterilirken Ø 8 Ø 48mm arasında ifade edilir. Aydınlatmada kullanılacak lambalar çektiği akıma göre Watt cinsinden yazılır. Şekil 3.1de elektrik tesisatında kullanılan malzemelerin simgeleri verilmiştir. Şekil 3.2 de normal kat planının elektrik tesisatı projesinin çizimi verilmiştir. 30

Elektrik Projelerinde Kullanılan Malzemelerin İşaretleri FLORESAN 31

Şekil 3.1: Elektrik tesisatında kullanılan simgeler 32

Şekil: 3.2 Normal kat elektrik tesisatı projesi 3.2.2. Sıhhi Tesisat Sıhhi tesisatların ölçülendirilmesinde kullanılan malzemelerin özelliklerine göre, temiz su tesisatlarında kullanılan metal veya PVC borular, çaplarına göre ¼ ½ ¾ parmak olarak adlandırılır. Pis su borularında 5 lik, 8 lik, 10 luk gibi cm cinsinden adlandırılır. Tesisat elemanlarında kullanılan malzemelerin simgeleri ve örnek çizimler aşağıda verilmiştir (Şekil3.3-3.4-3.5-3.6). 33

Şekil 3.3: Sıhhi Tesisatta kullanılan simgeler 34

Gaz bağlantı hattı Gaz ana kapama tertibatı İzolasyon Kapama musluğu Gaz Sayacı Potansiyel denge Isıtma borusu Atık su borusu Ana toprak hattı Ana sigorta Haberleşme kablosu Paratoner Havalandırma penceresi Su bağlantısı Şekil 3.4: Ev tesisat odası 35

Şekil 3.5: Banyo çizimi ve ölçülendirmesi Şekil 3.6: Mutfak eviye örnekleri 36

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Araç gereçleri hazırlayınız. Elektrik tesisat elemanlarının sembollerini araştırınız. Sıhhi tesisat elemanlarının sembollerini araştırınız. Tesisat elemanlarının projelerde ifadelerini araştırınız. Öneriler Araştırma yapınız. Hazırlanmış elektrik tesisat projelerini inceleyiniz. Hazırlanmış sıhhi tesisat projelerini inceleyiniz. Çizilmiş bir normal kat planı üzerinde elektrik tesisat projesi çiziniz. Çizilmiş bir normal kat planı üzerinde sıhhi tesisat projesi çiziniz. Tesisat elemanlarının seçimi Araştırma Hazırlanmış elektrik ve sıhhi tesisat projelerini ve uygulanmış projeleri yerinde inceleyiniz. Teknik: Tesisat elemanlarının seçimi. Tesisat elemanlarının seçiminde elemanların taşıyabileceği yük göz önünde bulundurulmalıdır. Elektrik tesisatlarının seçiminde kabloların çekeceği akım şiddetleri, aydınlatma elemanlarının fonksiyonları, estetik faktörler gibi hususlara dikkat etmeliyiz. Sıhhi tesisat elemanlarının seçimimde ise duvar altı tesisat elemanlarının korozyona ve esnemeye (deprem) karşı dayanıklı olmasına dikkat etmeliyiz. Pis su gider elemanlarının giderleri taşıyabilecek çaplarda olmasına dikkat etmeliyiz. İklimlendirme, sıcak ve soğuk su elemanlarının (musluklar, bataryalar vb. ) mekân dekorasyonu ile uygunluğuna özen göstermeliyiz. 37

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere, uygun ifadeleri getiriniz. 1. Elektrik tesisatı detay ölçülendirmesinde kablolar..göre tayin edilir. 2. Elektrik tesisat borularının seçilmesinde..belirleyici olur. 3. Tesisat borularının projelerde gösterilmesinde..mm arasında ifade edilir. 4. Sıhhi tesisatların ölçülendirilmesinde kullanılan malzemelerin özelliklerine göre temiz su tesisatlarında kullanılan..borular çaplarına göre.olarak adlandırılır. 5. Pis su borularında çaplar..cinsinden adlandırılır. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞRLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. Cevaplarınızın hepsi doğru ise bir sonraki modüle geçebilirsiniz. 38

UYGULAMA TESTİ Öneriler(İşlemin Yapılmasına İlişkin Öneriler) İşlem Basamakları Faaliyet içerisindeki konuları araştırdınız mı? Elektrik tesisat elemanlarının seçiminde dikkat edilecek hususları araştırdınız mı? Sıhhi tesisat elemanlarının seçimin dikkat edilecek hususları araştırdınız mı? Tesisat elemanlarının seçimini teknik ve estetik açıdan incelediniz mi? Mimari projelerde kullanılan tesisat elemanlarını inceleyiniz. Seçimi yapılan tesisat elemanlarının özelliklerini inceleyiniz. Tesisat elemanlarını yerinde görmek için ilgili firmalarda incelemeler yapabilirsiniz. Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda siz de konutlarda ve iş yerlerinde kullanılan tesisat elemanlarını seçebileceksiniz. Bu konuda araştırma yapınız. Mimarlık bürolarında, elektrik projesi hazırlayan bürolarda, elektrik ve aydınlatma malzemeleri satan mağazalarda ve konutlarda inceleme yapabilirsiniz. Tesisat elemanlarının seçiminde teknik unsurları araştırınız. ( Tesisat elemanlarının seçiminde malzeme özelliklerini araştırınız ). Aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. NOT: Değerlendirme ölçeği ile bu çalışmanızı değerlendiriniz. 39

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ MODÜL ADI: Ölçü Alma UYGULAMA FAALİYETİ: Tesisat ÖĞRENCİNİN Adı ve Soyadı : Sınıf ve Nu : Elemanlarının Detay Ölçüleri AÇIKLAMA: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. DEĞERLENDİRİLECEK ÖLÇÜTLER 1. Araştırma yapıp veri topladınız mı? 2. Bilgilerinizi gözden geçirdiniz mi? 3. 4. 5. Tesisat elemanlarının sınıflandırılmasını incelediniz mi? Tesisat elemanlarında kullanılan elemanların simgelerini gözden geçirdiniz mi? Elektrik tesisat elemanlarının seçimlerini incelediniz mi? 6. Sıhhi tesisat elemanlarının simgelerini gözden geçirdiniz mi? 7. Sıhhi tesisat elemanlarının simge ifadelerini araştırdınız mı? Evet Hayır DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise modül değerlendirmeye geçiniz. 40

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME A. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Aşağıdaki cümleleri doğru yanlış olarak cevaplayınız. 1. Ölçü kavramının bir diğer anlamı da yapının veya objenin kendi içinde ölçülü olmasıdır. 2. Soyut olarak iki büyüklük arasındaki sayısal ilişki veya bütünle onu meydana getiren elemanlar arasındaki ilişki anlamına gelir. Buna mimarlık dilinde Teknik Resim denir. 3. Kroki: Düşünülen ya da mevcut bir cismin resim aletleri kullanmadan el ile teknik resim kurallarına uygun olarak kâğıda çizilmesidir. 4. Kroki resminin büyüklüğü, kâğıdın ve çizilecek elemanın büklüğüne göre standart ölçeklere uygun olarak ayarlanır. 5. Krokisi çizilecek cismin bir fotoğrafından, resminden veya kendisinden yararlanılır. Çizim yöntemi de buna göre belirlenir. 6. Birbiri ile ilişkili parçaların ayrı ayrı atölyelerde ve ayrı işçiler tarafından imal edildikleri halde birleştirildiğinde hiçbir sorun olmadan uyum içinde olmaları, resim üzerinde verilen düzgün ve yeterli ölçülendirme ile mümkündür. 7. Gerekli olmasa da bir görünüş üzerine birden fazla ölçü yazılabilir. 8. Bir eksen veya çevre çizgisi ölçü çizgisi olarak kullanılabilir. 9. Oklar, bağlama çizgileri içine çizilmediği takdirde ok yerine, bağlama çizgileri ile ölçü çizgilerinin kesiştiği yerlere nokta konur veya üçüncü bir çizgi ile kesilir. 10. Ölçülendirilecek yerin ölçüsü küçükse dışarıdan içeriye doğru gösterilmelidir. 11. Elektrik tesisatı detay ölçülendirmesinde kablolar, ustaların tavsiyelerine göre tayin edilir. 12. Elektrik tesisat boruları, sıva altı ve sıva üstü olarak gruplandırılır ve iç çapının mm cinsinden ölçüsü ile belirtilir. 13. Boruların seçilmesinde içinden geçecek kablo sayısı ve kablo kalınlıkları belirleyici olur. Projelerde Ø 8 Ø 48 mm arasında ifade edilir. Yapılan değerlendirme sonunda Hayır cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz. Kendinizi yeterli görmüyorsanız modülü tekrar ediniz. 41

PERFORMANS TESTİ (YETERLİK ÖLÇME) Herhangi bir mimari projeyi çizebilmek için gerekli çizim araç gereçlerini belirleyiniz. Araç gereçleri çizime hazırlayarak çizim ortamının aydınlatılmasını sağlayınız. DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ MODÜL ADI: Ölçü Alma ÖĞRENCİNİN UYGULAMA FAALİYETİ: 1-Proje Kroki Adı ve Soyadı : Resmi 2- Kroki görünüşler Üzerinde Sınıf ve No : Ölçülendirme 3-Tesisat Elemanlarının Detay Ölçüleri AÇIKLAMA: Bu modül kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. DEĞERLENDİRİLECEK ÖLÇÜTLER 1. Planların kroki resim çizimlerini araştırdınız mı? 2. Görünüşlerin kroki resimlerini araştırdınız mı? 3. Yatay ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 4. Düşey ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 5. Diyagonal ölçülendirme tekniklerini araştırdınız mı? 6. Yapı elemanlarının ölçülendirilmesini araştırdınız mı? 7. Tesisat elemanlarını araştırdınız mı? 8. Tesisat elemanlarının detay ölçülerini belirlediniz mi? Evet Hayır DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için faaliyetlerin ilgili bölümlerini tekrarlayınız. Cevaplarınızın tamamı Evet ise öğretmenlerinizle irtibata geçerek diğer modüle geçiniz. 42

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 Doğru Yanlış Doğru Yanlış Yanlış Doğru Doğru ÖĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 Yanlış Doğru Yanlış Yanlış Doğru Doğru Yanlış ÖĞRENME FAALİYETİ 3 CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 alıcıların çekeceği akım şiddetine içinden geçecek kablo sayısı ve kablo kalınlıkları Ø 8 Ø48 metal veya PVC ¼ ½ ¾ parmak 5 lik, 8 lik 10 luk gibi cm 43

MODÜL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 D Y Y Y D D Y Y D D Y D D 44

ÖNERİLEN KAYNAKLAR ÖNERİLEN KAYNAKLAR ŞENGÜN Mehmet Ali Yayınlanmamış Ders Notları Cumhuriyet N.S.İ. And. Mes. Lis. ve Meslek Lisesi ve 100. Yıl K.T.Ö. Olg. Enst. Sanat ve Tasarım Alanı İç Mekân Dekorasyon Dalı İzmir ARPAD Ahmed, Uygulamalı Yapı Tesisatı, Birsen Yayınevi, İst.1983. ALACALI Mahmut, Elektrik Teknik Resmi, BAĞCI Mustafa, Teknik Resim, Milli Eğitim Yayınevi, İst 1985. Belediyelerin Fen İşleri Müdürlükleri DEMİR Habib, Teknik Resim, Özkan Matbaacılık, Ankara 2001 İnternet, NEUFERT Peter, Neufert Yapı Tasarımı, Beta Yayıncılık İst. KALINKARA Velittin, Konuta İç Dekorasyon, Tepofset, Ankara 2001 Mimarlık ve Mühendislik Büroları, ÖCAL M. Emin -PANCAROĞLU Ali, Yapı İşletmesi ve Mal Olma, Emel Matbaacılık, Ank 1978. ÖZÇİLİNGİR Nail ŞEN İ.Zeki, Temel Teknik Resim, Ders Kitapları A.Ş İst. COŞKUN, Ali İhsan- IRK, Serpil KAYHAN, Abdullah AŞIK, Feride ERİM, İbrahim Yapı Ressamlığı IX. Sınıf İş ve İşlem Yaprakları, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul 2005. 45

KAYNAKÇA KAYNAKÇA ARPAD Ahmed, Uygulamalı Yapı Tesisatı, Birsen yayınevi, İst. 1983. ALACALI Mahmut, Elektrik Teknik Resmi, BAĞCI Mustafa,Teknik Resim, Milli Eğitim Yayınevi İst 1985. DEMİR Habib, Teknik RESİM, Özkan Matbaacılık, Ankara, 2001. NEUFERT,Neufert Yapı Tasarımı, Beta Yayıncılık, İst. KALINKARA Velittin, Konuta İç Dekorasyon, Tepofset, Ankara, 2001. ÖCAL M. Emin -PANCAROĞLU Ali, Yapı işletmesi ve Malolma, Emel matbaacılık, Ank,1978. ÖZÇİLİNGİR Nail ŞEN İ.Zeki, Temel Teknik Resim, Ders Kitapları, A.Ş İst. COŞKUN, Ali İhsan- IRK, Serpil KAYHAN, Abdullah AŞIK, Feride ERİM, İbrahim Yapı Ressamlığı IX. Sınıf İş ve İşlem Yaprakları, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul 2005. ŞENGÜN Mehmet Ali Yayınlanmamış Ders Notları Cumhuriyet N.S.İ. And. Mes. Lis. ve Meslek Lisesi ve 100. Yıl K.T.Ö. Olg. Enst. Sanat ve Tasarım Alanı İç Mekân Dekorasyon Dalı İzmir 46