VÜCUDUNUZUN KONTROL PANELİNİ KONTROL EDİN TİROİD HASTALIKLARININ BELİRTİLERİNİ VE SEMPTOMLARINI SAPTAMAYA YARDIMCI OLMAYA YÖNELİK KULLANICI KILAVUZU

VÜCUDUNUZUN KONTROL PANELİNİ KONTROL EDİN TİROİD HASTALIKLARININ BELİRTİLERİNİ VE SEMPTOMLARINI SAPTAMAYA YARDIMCI OLMAYA YÖNELİK KULLANICI KILAVUZU

Tİroİd beziniz Vücudunuzun kontrol paneli Vücudumuz, bir dizi karmaşık sistemden oluşur. Bu sistemler vücudumuzun işlevlerinin düzgün olması için hep birlikte çalışır. Bu yüzden, olması gerektiği gibi çalışmayan yerleri tespit etmek zor olabilir: bir şeylerin yolunda gitmediğine dair uyarı sinyallerini anlamayabiliriz ve bunları günlük hayatın stresine yorabiliriz. Günümüz modern dünyasında, vücudumuzda bir uyarı sistemi olması faydalı olurdu; tiroid bezi de tam olarak bunu yapıyor ve vücudunuzun kontrol paneli olarak hareket ediyor. Vücudun optimum verimlilikte çalışmasını sağlamak için hormon salgılanmasını düzenler 3 ve bunu yapamadığında uyarı verir ancak bu uyarıları tespit etmek her zaman kolay değildir. Bu kitapçık, vücudunuzun kontrol paneli için bir bakım kılavuzudur ve size tiroid bezinin rolünü daha detaylı şekilde açıklayarak tiroid hastalığının belirtilerini anlamanıza yardımcı olur. Pek çok semptomun saptanması güç olabilir zira bu semptomlar pek çok farklı sebepten kaynaklanabilir. Ancak bir tiroid rahatsızlığınız varsa, doktorunuz doğru teşhis ve tedaviyi bulmada size yardımcı olabilir. Tİroİd bezi nedir? Tiroid bezi, boynun ön tarafında, adem elmasının hemen altında yer alan kelebek şeklinde bir endokrin bezidir. 1 Metabolizmanın kontrol panelidir ; işi tiroid hormonlarını üretmek ve bu hormonları kana salgılamaktır. Bu vesileyle tiroid hormonları vücuttaki her dokuya ulaştırılır. Düzgün çalışan bir tiroid bezi, vücuttaki dokuların ve organların düzgün ve doğru hızda çalışmasını sağlar; bu da vücudun enerjiyi kullanabildiğini, vücut ısısını koruyabildiğini ve beyin, kalp, kaslar ve diğer organların olması gerektiği gibi çalışmasını sağladığını gösterir. 2

Meydana gelebilecek genel sorunlar Vücudun kontrol paneli çok hızlı ya da çok yavaş çalışıyorsa, bir takım sorunlar meydana gelebilir. İki temel tiroid bozukluğu vardır; hipotiroidi ve hipertiroidi; her ikisinin de farklı nedenleri ve etkileri bulunmaktadır: Hİpotİroİdİ Hipotiroidi olarak bilinen tiroid yetersizliği tiroid bezinin vücudun düzgün çalışması için yeterli hormonları üretememesi sonucu ortaya çıkar ve metabolizmayı yavaşlatır. 3 Tiroid yetersizliğine genelde bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırdığı otoimmün hastalıklar neden olmaktadır. Bu durumda tiroid zarar görür ve yeterli hormonları üretemeyebilir. 3 Hipotiroidi, bazı tedavilerin yan etkisi olarak da ortaya çıkabilir; örneğin tiroid bezinin kısmen cerrahi işlemle alınması veya ışın tedavisi gibi. 3 Hipotiroidi belirtilerinin tedavi edilmesi için bir doktora gitmek önemlidir zira tedavi edilmediğinde bu belirtiler daha ciddi hale gelebilir. 4 HİPERTİROİDİ Hipertiroidi, vücutta çok fazla tiroid hormonu üretilmesiyle, tiroidin fazla çalışmasına verilen addır. Diğer bir deyişle, vücut fonksiyonları ve metabolik işlevler normalden hızlı çalışmaktadır. 1 En yaygın neden (insanların %70 inden fazlasında) Graves hastalığı adı verilen bir rahatsızlıktır. 1 Graves hastalığı, bir otoimmün rahatsızlıktır; bağışıklık sistemi yanlışlıkla vücuda saldırır (bu örnekte tiroide) ve aşırı çalışmasına neden olur. 5 Hipertiroidinin başka bir nedeni ise tiroidde gelişen nodüllerdir. Bu küçük kitlelerde ilave tiroid dokusu bulunmakta ve bu da kandaki toplam tiroid hormonu üretiminin artmasına neden olmaktadır. 1 Hipertiroidi semptomları tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara neden olabilir, bu yüzden doktora gitmeniz önemlidir. 5 Vücudumuzun tüm kontrol panelleri aynı değildir Tiroid hastalığını teşhis etmek söz konusu olduğunda, en zorlayıcı şeylerden biri de neden olabileceği çok çeşitli semptomlar ve bu semptomların ne olduğunu doğru anlamaktır. Kontrol paneli görevi üstlendiğinden, düzgün çalışmayan bir tiroid, cilt kuruluğu ve kilo değişimleri gibi fiziksel semptomlardan 6 aşırı yorgunluk ve asabiyet gibi duygusal semptomlara kadar vücutta her türlü etkiyi gösterebilir. 7,8 Farklı insanlarda farklı semptomlar görülebilir, 3 bu yüzden bu semptomları yaşam tarzına yormak çok kolaydır. Ancak bu uyarı sinyallerini anlamak ve eğer şüpheleriniz varsa semptomlarınızı doktorunuza kontrol ettirmek önemlidir. Tİroİd hastalıkları ne kadar yaygındır? 1 2 3 Dünya çapında yaklaşık 200 milyon insan bir çeşit tiroid hastalığına sahiptir. 9 Tiroid hastalıkları her yaştan kadınları ve erkekleri etkilerken kadınlarda daha yaygın görülmektedir; kadınlarda tiroidin az veya çok çalışması durumu, erkeklere göre 10 kat daha fazla görülmektedir. 5,10 Tiroid bezi, ilerleyen yaş ile birlikte sorun çıkarmaya başlar. Hipotiroidi en çok 40 50 yaş arası kadınlarda görülmektedir. 10 Hipertiroidi çoğunlukla 20 40 yaş arası kadınlarda görülür ancak her yaşta ortaya çıkabilir. 11

Vücudumuzun sistemsel hatalarını giderme SEMPTOM TABLOSU Uyarı sinyalleri: harici sorunları tespit etmek Tiroid hastalığının harici uyarı sinyalleri insanların ilk fark ettiği şeydir, bu yüzden kontrol panelinizdeki olası sorunları teşhis ederken neye bakmanız gerektiğini bilmek önemlidir. Kİlo alma/ kilo değişimi CİLT TERLEME SAÇLAR Ani kilo kaybı veya artışı, kilo almada ya da kiloyu korumada zorlanma tiroid hastalığının habercisi olabilir. 6,7 Tiroidin yavaş çalışması, hormon eksikliği nedeniyle ciltte kuruluğa, kaşıntıya veya ciltte kalın lekelere ve pullanmaya neden olabilir. 6 Tiroid bezi vücut sıcaklığı ile yakından ilişkilidir: aşırı terleme yanı sıra heyecanlanma ve aşırı sıcaklama da tiroidin fazla çalışmasına bağlı olabilir. Çok kolay kırılan sert, kuru saçlar da tiroidin yavaş çalışmasından kaynaklanabilir. Hipotiroidi ayrıca kirpikleri ve kaşları da etkileyecek şekilde saç dökülmesine neden olabilir. 6 TIRNAKLAR GÖZLER Saçlardaki semptomlara benzer şekilde, hipotiroidi kolay soyulan ve kırılan, kuru,kırılgan tırnaklara neden olabilir. 6 Hem hipotiroidi hem de hipertiroidi gözlerde kuruluğa ve batmaya neden olabilir; 6,7 bu durum özellikle de ekrana bakarak çalışanlar için rahatsızlık vericidir.

Hata kodları: Dahİlİ sorunları fark etmek Dahili sinyaller de harici olanlar kadar önemlidir. Bir tiroid hastalığının olası bulguları olabileceği için duygu ve düşüncelerdeki değişiklikleri farketmek önemlidir. Aşırı yorgunluk Uyuma güçlüğü Konsantrasyon zayıflığı ve hafıza kaybı Motİvasyon eksikliği Aşırı yorgun hissetmek tiroidin yavaş veya fazla çalıştığına işaret edebilir: hipotiroidi olanlar genelde bitkin hissederler; 6 hipertiroidi olanlar ise gün içinde enerji patlaması yaşayıp ardından yorgunluk hissedebilirler. 7 Uykusuzluk da hem hipotiroidi hem de hipertiroidi belirtisi olabilir: tiroidi yavaş çalışanlar aşırı yorgunluğa rağmen uyuyamazlar. Düşüncelere dalma, huzursuzluk ve yatağa girince uyuyamama, tiroidin fazla çalışmasından da kaynaklanabilir. 6,7 Bir şeyleri hatırlayamıyorsanız veya bir işe odaklanmakta zorluk çekiyorsanız, tiroidiniz yavaş çalışıyor olabilir. Zihnin sürekli çalışmasından dolayı bir şeylere konsantre olmakta zorluk çekiyorsanız, bu hipertiroidi belirtisi olabilir. 6,7 Aşırı halsiz ve motivasyonsuz hissediyorsanız, tiroidin yavaş çalışması olasılığını dikkate almak gerekir. 6 Motivasyonsuzluk hipotiroidinin yaygın semptomlarından biridir. 6 Sıcaklık hassasiyeti Cİnsel Dürtü Depresyon ve anksiyete Asabİyet Normal vücut sıcaklığı tiroidin düzgün çalışmasıyla yakından bağlantılıdır. Başkaları üşümüyorken siz üşüyorsanız veya başkaları üşürken siz sıcak hissediyorsanız, hipotiroidiniz veya hipertiroidiniz olabilir. 6,7 Motivasyona benzer şekilde, cinsel dürtünüz de bir tiroid hastalığından etkilenebilir. Libidonuzun çok düşük olduğunu düşünüyorsanız, tiroidiniz yavaş çalışıyor olabilir, 6,7 diğer yandan cinsel dürtüleri yüksek olan insanların ise tiroidi fazla çalışıyor olabilir. Bazı durumlarda, hipotiroidi depresyona neden olabilir. 6 Hipertiroidi ise anksiyeteye sebep olabilir. 7 Bu semptomların her ikisi de ciddiye alınmalıdır. Bu yüzden bu konuda endişeleriniz varsa doktora gitmeniz önemlidir. Ortada bir sebep yokken insanlara çıkışıyorsanız veya ufak şeylere normalden daha çok kızıyorsanız, asabiyetin, tiroid bezinin fazla çalışmasının bir belirtisi olduğunu bilmeniz gerekir. 12

Krİtİk dönemler kontrol panelinize özellikle dikkat etmeniz gereken zamanlar Yaşamdakİ Aşamalar Hayatımızda tiroid bezimizin daha da önemli bir rol oynadığı belli dönemler vardır. Bu dönemlerde her şeyin olması gerektiği gibi çalışmasını sağlamak için kontrol panelimize ve çalışmıyorsa dikkate almamız gereken kilit göstergelerin ne olduğuna daha yakından bakmalıyız. Bebek sahibi Yaşlandıkça olmaya çalışırken Duyma gebelik sırasında Sİndİrİm sistemi Yenİ doğum Kalp yaptıktan sonra Kaslar ve eklemler Bebek sahibi olmaya çalışırken, hem hipotiroidinin hem de hipertiroidinin doğurganlığı etkileyebileceğini bilmek önemlidir. 6,7 Tiroid bezi, gebelik sırasında tiroidde meydana gelen değişiklikler nedeniyle etkilenebilir. 13 Doğum yaptıktan sonra tiroid bezi iltihaplanarak anormal hormon seviyelerine yol açabilir. 14 Vücudumuz yaşlandıkça değişmektedir ve bu değişikliklerin çoğu aynı zamanda tiroid hastalığı belirtisi de olabilir. Örneğin, hipotiroidi duyma kaybına, sindirim problemlerine (kabızlık, irritabl barsak sendromu ve gaz gibi), eklemlerde gerginliğe ve kas kramplarına neden olabilir. 6 Hipertiroidi ise kalp çarpıntısına, kas ağrısına, ağrılara ve güçsüzlüğe neden olabilir. 7 Bu ikisi arasındaki farkı bilmek önemlidir. Menopoz Menopoz sırasında yaşanan yorgunluk, ruh hali değişiklikleri ve uyku sorunları gibi pek çok semptom, hipotiroidi belirtisidir 15 ve bu ikisi genelde karıştırılmaktadır.

Kontrol panelinizin bakımını yaptırmak teşhisinizi koydurun Bu kılavuzda belirtildiği gibi, tiroid hastalıkları beraberinde çok çeşitli semptomlar getirebilir ve bunların çoğu gündelik rahatsızlıklar ve sorunlar ile karıştırılabilir. Tiroid bezinizin nasıl çalıştığını anlamak, vücudunuzun en iyi şekilde çalışmasını sağlamak için tiroidinizin ne kadar hayati olduğunu fark etmeniz önemlidir. Vücudun kontrol paneli olarak, her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için kontrol edilmesi gerekir; bu yüzden bu belirtileri ve semptomları belki de her şeyin yolunda olmadığını gösteren uyarı sinyalleri olarak kullanın. Endişeleriniz varsa veya bu semptomlardan herhangi birine sahipseniz, doktora gitmekten çekinmeyiniz. Semptomlarınızın tiroid hastalığına bağlı olup olmadığını basit bir kan testi ile anlayabilirsiniz. 16 Tiroid hastalıkları ile ilgili daha fazla bilgi almak için lütfen Uluslararası Tiroid Farkındalığı Haftası web sitesini ziyaret edin: www.thyroidaware.com Referanslar 1. American Thyroid Association. Hyperthyroidism. Available at: http://www. thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/ata-hyperthyroidismbrochure.pdf Last accessed January 2018. 2. Thyroid UK. An overview of the thyroid gland. Available at: http://www. thyroiduk.org.uk/tuk/about_the_thyroid/thyroid_overview.html. Last accessed January 2018. 3. American Thyroid Association. Hypothyroidism. Available at: http://www. thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/hypo_brochure.pdf Last accessed January 2018. 4. EndocrineWeb. Hypothyroidism: Too little thyroid hormone. Available at: https://www.endocrineweb.com/conditions/thyroid/hypothyroidism-toolittle-thyroid-hormone Last accessed January 2018. 5. NHS Choices. Overactive thyroid (hyperthyroidism). Available at: https:// www.nhs.uk/conditions/overactive-thyroid-hyperthyroidism/causes/ Last accessed January 2018. 6. Thyroid UK. Signs & Symptoms of Hypothyroidism. 2013. Available at: http://www.thyroiduk.org.uk/tuk/about_the_thyroid/hypothyroidism_signs_ symptoms.html Last accessed January 2018. 7. Thyroid UK. Signs and Symptoms of Hyperthyroidism. 2010. Available at: http://www.thyroiduk.org.uk/tuk/about_the_thyroid/hyperthyroidism_ signs_symptoms.html Last accessed January 2018. 8. British Thyroid Foundation. Psychological Symptoms & Thyroid Disorders. Available at: http://www.btf-thyroid.org/information/leaflets/37- psychological-symptoms-guide Last accessed January 2018. 9. Thyroid Foundation of Canada. About thyroid disease. Available at: http:// www.thyroid.ca/thyroid_disease.php Last accessed January 2018. 10. Thyroid UK. Hypothyroidism. Available at: http://www.thyroiduk.org.uk/ tuk/about_the_thyroid/hypothyroidism.html Last accessed January 2018. 11. NHS Inform. Overactive thyroid. Available at: https://www.nhsinform. scot/illnesses-and-conditions/glands/overactive-thyroid Last accessed January 2018. 12. British Thyroid Foundation. Psychological Symptoms & Thyroid Disorders. Available at: http://www.btf-thyroid.org/information/leaflets/37- psychological-symptoms-guide. Last accessed January 2018 13. American Thyroid Association. Thyroid Disease and Pregnancy. Available at: https://www.thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/atathyroid-disease-pregnancy-brochure.pdf?pdf=pregnancy. Last accessed January 2018 14. American Thyroid Association. Postpartum Thyroiditis. Available at: https://www.thyroid.org/wp-content/uploads/patients/brochures/ postpartum_throiditis_brochure.pdf. Last accessed January 2018 15. Medicine Net. Available at: http://www.medicinenet.com/script/main/art. asp?articlekey=16424 Last accessed January 2018 16. National Women s Health Resource Center. 2006. Thyroid Disorder and Women. Available at: http://www.healthywomen.org/sites/default/files/ nwhrc_fastfacts_thyroiddisease.pdf Last accessed January 2018.

Tİroİd bozuklukları hakkında daha fazla bilgi almak ve semptom testimizi yapmak İçİn THYROIDAWARE.COM web sitemizi ziyaret edin GBPSIM/NPR/0218/0022 Prepared April 2018