Tohum ve Fidanlık Tekniği

Benzer belgeler
Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

Odunsu (Sert) Çeliklerle üretme

YABAN HAYATINDA BİTKİLENDİRME. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

AĞAÇ ISLAHINDA VEJETATİF ÜRETİM. Prof. Dr. İbrahim TURNA

Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

ORMAN AĞACI ISLAHI. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

VEJETATIF YOLLA FIDAN ÜRETIMI ÇELĠKLE ÜRETME

Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY ( GÜZ DÖNEMİ)

YABAN HAYATINDA BİTKİLENDİRME. Yrd. Doç. Dr. DENİZ GÜNEY

VEJETATİF ÇOĞALTMA (EŞEYSİZ)

ZBB106 KODLU TASARIM BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç. Dr. Soner KAZAZ

MEYVECİLİKTE EŞEYSİZ ÇOĞALTMA TEKNİKLERİ. Prof. Dr. Lütfi PIRLAK Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi KONYA

Bahçıvanlık kursu 2015

Çelikle Çay Üretimi. Ayhan Haznedar -Ziraat Mühendisi

Vegetatif (eşeysiz) çoğaltma

Tohum ve Fidanlık Tekniği

KAVAK VE HIZLI GELİŞEN TÜRLER

ASMANIN ÇOĞALTILMASI

BAHÇE BİTKİLERİNİN ÇOĞALTILMASI

FİDAN ÜRETİM TEKNİKLERİ

Fidanlıkta Repikaj. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

DALDIRMA İLE ÇOĞALTMA

Şaşırtılmamış fidanlar, genellikle zengin yan ve saçak köklü ve iyi gelişmiş bir gövdeye sahip olmaz. Dolayısıyla böyle fidanların kullanımı ve

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 7. Hafta: Gövde

7. Hafta Bahçe bitkilerinin çoğaltılması: Aşı ile çoğaltma-kalem aşıları, göz aşıları

Meyvecilikte Çoğaltma Teknikleri.

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

ENDÜSTRİYEL AĞAÇLANDIRMALARDA FİDAN ÜRETİM VE DİKİM ÇALIŞMALARI. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1

VEJETATİF ÇOĞALTMA (EŞEYSİZ)

Prof.Dr. Fatmagül GEVEN

mümkün olduğu takdirde hasta fidecikleri yakmak gerekir. Ayrıca sık ekimlerden kaçınmalı, tohum gerektiğinden daha fazla derine ekilmemeli, aşırı

KAVAK VE HIZLI GELİŞEN TÜRLER

KESME GÜL VE GÜL FĐDANI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

KESME GÜL VE GÜL FİDANI YETİŞTİRİCİLİĞİ

ÇOĞALTIM TEKNİKLERİ Dersin Modülleri Kazandırılan Yeterlikler

ZBB106 KODLU TASARIM BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç. Dr. Soner KAZAZ

BOTANİK _II. Prof. Dr. Bedri SERDAR

ÇELİKLE ÇOĞALTIM. Adventif Köklerin Orijini

BUDAMA. Prof. Dr. İbrahim TURNA. KTÜ Orman Fakültesi Silvikültür Anabilim Dalı, Trabzon

Porsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L.

GENUS: ABİES (GÖKNARLAR)

MEYVE AĞAÇLARININ AŞILANMASI

Sulama Ot Mücadelesi ve Çapalama Gübreleme ve Toprak Islahı Seyreltme Gölgeleme veya Siperleme Budama Yerinde Kök Kesimi

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri

Bağcılıkta Yeşil (Yaz) Budaması Uygulamaları

C e d r u s ( S e d i r ) C e d r u s a t l a n t i c a C e d r u s b r e v i f o l i a C e d r u s d e o d o r a C e d r u s l i b a n i

ZBB106 KODLU TASARIM BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç. Dr. Soner KAZAZ

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

DİKİM YOLUYLA AĞAÇLANDIRMA

Gemlik Zeytini. Gemlik

DİKİM YOLUYLA AĞAÇLANDIRMA. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1

BAHÇE BİTKİLERİNDE BUDAMA TEKNİKLERİ

Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Orman MühendisliM Isparta.

T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ EDREMİT MESLEK YÜKSEKOKULU. Zeytincilik ve Zeytin İşleme Teknolojisi Programı

Meyva Bahçesi Tesisi

Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.)

MEYVE AĞAÇLARINDA GÖZLER MEYVE AĞAÇLARINDA DALLAR

Atıkları tutma özelliği; yer örtücü bitkiler uçuşan, toz vb. maddeleri tutarak belirli ölçüde çevre kirlenmesini önlemede katkıda bulunurlar.

12. SINIF KONU ANLATIMI 9 BİTKİSEL DOKULAR MERİSTEM

İKLİM VE TOPRAK ÖZELLİKLERİ

Ceviz Yetiştiriciliği

BETULACEAE. Alnus cinsleri vardır.

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8

BİTKİ BİYOLOJİSİ #1 BİTKİSEL DOKULAR MERİSTEM SELİN HOCA

BİTKİ TANIMA I. P E P _ H 0 4 C h a m a e c y p a r i s l a w s o n i a n a ( L a v z o n Ya l a n c ı S e r v i s i ) Yrd. Doç. Dr.

Çelikleme ve Daldırma

Öğr. Gör. Dr. İlker BÜYÜK, Botanik, 3. Hafta: Bitkisel Dokular KOLONİ VE DOKULAŞMA

Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda)

KAVAK ÖKALİPTUS VE KIZILAĞAÇTA YETİŞME ORTAMI İSTEKLERİ. Prof.Dr. Ali Ömer Üçler 1

BAĞCILIKTA BUDAMA. Doç. Dr. Murat Akkurt

KRİZANTEM (KASIMPATI) YETİŞTİRİCİLİĞİ

KAPLAN86 CEVİZİ. Kaplan 86 Cevizi

ANTEPFISTIĞI YETİŞTİRİCİLİĞİ. GAP TEYAP Kerem AKDOĞAN

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ORGANİK K BAĞCILIKTA TAÇ YÖNETİMİ

TOHUMLARDA ÇİMLENME ENGELLERİ VE GİDERİLMESİ İŞLEMLERİ. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

En ideali ağaçların tamamının tohum tuttuğu dönemdir.

Ferragnes Badem Çeşidi ve Özellikleri. Badem Yetişriciliği İklim ve Toprak Özellikleri

Göz ve / veya Tomurcuk sistemi

ZBB106 KODLU TASARIM BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç. Dr. Soner KAZAZ

zeytinist

A. TOHUMLU BİTKİLERİN TEMEL KISIMLARI

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ERİK YETİŞTİRİCİLİĞİ ERİK FİDANI VE AĞACI İKLİM İSTEKLERİ

Taban suyunun yüksek olduğu yerlerde, su tutan ağır (killi) topraklarda dikimden evvel drenaj problemi halledilmelidir.

Bu anaçlar tohumla üretilir. Yabani elmaların tohumundan elde edilen bitkilere çöğür, kültür çeşitlerinin tohumdan elde edilenlere ise yoz denir.

TAXODIACEAE. Sequoia (Monotipik) Sequoiadendron (Monotipik) Taxodium Cryptomeria (Monotipik) Sequoia sempervirens. Sequoiadendron giganteum

FİDAN YETİŞTİRME. kolay temin edilebilmelidir.

Sayfa 1 İBRELİLER (BOY CM.)

BİTKİSEL UYGULAMA TEKNİĞİ

FİDANCILIK TEKNİĞİ DERS 2: FİDANLIK İŞLETMELERİ İÇİN YER SEÇİMİ

Pinus halepensis te Glaf (Kın)

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir

Budama, seyreltme, gübreleme gibi bahçe işleri daha kolay ve ekonomik olarak yapılabilir.

Transkript:

Tohum ve Fidanlık Tekniği Prof. Dr. İbrahim TURNA (2017-2018 GÜZ DÖNEMİ)

Gövde Ç Göz Ç. Yumuşak Ç. Yarı odunsu Ç. Sert Ç. Vegetatif Üretme Yöntemleri Autovegetatif Üretme Daldırma ile Ü. Heterovegetatif Ü.(Aşı ile Üretme) Çelikle Ü. Kök Ç. Rizom, Stoma vb. Kalem Aşısı Göz Aşısı Yaprak Ç. Hendek D. Tepe D. Adi D. Hava D. Yanaştırma A. Yarma A. Bindirme A. Kabuk A. Kakma A. T - Aşısı Yama Göz Aşısı

AUTOVEJETATİF ÜRETME YÖNTEMLERİ Autovejetatif üretme denilince akla ilk gelen çelikle üretme yöntemidir. En yaygın olarak kullanılan bu üretim şeklinin dışında, daldırma ile üretme yöntemleri (adi, hava, tepe ve hendek daldırması) ve stolonlar, rizomlar, yumrulu kökler, gibi bitki parçalarının kullanıldığı yöntemler de autovejetatif üretim yöntemleri içerisinde kalmaktadır.

ÇELİKLE ÜRETME Üretilecek bitkiden alınan ve çelik adı verilen bir organ (kök, gövde parçası, yaprak, sürgün) ile yeni bir bitkinin üretilmesi tekniğidir. Yöntem basit ve kolay uygulanabildiği için yaygın olarak kullanılmaktadır. Çelikler Çelikler Seleksiyon Köklendirme Şaşırtma Kültür Çelikle üretmede bir takım koşullar köklenmeyi etkilemektedir. Bunlar, köklenmeye etki eden faktörler iç ve dış faktörler olarak iki gruba ayrılır.

Çelikle Üretme Koşulları Köklenmeyi Etkileyen iç faktörler Çeliğin alındığı birey (ortet yaşı) Ortetin beslenme durumu Ortetin köklenme yeteneği Köklenmeyi etkileyen dış faktörler Senetetik büyüme maddeleri (IAA, IBA, NAA) Hava ve köklendirme ortamı nemi Hava ve köklendirme ortamı sıcaklığı Işık Köklendirme ortamının türü

Çelik tipleri A-Sert çelik B-Herdem yeşil sert çelik C-Yaprak çeliği D-Yaprak tomurcuk çeliği E-Kök çeliği

Çelikle Üretme İç faktörler Ortet yaşı köklenmeyi doğrudan etkilemektedir. Genç anaçlardan alınan çeliklerin daha kolay köklendikleri saptanmıştır. Ortetin beslenme durumu köklenmeyi etkileyen diğer bir unsurdur. C/N oranında daha az azot içeren, dolayısıyla daha fazla karbonhidratın depolandığı ve güneşi daha fazla alan kısımlardan alınması doğru olacaktır.

Çelikle Üretme İç Faktörler Ortetin köklenme yeteneğinde ise; köklenme hem ortete bağlı olarak ve hem de çeliğin alındığı konuma bağlı olarak değişir. Kavak, Söğüt, Ardıç, Taxus çok kolay köklenebildikleri halde, Acer rubrum, bazı Betula türleri orta derecede köklenmektedir. Meşelerin çoğu, Ks, Kn, dişbudak ve cevizler çok zor köklenen cinsler olup, aşı ile üretimi tercih edilir.

Çelikle Üretme Dış Faktörler (HORMONLAR) Çeliklerin kolayca köklenmesini sağlamak veya köklenme oranını artırmak için dikim çalışmalarından önce köklenmeyi tahrik eden bazı hormonal maddelerle muamele edilir (IAA; IBA,NAA). Bunlar çözelti halinde hazırlanabildikleri gibi pudra formunda da kullanılmaktadır. Bunlar 20-200-10000 ppm dozda hazırlanabilmektedir (zayıf veya yoğun çözelti). Örn. 1000 ml lik %0.01 dozda IBA sıvı çözelti hazırlamak için 0.1 g (100 mg) IBA tartılarak Alkolde çözündürülür ve 1000 ml saf suyla karıştırılır. Kristalleşmeyi önlemek için birkaç damla amonyum hidroksit damlatılır. Renkli şişede saklanılır.

Kivide perlit ortamında IBA hormonu ile işleme tabi tutularak köklendirilmiş yarı odunsu çelikler

Çelikle Üretme Dış Faktörler Pudra formda hormon hazırlanması için; Örn. %1 lik IBA lı hormonda 1 g (1000 mg) hormon tartılır. Alkol veya Aseton içinde çözündürülür. 99 g pudra tartılır ve çözündürülmüş alkollü hormon pudraya ilave edilir. Pudra tamamen kuruduktan sonra kullanıma hazır hale gelmiş demektir. Hormonla işleme hemen tüm bitkiler olumlu cevap vermektedir.

Çelikle Üretme Dış Faktörler (NEM) Çeliklerin dikiminden sonraki hava ve toprak nemi çok önemlidir. Başlangıçta havanın neminin çok yüksek olması (>%70 veya %90) gerekmektedir. Bu nedenle yeterli düzeyde köklenmiş fidecikler elde edilinceye kadar, köklendirme kasalarının üstü plastik örtülerle kapatılır. Otomatik kontrollü seralarda ise arzulanan nem ve sıcaklık elde edildiğinde üzerlerinin kapatılmasına gerek duyulmaz. (ORTAM SICAKLIĞI) Hava ve ortam sıcaklığında ise; ideal bir köklenme hava sıcaklığına göre yaklaşık 5 C daha sıcak olan köklendirme ortamlarında elde edilmektedir. Buna göre hava sıcaklığı, kullanılan çelik çeşidine ve anaç türe bağlı olarak ortalama 15-25 C olmalıdır.

Çelikle Üretme Dış Faktörler (IŞIK) Çeliklerde köklenme başarısı karbonhidrat içeriği ile direk ilişkilidir. Fotosentezin ışık altında gerçekleşen döneminde, ışığın süresi ve parlaklığı önemlidir. İdeal bir fotosentez için ortamda, direk güneş ışığı yerine difüz ışık olması istenir. Çelikle Üretme Dış Faktörler (Köklendirme ortamı) Köklendirme ortamı olarak toprak, kum, yosun, perlit, vermikülit, talaş, çakıl ve su kullanılır. Türlere göre bu ortamlarda da başarı oranı değişmekle birlikte, perlit ve vermikülit ortamları nemli kalabilen ve havalanması iyi olabilen ortamlardır.

Çeliklerin hazırlandıktan sonra hemen dikilmesi gerekir. Dikim sırasında çeliklerin tahminen yarısı köklendirme ortamına sokulmalıdır. Ya da çeliklerin alt uçları ile kasa veya yastık tabanı arasında en az 2.5-5.0 cm mesafe kalması tavsiye edilmektedir. Kullanılacak aralık mesafe ise, çelikler üzerinde bırakılan yapraklar hemen hemen birbirine değecek şekilde ayarlanır.

Yaprak çelikleri ile üretim (Menekşe)

ÇELİKLE ÜRETME YÖNTEMLERİ

1) Gövde Çeliği İle Üretme Gövde çeliği, yumuşak, yarı odunlaşmış ve sert çelikleriyle olmak üzere üç grupta toplanmaktadır. Çeliklerin alım yeri, alım şekli, vb. özelliklere göre baş veya uç çeliği, ayak çeliği şeklinde tanımlamaktadır.

a) Yumuşak çelikle üretmede, odunsu bitkilerin henüz odunlaşmamış olan taze ilkbahar sürgünlerinden hazırlanan çelikler kullanılır. Ortalama olarak 5 12 cm uzunlukta ve üzerinde 2 3 nod bulunan taze sürgünler sertleşmeden ilkbahar sonu-yaz başlarında alınır. Toprağa batırılacak kısımlarda yapraklar uzaklaştırılır. Alınan bu çelikler camekân veya seralarda yastıklara dikilir ve köklendirilir. Kökleme 9 10 ay sürer. Yöntemde kullanılan çelikler genellikle uç çeliği şeklindedir. Çünkü bu çelikler daha kolay köklenir. Bu yöntem süs bitkilerinin üretiminde yaygın olarak çok sayıda türde kullanılmaktadır.

Çelik alım zamanı türe göre değişir. Açelya, Weigela (Vangelya), Berberis, Buxus, Crateagus, Lriodendron, Lonicera, Magnolia, Morus, Malus, Alnus, Vaccinium türlerde yaz başında, Rosa ve Hedera her dönem yeşil çelik verebilirler. Açelya Vangelya Alıç

Yumuşak Çeliğin Hazırlanışı ve Köklendirilmesi

b) Yarı odunlaşmış çelikle üretme Yumuşak çelikle üretmede kullanılan çeliklerin yarı odunlaşmış ve kısmen de sertleşerek odunlaşmaya yönelmiş olması durumudur. Bu yöntem ormangülleri, pitosporumlar, kamelyalar, çobanpüskülleri, limonlar, porsuk, Cryptomeria ve ardıçlarda kullanılır. Çeliklerin alım zamanı, büyüme mevsiminin sonlarına doğru, genellikle Ağustos ayı ve kısmen Eylül başlarıdır. Yarı odunsu çelikler 7.5-15.0 cm uzunlukta tepeye yakın kısımlardaki yapraklar bırakılıp, köklendirme ortamına girecek olan kısımlarınkiler uzaklaştırılarak yapılır.

Yarı Odunsu Çeliklerle üretme Herdem yeşil bitkilerde tepe tomurcuğunu taşıyan baş çelik ve taşımayan ayak çelikleri ile üretim söz konusu olabileceği gibi, ökçeli çelik ve dipçikli çelik ile de üretim yapılabilmektedir.

Yarı Odunsu Çeliklerle üretme Adi çelikler, yalnız o yılın sürgününü içerir. Bunlar da ayak ve baş çeliği olmak üzere iki türlüdür. Ayak çeliği yan tomurcuklardan gelişen sürgünler daha kuvvetli olması nedeniyle baş çeliğine tercih edilmektedir. Her çeliğin boyu 15 18 cm boyunda, üzerinde 3 5 tomurcuk bulunur. Porsuk ve Ardıçlarda bu yöntem kullanılır. Ökçeli çelikler, çeliğin tabanında, 2 yıllık odundan küçük bir kısmı da içerir. Dipçikli çelik ise daha yaşlı dalın 1 2,5 cm uzunluğunda bir parçasını kapsar.

Yarı Odunlaşmış Çelik Tipleri (A=Adi Ç., B=Ökçeli C= Dipçikli)

c) Sert (=odun) çelikle üretme Kural olarak bir yaşındaki tamamen olgunlaşmış sürgünlerden elde edilen çelikler kullanılır. Sert çelik, olgunlaşmış ve odunlaşmış sürgünlerden elde edilen çeliklere denir. Dolayısıyla çelik alma zamanı olarak, büyümenin durduğu dönem önerilir. Özellikle iğne yapraklı türlerde sonbahar sonu ve kış başları en iyi çelik alma zamanıdır. Bu süre ilkbahar başlarına kadar uzatılabilir. Sert çelikle üretmede sürgün uçları zayıf ve yeterli göze sahip olmadığı için baş veya uç çelik değil ayak çelikleri daha çok kullanılır.

Sert çelikler kışın yaprağını döken ve herdem yeşil iğne yapraklı türlerin üretiminde yaygın bir şekilde kullanılır. Genellikle ayak çeliği olarak kullanılan sert çelikler 1 yaşındaki sürgünlerden, üzerinde 3-5 adet göz bulunacak şekilde bir karış uzunlukta veya biraz daha kısa olarak hazırlanır.

Sert çelikler sonbahar sonlarından başlanarak ilkbahar başlangıcına kadar alınabilir. Sonbaharda hazırlanan çelikler 50-100 lük demetler halinde uç kısımları aşağıya gelecek şekilde rutubetli kumda 4-10 C de saklanabilir.

Köklendirme ortamı derin ve entansif bir şekilde işlenmiş, organik madde içeriği yeterli, gübrelenmiş kumlu balçık tekstüründe olmalıdır. Dikim sırasında en az iki göz toprak altında, bir göz toprak üstünde kalmalıdır. Çeliklerin üzeri hafif bir kapatma materyali ile kapatılır.

2) Göz Çeliği İle Üretme Çelik üzerinde bir göz söz konusudur. Çelik yatay olarak toprağa gömülür. Gözden çıkan sürgün genç fidanı meydana getirir. Şekil. Göz Çeliği İle Üretim

3) Kök Çeliği İle Üretme Köklerden alınan parçalarla yapılan bir üretim şekli olup çok kullanılan bir yöntem değildir. Kök çeliklerinde, köklerde yer alan uyuyan gözler veya adventif gözlerden sürgünler oluşmaktadır. Çelikler dikey veya yatay olarak ortama konabilir. Kök çeliği ile üretilmesi mümkün ve kolay olan bitki cinsleri ve türleri arasında Populus tremula, P. alba, Albizzia, Alnus, Robinia, Ailanthus, Aesculus, Prunus, Daphne, Rhododendron, Syringa vulgaris türleri sayılabilir

Kök çelikleriyle üretme Kök çelikleri üzerlerinde 3-5 adet göz bulunacak şekilde 2.5-5.0 cm uzunluğunda hazırlanır. Köklendirme ortamına yatay olarak belli aralıklarla dizilir ve üzerleri 1.0-1.5 cm kalınlıkta kumla örtülür. Sürekli nemli tutulur.

Kök çelikleriyle üretme Yaprak çelikleriyle üretme Yaprak çelikleriyle üretmede ya sadece yaprak ayası yada yaprak sapı ve yaprak ayası birlikte kullanılır. Yaprak-göz çeliği ile üretme yöntemi de orman ağaçlarında pek kullanılmamaktadır. Ancak ormangülleri, çay ve asma gibi türlerin üretiminde kolaylıkla uygulanabilmektedir.

Yaprak çelikleriyle üretme Üretme ortamı olarak 18-24 C lik bir hava sıcaklığı nemli bir hava, bol ışık, nemli iyi havalanan süzek bir köklenme ortamı istenir. Rex begonya, Peygamber kılıcı, Menekşe, Kauçuk, Kamelya gibi süs bitkilerinde başarıyla uygulanabilmektedir.

Yaprak-tomurcuk çelikleriyle üretme Yaprak ayası+yaprak sapı+koltuk altı tomurcuğu veya Yaprak ayası+yaprak sapı+koltuk altı tomurcuğu ve küçük bir gövde parçasından oluşan çeliklerle yapılan üretme şeklidir. Üretim materyalinin olgunlaşmış olması gerekir. Rhododendron, Diffenbahia, Camelia ve Limonda bu yolla üretim yapılabilir. Dişli kum iyi bir köklendirme ortamıdır. Çelikler köklendirme ortamına, göz yüzeyden 1.0-1.5 cm derinlikte kalacak şekilde yerleştirilir ve üzeri köklendirme ortamı olarak kullanılan karışımla kapatılır.

DALDIRMA İLE ÜRETME Çelikle üretilmesi zor, tohum temini mümkün olmayan veya melez yapma özelliği yüksek olan türleri daldırma ile üretmek mümkündür. Bu yöntem, adi daldırma, hendek daldırması, tepe daldırması, kemer daldırması ve hava daldırması şeklinde uygulanabilir.

Daldırma ile Üretme Yöntemleri Adi Daldırma :Anaçtan çıkan dallar bükülüp kavis verilerek sürgün ucu toprak dışında kalacak şekilde toprağa daldırılır. Daldırılan sürgünler 1 yaşında olmalıdır. Manolya gibi türlerde köklenme için 2-3 yıl beklemek gerekir. Daldırma genellikle ilkbahar başında yapılır. Haziran sonlarında da yapılabilir. Corylus, Cornus ve Viburnum da yaz daldırması ile çoğaltılır. Adi Daldırma :

Hendek Daldırması (Yatırma) ile Üretme 1 yaşındaki fidanlar eğimli olarak (30-45 derece) dikilir. Tomurcuklar sürmeye başlayınca fidan toprakta açılan 5-10 cm derinlikte bir çizgi içine yatırılır ve birkaç çatalla tespit edilir. Dal yatırılmadan önce altına gelen gözler köreltilir. Her gözden genellikle sürgünler oluşur. İlkbaharda toprak altında meydan gelen bu kökler sürgünü besleyecek hale gelirler. Böylece köklenen sürgünler ana gövdeden ayrılır ve şaşırtılırlar. Mevcut sürgünler de aynı yöntemle daldırılabilir

Hendek Daldırması Hendek Daldırması :Toprak yüzüne çıkan sürgünler 8-10 cm boya ulaşınca, bu uzunluğun yarısına kadarlık kısım toprakla doldurulur. Kökler toprak içinde kalan kısımlarda oluşur.

Daldırma ile Üretme Yöntemleri Tepe Daldırması: Sürgünleri kolayca bükülemediği için adi daldırma ile üretilemeyen ancak kök boğazından her yıl çok sayıda sürgün veren leylak, ortanca, frenk üzümü, Corylus, Cornus varyeteleri, Manolya hibritleri, japon ayvası gibi bitkilerde uygulanan bir üretme yöntemidir. Tepe daldırması boğaz doldurma olarak da isimlendirilir. 1 yıl önceden anaç bitkiler dikilir. Yıl içinde üç kez toprakla büyüyen sürgünler doldurulur.

Tepe Daldırması Uygulamada, bir yıl önceden yetiştirilen bitkilerin kök boğazlarının 5 10 cm üstünden gövde kısmı kesilir (C) ve buradan çok sayıda sürgünün çıkması sağlanır. Tekniğine uygun bir üretmeyle bir anaç 15-20 yıl kullanılabilmektedir. Büyüme dönemi sonunda yaprak dökümünü takiben fidanlar ayrılır. Sürgünler ilkbaharda 8 12 cm boya ulaşınca sürgünlerin boğazı kademeli olarak toprakla doldurulur. Köklenme olduktan ve sürgünler belirli bir boya (20 25 cm) ulaştıktan sonra vejetasyon dönemi dışında anaçtan ayrılarak yeni bitkiler elde edilir.

Hava Daldırması ile Üretme Anaca bağlı dalın köklenmesi adi daldırmada olduğu gibi toprakta değil dal üstünde yani havada olması durumudur. Yöntemde köklendirilmesi istenen dallar veya sürgünler üzerinde dalın ucunun 15 20 cm altından halkalama, yarma veya yukarı doğru çizerek yaralanmalar yapılır. Köklenme 2-3 ayda meydan gelir. Bu yaralı yerlere nemlendirilmiş yosun, turba vb. köklendirme ortamı sarılarak üzeri suyu geçirmeyen ince bir polietilen plastik örtüyle kapanarak iki ucundan sıkıca bağlanır. Yara dokularından yeterli köklenmeler oluştuktan sonra vejetasyon devresi sonunda bu kısımlar ana bitkiden ayrılır ve böylece yeni bitki elde edilir. Kauçuk ta Hava Daldırması İle Üretimi

Hem açık alan koşullarında hem de sera koşullarında uygulanabilir. Hava Daldırması

Diğer Autovejetatif Üretme Yöntemleri Kollarla Üretme : Bitkinin kök boğazındaki bir yaprağın koltuğundan çıkan, toprak yüzeyine yatık olarak büyüyen, üzerinde boğumlar içeren ve bu boğumlardan her birinde yeni bir bitki meydana getiren özelleşmiş gövdeler kol olarak adlandırılır. Kordela, Fregaria, Saxifraga da uygulanır.

Diğer Autovejetatif Üretme Yöntemleri Stolonlarla Üretme : Tepe tomurcuğundan oluşan ince hava sürgünleri stolon olarak isimlendirilir. Bu üretme şeklinde toprak üstü sürgünler 3-5 cm lik küçük parçalara ayrılır ve ihtiyaç duyulan alana, tohum eker gibi serpilerek ekilir. Bermuda çimi güney bölgelerimizdeki sıcak kurak yörelerimizde yaygın bir şekilde kullanılır. Stolonlar toprakla temasa geçtiklerinde yeni bitkiyi oluştururlar. Rizomlarla Üretme : Toprak altında veya üstünde toprağa paralel olarak büyüyen, silindire benzer görünümde, besin maddelerinin depolandığı, ince ve uzun, etli gövde ve dallar rizom olarak isimlendirilir. Nodlardan çıkan büyüme konileri toprak üstü kısımlarını, nodların alt kısımlarındaki adventif tomurcuklardan çıkan kökler ise bitkinin toprak altı kısımlarını meydana getirir.

Diğer Autovejetatif Üretme Yöntemleri Etli veya Yumru Köklerle Üretme :Yumru kökler kış başlangıcında sökülür ve birkaç gün kurutulduktan sonra uygun şartlarda (4-10 C) talaş, kuru yosun veya yonga içinde saklanarak, ilkbaharda parçalara ayrılarak ayrı ayrı dikilir. Cyclamen yumru köklü üretime örnek olarak verilebilir.

Heterovegetatif Üretme (Aşı İle Üretme)

HETEROVEGETATİF (=AŞI İLE) ÜRETME Aşı ile üretme tekniği, üretilmesi istenilen bitkinin bir parçasını, kökünden faydalanmak istenilen başka bir bitki ile kaynaştırarak tek bir bitki olarak geliştirme tekniğidir. Aşı ile üretme, doku veya bir organın bir bitkinin diğer bir bitkiye transplantasyon u ile olmaktadır. Genel Aşı Kuralları; Anaçla aşı kalemi veya göz arasında akrabalık olmalıdır. Kalemler mümkün olduğunca taze, sağlıklı ve tomurcuklar uyanmadan alınmalıdır. Kullanılan kesici aletler temiz ve çok keskin olmalıdır. Kalemler alınır alınmaz, hemen aşı yapılmalı, Serada yapılan aşı çalışmalarında, sıcaklık ve rutubet çok iyi dengelenmeli, Aşı ile altlıkta kambiyum çakışması olmalıdır. Altlıkla aşı kalemi aşı türüne göre aynı kalınlıkta olabileceği gibi altlık daha kalın da olabilir.

Aşıda bitkinin kök kısmını oluşturacak olan aşı kısmına anaç veya altlık, asıl üretilmesi istenen bitkiden alınan kısma ise kalem veya göz adı verilir. Anaçlık veya altlık kök sistemini geliştirirken, aşı kalemi de gövde ve tacı geliştirmektedir. Anaca veya altlığa hypobiot, aşı kalemine veya göze epibiot ve aşılı fidana da dibiot denir. Aşıda esas olan aşılanacak anaç ile kalemin kambiyumlarının çakıştırılmasıdır.

KAMBİYUM:Çift çenekli bitkilerin gövde ve kökünde yer alan, yeni odun ve soymuk tabakaları oluşturarak bitkinin kalınlaşmasını sağlayan ve meristem hücrelerinden meydana gelen tabaka. Bitkilerin iletim demetlerinde, bir ya da birkaç sıra meristematik hücre tabakasından oluşan, ikincil kalınlaşmayı ve enine büyümeyi sağlayan doku.

Aşı Yöntemleri Kalem Aşısı Yöntemleri 1. Yanaştırma 2. Yarma 3. Bindirme 4. Kabuk 5. Kakma Göz aşısı yöntemleri 1. T-göz aşısı 2. Ters T göz aşısı 3. Yama göz aşısı (yongalı-yongasız)

A) KALEM AŞISI YÖNTEMLERİ Üzerinde birkaç tomurcuk bulunan ve bir sürgünden oluşan kalemler ile yapılan aşılara, kalem aşıları denir. Bunlarında pek çok çeşitleri vardır. Bunlar arasında en çok kullanılan Yanaştırma, Yarma, Bindirme, Kabuk ve Kakma aşı yöntemleri kısaca tanıtılacaktır.

1) Yanaştırma (=Yandan oturtma= Parafin) Aşısı Bu yöntem daha çok aşı kaleminin ince, anaçlığın ise kalın olduğu durumlarda kullanılır. Bu yöntemde iki bitkinin kesit yüzeylerinin alacağı şekle göre çeşitli tipleri vardır. Bunlar arasında kertikli, dilcikli ve kakmalı yanaştırma aşıları sayılabilir. Normal Yandan Bindirmeli Yanaştırma Aşısı

Yanaştırma Aşı

Yanaştırma Aşı

2) Yarma Aşısı Bu yöntemde anaç ile kalem aynı kalınlıkta (a) yada aşı kalemi az ince (b) olabilir. Yaygın olarak kullanılmaktadır. Aşı Kalemi Anaçtan İnce Anaç ve Aşı Kalemi Aynı Kalınlıkta

Yarma Aşı

Yarma Aşı

Sarıçamda Seçilmiş Plus Ağaç a b Sarıçamda yarma aşı: a) altlıkta aşı yerinin açılması, b) aşılama, c) aşı yerinin bantla sarılması, d) bandın aşı macunu ile kapatılması c Sedir Tohum Bahçesi d Plus ağaçtan aşı kalemi alınması Tohum Karaçam bahçesi Tohum tesisi Bahçesi için aşılı fidan

3) Bindirme (=Kopulasyon) Aşısı Aşı kalemi ile anacın aynı kalınlıkta olduğu hallerde uygulanır. Gerek anaçta ve gerekse aşı kaleminde kesim yüzeyleri mail olarak birbirine intibak edecek şekilde kesilir. Anaçlık ile aşı kalemi arasındaki bindirme yüzeylerinin durumuna göre; eğik, dilcikli, semerli ve omega bindirme aşı şeklinde isimlendirilir. Carataegus, Robinia, Fraxinus, Aesculus, Corylus, Betula, Fagus türleri varyetelerinde kullanılır. Omega (1), Semerli (2) ve Eğik (3,4) Bindirme Aşıları

Bindirme Aşı

Omega aşı Bindirme Aşılar Semer Aşı Kama aşı Eğik aşı

4) Kabuk Aşısı Bu yöntemde anacın kabuğu dik bir kesimle ikiye ayrılır. Kalem kesilerek yassı bir biçimde hazırlanır ve kabuğun arasına yerleştirilir. Daha sonra rafya ve lastik bantla bağlanarak macunlanır ve aşı işlemi sona erdirilir. Kabuk Aşısının İbreli Türlerde Uygulanışı

Kabuk Aşısı

Kabuk aşısı

5) Kakma (=Keçi Ayağı=Üçgen=Triagul) Aşısı Anaç kalemden daha kalındır. Anaçlığın tepesi uygun bir yerden hafif meyilli veya pürüzsüz bir kesit oluşturulacak şekilde kesilir. Kesit yüzeyinden aşağıya doğru 3 4 cm uzunluğunda üç köşeli bir kama oyuğu açılır. Aşı kaleminde de bu oyuğa uygun üç köşeli bir kesit oluşturulur ve kambiyumlar çakışacak şekilde birleştirilir. Bu işlem tek taraflı olabileceği gibi çift taraflı da yapılabilir Kakma veya Keçi Ayağı Aşısı (a) Tek taraflı, (b) Çift taraflı