İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE AB SÜRECİNDE SANAYİ Prof. Dr. Veysel EROĞLU 21 Temmuz 2010 TOBB, Ankara 1
İklim Değişikliği ve Kyoto Protokolü AB Çevre Faslı Önemli AB Direktifleri Çevre İzinleri 2
BMİDÇS ve TÜRKİYE Sözleşme kapsamında ülkeler 3 gruba ayrılmıştır: Listeler Ülkeler Sorumluluklar Ek-1 OECD + AB + PEGSÜ (41 ülke) Emisyon Azaltımı Ek-2 OECD + AB-15 (24 ülke) Türkiye (hariç) Teknoloji Transferi ve Mali Destek Sağlamak Ek-1 Dışı Diğer Ülkeler (Çin, Hindistan, Pakistan, Meksika, Brezilya..) Yükümlülükleri yok Ek-B Ek-1 Ülkeleri (39 ülke) Türkiye ve Belarus (hariç) 2008-2012 arası dönem için 1990 seviyesine göre sera gazı emisyonlarında %5 azaltım Ülkemiz, 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle Sözleşme ye taraf olmuştur. (*) PEGSÜ: Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki Ülkeler (Doğu Bloku Ülkeleri) 3
KYOTO PROTOKOLÜ ve TÜRKİYE Türkiye Protokol ün Ek-B listesinde değildir. Türkiye, 26 Ağustos 2009 tarihi itibari ile Kyoto Protokolü ne resmen taraf olmuştur. 4
TÜRKİYE NİN TEMEL GÖSTERGELERİ Ülkemiz, iklim değişiklinin olumsuz etkilerine karşı en hassas bölgeler arasında bulunan Akdeniz Havzasında yer almaktadır. 5
SERA GAZI EMİSYONLARINDA TARİHİ MESULİYET 1850-2002 Yılları Arasında Emisyonların Ülkelere Göre Dağılımı (%) Ülke Emisyon (%) ABD % 29,3 AB-25 % 26,5 Rusya % 8,1 Çin % 7,6 Hindistan % 2,2 Kanada % 2,1 Türkiye % 0,4 Kaynak: World Resources Institute, 2004 6
TÜRKİYE NİN TEMEL GÖSTERGELERİ Kişi başı sera gazı emisyon değerleri (ton CO 2 -eşd.) Amerika Kanada Rusya OECD AB-27 Çin Hindistan Türkiye : 19,1 (2007 yılı) : 17,4 (2007 yılı) : 11,2 (2007 yılı) : 15,0 (2007 yılı) : 10,2 (2007 yılı) : 4,6 (2005 Yılı) : 1,2 (2005 Yılı) : 5,3 (2007 Yılı) 7
2005 Yılı Emisyonlarının Ülkelere Göre Dağılımı (%) Ülke Emisyon (%) ABD % 17 Çin % 17 AB-27 % 12 Hindistan % 5,5 Rusya % 5 Brezilya % 4 Kanada % 2 Türkiye % 0,7 Kaynak: IEA statistics, 2008, 8
ENERJİ YOĞUNLUĞU DEĞİŞİMİ Enerji Yoğunluğu: GDP-Gayri Safi Milli Hasıla (1000 $) başına Enerji Tüketimi (tep=ton eşdeğer petrol) Enerji Yoğunluğu Endeksi (1995=100) 100 Türkiye 90 AB 80 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 ABD Yıllar AB (27 ülke) Türkiye ABD 9
TOPLAM SERA GAZI EMİSYONLARI 1990, 1995, 2000, 2005 Yıllarında Ülkelerin Toplam Emisyonları: 1000 ton CO 2 eşdeğeri Kaynak: BMİDSÇ Sekretaryası Envanter Tabloları, 2007; Ek-1 Dışı Ülkelerin Ulusal Bildirimleri 10
Atık 31,8 (% 8,5) TÜRKİYE NİN SERA GAZI EMİSYONLARI 2007 yılı, Sektörlere Göre Toplam Sera Gazı Emisyonları (Milyon ton CO 2 eşdeğeri) Tarım 26,3 (% 7,1) Proses kaynaklı Sanayi Emisyonları 26,2 (% 7,0) Sanayi Kaynaklı Enerji Emisyonları 120 (% 32) TOPLAM ENERJİ 288,3 (% 78) Diğer Enerji Emisyonları 168,3 (% 46) 11
SANAYİ SEKTÖRÜ SERAGAZI EMİSYON DAĞILIMI 12
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Türkiye, Protokol ün Ek-B listesinde yer almadığı için bir azaltım hedefi almamıştır, ancak aşağıdaki sektörlerde emisyon azaltıcı muhtelif politikalar uygulanmaktadır: Enerji, Ulaştırma, Atık, Tarım, Ormancılık, Arazi Kullanımı. 13
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE Bakanlığımız koordinasyonunda, ilgili bütün kurum / kuruluşlarla işbirliği içerisinde ülkemiz önceliklerini tanımlayan Ulusal İklim Değişikliği Strateji Belgesi 3 Mayıs 2010 tarihinde YPK tarafından onaylanmıştır. 14
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ STRATEJİSİ (Sanayi) Sanayicilerin kendi sera gazı emisyon envanterlerinin hazırlamasını teşvik edici mekanizmalar geliştirilecektir. Temiz üretim teknolojileri ve geri kazanım özendirilecek sanayici bu konuda bilinçlendirilecektir. 15
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ STRATEJİSİ (Sanayi) Gönüllü Karbon Piyasaları nın sanayi sektöründe yaygınlaşması sağlanacaktır. 16
ULUSLARARASI SÜREÇ Kyoto Protokolü nün 1. yükümlülük dönemi 2012 yılında bitmektedir. Türkiye nin ilk yükümlülük döneminde (2008-2012) sayısallaştırılmış sera gazı emisyon azaltım veya sınırlama yükümlülüğü yoktur. 2012 sonrası uluslararası iklim rejimine yönelik müzakereler devam etmektedir. 17
KOPENHAG TARAFLAR KONFERANSI Ülkemiz, Sn. Cumhurbaşkanımızın nezaretinde bir heyet ile temsil edilmiştir. 2010 yılı sonunda Meksika da gerçekleştirilmesi planlanan 16.Taraflar Konferansına katılım sağlanacaktır. 18
TÜRKİYE NİN POZİSYONU Kopenhag (ve önceki) bildirimlerinde; 26/CP.7 kararı ile ülkemizin diğer EK-1 ülkelerinden farklı olarak gelişmekte olan bir ülke olduğunu, Türkiye nin, yeni taahhüt döneminde, özel şartları çerçevesinde, ulusal kalkınma hedefleriyle uyumlu sera gazı emisyon sınırlandırma sorumluluğu almayı hedeflediğini, 19
TÜRKİYE NİN POZİSYONU Kopenhag (ve önceki) bildirimlerinde(devam); Başta teknoloji transferi ve adaptasyon olmak üzere mali yardımlardan ve yeni fonlardan faydalanmak istediğini, Kyoto Protokolü sonrası iklim rejiminin finansmanı için finansman yükümlülüğü olmadığını, önemle vurgulamıştır. 20
KOPENHAG MUTABAKATI Hukuki bağlayıcılığı olmayan ve yol haritası niteliği taşıyan KOPENHAG MUTABAKAT metninde özetle; Düşük emisyonlu kalkınma stratejisinin benimsenmesi, EK-1 ülkelerinin sera gazı azaltım hedeflerini; EK-1 Dışı ülkelerin ise, sera gazı azaltım eylemlerini (NAMAs) Sekretarya ya iletmesi, 21
KOPENHAG MUTABAKATI Gelişmekte olan ülkelerin uyum ve azaltım faaliyetlerinin finansmanı için 2010-2012 periyodunda 30 milyar dolar, 2012-2020 arasında yıllık 100 milyar dolarlık fonun harekete geçirilmesi, Kopenhag Yeşil Çevre Fonu nun oluşturulması, yer almaktadır. 22
KOPENHAG MUTABAKATINA GÖRE AZALTIM HEDEFİ BEYAN EDEN EK-1 ULKELER Ülkeler 2020 Yılı Mukayese Yılı Avustralya %17 2005 Belarus %5 - %10 1990 Kanada %20 2006 AB %20 - %30 1990 İzlanda %15 1990 Japonya %25 1990 Rusya %10 - %15 1990 Norveç %40 1990 İsviçre %20 - %50 1990 ABD %17 (2020) - %30 (2025) - %83 (2050) 2005 23
ÜLKEMİZDE YAPILACAKLAR Bu çerçevede; Ülkemizin diğer EK-1 ülkelerinden farklı olduğunu teyit eden Marakeş 26/CP.7 kararı çerçevesinde müzakerelerini sürdürmesi, Envanter ve projeksiyon çalışmalarının yeniden gözden geçirilmesi, 24
ÜLKEMİZDE YAPILACAKLAR Her sektörde Azaltım Eylemlerinin tanımlanması (sektörel NAMAs), Düşük karbonlu ekonomiye geçiş sürecine yönelik çalışmaların başlatılması gerekmektedir. 25
SANAYİDE SERA GAZI EMİSYONLARININ AZALTIMI Çevre dostu en iyi tekniklerin ve temiz üretim teknolojilerinin kullanılması, Enerji yoğunluğunun düşürülerek enerji verimliliğinin sağlanması, 26
GÖNÜLLÜ KARBON PİYASALARI Gönüllü Karbon Ticareti kapsamında faaliyet gösteren firmalar için bir kayıt sistemi oluşturmak, ve 2010 yılı sonuna kadar mevzuat hazırlamak için çalışmalar başlatılmıştır. 27
TÜRKİYE DE GELİŞTİRİLEN PROJELER Proje Tipi Proje Sayısı Gerçekleştirilen Azaltım (ton) Rüzgar 37 3.575.000 Hidroelektrik 21 725.000 Biyogaz 4 1.640.000 Jeotermal 3 105.000 TOPLAM 65 6 Mt CO 2 eşdeğer/yıl 28
GELECEĞİN KURGUSU Bilimin mesajı; Doğal kaynakları bilinçli tüketmek, Hayat tarzımızı değiştirmek, Sanayileşme ve çevre arasında denge kurmak, Temiz Üretim gerçekleştirmek Enerji ve Sanayide verimlilik sağlamak, 29
AR-GE, Teknoloji transferi, GELECEĞİN KURGUSU Yeni istihdam alanları (Yeşil Yakalılar: Çevre Müh, Ekolojik Mimarlar, Çevre Avukatları, Çevre Teknisyenleri vb.) Yeni finansman kaynakları, yeni uluslar arası fonlar (Kopenhag Yeşil İklim Fonu) Dünyada yeni dengeler ve yıldızı parlayacak ülkeler (Türkiye, Çin, Hindistan, Brezilya ve G. Kore) 30
BEKLEYEN ZORLUK Oyunun dışında kalmak!! 31
AB ÇEVRE FASLI 32
AB ÇEVRE FASLI SÜRECİ Tarama Toplantıları Nisan-Haziran 2006 Tarama sonu Raporu 3. 10. 2007 Müzakere Pozisyon Belgesi 13.11.2009 Müzakere Faslının Açılması 21.12.2009 2006 2007 2008 2009 2010 33
AB ÇEVRE MEVZUATI AB Çevre Mevzuatında Yer Alan Sektörler Yatay Mevzuat Hava Kalitesi Atık Yönetimi Su Kalitesi Doğa Koruma Sanayi Kaynaklı Kirlilik ve Risk Yönetimi Kimyasallar Gürültü Kirliliği 34
ÇEVRE FASLI YATIRIM MALİYETİ Sektör Yatırım İhtiyacı (2007-2023) Milyar Euro Oran (%) Su 33,969 57,95 Atık 9,560 16,31 Hava 0,037 0,07 Sanayi Kaynaklı Kirlilik 14,785 25,22 Doğa Koruma 0,264 0,45 Toplam 58,585 100 35
Su Sektörü 33.969 - % 58 ÇEVRE FASLI YATIRIM MALİYETİ 18.083 Atık su 12.743 İçme suyu 3.143 Diğer Sanayi Kaynaklı Kirlilik 14.785 - % 25 Hava Kirliliği 428 - % 1 Katı Atık 9.560 - % 16 TOPLAM : 58.585 36
ÇEVRE FASLI YATIRIM MALİYETİ İLGİLİ KURUM FİNANSMAN İHTİYACI (MİLYAR EURO) 1- Merkezi İdare 7,738 2- Mahalli İdare 21,814 Belediye öz kaynakları 13,023 İller Bankası 6,980 Dış Krediler 0,994 Kamu - Özel Sektör İşbirliği 0,817 3- Özel Sektör 15,138 4- KİT 1,187 5- AB Fonları+Diğer Hibeler 12,708 GENEL TOPLAM 58,585 37
KAPANIŞ KRİTERLERİ Ülkemizin Müzakere Pozisyon Belgesi ne karşılık olarak hazırlanan Avrupa Birliği nin Ortak Müzakere Pozisyon Belgesi nde, Çevre Faslı nın geçici olarak müzakerelere kapatılabilmesi için çevre alanında 5 adet Kapanış Kriteri belirlenmiştir. 38
KAPANIŞ KRİTERLERİ Bu doğrultuda, Türkiye nin: 1. Sınır aşan hususlara ilişkin mevzuatı, 2. Su kalitesi alanındaki mevzuatı, 3. Sanayi kaynaklı kirlilik ve risk yönetimi alanındaki mevzuatı kabul etmesi, 4. Doğa koruma ve atık yönetimini de içerecek şekilde bütün sektörlerde uygulama ve yaptırımda ilerleme sağlanması, 5. Özellikle denetim alanında idari kapasitenin geliştirilmesi gerekmektedir. 39
SANAYİ SEKTÖRÜ İÇİN ÖNEMLİ AB DİREKTİFLERİ 40
ATIK YÖNETİMİ Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Direktifi (94/62 EC) Sorumluluk ambalajlı ürünleri piyasaya sürenlere verilmiştir. Ambalaj atığı üreticileri; oluşturdukları ambalaj atıklarını belediyenin toplama sistemine vermek zorundadır. Uyumlaştırma Tarihi 24.06.2007 Uygulama Tarihi Kademeli olarak 2020 ye kadar 41
ATIK YÖNETİMİ Tehlikeli Atık Direktifi (91/689/EEC) Tehlikeli atıkların bilinçli bir biçimde işleme tabi tutulması ve yönetimiyle ilgilidir. Uyumlaştırma Tarihi 14.03.2005 Uygulama Tarihi Kademeli olarak 2023 e kadar 42
ATIK YÖNETİMİ Atık Yağların Bertarafı Direktifi (75/439/EEC) Atık motor yağlarının toplanması motor yağı üreticilerine verilmiştir. Atık yağların kaynakta kategorilerine göre ayrı toplanması baz yağ veya enerjiye dönüştürülmesi gereklidir. Uyumlaştırma Tarihi 21.01.2004 30.07.2008 -Yönetmelik Değişikliği Uygulama Tarihi 30.07.2008 43
ATIK YÖNETİMİ Elektrikli ve Elektronik Atıklar Direktifi 2002/96/EC Elektronik atıkların üretici tarafından toplama yükümlülüğü bulunuyor. Atıkların toplanması, işlenmesi, geri kazanımı ve bertarafı üretici sorumluluğu altında gerçekleştirilecektir. Uyumlaştırma tarihi 31.12.2010 Uygulama tarihi Kademeli olarak 2023 e kadar 44
ATIK YÖNETİMİ Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılması Direktifi 2002/95/EC Sanayicilerin, ürettikleri ürünlerde bazı ağır metal ve diğer zararlı maddeleri kullanmaları istisnalar dışında yasaktır. Uyumlaştırma tarihi 30.05.2009 Uygulama tarihi 30.05.2010 45
ATIK YÖNETİMİ Ömrünü Tamamlamış Araçlar Direktifi 2000/53/EC Yeni üretilecek araçlarda bazı ağır metallerin kullanılması istisnalar dışında yasaktır. Üreticilerin, ekonomik değeri olmayan araçları bedelsiz geri alma mecburiyeti bulunmaktadır. Uyumlaştırma Tarihi 30.12.2009 Uygulama Tarihi Kademeli olarak 2014 e kadar 46
SANAYİ KAYNAKLI KİRLİLİK KONTROLÜ Büyük Yakma Tesisleri Direktifi (2001/80EC) Isıl gücü 50 MW veya daha fazla olan, yalnızca enerji üretimi için inşa edilen, katı, sıvı veya gaz yakıtların kullanıldığı yakma tesislerini kapsar. Yeni tesisler, yönetmelik yayım tarihi itibarıyla AB sınır değerleri ile usul ve esaslarına tabi olacaktır. Mevcut tesisler için yayım tarihi itibarıyla 9 yıllık bir geçiş süresi tanınmıştır. Uyumlaştırma tarihi 08.06.2010 Uygulama tarihi Kademeli olarak 2019 a kadar. 47
SANAYİ KAYNAKLI KİRLİLİK KONTROLÜ Tehlikeli Maddeler Bulunduran Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin (SEVESO II) Direktifi (96/82/EC) Direktif kapsamında kalan sanayicilerin bulundurdukları tehlikeli kimyasal madde miktarına bağlı olarak: Alt seviyeli kuruluşların Büyük Kaza Önleme Politikası oluşturması, Üst seviyeli kuruluşların Güvenlik raporu ve Acil Durum Planı hazırlaması, Uyumlaştırma Tarihi 2010 Uygulama Tarihi IPA kapsamında yapılacak olan proje sonucuna göre belirlenecektir. 48
SANAYİ KAYNAKLI KİRLİLİK KONTROLÜ Sanayi Kaynaklı Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü (IPPC) Direktifi (2008/1/EC) Entegre Yaklaşım: Alıcı ortamlara (hava, su, toprak) verilen salınımlarının etkilerinin birlikte değerlendirilmesi, enerji tüketimi, atık üretiminin minimizasyonunun sağlanması. Emisyon Limit değerlerinde Mevcut En İyi Teknikler in (Best Available Techniques-BAT) ve referans dokümanların (BREF) gözönünde bulundurulması. Uyumlaştırma tarihi 31.12.2012 Entegre İzin Sistemi Kurulması 31.12.2015 Tam Uygulama 31.12.2018 49
SANAYİ KAYNAKLI KİRLİLİK ÖNLEME VE KONTROLÜ Mevcut en iyi teknikler konusunda Türkçeye kazandırılan referans belgeler (BREF ler) konusunda ilgili sektörler ile işbirliği yapılmıştır; Çimento ve Kireç Cam Üretimi Büyük Yakma Tesisleri Tekstil İzleme Sistemleri Ekonomik ve ortamlararası etkiler Demir-Çelik Endüstrisi Depolamadan kaynaklanan emisyonlar Enerji verimliliği 50
SANAYİ KAYNAKLI KİRLİLİK ÖNLEME VE KONTROLÜ Sanayici için Faydaları Esnek Yaklaşım. Sabit ve katı emisyon sınırları yerine, mevzi şartları da dikkate alan uygulamalar. Referans dökümanlar ile teknolojiyi takip ve karşılaştırma yapma imkanı. Temiz Teknoloji Uygulamaları. Avrupa Birliği pazarında yer almak. 51
Kimyasalların Kaydı, Değerlendirmesi, İzni ve Kısıtlaması (REACH) Tüzüğü (1907/2006/EC) AB de yılda 1 ton ve üzerinde üretilen veya ithal edilen maddeler Avrupa Kimyasallar Ajansı na kayıt yaptırılacak Kayıt dosyasında; Maddenin Kimliği, Fiziko-kimyasal, Toksikolojik, Ekotoksikolojik özellikleri ve kullanım alanları, Güvenlik Bilgi Formu, Kimyasal Güvenlik Raporu, KİMYASALLAR YÖNETİMİ Uyumlaştırma Tarihi 31.12.2012 Uygulama Tarihi 2013 52
AB SÜRECİ/FIRSATLAR Kamu ve çevre sağlığını korumak maksadıyla deniz, göl ve nehirlerimize daha yüksek kalite standartları getirilecektir. Deniz ve kıyılarda yapılan çalışmalar turizmin gelişmesini sağlayacaktır. Atıksuları arıtan belediye sayısı artacaktır. 53
AB SÜRECİ/FIRSATLAR Atıkların düzenli depolanması ile geri dönüşüme ağırlık verilerek ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır. İnsan sağlığı ve çevre açısından risk oluşturan düzensiz depolama sahaları (vahşi çöplük alanları) kapatılacak veya rehabilite edilecektir. Çevre alanında yapılacak çalışmalar, koruyucu hekimlik işlevini görerek sağlık harcamalarını azaltacaktır. 54
AB SÜRECİ / FIRSATLAR Toplam kalite standartları ve enerji verimliliği uygulamaları ile sanayide üretim verimliliği artacak, ihracat daha da gelişecektir. Proje paketi hazırlama, hizmet (kapasite geliştirme) ve mal (su, atık su, atık, hava sektörü teçhizatı vb.) alımı ve inşaat ihalelerinin sayısı artacak, bu durum özel sektör için istihdam ve ticaret ortamı sağlayacaktır. 55
AB SÜRECİ / FIRSATLAR Özel sektörün doğrudan yararlanabileceği ve araştırma ve geliştirme faaliyetlerini hızlandıracak yenilikçi çevre fonlarının kullanımı artacaktır. Atıkların bertaraf edilmesine yönelik teknolojiler/yatırımlar artacak, özel sektöre yeni iş imkanları sağlanacaktır. 56
AB SÜRECİ / FIRSATLAR Biyolojik çeşitlilik korunacak ve eko-turizm yaygınlaşacaktır. Daha çevre dostu ürün ve teknolojiler kullanılacaktır. Çevre izinleri sadeleşecektir: Tek Pencere-Tek İzin. Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda ÇEVRE İZNİ Elektronik Ortamda 57
BAZI UYGULAMALAR e-çevre İZİNLERİ Tek Pencere-Tek İzin ÇEVRE İZN ZNİ 58 Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda Elektronik Ortamda
e-çevre İzinleri / Proje Türkiye 2023 yılında 500 Milyar Dolar ihracatı hedefliyor. Bu hedefe bir kapı da biz açtık: e-çevre İzinleri 300 adet e-devlet projesi içerisinden Başbakanlığın öncelikli 11 e-devlet projesi olarak kabul edilmiştir. 11 proje içerisinde ilk uygulamaya geçendir. Proje e-devlet kapısına da entegre edilmiştir. http://eizin.cevreorman.gov.tr http://izinlisans.cob.gov.tr 59
e-çevre İzinleri/ Uygulama Çevre izinleri sadeleşiyor: ÇEVRE İZNİ 01.04.2010 tarihinden itibaren Çevre İzin Ve Lisanslarını Elektronik Ortamda Tek Elden Veriyoruz 60
e-çevre İzinleri / Sadeleştirme Bu projeden önce 5 çeşit çevre izini ve 17 çeşit lisans verilmekteydi. 13 ayrı yönetmelikte yer alan izin ve lisanslara ilişkin süreçler tek yönetmelik altında toplanmıştır. Geçici faaliyet belgesi verilmesi aşamasında 199 adet belge 16 ya düşürülmüştür.
e-çevre İzinleri / Ne Fayda Sağlar? 1 yılda verilen ortalama 2000 iznin elektronik ortamda verilmesi suretiyle 12,5 TON KAĞIT 30 ton (210 Adet) 5.500 ton 95000 kwh Ne Fayda Sağlar? CO 2 gazının her yıl 35 ton daha fazla absorbe edilmesi 4 Kişiden Oluşan 28 Ailenin 1 Yıllık Su İhtiyacı 4 Kişiden Oluşan 34 Ailenin 1 Yıllık Elektrik İhtiyacı
e-çevre İzinleri İzin takibi için gereksiz zaman kaybına ve kilometrelerce yol yapmaya son! Başvurular elektronik olarak takip edilebilecek; Bakanlığa sadece Çay-Kahve içmeye Bekliyoruz
KATI ATIK DÜZENLİ DEPOLAMA TESİSİ YATIRIMLARI HIZLA ARTIYOR Tesis Sayısı Katı atık yönetiminde büyük ilerleme kaydettik. 2003 yılında sadece 15 olan katı atık düzenli depolama tesisi sayısını 46 ya çıkardık. Yıllar 64
TOPLAMA AYIRMA VE GERİ DÖNÜŞÜM TESİSLERİ 2003 yılında 28 olan tesis sayısı 2010 Mayıs 354 e ulaşmıştır. Adet 65
ATIK PİLLER % 50 Artış TON Belediyeler, okullar, marketler, oteller, sağlık kuruluşları ve her seviyede iştirakçiyle atık pil toplama oranı % 50 arttı. 66
TEHLİKELİ ATIK GERİ KAZANIMI 150 Tesis 131 Tesis 140 Tesis Geri Kazanım (ton/yıl) 18 Tesis 2010 yılı içerisinde geri kazanım tesisi kapasitesinin 660.000 ton/yıl olması beklenmektedir. 67
LİMAN ATIK KABUL TESİSLERİ Adet Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; 195 liman atık kabul tesisi belgelendirilmiştir. 2010 yılı sonunda atık kabul tesisi olmayan liman kalmayacaktır. 68
GEMİ SÖKÜM TESİSLERİ Türkiye, gemi sökümünde Avrupa ve Orta Doğuda lider konumdadır. Lisanslı 20 tesiste 300.000 ton/yıl kapasitede söküm yapılmaktadır. Gemi söküm sektörü yan kollarıyla birlikte 8 bin kişiye istihdam sağlayan ve yılda 2.5 milyar Dolar dövizi yurt içinde tutan bir sektördür. 69
MAVİ BAYRAKLI TESİSLERİMİZ ARTIYOR Mavi Bayraklı Plaj Ve Marina Sayısı Yıllar 70
T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI TEŞEKKÜRLER 71