Temmuz 2011
ANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI NIN ismi belirtilerek alıntı yapılabilir, ticari amaçla kullanılamaz. Alaattin ESKİOCAK 2
Hikmet ÇİNÇİN Başkan Remzi GÜZEL Başkan Yardımcısı Sami EKŞİ Sayman Üye Rıfat GÖRÜR Üye Mehmet ALKAN Üye Süheyl BUDAK Üye Cemil GÜNDÜZ Üye Ali ÖZBUĞDAY Üye Selahattin ESKİOCAK Üye M. Sabit KARADENİZ Üye Yılmaz DÖNMEZ Üye Serdar Yılmaz SARAÇ Genel Sekreter 3
Hayrettin ÇOLAKOĞLU Başkan Yahya Kemal NALÇABASMAZ Başkan Yardımcısı Emine OĞUZ Divan Kâtibi Hikmet ÇİNÇİN Üye Remzi GÜZEL Üye Sami EKŞİ Üye Rıfat GÖRÜR Üye Mehmet ALKAN Üye Cemil GÜNDÜZ Üye Ali ÖZBUĞDAY Üye Selahattin ESKİOCAK Üye M. Sabit KARADENİZ Üye Yılmaz DÖNMEZ Üye Süheyl BUDAK Üye Ömer GÜRBÜZ Üye Mete ERGÖNÜL Üye Mahmut NARİN Üye Ayhan KAHRAMAN Üye Metin HÜSEYİNOĞLU Üye Ali ÇEMTAŞ Üye A. Şeniz MELEK Üye M.C. Halil BARUTÇU Üye G.Osman OVALI Üye Abdulkerim CABBAROĞLU Üye Ferid GECE Üye Salah MIŞRAKLI Üye Hikmet MENGÜLLÜOĞLU Üye Mehmet BULANIK Üye H.İbrahim TOYSAL Üye M.Metin KARDEŞ Üye Selahettin YAVUZ Üye Mithat ŞAKAR Üye Mehmet GALİOĞLU Üye Ali KAVAK Üye Aydın TOKSÖZ Üye Nejdat SİN Üye Yusuf CEYLAN Üye M.Metin TANSAL Üye Mustafa İNAN Üye Hasip GÜLERYÜZ Üye Rasim M. NARİN Üye 4
BÖLÜM İÇİNDEKİLER 1. HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. Hatay ın Tarihçesi Hatay ın Kronolojisi 1.2. Hatay ın Coğrafi Konumu 1.3. Hatay İli Dağlar ve Tepeleri 1.4. Hatay İli İdari Durumu ve İlçelerinin Yüzölçümü 1.5. Hatay ın Meteoroloji Değerleri 2. SOSYAL GÖSTERGELER 2.1. Nüfus 2.2. Eğitim 2.3. Sağlık 2.4. Sosyal Güvenlik Çalışmaları 2.5. İstihdam 2.6. Seçilmiş Sosyal Göstergeler Hatay il Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşlar Sinema Salonları Tiyatro Salonları Kütüphaneler Orman Yangınları Adalet 3. EKONOMİK YAPI 3.1. Tarım ve Hayvancılık 3.2. Ticaret Borsaları ve Toptancı Halleri 3.3. Ulaştırma 3.4. Dış Ticaret 3.5. İmalat Sanayi 3.6. Turizm 3.7. Madencilik 4. MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 4.1. Mali Sektör 4.2. Konsolide Bütçe Gelir ve Giderleri 4.3. Genel Bütçe Vergi Gelirleri 4.4. Kamu Yatırımları 4.5. Fiyat İndeksleri 5. ALT YAPI SİSTEMLERİ 5.1. Enerji 5.2. İnşaat Sektörü 6. SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI 6.1. Hatay daki Ticaret ve Sanayi Odaları 6.2. İlimizdeki Meslek Kuruluşları ve Üye Sayıları 7. HATAY HAKKINDA BİLİNMEYENLER 7.1. Hatay Hakkında Bilinmeyenler 7.2. Hatay İli Tarihi Yerler 5
1.HATAY HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1 Tarihçe Hatay, Türkiye nin en eski yerleşim merkezlerinden biridir. Antakya, Altınözü, Şenköy ve Çevlik te yapılan araştırmalarda elde edilen buluntular bu yörenin neolitik, kalkolitik dönemlerde ve tunç çağında yaygın ve hareketli bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bu da M.Ö. 11.000 4.000 yıllarına işaret etmektedir. Amik Ovasında; Çatalhöyük, Tel Tainat, Tel Cüdeyde ve Tel Atçana da ilk tunç çağı yerleşmeleri tespit edilmiş ve mimari kalıntılara rastlanmıştır. Kalıntılar; bu yerleşmelerde beylikler biçiminde yaşandığının ipuçlarını vermektedir. İlk tunç çağından itibaren Amik ovasındaki bu beylikler sırasıyla; M.Ö. 30. yüzyılın ilk yarısında Akadlar ın, daha sonra Yamhad Krallığı nın, M.Ö. 17. yüzyıl sonuna doğru Hititlerin, sonra Mısır lıların, sonra tekrar Hititlerin egemenliği altına girmiştir. Hitit İmparatorluğu nun M.Ö. 1200 yıllarında parçalanmasından sonra, Hattena Krallığı kurulmuştur. Hattena Krallığı M.Ö. 9. yüzyılda Asurluların, daha sonra da Urartuların egemenliğine girmiştir. Türkmen/Oğuzların ataları Sakalar, M.Ö. 7. yüzyılın ortalarında hükümdarları Oğuz Han önderliğinde Batık Şehir adını verdikleri Antakya yı zapt etmiş ve burada 18 yıl kaldıktan sonra M.Ö. 626 da Antakya dan ayrılmıştır. M.Ö. 6. yüzyılın ortalarından itibaren Antakya ve çevresi Perslerin hakimiyeti altına girmiştir. Persler, Hatay ı M.Ö. 333 yılına kadar egemenlikleri altında tutmuşlar ve İsos da ileri bir uygarlık kurmuşlardır. M.Ö. 333 yılında Makedonya İmparatoru Büyük İskender, Pers İmparatoru Dara yı İsos da yenerek tüm Anadolu yu ele geçirir. Büyük İskender in M.Ö. 323 de ölümünden sonra, Büyük İskender in şöhretli generallerinden Seleucos I. Nicator, M.Ö. 300 de Seleukeia (Çevlik), ardından Antiokheia (Antakya) kentlerini kurar. Antakya kısa zamanda gelişip ticaret ve sanayi merkezi haline gelir. Su kanalları yapılarak Defne (Harbiye) çağlayanlarından şehre su getirilir. M.Ö. 195 de başlayan olimpiyatlarla da Olimpiyatlar Şehri olarak ünlenen Antakya da, faaliyetler M.S. 6. yüzyıla kadar sürmüştür. Antakya, M.Ö. 64 yılında Roma İmparatorluğuna katılmış ve İmparatorluğun Suriye eyaletinin başkenti olmuştur. M.S. 1. yüzyılın ilk yarısında ortaya çıkan Hıristiyanlık, Kudüs dışında ilk defa Antakya da yayılmıştır. Hz. İsa ya inananlara ilk defa Antakya da Hıristiyan adı verilmiştir. İlk kilise Antakya da kurulmuştur. M.S. 1. yüzyılda Antakya, nüfus bakımından Roma İmparatorluğu nun Roma ve İskenderiye den sonra 3. büyük şehri haline gelmiştir. O dönemde, Antakya yüksek ve sağlam surları olan, maddi ve kültürel yönden zengin bir şehirdi. Birçok sanat yapıtları, anıtlar, mabetler, tiyatro, hipodrom, agora, hamamlar, geniş ve muntazam caddeleri bulunuyordu. Zenginlerin evlerinin zeminlerini mozaikler süslüyordu. M.S. 395 yılında Roma İmparatorluğu nun ikiye bölünmesiyle Doğu Roma (Bizans) sınırları içinde kalan Antakya, 638 yılında İslam Ordusu tarafından fethedilmiş ve sırasıyla Emeviler, Abbasiler, Tolunoğulları ve İhşitlerin egemenliğine girmiştir. Abbasi döneminde bölgede önemli bir Türk nüfus birikimi gerçekleşmiştir. 968 yılında Bizans Ordusu nun kuşattığı şehir 969 yılında teslim olmuştur. Böylece 331 yıl süren İslam dönemi sona ermiştir. Doğudaki Selçuklu varlığı ve özellikle 1071 yılında Malazgirt te Bizanslılara karşı kazanılan zafer, Türklerin yörede yayılmasında büyük etken olmuştur. Batı Anadolu da birçok fetihler yapan Kutalmışoğlu Süleyman Şah Antakya Valisi Philaretos Brachanios un kötü yönetiminden bıkan halkın ve yöneticilerin daveti üzerine 1084 yılında İznik ten Antakya ya ulaşmış ve 1085 yılında Antakya yı ele geçirmiştir. Malazgirt te Bizanslılara karşı kazanılan zaferden 25 yıl sonra, Avrupa dan yola çıkan ve 1097 yılında Anadolu dan Çukurova ya geçerek İskenderun Körfezi ne ulaşan Haçlı orduları 1098 yılında Antakya yı ele geçirmişlerdir. Bundan sonraki dönemde Antakya da, Kudüs e bağlı olan bir dukalık (Antakya Prensliği ve Antakya Dukalığı Kontluğu) kurulmuştur. 1268 yılında Antakya ya gelen Baybars Komutasındaki Memluk Ordusu nun Antakya yı zaptetmesiyle Antakya da 170 yıl hüküm süren Antakya Haçlı Prensliği sona ermiştir. Bu tarihten sonra bölgeye Türkmenler yerleşmiştir. 1516 da Yavuz Sultan Selim in Halep e girmesiyle Antakya, İskenderun ve çevresi Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. 1918 yılına kadar Osmanlı egemenliğinde kalan Hatay, 1918 yılındaki I. Dünya Savaşı yenilgisinden sonra, aynı yıl İngilizlerin, 1919 yılında da Fransızların işgaline uğramıştır. 20 Ekim 1921 de Türkiye ile Fransa arasında imzalanan Ankara İtilaf namesinden sonra Antakya ve İskenderun çevresi Fransız kontrolü altında Suriye sınırları içinde kalmıştır. 1936 yılında Fransa ile Suriye arasında, İskenderun Sancağı nın söz edilmediği ve adeta Sancağın Suriye ye bırakıldığı bağımsızlık için bir antlaşma imzalanmıştır. Türkiye nin müdahaleleri sonucunda konu, Milletler Cemiyeti ne götürülmüştür. Milletler Cemiyeti nin, İskenderun Sancağı nın yani Antakya, İskenderun ve ahalisinin bağımsızlığını kabul etmesinin ardından, anayasası hazırlanmış ve seçimler yapılmıştır. Yapılan antlaşma gereğince Türk Askeri 5 Temmuz 1938 de Hatay a girmiş, yapılan seçimler sonucunda 2 Eylül 1938 de Hatay Devleti kurulmuş, 40 üyeli Meclis toplanmış ve 5 üyeden oluşan hükümet kurulmuştur. Bu arada Türkiye ile Fransa arasında görüşmeler devam etmiş ve 23 Haziran 1939 da Türkiye ile Fransa arasında bir antlaşma imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Fransa, Hatay üzerindeki haklarını Türkiye ye devretmiş ve Hatay ın Türkiye ye katılmasını kabul etmiştir. 29 Haziran 1939 günü Hatay Millet Meclisi son defa toplanmış ve oy birliği ile Türkiye ye katılma kararı alarak kendi kendini feshetmiştir. TBMM de 7 Temmuz 1939 tarihinde kabul edilen bir kanunla Hatay Vilayeti kurulmuştur. 23 Temmuz 1939 da Hatay ın Türkiye nin bir vilayeti olmasıyla Hatay tekrar Anavatan topraklarına katılmıştır. 6
1.2 Hatay ın Kronolojisi Yıllar Olaylar M.Ö. 11.000 4.000 M.O. 4.000-1.800 M.Ö. 1800-1600 M.Ö. 1600-1490 M.Ö. 1490-1200 M.Ö. 1200-721 M.Ö. 721-705 M.Ö. 705-626 M.Ö. 626-333 M.Ö. 323-323 M.Ö. 323-300 M.Ö.300 M.Ö.300-246 M.Ö.246-244 M.Ö. 195 M.Ö.83-69 M.Ö.69-64 Neolitik, Kalkolitik Dönemler ve Tunç Çağı Çeşitli Beylikler Yamhad Krallığı Mısır Dönemi Hitit Dönemi Çeşitli Devletler Asurlular Dönemi Oğuzhan Dönemi Persliler Dönemi I.İskender Dönemi Çeşitli Beylikler Antakya Kuruldu I. Seleukos Dönemi Mısır Dönemi İlk Olimpiyatlar Düzenlendi Ermeni Krallığı I. Seleukos Dönemi 1-35 Hıristiyanlık Kudüs Dışında ilk defa Antakya da yayıldı 35 Hıristiyanlığın İlk Kilisesi Kuruldu 35-261 Romalılar Dönemi 256-260 Sasani Hükümdarlığı 261-272 Palmira Hâkimiyeti 395-540 Bizans Dönemi 526 250.000 kişi öldüğü Deprem Meydana Geldi 540-638 İranlılar Dönemi 638-750 Emeviler Dönemi 750-877 Abbasiler Dönemi 877-969 Tolunoğulları ve Ihşitlerin egemenliği 969-1084 Bizanslılar Dönemi 1084-1090 Süleyman Şah ve Büyük Selçuklular Dönemi 1090-1268 Antakya Prensliği Dönemi 1268-1516 Memlûklar Dönemi 1516-1832 Osmanlılar Dönemi 1832-1839 Mısırlılar Valisi İbrahim Paşa Dönemi 1839-1918 Osmanlılar Dönemi 1918-1938 Fransızlar Dönemi 1936 Atatürk İle Hatay Adını Verdi 2 Eylül 1938 Hatay Devleti Kuruldu 7 Temmuz 1939 Hatay Vilayeti Kuruldu 23 Temmuz 1939 Hatay ın Anavatana Katılışı Kaynak: Antakya Ticaret ve Sanayi Odası 7
1.3 Hatay ın Coğrafi Konumu Hatay İli ülkemizin güneyinde, İskenderun körfezinin doğu kıyılarında yer alır. Batıdan Akdeniz, güney ve doğudan Suriye, kuzeybatıdan Adana, kuzeyden Osmaniye ve kuzeydoğudan Gaziantep ile çevrilidir. Hatay; Antakya, Altınözü, Belen, Dörtyol, Erzin, Hassa, İskenderun, Kırıkhan, Kumlu, Reyhanlı, Samandağ ve Yayladağı ilçelerinden oluşur. Akdeniz iklim bölgesinin doğu ucunda kıyıdan 22 km. kadar içerde olar kentin denizden yüksekliği 85 m.dir. Kuzeyde Amanos Dağları (Nur Dağları) ile güneyde Kel Dağ (Cebel-i Akra) arasında kalan, Aşağı Asi Vadisi'nin başlangıcında Kel Dağı'nın kuzeydoğusunda 440 m. rakımlı Habib-i Neccar Dağı'nın eteklerindedir. Kentin kuzeydoğusuna doğru gelişen ve Hatay çöküntü alanının ortasında yer alan Amik Ovası zirai potansiyeli çok yüksek kalın bir alüvoyal Toprak tabakası ile kaplı olup aynı zamanda ilin en büyük toprak düzlüğünü oluşturur. Kuzey yönünde yaklaşık 30 km. boyunca Türkiye-Suriye sınırını oluşturacak şekilde akan Asi Nehri topraklarımıza girdikten sonra batıya döner ve bugün hemen hemen tümü kurutulmuş olan Amik Gölü'nün ayağı Küçük Asi ile birleştikten sonra güneydoğu doğrultusuna yönelir ve yaklaşık 40 km. sonra Samandağ'ın güneyinde bir delta oluşturarak Akdeniz'e kavuşur. 8
ilçelerin Antakya İle Mesafesi (km) 120 100 80 60 40 20 25 27 40 42 46 50 54 59 78 91 106 0 Altınözü Samandağ Kırıkhan Kumlu Belen Yayladağı Reyhanlı İskenderun Hassa Dörtyol Erzin Enlem 35 52' - 37 4' Boylamlar 35 40' - 36 35' Ovalar Yaylalar Akarsular Göller Şifalı Su Kaynakları Bitki Örtüsü İklimi Toprak Kaynak: Hatay Valiliği Önemli Coğrafi Bilgileri Amik ovası, Asi Delta Ovası, İskenderun, Dörtyol, Payas ve Erzin Ovaları Soğukoluk, Belen, Zorkun ve Atik Yaylaları Hatay ilinin en önemli akarsuyu, kaynağını Lübnan daki Bekaa Vadisi nden alan Asi Nehri dir. Nehrin toplam uzunluğu 556 km olup, üç ülkeye yayılmış bulunan (Türkiye, Suriye, Lübnan) su toplama alanı ise 20.847 km² dir. Diğer önemli akarsular ise; Asi Nehri nin kolları olan Küçükkaraçay, Büyükkaraçay Afrin ve Karasu çaylarıdır.. Asi Nehri Nil ile beraber ters akış yönüne sahip iki akarsudan biridir. Amik Gölü kurutulduktan sonra ilde büyük doğal göl kalmamıştır. Balık (Gölbaşı) Gölü ve Yenişehir Gölü gibi küçük göller günümüzde de varlıklarını sürdürmektedirler. Yarseli ve Yayladağı baraj gölleri bulunur. Erzin içme ve kaplıcası ile Reyhanlı Hamamat kaplıcası en önemli şifalı su kaynaklarıdır. Doğal bitki örtüsü ormanlardan oluşsa da günümüzde birçok bölgede ormanlar tahrip edilmiş, yerlerini maki türleri almıştır. Bunlar mersin, defne, keçiboynuzu, zakkum, delice ve katırtırnağı gibi bodur bitki türlerinden oluşur. Makilerin de tahribata uğradığı alanlarda ise odunsu bitkilerden oluşan garig toplulukları ortaya çıkmıştır. Amanos Dağları nın Dörtyol un doğusuna denk gelen kısmında kayın, fındık ve ıhlamur gibi Karadeniz bitki örtüsüne ait türler görülür. İlin büyük kesimi Akdeniz ikliminin etkisi altındadır. Ancak yükselti ve karasallığa bağlı olarak çeşitli farklılıklar da mevcuttur. Genel olarak kışlar ılık ve yağışlı, yazlar sıcak ve kurak geçer. Hatay, toprak türleri bakımından da çeşitlilik arz eder. İl sınırları içerisinde en yaygın olanlar; kırmızıkahverengi Akdeniz toprakları, kırmızı Akdeniz toprakları, kahverengi orman toprakları, kolüvyal topraklar ile alüvyal topraklardır. Kırmızı-kahverengi Akdeniz toprakları ile kırmızı Akdeniz toprakları ortalama 400-1000 mm ler arasında yağış alan zemininde kalkerli kayaçların yoğun olduğu maki ve orman alanlarında görülür. Kahverengi orman toprakları bitki örtüsünün gür, yağış değerlerinin de yüksek olduğu kesimlerde yoğundur. Kolüvyal topraklar eğimli yamaçların eteklerinde, alüvyal topraklar ise ova ve vadi tabanlarında yaygındır. 9
1.4 Hatay İli Dağlar ve Tepeleri İl topraklarının %46'sını dağlar, %33'ünü ovalar oluşturur. İl topraklarının en önemli yükseltisini kuzey-güney hattında uzanan Nur Dağları (Gavur Dağları ve Amanos Dağları olarak da bilinir) oluşturur. Bu sıradağların en yüksek noktası ise Mığırtepe'dir (2.240 metre). Diğer önemli yükseltiler Ziyaret Dağı ve Keldağ'dır (1739 metre). Dağ/Tepe Yükseklik (m) Bulunduğu ilçe Üzerinde bulunduğu sıradağ Akkaya Tepe 1.839 Hassa Nur Dağları Akoluk Tepe 1.324 Antakya Nur Dağları Nur Dağları 1.500 Hatay Nur Dağları Baytar Tepe 1.581 Samandağ Musa Dağı Bozdağ (Mığır Tepe) 2.240 hassa Nur Dağları Çağşak Tepe 1.643 İskenderun Nur Dağları Çobandede Tepe 1.722 İskenderun Nur Dağları Daz Tepe 1.755 İskenderun Nur Dağları Elmadağ 660 Belen Nur Dağları Göksivri Tepe 1.234 Samandağ Musa Dağı Habib-i Neccar Dağı 500 Antakya Keldağ İkiztepeler 1.668 Samandağ Nur Dağları İşaret Tepe 1.773 Samandağ Nur Dağları Kabaağaç Tepe 1.626 Samandağ Nur Dağları Keldağ (Akra) 1.729 Yayladağı Keldağ Kızıldağ Tepe 1.700 Dörtyol Nur Dağları Koçağız Tepe 1.281 Samandağ Musa Dağı Kökürün Tepe 1.731 Hassa Nur Dağları Kuşçu Tepe 2.076 Hassa Nur Dağları Malatya Tepe 507 Antakya Habib-i Neccar Musa Dağı 1.230 Samandağ Nur Dağları Sincer Tepe 1.560 Antakya Nur Dağları Ziyaret Dağı 1.235 Yayladağı Keldağ 10
1.5 Hatay İli İdari Durumu ve İlçelerinin Yüzölçümü Hatay ilinin nüfusu, 2010 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre 1 480 571 kişidir. Bu nüfusun 743 439 u şehirlerde, 737,132 si belde ve köylerde yaşamaktadır. Şehirde yaşayanların oranı % 49, köyde yaşayanların oranı % 51'dir. Yine aynı nüfus sayımı sonucuna göre; Antakya il merkezi nüfusu 213,581 kişidir (Erkek:110.511-Kadın:103.070) ilin nüfus yoğunluğu ise km² başına 262 kişidir. Nüfus bakımından en büyük ilçeleri sırasıyla ; Antakya (Merkez), İskenderun, Dörtyol, Samandağ, Kırıkhan, Reyhanlı, Altınözü, Hassa, Erzin, Belen, Yayladağı ve Kumlu dur Yüzölçümü bakımından en büyük ilçesi Merkez, nüfus bakımından en küçük ilçesi Kumlu, yüzölçümü bakımından en küçük ilçesi Belen dir. Hatay daki ilçe sayısı 12, belediye sayısı 76 ve köy sayısı ise 362 dir. İlçeler Hatay İlçelerinin Yüz Ölçümü ve İdari Durumu İl Yüzölçümü Rakım YüzÖlçümün Köy Sayısı (km²) (m) e oranı (%) Belde Sayısı Antakya 667 12,3 85 67 22 Altınözü 357 6,6 325 40 4 Belen 213 3,9 600 10 1 Dörtyol 504 9,3 71 6 7 Erzin 280 5,1 160 10 1 Hassa 495 9,1 400 28 6 İskenderun 759 14,0 4 37 16 Kırıkhan 687 12,7 151 56 1 Kumlu 223 4,1 95 13 1 Reyhanlı 406 7,5 131 31 1 Samandağ 446 8,2 15 31 13 Yayladağı 366 6,7 450 33 4 Toplam 5.403 100-362 76 Kaynak: Hatay Valiliği 11
1.6 Hatay ın Meteoroloji Değerleri Hatay ili yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklim kuşağında bulunmaktadır. İklimin iç kesimlere doğru gidildikçe sertleştiği görülmektedir. Antakya Merkez, Dörtyol, İskenderun, Samandağ, Yayladağı ve Kırıkhan ilçelerinde kışları ılık ve bol yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçer. Sıcaklık ve yağış ortalamaları yıllara göre değişmekle beraber ortalama yıllık sıcaklık 15-24 Cº arasındadır. 2009 yılı toplam yağış miktarı1568 mm iken 2010 yılı sonundaki yıllık yağış miktarı 907 mm ye kadar düşmüştür. Aylar Meteorolojik Değerlerin Aylık Ortalamaları(2009) Max Ortalama C 0 Min. Ortalama 0 Ortalama C0 Ortalama C Nem Toplam Yağış(mm) Ocak 11,5 4,0 7,5 69,6 165,8 Şubat 14,0 7,5 10,5 78,2 272,0 Mart 17,3 8,8 12,8 69,2 182,8 Nisan 23,2 11,9 17,1 67,4 294,0 Mayıs 26,6 16,1 21,1 63,1 51,4 Haziran 31,1 22,0 26,3 62,4 0,0 Temmuz 31,9 24,6 27,9 68,5 5,3 Ağustos 32,6 24,9 28,4 65,6 0,0 Eylül 30,2 20,4 24,8 64,3 17,3 Ekim 29,5 17,5 22,8 55,1 15,4 Kasım 20,2 10,1 14,4 73,0 170,0 Aralık 15,4 9,3 12,2 80,5 394,0 YILLIK ORT. YILLIK ORT. YILLIK ORT. YILLIK ORT. TOPLAM Toplam 23,6 14,8 18,8 68,0 1568,0 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü Aylar Meteorolojik Değerlerin Aylık Ortalamaları(2010) Max Ortalama C 0 Min. Ortalama 0 Ortalama C0 Ortalama C Nem Toplam Yağış(mm) Ocak 14,3 8,5 11,3 74,2 222,3 Şubat 15,5 8,6 11,9 69,6 124,9 Mart 20,5 10,9 15,4 64,5 62,9 Nisan 23,7 13,4 18,1 62,3 57,2 Mayıs 26,3 17,9 21,8 66,8 39,2 Haziran 29,7 21,6 25,2 69,4 62,9 Temmuz 30,6 24,6 27,3 74,2 0,0 Ağustos 34,0 26,6 29,8 70,5 0,0 Eylül 32,0 23,6 27,3 67,3 5,8 Ekim 27,9 17,7 22,2 66,2 75,0 Kasım 24,8 10,5 16,5 51,7 0,0 Aralık 16,4 7,2 11,3 72,4 257,2 YILLIK ORT. Toplam 24,6 Kaynak: Hatay İl Tarım Müdürlüğü YILLIK ORT. 15,9 YILLIK ORT. 19,8 YILLIK ORT. 67,4 TOPLAM 907,4 12
2.SOSYAL GÖSTERGELER 2.1 Nüfus Hatay ili 2000 yılındaki nüfus sayımına göre, 1.253.726 kişi olan Hatay ın nüfusu, 2009 yılı %15, 2010 yılında da %18 artarak 1.480.571 kişiye yükselmiştir. Nüfusun 756.196 erkek, 724.375 ini kadınlar oluşturmaktadır. Türkiye nüfusunun %2 si Hatay da ikamet etmektedir. Hatay ili toplam nüfusu ile Türkiye nin 13.büyük ilidir. İlçeler ADRESE DAYALI NÜFUS KAYIT SİSTEMİ (2010) İlçe merkezleri Belde/Köyler Toplam Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Altınözü 7.199 3.715 3.484 53.392 26.502 26.890 60.591 Dörtyol 70.856 35.402 35.454 76.773 38.94 37.833 147.629 Hassa 9.218 4.622 4.596 45.069 22.788 22.281 54.287 Merkez 213.581 110.511 103.07 247.896 125.967 121.929 461.477 İskenderun 201.183 110.203 90.980 130.514 65.744 64.77 331.697 Kırıkhan 71.580 35.775 35.805 32.342 16.201 16.141 103.922 Reyhanlı 61.234 30.482 30.752 25.426 12.554 12.872 86.660 Samandağ 44.918 22.075 22.843 84.726 42.371 42.355 129.644 Yayladağı 6.471 3.420 3.051 16.058 8.015 8.043 22.529 Erzin 30.340 15.066 15.274 9.606 4.853 4.753 39.946 Belen 21.936 10.914 11.022 7.014 3.564 3.450 28.950 Kumlu 4.923 2.458 2.465 8.316 4.054 4.262 13.239 Toplam 743.439 384.643 358.796 737.132 371.553 365.579 1.480.571 Kaynak: TUİK Hatay ili ilçelerinin nüfus oranları incelendiğinde, en fazla nüfus sırasıyla %30 Antakya,%22 İskenderun, % 10 Dörtyol olduğu görülmektedir. Kırıkhan 7% Reyhanlı 6% Kumlu 1% Samandağ 9% İlçelerin Nüfus Oranları Yayladağı 2% Antakya 30% İskenderun 22% Hassa 4% Erzin 3% Dörtyol 10% Belen 2% Altınözü 4% Kaynak: TUİK 13
Hatay ili toplam nüfusu ile Türkiye nin 13.büyük ilidir. Türkiye Nüfusu İl Sıralaması İl Adı ve Sıra No Toplam Nufus (2000) İl Adı ve Sıra No Toplam Nufus (2010) 1.İstanbul 10.018.735 1.İstanbul 13.255.685 2.Ankara 4.007.860 2.Ankara 4.771.716 3.İzmir 3.370.866 3.İzmir 3.948.848 4.Konya 2.192.166 4.Bursa 2.605.495 5.Bursa 2.125.140 5.Adana 2.085.225 6.Adana 1.849.478 6.Konya 2.013.845 7.Antalya 1.719.751 7.Antalya 1.978.333 8.Mersin 1.651.400 8.Gaziantep 1.700.763 9.Şanlıurfa 1.443.422 9.Şanlıurfa 1.663.371 10.Diyarbakır 1.362.708 10.Mersin 1.647.899 11.Gaziantep 1.285.249 11.Kocaeli 1.560.138 12.Manisa 1.260.169 12.Diyarbakır 1.528.958 13.Hatay 1.253.726 13.Hatay 1.480.571 14.Samsun 1.209.137 14.Manisa 1.379.484 15.Kocaeli 1.206.085 15.Samsun 1.252.693 16.Balıkesir 1.076.347 16.Kayseri 1.234.651 17.Kayseri 1.060.432 17.Balıkesir 1.152.323 18.Kahramanmaraş 1.002.384 18.Kahramanmaraş 1.044.816 19.Trabzon 975.137 19.Van 1.035.418 20.Aydın 950.757 20.Aydın 989.862 Diğer 26.782.978 Diğer 25.392.894 Toplam 67.803.927 Toplam 73.722.988 Kaynak: TUİK 2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre, 29.752 kişi Hatay iline göç etmiş, 33.730 kişi ise Hatay ilinden başka illere göç etmiştir. Hatay ilinin göç hızı %-2.68 olduğu görülmektedir. Hatay İli Göç Durumu Hatay ADNKS 2010 Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Kaynak: TUİK 2010 1.480.571 29.752 33.730-3.978-2,68 2009 1.448.418 28.547 32.296-3.749-2,58 Nüfus Yoğunluğu (2010) Sıra No İller KM 2 Başına Düşen Nüfus 1. İstanbul 2.551 2. Kocaeli 432 3. İzmir 329 4. Hatay 254 5. Bursa 250 6. Gaziantep 249 7. Yalova 240 8. Ankara 195 9. Zonguldak 188 10. Sakarya 180 14
2010 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamındaki sayım sonuçlarına göre; En fazla evli olan yaş grubu 94.147 kişi ile 30-34 yaş grubudur. En fazla boşanan yaş grubu 3.185 kişi ile 35-39 yaş grubu ve en fazla dikkat çeken 15-24 yaş arası boşanan sayısı 2009 yılında 681 kişi iken 2010 yılında 748 kişi olmasıdır. Yaş Grubu Cinsiyet Hatay İli Medeni Durumu(2010) Hiç evlenmedi Evli Boşandı Eşi öldü Toplam 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65+ Erkek 65.598 196 1-65.795 Kadın 55.841 6.628 56 3 62.528 Erkek 75.149 7.465 100-82.714 Kadın 27.547 29.585 591 59 57.782 Erkek 32.084 29.565 545 15 62.209 Kadın 13.458 45.347 1.357 209 60.371 Erkek 11.864 45.803 1.082 30 58.779 Kadın 8.783 48.344 1.832 428 59.387 Erkek 4.041 47.356 1.250 49 52.696 Kadın 7.338 44.390 1.935 831 54.494 Erkek 1.827 42.087 1.239 53 45.206 Kadın 5.483 34.781 1.757 1.187 43.208 Erkek 1.205 42.246 1.311 107 44.869 Kadın 4.590 35.746 1.799 2.269 44.404 Erkek 629 32.488 1.041 181 34.339 Kadın 2.552 27.043 1.415 2.968 33.978 Erkek 354 26.397 716 278 27.745 Kadın 1.573 21.869 1.055 4.207 28.704 Erkek 178 19.104 475 400 20.157 Kadın 941 14.696 623 4.759 21.019 Erkek 283 32.104 666 4.511 37.564 Kadın 1.443 19.538 1.058 22.779 44.818 Toplam 322.761 652.778 21.904 45.323 1.042.766 Kaynak: TUİK Yabancılar kapsama alınmamıştır. 15
2.2 Eğitim Hatay ili nüfusunun, %79 u okuma yazma bilmektedir. Nüfusun % 20 si okuma yazma bilmesine rağmen herhangi bir okul bitirmemiştir. Hatay ilinde ikamet eden kişilerin % 40 ı ilköğretim, %12 si lise veya dengi okulları, %4 üde yüksekokul veya fakülte mezunudur. Hatay ilinde toplam 741 okul bulunmaktadır. Okulların ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %25 Antakya, %16 İskenderun, % 10 u da Kırıkhan da bulunmaktadır. Hatay il genelinde 318.706 öğrenci bulunmaktadır. Öğrencilerin ilçelerdeki genel dağılımları sırasıyla; %31 Antakya, %21 İskenderun, %11 i de Dörtyol da eğitim görmektedir. Yaş Grubu 13 14-17 18-21 22-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + Hatay İli Okuma Yazma Durumu(2010) Okuma Okuma Cinsiyet yazma Bilinmeyen yazma bilen bilmeyen Toplam Erkek 11 118.360 194 118.565 Kadın 23 112.723 222 112.968 Erkek 120 54.660 239 55.019 Kadın 208 52.047 354 52.609 Erkek 590 62.320 2.971 65.881 Kadın 823 43.143 1.743 45.709 Erkek 383 36.906 4.534 41.823 Kadın 889 32.696 1.772 35.357 Erkek 596 52.337 9.276 62.209 Kadın 1.299 56.253 2.819 60.371 Erkek 607 53.582 4.590 58.779 Kadın 1.335 55.893 2.159 59.387 Erkek 457 49.631 2.608 52.696 Kadın 1.665 51.030 1.799 54.494 Erkek 387 43.419 1.400 45.206 Kadın 2.339 39.566 1.303 43.208 Erkek 565 43.049 1.255 44.869 Kadın 4.406 38.481 1.517 44.404 Erkek 738 32.327 1.274 34.339 Kadın 6.081 26.524 1.373 33.978 Erkek 1.028 25.555 1.162 27.745 Kadın 8.550 18.861 1.293 28.704 Erkek 1.446 17.842 869 20.157 Kadın 9.304 10.648 1.067 21.019 Erkek 9.674 26.211 1.679 37.564 Kadın 28.914 13.195 2.709 44.818 Toplam 82.438 1.167.259 52.181 1.301.878 Kaynak: TUİK Yabancılar kapsama alınmamıştır. 16
Yaş Grubu 13 14-17 18-21 22-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65 + Cinsiyet Hatay İli Bitirilen Eğitim Düzeyi(2010) Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen Ortaöğretim Mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Erkek 117.173 1.187 - - - - Kadın 111.05 1.673 - - - - Erkek 5.311 48.997 352 - - - Kadın 7.009 44.458 580 - - - Erkek 4.465 31.242 26.146 467 - - Kadın 4.429 18.64 19.802 272 - - Erkek 1.543 13.681 18.302 3.356 24 - Kadın 2.326 15.415 12.372 2.566 17 - Erkek 1.466 25.202 17.601 7.73 332 6 Kadın 2.443 33.928 13.311 6.264 284 23 Erkek 1.056 30.419 14.085 7.452 469 101 Kadın 2.217 37.277 10.502 5.451 359 87 Erkek 816 33.036 9.24 6.004 361 174 Kadın 2.8 37.758 6.654 3.471 209 138 Erkek 667 30.948 7.121 4.168 294 221 Kadın 3.508 28.664 5.058 2.107 138 91 Erkek 912 30.457 8.064 3.255 242 119 Kadın 5.058 27.247 4.688 1.346 99 43 Erkek 1.106 22.619 5.45 2.96 150 42 Kadın 5.323 17.17 2.65 1.307 52 22 Erkek 1.399 18.198 3.186 2.613 115 44 Kadın 5.409 11.15 1.265 986 31 20 Erkek 1.903 12.959 1.494 1.402 67 17 Kadın 3.908 5.716 513 485 21 5 Erkek 7.034 16.836 1.151 1.117 55 18 Kadın 5.855 6.438 612 265 15 10 Toplam 306.186 601.315 190.199 65.044 3.334 1.181 Kaynak: TUİK Yabancılar kapsama alınmamıştır. 17
İlçe Hatay İli İlköğretim Okulları Durumu(2010) Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Erkek Kız Şube Sayısı Derslik Sayısı Antakya 154 37.532 35.371 2.538 2.064 Altınözü 38 6.052 5.943 463 446 Belen 18 2.051 1.957 189 180 Dörtyol 46 12.406 11.818 882 769 Erzin 18 3.317 3.315 252 234 Hassa 46 4.977 4.785 426 370 İskenderun 92 23.280 22.297 1.549 1.379 Kırıkhan 62 9.328 8.890 735 591 Kumlu 15 1.256 1.224 119 118 Reyhanlı 52 9.343 9.486 606 484 Samandağ 61 10.502 10.050 762 618 Yayladağı 29 1.566 1.483 207 174 Toplam 631 121.430 116.619 8.728 7.427 Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü İlçe Hatay İli Ortaöğretim (Lise) Okulları Durumu(2010) Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Erkek Kız Şube Sayısı Derslik Sayısı Antakya 23 8.781 8.206 563 454 Altınözü 1 256 196 14 12 Belen 1 194 240 15 8 Dörtyol 8 2.278 2.474 172 148 Erzin 2 441 375 41 20 Hassa 4 1.393 729 69 65 İskenderun 18 6.173 5.753 333 340 Kırıkhan 4 1.633 1.181 92 72 Kumlu 1 278 128 13 8 Reyhanlı 3 1.037 662 79 52 Samandağ 4 1.996 2.272 152 96 Yayladağı 1 183 102 11 9 Toplam 70 24.643 22.318 1.554 1.284 Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü 18
İlçe Hatay İli Meslek ve Teknik Ortaöğretim Okulları Durumu(2010) Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Erkek Kız Şube Sayısı Derslik Sayısı Antakya 8 5.878 4.200 302 213 Altınözü 1 183 152 10 9 Dörtyol 5 4.345 2.265 243 103 Erzin 3 495 596 45 35 Hassa 1 98 130 6 6 İskenderun 8 4.021 3.520 291 156 Kırıkhan 5 2.050 1.470 124 89 Reyhanlı 5 1.467 1.007 90 60 Samandağ 2 661 778 47 25 Yayladağı 2 143 237 14 17 Toplam 40 19.341 14.355 1.172 713 Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü Okul Türü Hatay İli Okulları Durumu(2010) Öğrenci Sayısı Okul Sayısı Şube Sayısı Erkek Kız Derslik Sayısı ilköğretim 631 121.430 116.619 8.728 7.427 Ortaöğretim(Lise) 70 24.643 22.318 1.554 1.284 Meslek ve Teknik Ortaöğretim 40 19.341 14.355 1.172 713 Toplam 741 165.414 153.292 11.454 9.424 Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü Hatay İli İlçelerindeki Okul Durumu(2010) İlçeler Okul Sayısı Öğrenci Sayısı Şube Sayısı Derslik Sayısı Antakya 185 99.788 3.403 2.731 Altınözü 40 12.782 487 467 Belen 19 4.442 204 188 Dörtyol 59 35.586 1.297 1.020 Erzin 23 8.539 338 289 Hassa 51 12.112 501 441 İskenderun 118 65.044 2.173 1.875 Kırıkhan 71 24.552 951 752 Kumlu 15 2.886 132 126 Reyhanlı 60 23.002 775 596 Samandağ 67 26.259 961 739 Yayladağı 32 3.714 232 200 Toplam 741 318.706 11.454 9.424 Kaynak: Hatay Milli Eğitim Müdürlüğü 19
Hatay İli İlçelerindeki Okulların Dağılımı(2010) Hatay İli İlçelerindeki Öğrenci Dağılımı (2010) 20
Mustafa Kemal Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi 10.11.1992 yılında kurulmuştur. Kurulduğunda bir yüksekokul ve iki meslek yüksekokulundan ibaret üç birimden oluşmuş olup, Mustafa Kemal Üniversitesi 18 yılda, 52 birimli eğitim-öğretim ve bilim kurumu haline gelmiştir. Bu kurumlar içinde; Bu kurumlar içinde; 12 Fakülte, 3 Enstitü, 6 Yüksekokul, 1 Konservatuar, 18 Meslek Yüksekokulu, 11 Araştırma ve Uygulama Merkezi mevcuttur. 2010-2011 öğretim yılı itibariyle üniversitemizde 949 akademik, 267 idari personel olmak üzere toplam 1.216 personel ve 24.583 öğrenci bulunmaktadır. Geçen öğretim yılında üniversitemizden 3.437 öğrenci mezun olmuş olup, 2009-2010 öğretim yılında ÖSYM tarafından 8.288 yeni öğrenci Mustafa Kemal Üniversitesine katılmıştır. Üniversiteler, bilimsel araştırma ve çalışmaların rahatça yapılabildiği, düşüncelerin özgürce tartışılabildiği çağdaş kurumlardır. Üniversitemiz tüm yönetici, öğretim elemanları, öğrencileriyle ve öğretimin gerektirdiği teknolojiyle çağdaş bir üniversite olma yolunda hızla ilerlemektedir.yüce önder Atatürk ün adını taşıyan üniversitemizde Atatürk ün ilkelerinden ayrılmadan üniversite gençliğinin; yaşam boyu öğrenmeyi ilke edinmiş, araştıran, sorgulayan, eleştirel düşünen, özgüvenli, girişimci, ileri görüşlü, tarihini ve kültürünü özümsemiş evrensel değerlerini benimsemiş bireyler yetiştirmek en büyük hedefimizdir. Mustafa Kemal Üniversitesi Fakülteler (2010-2011) Personel Sayısı Öğrenci Fakülteler Akademi İdari Sayısı Eğitim Fakültesi 73 18 2.151 Fen Edebiyat Fakültesi 99 18 2.083 Güzel Sanatlar Fakültesi 15 2 106 İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi 42 17 1.792 Mimarlık Fakültesi 6 3 245 Mühendislik Fakültesi 71 17 2.190 Su Ürünleri Fakültesi 32 13 188 Tayfur Ata Sökmen Tıp Fakültesi 261 5 497 Veteriner Fakültesi 51 19 251 Ziraat Fakültesi 107 26 930 Toplam 757 138 10.433 Kaynak: Mustafa Kemal Üniversitesi Mustafa Kemal Üniversitesi Yüksek Okullar(2010-2011) Personel Sayısı Öğrenci Yüksek Okullar Akademi İdari Sayısı Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu 14 11 502 Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Yüksekokulu 0 3 139 Hatay Sağlık Yüksekokulu 21 6 240 İskenderun Sivil Havacılık Yüksekokulu 6 3 176 Turizm İşletmeciliği ve Otelciliği Yüksekokulu Mustafa Yazıcı Devlet Konservatuarı Yüksekokulu 12 10 1.051 0 2 33 Toplam 53 35 2.141 Kaynak: Mustafa Kemal Üniversitesi 21