HAÇLI SEFERLERİ TARİHİ 5.Ders Dr. İsmail BAYTAK I. HAÇLI SEFERİ
Haçlı Seferleri Haçlı seferlerinin hazırlanmasında Papa II. Urban ve Papaz Piyer Lermit başlıca rol oynadılar. Papa, 1095 yılında Fransa nın Klermont şehrinde toplanan konsilde, senyörleri, şövalyeleri ve bütün Hıristiyanlar ı, Müslümanlar la savaşa çağıran etkili bir konuşma yaptı. Sefere katılacak olan herkesin, kilisenin himayesinde olacağını ve günahlarının da bağışlanacağını söyledi.
İlk olarak 1074 tarihinde dönemin doğu roma imparatoru VII.Mikhail dönemin papası olan VII.Gregorius tan Türkleri Anadolu dan atmak için yardım istemiştir. Ancak ortamın müsait olmaması nedeniyle bu yardım teklifi sonuçsuz kalmıştır. 1095 temmuzuna gelindiğinde ise papa asker toplamak için gittiği Fransa nın Clermont kentinde bir konsil düzenlemiştir. Yapılan Clermont konsili Fransız halkı ve kilise adamlarından oluşan büyük bir kitle önünde papa II.Urban ın yaptığı can alıcı açıklamalarla gerçekleşmiştir. Papa yaptığı konuşmasında; Doğulu Hristiyanlara zulüm edildiği, yardımlarımıza ihtiyaç duyduklarını ve orada müslümanların eline geçen kutsal mekanlarımızın ve Kudüs teki Efendimiz İsa nın tehlikede olduğu, onlara yardım ettiğimiz takdirde Tanrının verdiği yetkiyle bütün günahların affolunacağı ve cennetle ödüllendirileceği gibi ihtişamlı vaatler yapmıştır.
Papa II.Urbanus, haçlı seferini yaymak için Güney Fransa nın iki önemli lideri ile görüşür. Toulouse Kontu Raymond De Seant Gilles Puy başpiskoposu Adheman Bu görüşmeler sonucunda haçlı seferlerini yayma fikri Fransa nın dışında Almanya ve İtalya da da yayıldı. Bu yayılım sonucunda haçlılar Hristiyan ülkelerine doğru harekete geçti.
24.10.2017 6
Halk haçlı seferi: 1096 da resmen başlayan birinci haçlı seferine katılanlar dalgalar halinde gelmeye başladı. Yaklaşık 40 bin kişi olan ilk dalga resmen Keşiş Pierre adlı bir Amiensli keşişin emri altında kuzey Fransız, Alman ve İtalyan köylülerinden oluşmuştu. Çoğunluk alt sınıflardan olduğu için buna halk haçlı seferleri denmiştir. Bu dalga ilk olarak Macaristan a ait bulunan Zemun da bir ayakkabı yüzünden karışıklık çıkartıp ve iç kaleye hücum edip 4 bin Macarı öldürmekle başlayıp daha sonra da Belgrad ı yakıp yıkmışlardır. Güruh Niş e geldiği zaman da yeni bir isyan çıkardı.bunun üzerine Doğu Roma imparatoru I.Alexis Komnenos bir kuvvet gönderip bu haçlı isyanını bastırdı. Ancak buna rağmen imparator Komnenos onları affederek onların bir an önce Konstantinopolis in dışına ve Anadolu ya geçirilmeleri için emir vermiştir. Haçlılar imparatorun emriyle Anadolu da İzmit(Nikomedia) üzerine yöneltildiler.önceleri Selçukluların elinde bulunan İzmit, Haçlılar tarafından ele geçirilip Doğu Roma imparatoruna teslim edilmiştir.
Yine İzmit şehrinde bulunan haçlılar grubunu oluşturan Fransız ile Alman- İtalyan arasında kavga çıktı. Alman-İtalyan grup Pierre L Hermite nin komutanlığını reddedip İtalyan asıllı Rainald isimli bir soylu komutasında gruptan ayrıldı. Ayrılan bu iki grup ayrı ayrı İzmit körfezini güneyden dolanıp Yalova yakınlarında Cibotos adında bir karargaha yerleştiler. Ancak bir süre sonra Frank haçlılar bu durumu kabullenmeyip ordugahın etrafını talan etmeye başladılar. Bununla da yetinmeyip Selçuklu başkenti olan İznik yakınlarına kadar ulaşıp oradaki halkın mallarını ele geçirerek zarar verdiler. Hatta üzerlerine gelen Selçuklu kuvvetlerini geri püskürterek Kserigordon adlı kaleyi ele geçirdiler. O sırada İznik te bulunan Selçuklu hükümdarı I.Kılıç Arslan, bu kale üzerine ordu gönderdi.ve yapılan 8 günlük kuşatmanın ardından kale yeniden alındı. Kalede sıkışan Alman-İtalyan grubun lideri Rainald ve yanındakilere teslim olup müslüman olmaları halinde hayatlarının bağışlanacağı bildirildi.
Kale teslim alındıktan sonra müslüman olmayı kabul etmeyen haçlılar hemen öldürüldü. Aralarında komutan Rainald ın da bulunduğu müslüman olmayı kabul edenler Anadolu ya Antakya ya ve Halep e sürüldüler. Yalova daki haçlılar ise haberlerin geç duyulmasından dolayı olup bitenlerden habersizdiler.bu fırsatı değerlendiren iki Türk casus Onlara;Rainald komutasındaki haçlı ordusunun İznik i ele geçirip elde ettikleri ganimetleri onlarla paylaşmak istemedikleri haberini yaydılar. Bu söylenti ordugahta bulunan Frank haçlılarını harekete geçirdi.bunun üzerine Geodfrei Burel adlı bir Frank lider komutasında İzmit e doğru yola çıkıldı. Bu ordu İzmit e doğru giderken İznik e giden yolda ağaçlı bir vadiden geçmişlerdi.bu vadide Kırkgeçit mevkinde büyük bir Selçuklu ordusu onlara bir pusu hazırlamıştı. Pusuya düşen haçlılar büyük bir mağlubiyet aldı.selçuklular böylece haçlı ordularının büyük bir kısmını yok edip onlarla birlikte gelen sivillerin hemen hepsini yok edip Halk Haçlı Seferi ni sona erdirdi.bunların önderi olan Pierre L Hermite Selçuklu ordusunun hücumu sırasında Konstantinopolis te bulunduğu için canını kurtarmış oldu.
24.10.2017 13
Baronların Haçlı seferi: Papa II.Urbanus un haçlı seferi çağrısına Avrupa daki hükümdarların hiçbiri karşılık vermemiş ve tek bir hükümdar bile birinci haçlı seferine katılmamıştır. Haçlı ordusuna katılan profesyonel Güney İtalya Normanları,Fransız şövalyelerinden oluşan büyük bir ordu ile 1097 tarihinde İstanbul önlerine gelmişlerdir. Komutanlar arasında aşağı Lorenli Goldfrey De Bouillon,kardeşi Baudouin Boulognelu,kuzeni Baudouin Bourglu, Normandiya dükü Robert,Normen Boemondo,Tarantolu ve kuzeni Tancred, Toulouse kontu Raymond Saint Gilles gibi Fransa nın ve İtalya nın önemli soyluları bulunmaktaydı. Bu haçlı orduları yiyecek ve hayvan yemi bulmak için yolların yakınında bulunan yerleşim yerlerine büyük zararlar vermişlerdir. Ancak bu ordular, Doğu Roma da paralı askerlik yapan Peçenekler tarafından kontrol altına alınmışlardır. Gruplar halinde İstanbul a ulaşan bu ordular Doğu Roma imp.i.alexis Komnenos a sadakat yemini edip ellerine geçirecekleri Roma topraklarını kendisine teslim edeceklerine dair yemin etmişlerdir. Daha sonraları ise imparator tarafından Anadolu ya geçirilmişlerdir.
Anadolu da Harekat: Haziran ayının sonunda Haçlı ordusu Kudüs e gitmek için yürüyüşe başladı.10 Nisan da haçlılar önce Anadolu Selçuklu Devleti nin başkenti İznik i kuşattılar. Ancak Anadolu selçuklu sultanı I.Kılıç Arslan haçlıları ciddi bir tehlike olacağını hesap edememiş ve 1097 ilkbaharında bütün ordusuyla Ermeni Gabriel in elindeki Malatya yı kuşatmaya gitmişti. Haçlılar bu sırada Doğu Roma gemileriyle Yalova ya oradan da İznik önlerine gelerek şehri kuşattılar.
24.10.2017 17
Durumu haber alan I.Kılıç Arslan İznik e döndüysede şehir çoktan kuşatılmıştı.bu orduyla baş edemeyeceğini anlayan I.kılıç Arslan geri çekilip 17 Haziran 1097 de şehri haçlılara teslim etmek zorunda kaldı. Anadolu içlerine çekilen I.Kılıç Arslan, Danişment Gazi ve Kayseri emiri Hasan ile ittifak yaptı. 30 Haziran 1097 de müttefikler Eskişehir ovasında haçlılara saldırdılar.haçlılardan önce yürüyen Normanlardan oluşan grup I. Kılıç Arslan tarafından karşılandı.bu ova haçlılarca Dorileon olarak adlandırılması nedeniyle Birinci Dorileon Muharebesi adı verilen askeri çatışma hemen başladı.
Bu muharebe ağır zırhlı özel silahlı şövalyeler ile hafif zırhlı Selçuklu ordusu arasında başladı. Bundan sonra Kılıç Arslan haçlı ordusunu yenemeyeceğini hatta yürüyüşlerine bile engel olamayacağını anlayıp savaştan geri çekildi.haçlılar hiçbir askeri çatışmayla karşılaşmadan Anadolu dan geçmeye başladılar. Bu haçlı ordusu Anadolu da Konya,Niğde,Kayseri ve K.Maraş yoluyla Antakya ya indi. Buradan Baudouin Boulogne, Edessa(Urfa) da hüküm süren ve eski Doğu Roma ordu komutanı olan Thoros Edessalı tarafından çağrıldığı için kendine bağlı ordusu ile Edessa ya yöneldi.
Doğu Roma imparatoru I.Alexis Komnenos un Hristiyanlardan istediği yardım büyük sürüler gibi olup insan halinde değildi. B u durum özellikle bu Doğu Roma imparatoru Komnenos un hiç beklemediği ve hiç istemediği bir şekildeydi. Bu yüzden akıllıca bir plan yapıp yapacakları tahribatları önlemeyi başarmıştı. Böylelikle onları kontrol altında tutup istediği şekilde yönlendirebilirdi. Bizans imparatoru Aleksios Komnenos un Acil yardım istemesi üzerine, Haçlı orduları gruplar halinde Avrupa nın çeşitli yerlerinden hareket ettiler. Bizans imparatoru Haçlıları Türklere karşı kışkırıtıyordu. Bundan sonra kontların, düklerin, şövalyelerin idaresinde, Alman, İngiliz, Norman ve Belçikalılar dan meydana gelen büyük bir Haçlı ordusu, İstanbul da toplandı. Bunlar Türkler den aldıkları yerleri Bizanslılar a verecek, buna karşılık Bizans tan erzak ve mühimmat yardımı alacaklardı.
1096 da Anadolu ya gelen Haçlı ordusu, uzun bir kuşatmadan sonra İznik i kuşattı ve şehri teslim aldı.(1096) Bundan sonra yollarına devam eden Haçlılar, Eskişehir yakınlarında I. Kılıç Arslan ın orduları ile karşılaştılar (1097). Ancak, Haçlılar ın çokluğu karşısında geri çekilmek zorunda kalan I. Kılıç Arslan, bundan sonra yıpratma savaşlarına başladı. Şehir ve kasabaları boşaltarak, su yollarını tahrip ettirdi. Kılıçarslan Danişmend Gazi ve Emir Hasanla ittifak yaptı. Ama başarılı olamadı ve Konya ya çekildi. Bu durumdan yararlanan Bizanslılar Eskişehir-Antalya hattına kadar Batı Anadolu yu ele geçirdiler. Bir kol Urfa yı alırken diğer kolda Antakya ya ilerlemekteydi. Güçlükle ilerleyen Haçlılar nihayet Toroslar ı aşarak Antakya önlerine geldiler. Sekiz ay süren bir kuşatmadan sonra burayı da aldılar. Haçlılar büyük kayıplar vererek Kudüs ü aldılar. Başlangıçta 600 bin kişiye ulaşan Haçlılar ın kuvveti Antakya dan Kudüs önlerine gelindiğinde 50 bin kişiye düşmüştü. Haçlılar Antakya dan sonra Kudüs ü de ele geçirdiler. Şehri yağmalayan Haçlılar, bu arada Müslüman ve Museviler den 70 bin kişi öldürdüler (1099). Haçlılar Kudüs te bir Lâtin Krallığı, Urfa ve Antakya gibi şehirlerde de birer dükalık ve kontluk kurdular.
KAYNAKÇA: Işın Demirkent, Haçlı Seferleri Tarihi Amin Maalouf, Arapların Gözünden Haçlı Seferleri Runciman, Steven ( çev. Fikret Işıltan) (1998), Haçlı Seferleri Tarihi: I. Cilt Birinci Haçlı Seferi ve Kudüs Krallığının Kuruluşu Raşid Erer, Türklere karşı haçlı seferleri(makale) Dünya Savaş Tarihi, Haçlı seferleri CİLT V