ÖĞRENCİ ETKİNLİKLERİ Ses kirliliğinin insan üzerindeki etkisi nedir? YILIN DÜĞÜNÜ! Düğün dernek kurulur çok güzel şeylerdir bunlar fakat herkes herşeyi normal olarak yapsa birbirlerine saygı gösterse daha güzel olmaz mı? Hiç unutmuyorum yıl 2010, mayıs ayındayız pazartesi günüde benim İzmir Konak AKM de saat 1 de dans gösterim var. Ertesi gün saat 8 de kalkıp ön provalara yetişmem gerekiyor.dans hocamızda çok disiplinliydi mazeret sınıfına giren hiçbir şeyi kabul etmezdi.o yüzden gece erken yatıp geç kalmak istemiyordum. Ben o güne kadar mahallede olan düğünlere hiç gitmedim ama birinden de bir şikayetim olmamıştı ta ki o korkunç Pazar akşamına kadar. Ananem ve ben evde yanlızdık. Annem ve babamın şehir dışında halletmeleri gereken bir işleri vardı ananem de ben yalnız kalmayayım diye bana eşlik etmek için gelmişti. Düğün alanı bize çok yakındı. Saat 8 de başlayan düğünde çalan müziklerin sesi çok yüksekti. Çalan müzik sesi yükseldikçe salonda yankı oluşturuyor bu da tüm mahalleye yayılıyordu.tansiyon hastası olan ananem ise yüksek sese gelemiyor tansiyonu fırlıyordu. O gecede beklenen oldu. Ananemin tansiyonu çıkınca napıcağımı bilemedim o sene 17 yaşımdaydım ve o güne kadar öle bir durumla karşılaşmamıştım. Çok panik oldum annemi aradım ananem gittikçe fenalaşıyordu.bir komşumuza seslendim ve elim ayağıma dolanmış bir şekilde yardım istedim.eve geldiğimde ananemin yere yığılmış bedeniyle karşılaştım.bizi olumsuz etkileyen ses kirliliğini önlemek için nasıl önlemler alınabilir?
Öngörülen zaman: Tüm sınıf Senaryo tartışılır ve öğrenciler gruplara ayrılır Gruplar Ses kirliliğine neden olan ortamlar veya sesler yazılır. Ses kirliliğinin olumsuz etkileri yazılır ve 1.etkinlik yapılarak verilen tabloya göre ses kirliliği olup olmadığı belirlenir Ses kirliliğini önleyebilmek için neler yapılması gerektiği tartışılır 2. Etkinlik yapılır ÖĞRENME ALANI: Fiziksel Olaylar ÜNİTE: Işık ve Ses SINIF: 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Kazanımları: 3.3. Yankı olayının sesin yansıması sonucu olustuğunu ifade eder (BSB-8). 3.5. Madde ile karsılasan sesin soğurulabileceğini fark eder (BSB-1). 3.6. Ses siddetinin soğurulma ile azaldığını kesfeder (BSB-1, 11, 17, 31). 3.7. Farklı maddelerin sesi farklı soğurduğunu fark eder (BSB-1, 6). 3.8. Ses yalıtımında ve yankı olusumunu önlemede, kullanılan malzemelerin sesi iyi soğurduklarını fark eder (BSB-8, 30,31; FTTÇ-32). ETKİNLİK 1 Cevrenizdeki cesitli ses kaynaklarının ses duzeylerini arastırarak asağıdaki tabloyu doldurunuz. Ses kaynağı Ses duzeyi (db) İsitebilme durumu (Az/Cok/Rahatsız Edici) İsitme sağlığı icin tehlikeli OKUL CADDESİ OKUL BAHÇESİ KÜTÜPHANE KANTİN DERSLİKLER Doldurduğunuz tabloyu yorumlayarak asağıdaki soruları cevaplayınız. 1) Tablodaki hangi ses kaynaklarının bulunduğu ortamlarda isitme duyumuzu korumak icin onlem almalıyız? Neden? 2) Tablodaki hangi ses kaynaklarının bulunduğu ortamlar gurultulu olarak nitelendirilir?
ETKİNLİK 2 Gruplara ayrılan öğrencilere,aynı siddette ses veren çalar saatler ve kutular dağıtılır. Her grup; kumas, pamuk, kece,strafor kopuk, cam yunu gibi malzemelerden birini kullanarak kutularının icini kaplar. Kaplanmıs kutuları icine calar saatler yerlestirip ağzını kapatırlar. Oğrenciler, her grubun kutusundan cıkan sesleri dinleyerek seslerin siddetini karsılastırır.çıkan sesler birbirinden farklı mıdır? Farklıysa Neden farklı olduğunu tartısırlar. Bir miktar sesin, kutuyu kaplayan malzeme tarafından soğurulduğu sonucuna ulasırlar. Bu deneyde ulasılan sonuclardan hareketle oğrenciler hangi malzemenin ses yalıtımı ve yankı onlemede kullanılabileceğini tartısırlar. Etkinliklerin Sonucu ve Yorumu Etkinlik 1: Öğrenciler ölçtükleri değerleri bu tablodan ses kirliliği olup olmadığı sonucuna varırlar. ETKİNLİK 2: Öğrenciler bir miktar sesin, kutuyu kaplayan malzeme tarafından soğurulduğu sonucuna ulasırlar. Bu deneyde ulasılan sonuclardan hareketle oğrenciler hangi malzemenin ses yalıtımı ve yankı onlemede kullanılabileceği sonucuna varırlar.
ÖĞRETMEN KLAVUZU Etkinlik Ses kirliliği sorununu fark etme Ses ölçümü yaparak ses değerlerini yorumlayabilme Ses kirliliğinin olumsuz etkilerini öğrenme Sesin soğrulabileceğini ve ses kirliliğini önleyecek soğurma malzemelerini tanıma ÖĞRETİM YOLLARI 1. DERS İlk girişte öğretmen senaryoları öğrencilere dağıtır. Senaryoda konunun ne olduğunu,neyin anlatılmak istendiğini,senaryodaki problemin ne olduğunu sorar.beyin fırtınası yaratarak öğrencilerde farkındalık oluşturur. 2.DERS Konuyu anlatıp senaryodaki olaylarla bağlantı kurmasını ister 3. DERS Öğrenci etkinliklerine geçilir.öğretmen gruplara ayrılmış öğrencilere biraz süre tanıyarak her grubunun temsilcisine desibelmetre vererek ölçüm yapmasını ister,ölçümler verilen değer tablosuyla karşılastırılır ve yorumlanır ve böylece öğrenciler 1.etkinliği yapar.daha sonra 2. Etkinliğe geçilir ve bu etkinlikte basit bir deney yaparak ses kirliliğinin yalıtım sayesinde önlenebileceğini öğrenciler fark eder. 3. DERS Alternatif ölçme değerlendirme tekniğiyle son değerlendirmeler yapılarak öğrencilerin istenilen kazanımları ne ölçüde kazandığına bakılır. ÖĞRETMEN NOTLARI Ses nedir: Kulağın duya bileceği basit titreşimlerdir. İnsanların birbirleriyle iletişim kurmaları,duygu ve düşüncelerini aktarabilmeleri için konuşmaları gerekir. Konuşmanın temel öğesi sestir. Gürültü(ses) kirliliği: İnsan veya hayvan yaşamını olumsuz etkileyen, dengesini bozan her türlü insan, hayvan ya da makine kaynaklı ses oluşumudur.
Frekans ve genlik Genlik : Ses dalgalarının denge noktasından itibaren, bir yönde ulaşabileceği en büyük dalga boyuna genlik denir. Frekans : Ses dalgalarının bir saniyede yaptığı titreşim sayısına frekans denir.birimi Hz dir. Ses şiddeti: Sesin kulak tarafından duyulan yüksekliğine sesin şiddeti denir,sesin şiddeti kulağa gelen ses dalgalarının kuvveti ile ilgilidir. Desibelmetre:Ses ölçüm cihazı Ses birimi: Ses basınç seviyesi birimi desibeldir ve db simgesi ile gösterilir.db bir ses değerlendirme birimidir Ses nasıl yayılır? Ses titreşimdir. Ses su dalgaları gibi yayılır.ancak su dalgaları suyun yüzeyinde yayılırken, ses dalgaları her yönde yayılır. Sesin yayılması için maddesel ortam gereklidir.boşlukta ses yayılmaz.örneğin uzay boşluğunda ses yayılmaz. Bu yüzden Güneş te meydana gelen çok şiddetli patlamaların sesini duyamayız. Havadaki ses dalgalarını göremeyiz. Ancak ses dalgalarının etkilerini gözlemleyebiliriz.örnek : jet uçakları Sesin özellikleri 1. Sesin şiddeti : Hafif kuvvetleri şiddetli seslerden ayıran özelliğe sesin şiddeti denir.ses şiddeti genlik ile ilgilidir. 2. Sesin yüksekliği : İnce sesleri kalın seslerden ayıran özelliğe sesin yüksekliği denir.yüksekliği fazla olan sesi ince, yüksekliği az olan sesi kalın olarak işitiriz.yüksek frekanslı bir ses daha ince, düşük frekanslı bir ses daha kalın işitilir. Ses bir enerji türüdür: Bir tanecik titreşmeye başladığında diğer taneciklere çarpar ve onların da titreşmelerini sağlar. Titreşen her tanecik, diğre taneciklere enerji aktarır. Ses kaynağından uzaklaştıkça sesin daha az duyulması, ses iletimi sırasında enerjinin bir kısmının ısı enerjisine dönüşmesi ile açıklanabilir. Sesin Soğurulması ve Yalıtılması Maddelerin sesi soğurma özellikleri birbirinden farklıdır.lastik, pamuk, yün, keçe ve halı gibi maddeler ise sesi az iletir ve yansıtmaz. Tahta,demir,alüminyum, bakır,taş ve beton gibi maddeler ise sesi iyi iletir ve yansıtır.ses yalıtımı sesi daha fazla soğuran maddeler kullanılarak yapılır. Çift cam mantığı Ses hızı
Ses ;katı, sıvı ve gaz maddelerdeki taneciklerin titreşmesiyle iletilir. Taneciklerdeki titreşimin aktarılma süresi, sesin o maddedeki yayılma hızını belirler. Ses ; genellikle katılarda sıvılardan, sıvılarda gazlardan daha hızlı hareket eder. Sesin hızı ortamın yoğunluğuna bağlıdır.genel olarak ortamın yoğunluğu attıkça sesin yayılma hızı artar. Maddelerin yoğunlukları birbirinden farklı olduğu için ses, farklı maddelerde farklı hızlarla yayılır. Sesin hızı ortamın sıcaklığınada bağlıdır.sıcaklık arttıkça sesin ortamdaki yayılma hızı da artar.sıcaklığa bağlı olarak maddelerin taneciklerinin tireşimleri değişir.yüksek sıcaklıkta tanecikler daha hızlı hareket edeceğinden ses enerjisi de daha hızlı iletilir. DEĞERLENDİRME Aşağıdaki cümlelerde doğru ifade içerenlerin yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazalım. Sesin kulak tarafından duyulan yüksekliğine sesin şiddeti denir. ( ) Sesin şiddet birimi desibel (db) dir. ( ) Hafif sesler kulağa yüksek şiddette,kuvetli sesler ise az şiddette gelmektedir. ( ) Yüksek şiddetteki ses iç kulaktaki işitme sinirlerine zarar verir. ( ) Ses Yalıtımı,sesi geçirmeyen ve daha az geçiren maddelerin kullanılması gürültüyü önler. ( ) (1-D,2-D,3-Y,4-D,5-D)