ARABULUCULUKTA ETKİLİ TARAF VEKİLLİĞİ AV.ARB. DİLEK YUMRUTAŞ ARABULUCULUK VE UZLAŞTIRMA EĞİTMENİ
GİRİŞ Arabuluculuk becerileri ve uygulamaları konusunda taraf vekillerinin arabuluculuk süreci boyunca üstleneceği role ilişkin en somut temel bilgiler, sunumumuzun kapsamını oluşturmaktadır.
ÜLKEMİZDE ARABULUCULUK UYGULAMALARI
SORU Uyuşmazlık nedir? -Kazanılması gereken savaş -Çözülmesi gereken sorun
UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI Yargılama Yapılarak Uyuşmazlık Çözümü Yargılama Yapılmadan Uyuşmazlık Çözümü Devlet Yargısı (Mahkeme) Tahkim Yargısı (Hakem) Doğrudan Tarafların Anlaşması ADR
ADR- AUÇ nedir? Alternative Dispute Resolution, (Alternatif Uyuşmazlık Çözümü) yargılama dışındaki uyuşmazlık çözüm yöntemlerine verilen genel bir addır. Oldukça eski bir tarihçesi vardır. Uzakdoğuda binlerce yıldır uygulanmaktadır. ABD ve İngiltere de 20.yy.da gelişmiş ve yerleşmiştir. Başlıca ADR Yolları ; 1. Arabuluculuk 2. Uzlaştırma 3. Tarafsız ön değerlendirme 4. Mini yargılama 5. Kolaylaştırma
UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI Taraflar bir uyuşmazlıkta anlaşmaya varabilmek için kendi aralarında müzakerede bulunabilirler veya AUÇ yollarına başvurabilirler: (a) Üçüncü bir kişinin çözümü kolaylaştırdığı arabuluculuk; (b) Uyuşmazlıkta üçüncü bir kişinin karar verdiği tahkim; (c) Üçüncü bir kişinin uyuşmazlığa ilişkin bilgi edinerek fikir verdiği süreç öncesi tarafsız değerlendirme; (d) Ombudsman (Kamu Denetçiliği) programları
ARABULUCULUK Arabuluculuk; tarafsız bir kişinin taraflara müzakere edilmiş bir anlaşmaya varmaları konusunda yardım sağladığı gönüllü, bağlayıcı olmayan ve özel bir uyuşmazlık çözümü sürecidir.
Arabuluculuk Sistematik teknikler uygulayarak, görüşmek ve müzakerelerde bulunmak amacıyla tarafları bir araya getiren, onların birbirlerini anlamalarını çözümlerini kendilerinin üretmesini sağlamak için aralarında iletişim sürecinin kurulmasını gerçekleştiren, tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması hâlinde çözüm önerisi de getirebilen, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız bir üçüncü kişinin katılımıyla ve ihtiyarî olarak yürütülen uyuşmazlık çözüm yöntemi
Alternatif Uyuşmazlık Çözüm Yollarının Farkı Nerede? Taraflar, bir üçüncü kişinin yardımıyla; ancak, kendi inisiyatifleri ile aralarındaki uyuşmazlığı çözebilmektedirler. Uyuşmazlığı yaratan taraflar, uyuşmazlığı sonlandırmak ve çözüme katkı bulunma aşamasında da etkin bir şekilde işin içindedir. Taraflar, ihtiyaçları ve çıkarları boyutunda birbirlerini değerlendirebilme fırsatı bulur. Bu durum gelecekteki ilişkilerini de yoluna koyabilir.
AUÇ Yöntemlerinin Diğer Karakteristik Özellikleri Nelerdir? Tamamen gönüllülük esasına göre işlerlik kazanması, Sürecin yürütülmesinde gizliliğin esas olması, Süreç sonunda bağlayıcı olmayan tavsiyelerde bulunulması, Süreç sonunda uzlaşma sağlanamaması hâlinde yargıya başvuru hakkının korunuyor olmasıdır.
ARABULUCULUK ÜCRETİNDE ADLİ YARDIM MADDE 21-6325 sayılı Kanunun 13 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir. (3) Arabuluculuk ücretini karşılamak için adli yardıma ihtiyaç duyan taraf, arabuluculuk bürosunun bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinin kararıyla adli yardımdan yararlanabilir. Bu konuda 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 334 ila 340 ıncı maddeleri kıyasen uygulanır.
ARABULUCULUK TOPLANTILARINA KATILABİLECEKLER MADDE 22-6325 sayılı Kanunun 15 inci maddesinin altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. (6) Arabuluculuk müzakerelerine taraflar bizzat, kanuni temsilcileri veya avukatları aracılığıyla katılabilirler. Uyuşmazlığın çözümüne katkı sağlayabilecek uzman kişiler de müzakerelerde hazır bulundurulabilir.
ARABULUCULUKTA ÇÖZÜM ÜRETİLMESİ (7) Tarafların çözüm üretemediklerinin ortaya çıkması halinde arabulucu bir çözüm önerisinde bulunabilir
ARABULUCULUKTA İDARENİN TEMSİLİ (8) Arabuluculuk müzakerelerinde idareyi, üst yönetici tarafından belirlenen iki üye ile hukuk birimi amiri veya onun belirleyeceği bir avukat ya da hukuk müşavirinden oluşan komisyon temsil eder. Komisyon, arabuluculuk müzakereleri sonunda gerekçeli bir rapor düzenler ve beş yıl boyunca saklar.
ARABULUCULUKTA İDAREYİ TEMSİL EDENLERİN SORUMLUUĞU (9) Komisyon üyelerinin arabuluculuk faaliyeti kapsamında yaptıkları işler ve aldıkları kararlar sebebiyle açılacak tazminat davaları, ancak Devlet aleyhine açılabilir. Devlet ödediği tazminattan dolayı görevinin gereklerine aykırı hareket etmek suretiyle görevini kötüye kullanan üyelere ödeme tarihinden itibaren bir yıl içinde rücu eder.
ARABULUCULUKTA TARAF TEMSİLİ MADDE 23-6325 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi aşağıdaki şekilde ve ikinci fıkrasında yer alan taraflar veya vekillerince ibareleri taraflar, kanuni temsilcileri veya avukatlarınca şeklinde değiştirilmiştir. d) Uyuşmazlığın arabuluculuğa elverişli olmadığının tespit edilmesi.
ARABULUCULUKTA TARAFLARIN TEMSİLİ MADDE 28-7/6/2012 tarihli ve 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 8 inci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır. MEVCUT 8.MADDE :Taraflarla görüşme ve iletişim kurulması (1) Arabulucu, tarafların her biri ile ayrı ayrı veya birlikte görüşebilir ve iletişim kurabilir. Taraflar bu görüşmelere vekilleri aracılığıyla da katılabilirler.
İCRA EDİLEBİLİRLİK ŞERHİ VERECEK MAKAM VE GEREKLİ OLMAYAN HAL MADDE 24-6325 sayılı Kanunun 18 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan asıl uyuşmazlık hakkındaki görev ve yetki kurallarına göre belirlenecek olan mahkemeden ibaresi arabulucunun görev yaptığı yer sulh hukuk mahkemesinden şeklinde ve üçüncü fıkrasında yer alan üzerinden de yapılabilir ibaresi üzerinden yapılır şeklinde değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. (4) Taraflar ve avukatları ile arabulucunun birlikte imzaladıkları anlaşma belgesi, icra edilebilirlik şerhi aranmaksızın ilam niteliğinde belge sayılır. (5) Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.
Arabuluculuğun Faydaları Arabuluculuk, başarı oranı ve de potansiyel maliyet düşüşü kapsamına ek olarak, müvekkilinize süreci anlatmanız istendiğinde farkında olmanız gereken başka faydalar da sunar. Bu faydalar, ancak geleneksel dava süreçleri ve genelde AUÇ ve özelde arabuluculuğun karşılaştırılması ile en iyi şekilde görülebilir.
DAVA İLE ARABULUCULUK ARASINDAKİ FARKLAR DAVA AÇMA Hakların infazı Değer talep etme Zorlayıcı ve bağlayıcı Hukuki yargı süreci Katılım ilişkisi Resmilik Norm dayatıcı Tutarlılık ve emsal teşkil etme Eylem merkezli Olguya dayalı Geçmiş odaklı Profesyonelleşmiş Kamuya açık ve hesap verebilir Hasmane ARABULUCULUK Çıkarları gerçekleştirmek Değer yaratma Gönüllü ve mutabakata dayalı Usul esnekliği Geniş ölçüde katılımcı Gayri resmilik Norm oluşturucu Duruma ve kişiye bağlı Kişi merkezli İlişki yönelimli Gelecek odaklı Akran temelli Özel ve gizli İşbirlikçi ve dostane
Arabuluculuk Yargısal Sistemin Yerine İkame Edilmeye Çalışılan Bir Çözüm Süreci Midir? Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri, yargısal sistemin yerine ikame edilmeye çalışılan veya onunla rekabet hâlinde olan bir çözümler süreci değildir. Söz konusu yöntemlerin asıl amacı, kamu düzenini ilgilendirmeyen uyuşmazlıkların, adli bir soruna dönüşmeden çözümünü gerçekleştirmektir. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri ile taraflar uzlaştırma sürecine dahil olmakta, kendi iradeleriyle uzlaşarak menfaatlerini dengelemekte ve haklarına ulaşmaktadırlar. Arabuluculuk bu yönüyle, devletin, yargı yetkisi dışında uyuşmazlıkların çözümü konusunda vatandaşlarına sunduğu bir imkândır
Her zaman işe yarar mı?
AVUKATLAR ARABULUCULUKTA TARAF VEKİLLERİ AVANTAJLAR RİSKLER
Arabuluculuğa Uygunsuz Olabilecek Durumlar Mahkemelerin günümüzde makul olmayan biçimde arabuluculuğu reddeden taraflara yaptırım uygulama ihtimallerinin olmasından dolayı, şu soru gündeme gelmektedir: Arabuluculuğu reddetmek ne zaman makuldür veya hangi durumlar arabuluculuğa uygun değildir?
Arabuluculuğa Uygunsuz Olabilecek Uyuşmazlığın mahiyeti; Davanın esası; Durumlar Diğer anlaşma yöntemlerinin ne ölçüde denendiği; Arabuluculuk giderlerinin orantısız biçimde yüksek olup olmadığı; Arabuluculuğun düzenlenmesi veya arabuluculuğa katılım konularında herhangi bir gecikmenin sakıncalı olup olmayacağı; Arabuluculuğun makul bir başarı ihtimalinin olup olmaması.
Arabuluculuğa Uygunsuz Olabilecek Durumlar Uluslararası uygulamalarda; davanın özelliği gereği arabuluculuğa uygun olmadığı kabul edilen davalara birtakım örnekler verilmiştir: Tarafların devam etmekte olan uzun vadeli bir sözleşme kapsamında gelecekteki ticaret ilişkileri açısından vazgeçilmez olan hukuk veya yorumlama sorunları konusunda ve de belirli bir ticaret veya piyasada bulunan kişiler açısında genel olarak önemli olan meselelerde mahkemenin karar vermesini istediği durumlarda.
Arabuluculuğa Uygunsuz Olabilecek Durumlar Benzer şekilde, taraflardan birinin zaman zaman ortaya çıkan bir hukuk sorununun mahkeme tarafından çözülmesini istediği ve bir veya daha fazla tarafın bağlayıcı bir emsalin faydalı olacağını düşündüğü durumlarda. Tarafın gelecekteki davranışlarına ilişkin güven duyulamaması nedeniyle arabuluculuk çabalarının muhtemelen başarısız olacağı, bir birey veya gruba karşı işlenen dolandırıcılık veya başka bir haysiyetsiz davranış iddiası içeren davalarda. Taraflardan birinin pozisyonunu korumak için bir ihtiyati veya başka tür bir tedbirin zaruri olduğu davalarda.
Arabuluculuk kullanıcıları bu sürecin faydalarını şu şekilde ifade etmektedirler: 1. Belirlilik: Riskin azaltılması ve sonuçların kontrolü 2. Giderler: Giderlerin kısılması 3. Etkinlik: Uyuşmazlığın temel konularına odaklanma 4. İlişkiler: Mümkün olduğu yerlerde çatışmaların artmasını önlemek ve ilişkileri korumak 5. Hız: Mümkün olan en hızlı sonuca ulaşmak 6. Sonuçlar veya kararların uygulanabilirliği 7. Gizlilik TARAF VEKİLİNİN ARABULUCULUKTAKİ ROLÜ
TARAF VEKİLİNİN ARABULUCULUKTAKİ ROLÜ Arabuluculuk taraflar arasındaki ilişki üzerinde taviz vermeye ve ortak kazanımlar yoluyla menfaatlerin yeniden düzenlenmesine dayanarak iyileştirici, yeniden bütünleştirici bir etki yapar.
TARAF VEKİLİNİN ARABULUCULUKTAKİ ROLÜ Arabulucular, tarafların kendi haklarından çok menfaatlerine odaklanmalarını sağlama konusunda eğitilirler ki bu iki olgu uyumlu hale getirilebilir ve bir arada da bulunabilir. Dönüştürücü arabuluculuk uyuşmazlıkta ortaya çıkan enerjiyi kontrol altına alarak süreci bir kusur bulma ve suçlama mekanizması yerine bir problem çözme çalışmasına dönüştürür.
Arabuluculuk Taraf Vekilinin Konuşma/Görüşme Becerileri Müvekkil İle İlişkileri Yürütmek Arabulucu ile İlişkileri Yürütmek Karşı Taraf ile İlişkileri Yürütmek Kendi Duygularınızla Başa Çıkmak Müvekkili Kontrol Edilmesi Anlaşma Tutanağı Sonuç/Kapanış/Geri Bildirim
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 1. Her iki taraf için de adil olmayan bir sonuç talep etmeyin 2. Diğer tarafa sürekli, mümkünse anında geri bildirim verin 3. Sorgulandığı her durumda olgulara dayalı pozisyonunuzu koruyun
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 4. Vücut dilini gözlemleyin 5. Ekibinizi gözlemciler olarak kullanın 6. Muhalif olun 7. Profesyonellik, dürüstlük, güven ve etkililiğe dayalı bir izlenim verin
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 7. Profesyonellik, dürüstlük, güven ve etkililiğe dayalı bir izlenim verin 8. Uygun şekilde hazırlanmış görünün 9. Müzakere boyunca olgusal ve hukuki açıdan açıkça anlaşılır ve belirgin bir temayı sürdürün 10. Notlara olan bağlılığınızı asgariye çekin
Dava, Müvekkilin Hikayesi ve Müvekkilin Gerçek İhtiyaçları ve Menfaatleri arasındaki ilişki Müvekkilin Hikayesi -İhtiyaçlar -Menfaatler Hukuki çerçeve -Olgular -Nedensel olarak ilgili destekleyici olgular -Davanın/savunmanın nedeni -Kanıt -Davanın İspatı -Mevcut Hukuki Çözüm -Karar -Uygulama
ARABULUCULUK ÖNCESİ SÜREÇ HAZIRLIK Dava Arabuluculuğa Uygun Mu? Arabulucu Seçimi -Yer Seçimi -Arabuluculuk Anlaşması -Belgelerin Hazırlanması Yazılı Poziyon-Menfaat-Katılım Beyanı Arabulucu ile öngörüşmeler ve ortak toplantıya hazırlık Süreçte izlenecek strateji Katılımcılar ve Rolleri Etik Kurallar Müvekkilin Arabuluculuk Konusunda Bilgilendirilmesi Müvekkilin ulaşmak istediği hedef,sonuç Toplantı tarihinin belirlenmesi
Arabuluculuk Öncesi Aşamada Arabulucu ile Çalışmak Arabulucunun arabuluculuk sürecinden önce sorabileceği sorular: Örneğin; Uyuşmazlıkta neden bu zamana kadar anlaşmaya varılamadı? Diğer tarafla müzakereye girme konusunda sizin veya müvekkilinizin sahip olduğu endişeler nelerdir - yani doğrudan müzakerede bulunmak yerine neden arabuluculuğu seçtiniz? Arabuluculuk müzakerelerinde ortaya çıkması muhtemel sorunlar nelerdir? Arabuluculukta tatmin edici bir anlaşmaya varılabilmesi için diğer tarafın neler yapması gerekir? Müvekkiliniz için başarının sonuçları nelerdir?
Arabuluculukta taraf vekili olarak, müvekkilin süreçteki merkezi katılımcı rolü doğru anlaşılmalı ve şu konularda hazırlıklı olunmalıdır: Ortak ve özel oturumlarda müvekkilin konuşmasına ve söylediklerinin dinlenmesine izin vermek
Sadece bir sözcü değil, destekleyici olmak. Yasal hakların aksine menfaatlere odaklanmak. Anlaşma seçenekleri için daha geniş resme bakın Bir 'gerçeklik temsilcisi' olarak hareket ederek müvekkilin beklentilerini yönetmek. Olumlu çözümleri destekleyen, yapıcı bir müzakereci olarak hareket etmek. Zorlayıcı duygular ve güvensizlik, güçlü hisler, kindarlık ve güvenilirlik konuları karşısında açık iletişim kanalları sunmak. Duygularına esir olduğunda, müvekkil adına sorumluluk almak. Arabulucunun diğer tarafla ilgilenmesinden dolayı, sizin tarafınızın özel oturumda olmadığı dönemlerde ivmenin korunmasını sağlamak
ARABULUCULUK TOPLANTILARINDA Bu toplantıya bir anlaşmahesaplaşma gibi bakılmamalı. Meselelerin pozitif yanları görülmeye çalışılmalı, Sorunlar değil, menfaatler üzerinde odaklanılmalı, Uygun olursa taraflarla bire bir görüşme Belki müşterek noktaları ortaya çıkarabilirsiniz.
Kendi Müvekkiliniz Müvekkilin Diğer Tarafın Bizi Nasıl Gördüğüne İlişkin Algısı Müvekkilin Diğer Tarafa İlişkin Algısı Diğer tarafın Gerçek Durumu (Arabuluculuk Sırasında Ortaya Menfaat)
Taraf vekili son hazırlığında şunları bilmelidir: Görüşmelerde başarı elde etmek için gerçek olasılıklar nedir? Davanın gerçek değeri nedir? Varsa, müvekkilin özel ihtiyaçları nelerdir?, Hangi sonuç müvekkilin menfaatleri açısından en iyisi olacaktır?
Taraf vekilinin sürekli davayı ve arabuluculukta ulaşılan ilerlemeyi değerlendirmesi gerekir. Gerekli olduğunda çok istekli bir arabulucunun karşısında durabilmelidir. Kendi müvekkilinin hukuki menfaatlerine odaklanırken, bir yandan da müvekkilinin yasal pozisyonuna uyum sağlamalı ve tarafların direncinin de üstesinden gelebilecek bir çözümün bulunup bulunamayacağını düşünmesi gerekir. Bu kapsamda, arabuluculuk taraf vekili müvekkilini hukuki 'kutu'nun sınırlarından kurtarması ve arabulucunun daha geniş kapsamdaki gündemi veya ihtiyaçları incelemesine izin vermesi ve aynı zamanda da yasal davayı müvekkilin müzakereyle erişilen en iyi ve en kötü alternatiflerinin gerçekçi biçimde ortaya çıkarılması için bir referans çerçevesi olarak kullanması gerekir.
Müzakerelerin her aşaması için bir kontrol listesi hazırlamak faydalı bir araçtır. Bu mevcut pozisyonunuzu netleştirmeye ve düşüncelerinizi bir sonraki adıma odaklamaya yardımcı olacaktır: 1. Müzakerelerde şu anda bulunulan yer neresi? 2. Hangi aralık dahilinde anlaşmayı kabul edeceğiz? 3. Bu aralığı şu anda bildiklerimizi içerecek şekilde ayarlamamız gerekiyor mu? 4. Diğer taraftan bu aralığı etkileyebilecek ne öğrenmemiz gerekir? 5. Bu aralık içine girebilmek için nasıl teklifler/talepler sunabiliriz?
Arabuluculuk İçindeki Müzakere Süreçleri ve Stratejileri Ortak müzakere oturumlarında, özellikle de talimatın yere getirilmesiyle başa çıkmak, teklifleri değerlendirmek, potansiyel problemler aramak ve riskleri anlamak ve müvekkilinize açıklamak zorunda kalmak gibi, karşılaşılacak belirli stresli durumlar vardır. Aşağıdaki rehber adımlar uygulamada size yardımcı olacaktır:
Katılmıyorsanız kabul etmeyin. Bir ödün vermeden önce mutlaka müvekkilinize danışın. Hikayeyi açıklayın - diğer tarafın sizin ne söylediğinizi anladığından emin olun. Müvekkilinizin diğer tarafın ne söylediğini anladığından emin olun. Mevcut müzakerenin spesifik kapsamı içinde nelerin önemli olduğunu ve neden önemli olduğunu müvekkilinize ortaya koyun ve ayrıca onun için önemli olan başka şeyler olup olmadığını da ortaya koyun. İvme kaybetmeyin - yapabileceğiniz her şeyi yaptığınızı düşündüğünüzde bir sonraki hedefe geçin. Sürekli neler olduğunu değerlendirmeye çalışın - müzakere dinamiğinden dolayı kafanız karışmasın.
Uyuşmazlığa ilişkin teklif edilen parasal tazminat kararından herhangi bir çözümde riskin taraflar arasında nasıl dağıldığına dikkat edin. Arabuluculuğun başarısız olması halinde riskin taraflar arasında nasıl dağıldığına dikkat edin: Durduğunuz noktada, taraflardan birinin süreçten ayrılmaya karar vermesi halinde kimin kaybı daha büyük olacaktır? Duruma uzun vadeli bakın. Problemleri tahmin edin. Söylenen her şeyi göründüğü gibi kabul etmeyin. Satır aralarını okuyun ve mesajları çözümlemeye çalışın.
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 1. Her iki taraf için de adil olmayan bir sonuç talep etmeyin 2. Diğer tarafa sürekli, mümkünse anında geri bildirim verin 3. Sorgulandığı her durumda olgulara dayalı pozisyonunuzu koruyun
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 4. Vücut dilini gözlemleyin 5. Ekibinizi gözlemciler olarak kullanın 6. Muhalif olun 7. Profesyonellik, dürüstlük, güven ve etkililiğe dayalı bir izlenim verin
Arabuluculuk İçinde Etkili Müzakere İçin On Kural 7. Profesyonellik, dürüstlük, güven ve etkililiğe dayalı bir izlenim verin 8. Uygun şekilde hazırlanmış görünün 9. Müzakere boyunca olgusal ve hukuki açıdan açıkça anlaşılır ve belirgin bir temayı sürdürün 10. Notlara olan bağlılığınızı asgariye çekin
Arabuluculuk Taraf Vekilinin Konuşma/Görüşme Becerileri Müvekkil İle İlişkileri Yürütmek Arabulucu ile İlişkileri Yürütmek Karşı Taraf ile İlişkileri Yürütmek Kendi Duygularınızla Başa Çıkmak Müvekkili Kontrol Edilmesi Anlaşma Tutanağı Sonuç/Kapanış/Geri Bildirim
TEŞEKKÜRLER DİLEK YUMRUTAŞ AVUKAT-ARABULUCU-EĞİTMEN