Avrupa Gıda Güvenliği Ajansı (EFSA) ve Türkiye İle İlişkileri M.Nurseren BUDAK EFSA Temas Noktası Katılım Öncesi Program Koordinatör Yardımcısı
İÇERİK Risk Analizi ve Risk Değerlendirme Süreçleri AB de EFSA nın Rolü ve Yapısı Türkiye de Risk Değerlendirme Katılım Öncesi Program
Gıda güvenilirliği yaklaşımı Tüm gıda zincirinde gıda kalite ve güvenilirliğinin kontrol edilmesi
Gıda güvenilirliği yaklaşımı İhtiyatlılık prensibine göre; Eğer risk varsa, (riski) almayın Güvenli bir çözüm AMA her zaman uygulanması mümkün olmaz Alternatif: Risk Analizi Risk ne kadar büyük? Risk Değerlendirme Ne yapılacağına karar vermek Risk Yönetimi
Risk Analizi Nedir? Risk Yönetimi (Politika) Risk Değerlendirme (Bilim) Risk İletişimi (Tüm taraflarla)
Risk Değerlendirme Süreçleri Tehlikenin Tanımlanması Problem Nedir? Riskin niteliklerinin Belirlenmesi Olasılık ve risk tahmini Tehlikenin Niteliklerinin Belirlenmesi Doz Yanıt Maruziyet Değerlendirmesi Maruziyet=Tehlikenin gıdadaki konsantrasyonu X Tüketim miktarı
Risk Değerlendirmesine Genel Bakış Codex Alimentarius Yaklaşımı Codex Alimentarius Komisyonunun 22. Oturum Kararı, 1997 - Risk Analizi, Gıda Güvenilirliğinde Risk Değerlendirmesinin Rolüne İlişkin İlkeler Beyanı Risk değerlendirmesini temel almalı Sağlam bilimsel temeller üzerine oturtulmalı Risk değerlendirmesi sürecinin dört basamağını içermeli Şeffaf bir biçimde belgelendirilmeli
Risk Değerlendirmesine Genel Bakış Codex Alimentarius Yaklaşımı JECFA JEMRA JMPR CODEX ALİMENTARİUS
AB Gıda Güvenlik Sistemi Sistemin Prensipleri : Tüketicinin en yüksek düzeyde korunması Tarladan sofraya entegre yaklaşım İzlenebilirlik İhtiyatlılık prensibi Risk analizi
AB de risk değerlendirme otoritesi EFSA
EFSA nın yeri Risk Değerlendirme EFSA Avrupa Komisyonu Risk İletişimi Risk Yönetimi ve Risk İletişimi Mevzuat Hazırlamak Kontrol Konsey & Parlamento Risk Yönetimi
Üye Ülke Temas Noktaları EFSA nın yapısı Yönetim Kurulu (4 yıl) + İstişare Forumu + Genel Müdür (5 yıl) ve EFSA Kadrosu + Bilimsel Komite ve Paneller (3 yıl) = EFSA Bilimsel Ağlar
EFSA nın görev alanı Gıda güvenliği Yem güvenliği Beslenme Hayvan sağlığı ve refahı Bitki koruma ve bitki sağlığı
EFSA nın Temel Prensipleri EFSA nın bütün aktivitelerinde esas aldığı prensipler Açıklık ve Şeffaflık Bilimsel mükemmeliyet Bağımsızlık Sorumluluk
EFSA Nasıl Çalışır? SORU/TALEP AVRUPA KOMİSYONU (%95) AVRUPA PARLAMENTOSU ÜYE DEVLETLER EFSA (kendisi)
EFSA Nasıl Çalışır? SORU/TALEP Değerlendirme Görüşe açma Risk Değerlendirme görüşünün oluşturulması ve İletişim
GÖRÜŞ/TAVSİYE
BİLİMSEL KOMİTE ve PANELLER 1. AHAW : Hayvan Sağlığı ve Refahı P. 2. ANS : Gıda katkı maddeleri ve gıdalara katılan besin kaynakları P. 3. BIOHAZ : Biyolojik tehlikeler P. 4. CEF : Gıda ile temas eden maddeler, enzimler, aroma maddeleri ve işlem yardımcıları P. 5. CONTAM : Gıda zincirindeki kontaminantlar P. 6. FEEDAP : Hayvan yemlerinde kulanılan katkı maddeleri ve ürünler P.
7. GMO : Genetik olarak değiştirilmiş organizmalar P. 8. NDA : Beslenme, diyetetik ürünler ve allerjenler P. 9.PLH : Bitki Sağlığı P. 10. PPR : Bitki Koruma Ürünleri ve Kalıntıları P. BİLİMSEL KOMİTE
Türkiye de Risk Değerlendirme Biriminin Oluşumu 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu (2010) «Madde 26 (2).. Bakanlıkça risk değerlendirme birimi kurulur. «Risk Değerlendirme Komite ve Komisyonlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 24.12.2011 tarihli ve 28152 sayılı Resmi Gazete
Risk Değerlendirme Konuları Gıda ve Yem Güvenilirliği Hayvan Sağlığı ve Refahı Bitki Sağlığı
Risk Değerlendirmede yapılanma Sekretaryasını Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Risk Değerlendirme Daire Başkanlığının yaptığını aşağıdaki organlar yer almaktadır. Bilimsel Komisyonlar Bilimsel Komite Uzman Veri Tabanı İstişare Komitesi
Bilimsel Komisyonlar Üniversiteler Araştırma Kurumları Araştırma Enstitüleri Diğer Uzmanlar BİLİMSEL KOMİSYONLAR
Bilimsel Komisyonlar Gıda ve yem güvenilirliğini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen konularda multidisipliner anlayış ile Açık Çağrı (belli dönemlerde) http://riskbasvuru.tarim.gov.tr En Az 9 Üye
Bilimsel Komisyonlar Üyeleri Bakan tarafından atanan bilimsel kurulca seçilir Görev süresi 3 yıldır Görevi Tavsiye niteliğinde bilimsel görüş oluşturmaktır
Bilimsel Komisyonlar Kurulan ve kurulması planlanan komisyonlar; 1. Bulaşanlar Komisyonu 2. Mikrobiyoloji ve Hijyen Komisyonu 3. Gıdalara İlave Edilebilecek Besin Kaynakları, Gıda Katkı Maddeleri, Aromalar ve İşlem Yardımcıları Komisyonu 4. Gıda ve Beslenme Komisyonu 5. Gıda Olarak Kullanılabilecek Bitkiler Komisyonu
6. Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemeler Komisyonu 7. Hayvan Sağlığı ve Refahı Komisyonu 8. Bitki Sağlığı Komisyonu 9. Yem Komisyonu 10. Pestisit Komisyonu
Bilimsel Komite Bilimsel Komisyon Başkanları Bilimsel Komite 6 Bağımsız Bilim İnsanı
Bilimsel Komite Görev süresi 3 yıl Görevi; Çoklu-sektörel konular Çalışma sistemlerinin belirlenmesi ve çalışma metotlarının uyumlaştırılması Bilimsel Komisyonlar arası koordinasyon
Uzman Veri Tabanı Araştırma Enstitüleri Üniversiteler Diğer Uzmanlar Uzman Veri Tabanı
Uzman Veri Tabanı Görevi: Gıda ve yem güvenilirliğini doğrudan veya dolaylı olarak etkileyen konular Risk değerlendirme çalışmalarına kısa süreli bilimsel ve teknik uzman desteği sağlamak Açık çağrı (devamlı açık)
İstişare Komitesi GKGM TAGEM Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Ekonomi Bakanlığı Gümrük ve Ticaret Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Orman ve Su İşleri Bakanlığı Sağlık Bakanlığı TRT TÜBİTAK TOBB TESK GMO ZMO KMO Türk Veteriner Hekimler Birliği Türk Tabipleri Birliği STK (Gıda ve yem sanayi) STK (Tüketicinin korunması)
İstişare Komitesi Görevi: Potansiyel riskler ile ilgili bilgi ve görüş alışverişi Risk değerlendirmesine ilişkin talep ve öneriler
KATILIM-ÖNCESİ PROGRAM EFSA KATILIM ÖNCESİ PROGRAM Aday ve Potansiyel Aday Ülkelerin EFSA ya Hazırlanması A
KATILIM-ÖNCESİ PROGRAM Projenin genel amacı; Aday ülkelerde; Risk değerlendirmesi ile ilgili yetkili kurumları EFSA ağına katılabilmeleri için hazırlamak, Gelecekte EFSA network lerine katılımını sağlamak üzere, iletişim ve bilgi değişim sistemlerinin oluşturulmasına katkıda bulunmak, EFSA nın kullandığı metodoloji hakkında bilgi transferini sağlamak, Risk değerlendirmeyle ilişkili iletişim faaliyetlerini desteklemek.
KATILIM-ÖNCESİ PROGRAM Projenin Hedef Grupları Hedef ülkedeki gıda ve yem güvenliğiyle ilgili ve özellikle de EFSA nın sorumluluklarıyla aynı/benzer sorumluluklara sahip yetkili resmi kurumlar, Bu kurumlarda çalışanlar, Bilim insanları,
KATILIM-ÖNCESİ PROGRAM Projenin Yararlanıcıları Doğrudan yararlanıcılar; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Proje Risk Değerlendirme Daire Başkanlığı tarafından himaye edilmektedir. Dolaylı yararlanıcılar; Konuyla ilgili diğer Bakanlıklar ve resmi kurumlar, Bilimsel, akademik kurumlar Sivil toplum kuruluşları Ve Gıda güvenliği herkesi ilgilendirdiği için; hedef ülkedeki tüm nüfus.
KATILIM-ÖNCESİ PROGRAM Proje Aktiviteleri Projenin temel faaliyetleri; EFSA Bilimsel Ağlarına katılım İstişare Forumu toplantıları İletişim Çalışma Grubu toplantıları Temas Noktaları Ağına katılım Çeşitli eğitimler Seminerler İnceleme gezileri
Teşekkürler efsafocalpoint@tarim.gov.tr budaknur@gmail.com