Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları Analizi (2002-2018) Filiz AYDIN KOÇ EKİM 2018
2
İçindekiler Tablo Listesi... 4 Grafik Listesi... 5 Giriş... 6 1. Ankara nın Demografik Yapısı... 7 2. Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler... 12 2.1. Ankara İli 2009-2013 Yılları Arasında Seçmen Sayısı ve Değişimi... 12 2.2. Yerel Seçim Sonuçları... 12 2.3. Genel Seçim Sonuçları... 14 3. 2009 Yerel Seçimleri- 2014 Yerel Seçimleri Karşılaştırması... 19 3.1. Seçmen Sayısı Değişimleri... 19 3.2. 2009 ve 2014 Yerel Seçimlerine Katılım Oranı Ve Geçersiz Oylar... 20 3.3. 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Kazandıkları İlçeler ve Oy Oranları... 22 3.4. 2009 ve 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Artış Oranları... 25 3.5. 2004-2009-2014 Yerel Seçim Sonuçlarının Karşılaştırması... 27 3.6. 2004-2009 ve 2014 Yerel Seçimlerine İlişkin Genel Değerlendirme... 30 3.7. 30 Mart 2014 Ankara Büyükşehir Belediye Seçimi Sonuçları Değerlendirmesi... 32 3.8. Yeni Büyükşehir Belediyesi Yasası 2014 Yerel Seçim Sonuçlarını Nasıl Etkiledi?... 33 4. 2010 Referandum, 2011 Genel Seçimler, 2014 Yerel Seçimler ve 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması... 35 5. 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri, 2014 Cumhurbaşkanlığı ve 2011 Genel Seçimleri Karşılaştırması42 6. 7 Haziran 2015-1 Kasım 2015-24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimleri Karşılaştırması... 49 KAYNAKÇA... 59 3
Tablo Listesi Tablo 1. İlçelere göre nüfus 2017... 8 Tablo 2. Ankara Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayı ve Dağılımı... 10 Tablo 3. İlçelerin Seçmen Sayıları... 11 Tablo 4. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Oylarının Yıllara göre Değişimi... 13 Tablo 5. Ankara 1. Ve 2. Seçim Bölgesi Nüfusu (2013 Yılı Nüfusuna Göre)... 15 Tablo 6. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Türkiye Künyesi... 17 Tablo 7. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Ankara Künyesi... 17 Tablo 8. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Türkiye Sonuçları... 17 Tablo 9. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Ankara Künyesi... 17 Tablo 10. Ankara İli Genelinde İlçelere Göre Seçmen Sayısı Değişimi... 20 Tablo 11. Geçersiz Oyların İlçelere Göre Dağılımı- 2009-2014 Yerel Seçim Sonuçları Karşılaştırması... 21 Tablo 12. 2014 Yerel Seçimleri- İlçelerin AK Parti nin oy oranına göre yüzdesel değişimi... 22 Tablo 13. 2014 Yerel Seçimleri- Partilerin Sıralaması... 23 Tablo 14. 2014 Yerel Seçimleri- AK Parti İle CHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması... 23 Tablo 15. 2014 Yerel Seçimleri- AK Parti İle MHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması... 24 Tablo 16. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre AK Parti nin İlçelere Göre Artış Oranları-... 25 Tablo 17. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre CHP nin İlçelere Göre Artış Oranı... 26 Tablo 18. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre MHP nin İlçelere Göre Artış Oranı... 27 Tablo 19. İlçe Belediye Başkanlığı 2004-2009-2014 Yerel Seçim Sonuçları... 28 Tablo 20. Belediye Başkanlığı 2004-2009-2014 Seçim sonuçları... 28 Tablo 21. Belediye Başkanlığı seçim sonuçları 2004 ten 2014 e oy değişim... 29 Tablo 22. Seçim yıllarına göre kazanılan belediye başkanlık sayıları... 29 Tablo 23. Seçim yıllarına göre İlçe belediye başkanlığı parti değişimleri... 30 Tablo 24. Ankara İl Geneli Yerel Seçim Sonuçları... 30 Tablo 25. Ankara İli Oy Karşılaştırması... 36 Tablo 26. Ankara İli Oy Karşılaştırması Yüzde Oranları... 37 Tablo 27. 2014 Yerel Seçimleri Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve İlçe Belediye Başkanlı için kullanılan oylar ve farklar... 40 Tablo 28. Ankara İlçeleri seçmen ve sandık sayıları... 42 Tablo 29. Haziran Genel Seçimleri, Ankara seçim çevrelerine göre veriler... 42 Tablo 30. 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri ile 2011 Genel Seçimlerinin Karşılaştırması... 44 Tablo 31. AK Parti açısından 2011 Genel Seçimleri ile 2015 Genel Seçimleri Karşılaştırması... 45 Tablo 32. CHP açısından 2011 Genel Seçimleri ile 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Karşılaştırması... 46 Tablo 33. MHP açısından 2011 Genel Seçimleri ile 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Karşılaştırması... 47 Tablo 34. HDP açısından 2011 Genel Seçimleri, 2014 Cumhurbaşkanlığı ile7 Haziran 2015 Genel Seçimleri Karşılaştırması... 48 Tablo 35. 2018 Seçimlerine Göre Partilerde Oluşan Oy Farkları... 49 Tablo 36. 1 Kasım 2015 ve 24 Haziran 2018 Seçim sonuçlarına Göre Partilerin Oy Farkı... 50 Tablo 37. 7 Haziran-1 Kasım 2015-24 Haziran 2018 Genel Seçim Sonuçları Karşılaştırması... 51 Tablo 38. 16 Nisan 2017 Referandum Sonuçlarının İlçelere Göre Sonuçları... 52 Tablo 39. 24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Milletvekili Genel Seçimleri Karşılaştırması... 53 4
Grafik Listesi Grafik 1. Ankara İli İlçelere Göre Nüfus Dağılımı (2017)... 9 Grafik 2. Ankara İli Yaş Grupları Dağılımı... 11 Grafik 3. 30 Mart 2014 Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yerel Seçimleri... 12 Grafik 4. Ankara Büyükşehir Belediyesi 20004-2009-2014 Oy Oranları... 13 Grafik 5. Ankara İli (İlçe Belediye Başkanlığı) Son Üç Yerel Seçim Sonuçları*... 13 Grafik 6. Ankara İl Geneli Son 2010 dan 7 Haziran 2015 e Seçim Sonuçları Karşılaştırması... 38 Grafik 7. Ankara İl Geneli Son 2010 dan 7 Haziran 2015 e Seçim Sonuçları Karşılaştırması... 38 Grafik 8. Ankara İli CB Seçimleri Oy Dağılımı... 39 Grafik 9. 2014 Yerel Seçimleri Büyükşehir BB ile İlçe Belediye Başkanlarının oyları karşılaştırması... 41 Grafik 10. Ankara İli 2010 Referandum... 41 Grafik 11. Ankara İl Geneli 7 Haziran 2015 Genel Seçim Sonuçları... 43 5
Giriş Ankara İli Demografik Yapısı ve Karşılaştırmalı Seçim Sonuçları adlı bu çalışmamızda, Ankara nın demografik bilgileri ile 2002-2018 sürecindeki seçimlere ilişkin seçim sonuçlarına, 6360 sayılı yasanın seçim sonuçları açısından ve karşılaştırmalı analizlerine yer verilmiştir. Demografi kısmında Ankara nın nüfusu, yaş, cinsiyet dağılımı gibi çeşitli istatistikler ve bunlara ilişkin tablo ya da grafikler yer almaktadır. Diğer bölümde, 2002 yılından itibaren yapılan seçimlerde Ankara oy oranlarının tablo ya da grafiklerine yer verilmiştir. Devamında ise 2009 ile 2014 Yerel Seçim sonuçları ile 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri, 7 Haziran-1 Kasım 2015 Genel Seçimleri, 16 Nisan 2017 Referandumu ile 24 Haziran Cumhurbaşkanı Seçimleri ve Milletvekili Genel Seçimleri sonuçları karşılaştırmalı olarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu analizler ile Ankara özelinde son 16 yılda yapılmış tüm seçimlerde belli başlı siyasal partilerin aldıkları oy oranları her bir seçim için aktarılmakta ve aynı zamanda farklı seçim sonuçları tek tabloda karşılaştırmalı olarak ortaya konmaktadır. Bu şekilde, siyasal partilerin sözkonusu seçimlerde nasıl bir seyir gösterdikleri gözler önüne serilmektedir. Karşılaştırmaların Ankara geneli için ve her bir ilçe için ayrı ayrı yapılması rapora ayrı bir anlam kazandırdığı düşünülmektedir. 2014 yerel seçimleri öncesinde 12.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6360 sayılı yasayla büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi konusunda köklü değişiklikler yapılmıştı. Yerel seçim karşılaştırmalarının ele alındığı bölümde, bu değişikliklerin seçim sonuçlarına olan etkileri de ele alınmıştır. Çalışmada, TÜİK ve YSK tarafından ilan edilen resmi sonuçlardan yararlanılmıştır. Filiz AYDIN KOÇ 6
1. Ankara nın Demografik Yapısı Nüfus Ankara nın 2017 yılı itibariyle nüfusu 5.445.026 kişidir. 2017 itibarı ile Türkiye nüfusunun %6,7 si Ankara da yaşamaktadır. Yıllara göre bakıldığında Ankara da yaşayan nüfus artış göstermektedir. Population of provinces by years, 2000-2017 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi İl 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Toplam- 66 401 851 67 187 251 68 010 215 68 860 539 69 729 967 70 586 256 71 517 100 72 561 312 Ankara 4 050 309 4 128 889 4 210 596 4 294 678 4 380 736 4 466 756 4 548 939 4 650 802 Türkiye Nüfusuna Oranı (%) 6,1% 6,1% 6,2% 6,2% 6,3% 6,3% 6,4% 6,4% İl 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Toplam- 73 722 988 74 724 269 75 627 384 76 667 864 77 695 904 78 741 053 79 814 871 80 810 525 Ankara 4 771 716 4 890 893 4 965 542 5 045 083 5 150 072 5 270 575 5 346 518 5 445 026 Türkiye Nüfusuna Oranı (%) 6,5% 6,5% 6,6% 6,6% 6,6% 6,7% 6,7% 6,7% Ankara nın ülke geneline göre nüfus artış hızına bakıldığında Türkiye ortalaması binde 12,4 iken Ankara nın binde 18,3 tür. Nüfus yoğunluğu olarak da Türkiye ortalamasının yaklaşık iki katı olduğu görülmektedir. Nüfus Artış Hızı & Yoğunluğu Yıllara göre illerin yıllık nüfus artış hızı ve nüfus yoğunluğu, 2007-2017 İl-Provinces Yıllık nüfus artış hızı (1 ) - Annual growth rate of population (1) ( ) 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 2013-2014 2014-2015 2015-2016 2016-2017 Türkiye 13,1 14,5 15,9 13,5 12,0 13,7 13,3 13,4 13,5 12,4 Ankara 18,2 22,1 25,7 24,7 15,1 15,9 20,6 23,1 14,3 18,3 Nüfus yoğunluğu- Population density 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 Türkiye 92 93 94 96 97 98 100 101 102 104 105 Ankara 182 186 190 195 199 203 206 210 215 218 222 Kaynak: Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçları, 2007-2017 (1) Yıllık nüfus artış hızları hesaplanırken son yıl idari bölünüş yapısı dikkate alınmıştır. İlçe Nüfusları Nüfusun cinsiyet dağılımına bakıldığında ise Ankara da kadınların nüfusunun (Ankara: %50,4) Türkiye genelenin aksine (Türkiye: %49,9) erkeklerden daha yüksek olduğu görülmektedir. 7
Aşağıdaki tabloda (Tablo-1), ilçelere göre nüfus dağılımı verilmiştir. Bu tabloda 5. sütunda (İlçelerin nüfusu %), ilçenin Ankara nüfusuna olan oranı gösterilmektedir. Buna göre Ankara nın sırasıyla büyük üç ilçesi Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle dir. Tablo 1. İlçelere göre nüfus 2017 İLÇE ADI TOPLAM TOPLAM ERKEK KADIN İLÇE NÜFUSUNUN İL NUFUSUNA ORANI % ERKEK YÜZDE % KADIN YÜZDE % ÇANKAYA 921.999 442.882 479.117 16,9% 48,0% 52,0% KEÇİÖREN 917.759 451.843 465.916 16,9% 49,2% 50,8% YENİMAHALLE 659.603 322.415 337.188 12,1% 48,9% 51,1% MAMAK 637.935 318.309 319.626 11,7% 49,9% 50,1% ETİMESGUT 566.500 284.289 282.211 10,4% 50,2% 49,8% SİNCAN 524.222 267.660 256.562 9,6% 51,1% 48,9% ALTINDAĞ 371.366 187.428 183.938 6,8% 50,5% 49,5% PURSAKLAR 142.317 71.316 71.001 2,6% 50,1% 49,9% GÖLBAŞI 130.363 65.600 64.763 2,4% 50,3% 49,7% POLATLI 124.464 62.858 61.606 2,3% 50,5% 49,5% ÇUBUK 90.063 45.700 44.363 1,7% 50,7% 49,3% KAHRAMANKAZAN 52.079 26.627 25.452 1,0% 51,1% 48,9% BEYPAZARI 48.476 24.123 24.353 0,9% 49,8% 50,2% ELMADAĞ 45.513 23.851 21.662 0,8% 52,4% 47,6% ŞEREFLİKOÇHİSAR 33.599 16.999 16.600 0,6% 50,6% 49,4% AKYURT 32.863 16.778 16.085 0,6% 51,1% 48,9% NALLIHAN 28.621 14.275 14.346 0,5% 49,9% 50,1% HAYMANA 27.277 13.972 13.305 0,5% 51,2% 48,8% KIZILCAHAMAM 24.947 12.433 12.514 0,5% 49,8% 50,2% BALA 21.682 11.254 10.428 0,4% 51,9% 48,1% KALECİK 12.897 6.568 6.329 0,2% 50,9% 49,1% AYAŞ 12.289 6.350 5.939 0,2% 51,7% 48,3% GÜDÜL 8.050 3.907 4.143 0,1% 48,5% 51,5% ÇAMLIDERE 7.389 3.690 3.699 0,1% 49,9% 50,1% EVREN 2.753 1.365 1.388 0,1% 49,6% 50,4% TOPLAM 5.445.026 2.702.492 2.742.534 100,0% 49,6% 50,4% Aşağıdaki grafikte (Grafik-1), ilçelerin Ankara nüfusuna oranları gösterilmektedir. 8
Grafik 1. Ankara İli İlçelere Göre Nüfus Dağılımı (2017) 9
Ortanca Yaş 2013 2014 2015 2016 2017 İl- Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Türkiye 30,4 29,8 31,0 30,7 30,1 31,3 31,0 30,4 31,6 31,4 30,8 32,0 31,7 31,1 32,4 Ankara 32,2 31,5 32,8 32,3 31,6 33,0 32,7 32,0 33,4 33,1 32,4 33,8 33,4 32,7 34,2 Ankara ortanca yaşı, Türkiye ortanca yaşından hep 2 yaş daha yüksek süregelmektedir. Yaş Grupları ve Cinsiyet Ankara nın nüfusunun yaş gruplarına dağılımı aşağıdaki tabloda (Tablo-2) verilmiştir. Yüksek yaş grupları sırasıyla, 30-34, 25-29 ve 35-39 dur. Tablo 2. Ankara Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayı ve Dağılımı İl, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, 2017 Yaş grubu Age group Türkiye Ankara Toplam Nüfusa Oranı % Ankara Nüfusuna Oranı Türkiye Ankara Erkek- Kadın-Fe Erkek- Kadın-Fe Toplam- 80 810 525 5 445 026 6,7% 40 535 135 40 275 390 2 702 492 2 742 534 0-4 6 481 849 386 902 8,0% 7,1% 3 326 591 3 155 258 198 527 188 375 5-9 6 340 769 386 916 7,8% 7,1% 3 254 177 3 086 592 198 658 188 258 10-14 6 210 870 375 502 7,7% 6,9% 3 188 333 3 022 537 193 055 182 447 15-19 6 526 587 400 679 8,1% 7,4% 3 351 043 3 175 544 204 847 195 832 20-24 6 456 510 425 363 8,0% 7,8% 3 294 336 3 162 174 217 068 208 295 25-29 6 231 542 437 259 7,7% 8,0% 3 163 889 3 067 653 218 785 218 474 30-34 6 296 924 453 781 7,8% 8,3% 3 189 075 3 107 849 225 614 228 167 35-39 6 560 696 468 634 8,1% 8,6% 3 308 413 3 252 283 231 693 236 941 40-44 5 740 819 419 772 7,1% 7,7% 2 891 799 2 849 020 207 469 212 303 45-49 5 055 154 378 416 6,3% 6,9% 2 556 364 2 498 790 187 059 191 357 50-54 4 675 455 347 044 5,8% 6,4% 2 349 139 2 326 316 171 203 175 841 55-59 3 966 727 289 258 4,9% 5,3% 1 977 328 1 989 399 143 022 146 236 60-64 3 371 238 233 611 4,2% 4,3% 1 651 215 1 720 023 114 156 119 455 65-69 2 511 904 165 871 3,1% 3,0% 1 188 986 1 322 918 77 746 88 125 70-74 1 737 267 111 333 2,1% 2,0% 784 614 952 653 49 776 61 557 75-79 1 249 185 78 395 1,5% 1,4% 533 757 715 428 32 651 45 744 80-84 801 676 48 942 1,0% 0,9% 330 240 471 436 19 096 29 846 85-89 434 833 26 938 0,5% 0,5% 152 317 282 516 9 134 17 804 90+ 160 520 10 410 0,2% 0,2% 43 519 117 001 2 933 7 477 Ankara nüfusunun yaş gruplarına göre dağılımı aşağıdaki grafikte (Grafik-2) verilmiştir. En yüksek yaş grubu 35-39 yaş grubudur. 10
Grafik 2. Ankara İli Yaş Grupları Dağılımı İlçelere Göre Seçmen Sayıları (2017) Seçmen sayılarına bakıldığında ise en yüksek seçmen sayısı %17,8 ile Çankaya ilçesinde yaşamaktadır. Sırasıyla Keçiören, Mamak, Etimesgut, Sincan ilçeleri gelmektedir. Tablo 3. İlçelerin Seçmen Sayıları (2017) İlçe Kayıtlı seçmen sayısı Yüzde % Dağılımı Akyurt 21.641 0,6% Altındağ 255.182 6,6% Ayaş 9.631 0,2% Bala 15.447 0,4% Beypazarı 36.934 1,0% Çamlıdere 5.406 0,1% Çankaya 684.755 17,8% Çubuk 61.713 1,6% Elmadağ 31.898 0,8% Etimesgut 386.978 10,0% Evren 2.281 0,1% Gölbaşı 85.503 2,2% Güdül 6.879 0,2% Haymana 20.847 0,5% Kahramankazan 34.701 0,9% Kalecik 10.056 0,3% Keçiören 656.315 17,0% Kızılcahamam 20.334 0,5% Mamak 446.418 11,6% Nallıhan 22.713 0,6% Polatlı 86.835 2,3% Pursaklar 93.740 2,4% Sincan 356.148 9,2% Şereflikoçhisar 24.374 0,6% Yenimahalle 477.165 12,4% Toplam 3.853.894 100,0% 11
2. Ankara Seçimleri ve Yıllara Göre Değişimler 2.1. Ankara İli 2009-2013 Yılları Arasında Seçmen Sayısı ve Değişimi Ankara ilinin 25 ilçesi vardır. 12.11.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6360 sayılı yasayla büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi konusunda köklü değişiklikler yapılmıştır. Bu yasayla, 14 ilde yeni kurulan büyükşehir belediyesi ile toplam 30 büyükşehir belediyesi oluşturulmuş. 30 ilde il özel idareleri kaldırılmış, yeni ilçeler kurulmuştur. Büyükşehirlerde bütün ilçe belediyelerinin sınırı mülki sınır olmuş, bu illerdeki belde belediyeleri mahalleye, köyler de mahalle yapılmıştır. Büyükşehir belediyeli dışındaki 51 ilde ise nüfusu 2000 den az olan belde belediyeleri köye dönüştürülmüştür. Bu yasa ile Ankara nın seçmen sayısı %8 oranında artmıştır. (Yaklaşık 260.000 seçmen) Ankara nın 29 Mart 2009 Yerel Seçimlerinde il genelindeki seçmen sayısı 3.224.796 dur. 30 Mart 2014 Yerel Seçimlerinde ise 3.607.785 tir. İki dönem arasında yaklaşık 382.989 kişi ve %11,8 lik bir fark olduğu görülmektedir. Son birkaç seçime baktığımızda seçmen sayıları aşağıdaki gibi değişmiştir. Ankara nın Türkiye geneli seçmen içindeki ağırlığı %6,9 dur. Seçimler Ankara Seçmen Sayısı 24.06.2018 Genel Seçimi 3.904.585 16 Nisan Referandum 3.853.894 01.11.2015 Genel Seçimi 3.743.623 07.06.2015 Genel Seçimi 3.703.253 12. Cumhurbaşkanı Seçimi 3.610.942 30.03.2014 Mahalli İdareler Seçimi 3.607.785 24 Haziran 2018 CB ve MV Genel Seçimi 3.853.894 2.2. Yerel Seçim Sonuçları Bu kısımda, Ankara nın bazı yerel seçim sonuçlarına yer verilecektir. Aşağıdaki grafikte (Grafik-3) 30 Mart 2014 tarihinde yapılan yerel seçimde Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonucu yer almaktadır. Grafik 3. 30 Mart 2014 Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yerel Seçimleri 12
Aşağıdaki grafikte (Grafik-4) ise Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı son üç yerel seçimin sonuçları karşılaştırmalı olarak verilmiştir. Bu seçimler 2004, 2009 ve 2014 seçimleridir. İlk üç sırayı alan partiler ve oy oranları gösterilmektedir. Tablo 4. Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı Oylarının Yıllara göre Değişimi Sandık sayısı Geçerli oy sayısı AK PARTİ CHP MHP SHP Kayıtlı seçmen sayısı Oy kullanan seçmen sayısı 2004 8.234 3.164.116 1.703.844 1.636.633 901.001 206.630 74.815 341.231 % 55,1 12,6 4,6 20,8 2009 9.911 2.979.744 2.533.176 2440455 940.230 763.879 667.871 % 38,5% 31,3% 27,4% 2014 12.253 3.609.048 3.286.145 3.162.112 1.417.212 1.385.576 245.765 % 44,8% 43,8% 7,8% Grafik 4. Ankara Büyükşehir Belediyesi 20004-2009-2014 Oy Oranları Grafik 5. Ankara İli (İlçe Belediye Başkanlığı) Son Üç Yerel Seçim Sonuçları* 13
Grafik-5 e baktığımızda CHP nin 2004 ten itibaren oyunu artırdığı son iki seçimde ise birbirine yakın oylar aldığı görülmektedir. MHP için de 2004 ten sonra oy oranları artış göstermiştir. AK Parti nin oyu 2004 te en yüksektir. 2009 da %10 luk bir düşüş göstermişken 2014 seçimlerinde yeniden yükselişe geçmiştir. *İlçe Belediye Başkanlığı için verilen oy toplamalarına göre yüzdeler verilmiştir. 2.3. Genel Seçim Sonuçları Bu kısımda ise 2002-2007-2011-2015-2018 yıllarında gerçekleşen milletvekili genel seçimlere ilişkin Ankara sonuçlarına yer verilecektir. Ankara 24 Haziran 2018 milletvekili genel seçimlerine kadar aşağıdaki gibi 1. Ve 2. Bölge ye ayrılmıştı. Ancak yapılan yasal değişiklik ile Ankara 3 bölge ayrıldı, milletvekili sayısı 32 den 36 ya yükseldi. 24 Haziran 2018 Milletvekili genel seçimleri 3 bölgeye göre gerçekleşmiştir. Bu bölümde her iki bölge türü için sonuçlar verilecektir. ESKİ DURUM YENİ DURUM Seçim çevresi Vekil Sayısı Birinci Bölge Milletvekili Sayısı 18 İkinci Bölge Milletvekili Sayısı 14 Toplam 32 Birinci Bölge Milletvekili Sayısı 13 İkinci Bölge Milletvekili Sayısı 11 Üçüncü Bölge Milletvekili Sayısı 12 Toplam 36 14
Tablo 5. Ankara 1. Ve 2. Seçim Bölgesi Nüfusu (2013 Yılı Nüfusuna Göre) Ankara 1. Bölge İlçeleri: Bala, Çankaya, Elmadağ, Etimesgut, Evren, Gölbaşı, Haymana, Mamak, Polatlı, Sincan, Şereflikoçhisar. Ankara 2. Bölge İlçeleri: Akyurt, Altındağ, Ayaş, Beypazarı, Çamlıdere, Çubuk, Güdül, Kalecik, Kazan, Keçiören, Kızılcahamam, Nallıhan, Yenimahalle. Sıra No Ankara 1. Bölge Toplam Erkek Kadın İlçelerin Erkek % Kadın % Nüfus % 1 Çankaya 914501 442058 472443 18,1% 48,3% 51,7% 2 Mamak 568396 284830 283566 11,3% 50,1% 49,9% 3 Sincan 484694 246990 237704 9,6% 51,0% 49,0% 4 Etimesgut 469626 236967 232659 9,3% 50,5% 49,5% 5 Pursaklar 123857 62327 61530 2,5% 50,3% 49,7% 6 Polatlı 117393 59267 58126 2,3% 50,5% 49,5% 7 Gölbaşı 115924 59395 56529 2,3% 51,2% 48,8% 8 Elmadağ 43873 22481 21392 0,9% 51,2% 48,8% 9 Haymana 42566 21778 20788 0,8% 51,2% 48,8% 10 Şereflikoçhisar 34577 17349 17228 0,7% 50,2% 49,8% 11 Bala 23138 11801 11337 0,5% 51,0% 49,0% 12 Evren 2995 1474 1521 0,1% 49,2% 50,8% 1. Bölge Toplam 2941540 1466717 1474823 58,3% 49,9% 50,1% Ankara 2. Bölge Toplam Erkek Kadın İlçelerin Erkek % Kadın % Nüfus % 1 Keçiören 848305 418559 429746 16,8% 49,3% 50,7% 2 Yenimahalle 591462 289015 302447 11,7% 48,9% 51,1% 3 Altındağ 359597 180652 178945 7,1% 50,2% 49,8% 4 Çubuk 83449 41948 41501 1,7% 50,3% 49,7% 5 Beypazarı 47234 23362 23872 0,9% 49,5% 50,5% 6 Kazan 45879 23542 22337 0,9% 51,3% 48,7% 7 Nallıhan 29797 14736 15061 0,6% 49,5% 50,5% 8 Akyurt 28349 14456 13893 0,6% 51,0% 49,0% 9 Kızılcahamam 26694 13283 13411 0,5% 49,8% 50,2% 10 Kalecik 13678 6878 6800 0,3% 50,3% 49,7% 11 Ayaş 12997 6479 6518 0,3% 49,8% 50,2% 12 Güdül 8921 4332 4589 0,2% 48,6% 51,4% 13 Çamlıdere 7181 3566 3615 0,1% 49,7% 50,3% 2. Bölge Toplam 2103543 1040808 1062735 41,7% 49,5% 50,5% Genel Toplam 5045083 2507525 2537558 100,0% 49,7% 50,3% 15
Ankara 1. 2. Ve 3. Seçim Bölgesi Nüfusu (2017 Yılı Nüfusuna Göre) SEÇİM ÇEVRESİ 1 İLÇE TOPLAM ERKEK KADIN BALA 21.682 11.254 10.428 İLÇE NÜFUSUNUN BÖLGE NUFUSUNA ORANI % ERKEK YÜZDE % KADIN YÜZDE % 1,1% 51,9% 48,1% 1 ÇANKAYA 921.999 442.882 479.117 47,4% 48,0% 52,0% 1 ELMADAĞ 45.513 23.851 21.662 2,3% 52,4% 47,6% 1 EVREN 2.753 1.365 1.388 0,1% 49,6% 50,4% 1 GÖLBAŞI 130.363 65.600 64.763 6,7% 50,3% 49,7% 1 HAYMANA 27.277 13.972 13.305 1,4% 51,2% 48,8% 1 MAMAK 637.935 318.309 319.626 32,8% 49,9% 50,1% 1 POLATLI 124.464 62.858 61.606 6,4% 50,5% 49,5% 1 ŞEREFLİKOÇHİSAR 33.599 16.999 16.600 1,7% 50,6% 49,4% TOPLAM 1.945.585 957.090 988.495 100% SEÇİM ÇEVRESİ İLÇE TOPLAM ERKEK KADIN İLÇE NÜFUSUNUN BÖLGE NUFUSUNA ORANI % ERKEK YÜZDE % KADIN YÜZDE % 2 ALTINDAĞ 371.366 187.428 183.938 22,8% 50,5% 49,5% 2 ÇAMLIDERE 7.389 3.690 3.699 0,5% 49,9% 50,1% 2 ÇUBUK 90.063 45.700 44.363 5,5% 50,7% 49,3% 2 GÜDÜL 8.050 3.907 4.143 0,5% 48,5% 51,5% 2 KAHRAMANKAZAN 52.079 26.627 25.452 3,2% 51,1% 48,9% 2 KALECİK 12.897 6.568 6.329 0,8% 50,9% 49,1% 2 KEÇİÖREN 917.759 451.843 465.916 56,4% 49,2% 50,8% 2 KIZILCAHAMAM 24.947 12.433 12.514 1,5% 49,8% 50,2% 2 PURSAKLAR 142.317 71.316 71.001 8,7% 50,1% 49,9% TOPLAM 1.626.867 809.512 817.355 100,0% SEÇİM ÇEVRESİ İLÇE TOPLAM ERKEK KADIN İLÇE NÜFUSUNUN BÖLGE NUFUSUNA ORANI % ERKEK YÜZDE % KADIN YÜZDE % 3 BEYPAZARI 48.476 24.123 24.353 2,7% 49,8% 50,2% 3 ETİMESGUT 566.500 284.289 282.211 31,0% 50,2% 49,8% 3 NALLIHAN 28.621 14.275 14.346 1,6% 49,9% 50,1% 3 SİNCAN 524.222 267.660 256.562 28,7% 51,1% 48,9% 3 YENİMAHALLE 659.603 322.415 337.188 36,1% 48,9% 51,1% TOPLAM 1.827.422 912.762 914.660 100,0% 16
Tablo 6. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Türkiye Künyesi Türkiye Geneli Milletvekili Genel Seçimleri Künyesi 24 Haziran CB 7 Haziran 1 Kasım 2002 2007 2011 ve Genel 2015 2015 Seçimleri Toplam Sandık 172.074 159.014 199.657 174.240 173.748 180.896 Toplam Seçmen 41.407.015 42.799.303 52.806.322 56.608.817 56.949.009 59.367.469 Kullanılan Oy 32.753.388 36.056.293 43.914.948 47.507.467 48.537.695 51.197.959 Geçerli Oy 31.624.042 35.049.691 42.941.763 46.163.243 47840.231 50.068.627 Katılım Oranı % 79.10 % 84.25 % 83.16 83,92% %85,23 %86,24 Tablo 7. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Ankara Künyesi Ankara Geneli Milletvekili Genel Seçim Künye 2002 2007 2011 24 Haziran Seçimleri 7 Haziran 1 Kasım 2018CB ve 2015 2015 Genel Toplam Sandık 10.045 10.086 12.355 10.791 10.888 11.292 Toplam Seçmen 2.698.870 2.920.818 3.409.758 3.703.253 3.743.623 3.907.585 Kullanılan Oy 2.221.851 2.501.141 3.032.519 3.264.151 3.353.719 3.487.260 Geçerli Oy 2.152.251 2.459.587 2.989.046 3.202.704 3.317.826 3.435.260 Katılım Oranı % 82.33 % 85.63 % 88.94 88,14% 89,58% %89,24 Tablo 8. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Türkiye Sonuçları Türkiye Geneli Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 2002 2007 2011 24 Haziran Seçimleri 7 Haziran 1 Kasım 2018 CB ve 2015 2015 Genel AK Parti 34,42 46,58 49,83 40,87 49,50 42,56 CHP 19,42 20,88 25,98 24,95 25,32 22,65 DYP 9,52 5,42 @ @ @ @ MHP 8,35 14,27 13,01 16,29 11,90 11,10 HDP 1,00 5,24 6,57 13,12 10,76 11,70 SAADET P. 2,49 2,34 1,27 2,06 0,68 1,34 İYİ Parti @ @ @ @ @ 9,96 Tablo 9. 2002-2007-2011-2015-2018 Milletvekili Genel Seçimleri Ankara Künyesi Ankara Geneli Milletvekili Genel Seçim Sonuçları 1 24 Haziran 2018 7 Haziran 2002 2007 2011 Kasım CB ve Genel 2015 2015 Seçimleri AK Parti 38,11 47,57 49,2 41,22 49,00 39,34 CHP 28,04 27,97 31,37 29,45 30,43 26,14 MHP 8,59 15,17 14,59 18,02 14,01 13,00 17
HDP 0,96 1,25 1,00 5,21 4,43 6,05 SAADET P. 1,12 1,21 0,68 1,86 0,43 1,50 Diğer 25,26 9,29 4,84 4,23 1,70 1,72 İYİ Parti @ @ @ @ @ 12,26 Yukarıdaki tablolara (Tablo-6-7-8-9) baktığımızda, genel seçimlerde AK Parti nin 7 Haziran 2015 Genel Seçimlerine kadar Ankara da devamlı olarak yükselen bir oy oranı olduğu görülmekte iken 7 Haziran 2015 deki 8 puan düşüşü ülke genelindeki oy kaybı ile paraleldir. 1 Kasım daki yaklaşık 8 puanı tekrar alması ve 24 Haziran daki yaklaşık 10 puanlık kaybı AK Parti açısından çok iyi tahlil edilmelidir. CHP de ise küçük de olsa 2002 genel seçimlerinden bu yana bir artış olduğu görülmekte iken 7 Haziran 2015 de AK Parti gibi bir düşüş yaşamıştır. MHP de aynı şekilde yükseliş göstererek 7 Haziran 2015 deki 3 puanlık artışı AK Parti nin kaybettiği oyların bir kısmının adresini göstermektedir. CHP nin 1 Kasım daki yükselişi ve yine 24 Haziran daki sert düşüşü Mart 2019 yerel seçimleri için değerlendirilmelidir. HDP nin bir puan civarındaki oylarının 7 Haziran 2015 de 5 puan düzeyine çıkması önemli bir gelişmedir. Bu oyları ile yüzde 10 luk barajı da aşmasındaki Ankara nın payıdır. HDP nin büyük ölçüde 24 Haziran a kadar oyunu muhafaza etmesi önemlidir. 7 Haziran da Saadet Partisi ile BBP ittifakı da Ankara da sonuç vermiş ve oy oranı yaklaşık 1 puan yükselmiştir. 1 Kasım da yine eski haline dönmüş ancak 24 Haziran da yine parti seçmeni partisinde birleşmiştir. Tüm partilerdeki 2011 e kadarki yükseliş, 2002 seçimlerinde Genç Parti (%7,24) DYP gibi partilerin aldıkları oyların diğer partilere özellikle AK Parti ye dağılmasından ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. 18
3. 2009 Yerel Seçimleri- 2014 Yerel Seçimleri Karşılaştırması Bu kısımda, 2009 ve 2014 yerel seçimlerine daha ayrıntılı olarak bakılacak ve çeşitli açılardan karşılaştırma ve inceleme yapılacaktır. Son iki yerel seçim karşılaştırması TÜİK ve YSK nın resmi verilerinden faydalanılarak hazırlanmıştır. 3.1. Seçmen Sayısı Değişimleri 2009 yılı ve 2014 yılı seçmen sayılarının ilçelere göre dağılımına 2014 yılını baz alarak en büyük ilçeden en küçük ilçeye doğru sıralayıp, aynı tabloda (Tablo-10) seçmen sayısındaki değişimlere bakabiliriz. Ancak buna geçmeden önce, hemen belirtmek gerekir ki 2013 yılında yürürlüğe giren 6360 sayılı yasa ile büyükşehre bağlı ilçelerin mahalle sayılarında eksilme ya da azalma olmuş ve ilçelerin büyüklükleri ve nüfusları değişmiştir. Aşağıdaki tabloya baktığımızda (Tablo-10) en çok seçmen sayısı olan ilçe Çankaya dır. Daha sonra ona çok yakın bir seçmen sayısıyla Keçiören dir. Aşağıda aynı tabloya seçmen sayısı değişimi açısından baktığımızda, en yüksek seçmen artış oranının Etimesgut ta olduğu görülmektedir. Onu izleyen ilçeler Pursaklar, Gölbaşı ve diğerleridir. Buna karşılık seçmen sayısında azalma görülen toplam 8 ilçe olduğu görülmektedir. En çok seçmen azalışı olan ilk 3 ilçe; Altındağ, Nallıhan Yenimahalle dir. Son olarak bu tabloya, doğrudan seçmen sayısındaki artış ya da azalış açısından da bakılabilir. Örneğin Çankaya ilçesindeki seçmen sayısındaki değişim oransal olarak Pursaklar a göre daha azdır. Ancak, Ankara ilindeki toplam oy açısından bakıldığında, toplam oya etki eden, oranlar değil, doğrudan seçmen sayısıdır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere, Etimesgut hem doğrudan seçmen sayısı olarak hem de oransal seçmen sayısı olarak en yüksek düzeyde, seçmen sayısı açısından değişime uğramış ya da 6360 sayılı Büyükşehir Yasası ile değişime uğratılmış ilçedir. Diğer iki ilçe ise Çankaya ve Keçiören dir. 19
Tablo 10. Ankara İli Genelinde İlçelere Göre Seçmen Sayısı Değişimi Ankara'nın Fark İlçeleri 2014 Yerel Seçimleri Seçmen Sayısı* 2009 Yerel Seçimleri Seçmen Sayısı Toplam Seçmen Artışı 2009 Seçmen Sayısına Göre Değişim % Etimesgut 327.211 213.577 113.634 29,7% 53,2% Pursaklar 81.985 60.284 21.701 5,7% 36,0% Gölbaşı/Ankara 77.096 57.879 19.217 5,0% 33,2% Kazan 30.669 24.958 5.711 1,5% 22,9% Akyurt 18.989 16.208 2.781 0,7% 17,2% Çankaya 683.071 602.249 80.822 21,1% 13,4% Mamak 402.276 355.858 46.418 12,1% 13,0% Sincan 327.066 289.497 37.569 9,8% 13,0% Kızılcahamam 22.098 19.636 2.462 0,6% 12,5% Keçiören 609.900 548.833 61.067 15,9% 11,1% Polatlı 81.723 74.563 7.160 1,9% 9,6% Çubuk 57.139 52.599 4.540 1,2% 8,6% Elmadağ 30.873 28.859 2.014 0,5% 7,0% Beypazarı 35.475 34.296 1.179 0,3% 3,4% Ayaş 11.439 11.150 289 0,1% 2,6% Haymana 29.628 28.943 685 0,2% 2,4% Şereflikoçhisar 24.870 24.850 20 0,0% 0,1% Altındağ 249.010 249.620-610 -0,2% -0,2% Nallıhan 23.534 24.163-629 -0,2% -2,6% Yenimahalle 435.579 453.069-17.490-4,6% -3,9% Bala 22.183 23.392-1.209-0,3% -5,2% Kalecik 10.481 11.282-801 -0,2% -7,1% Güdül 7.241 7.938-697 -0,2% -8,8% Çamlıdere 5.835 7.688-1.853-0,5% -24,1% Evren 2.414 3.405-991 -0,3% -29,1% Toplam 3.607.785 3.224.796 382.989 100,00% *2014 Seçmen Sayısı Cezaevleri hariç verilmiştir. 3.2. 2009 ve 2014 Yerel Seçimlerine Katılım Oranı Ve Geçersiz Oylar Ankara da 2009 da seçimlere katılım oranı %85 iken 2014 te katılım oranı %91 e yükselmiştir. Ankara da katılım Türkiye ortalamasının 2 puan üstündedir. Katılım oranı ve geçersiz oy karşılaştırması ilçe belediye başkanlıkları için kullanılan oy 2014 ve 2009 yerel seçimleri geçersiz oy oranları ilçe belediye başkanlığı seçim sonuçları üzerinden değerlendirilmiştir. Bunun nedeni 6360 sayılı yasa nedeni ile eşleşme sorunu yaşanmasıdır. 2009 yerel seçimlerinde Ankara Genelinde Belediye başkanlığı için verilen oylarda geçersiz oy oranı %3,1 (82.285 kişi) iken 2014 yerel seçimlerinde bu oranın %3,9 a (127.056 kişi) yükseldiği görülmektedir. 2014 te en çok geçersiz oy kullanan ilçeler; Ankara nın sosyo-ekonomik düzeyi düşük dış ilçeleri olduğu söylenebilir (Tablo-11). Ancak 2009 yerel seçimleri ile karşılaştırıldığında geçersiz oy 25 ilçenin 20
tamamında da artış göstermiştir. En çok artış yaşayan ilçe Evren dir. Geçersiz oyların 2009 ve 2014 yerel seçimlerindeki oranlarını incelediğimizde; Evren de %3,5 ten %7,97 ye yükselmesi, Çamlıdere de %2,9 dan %6,5 e yükselmesi, Şereflikoçhisar da %3,8 den %5,8 e yükselmesi, Güdül de %2 den %5,6 ya yükselmesi geçersiz oylarda önemli bir artışın olduğunu göstermektedir. 2014 te en az geçersiz oy kullanan ilçeler ise sırasıyla Çankaya(%2,1) ve Yenimahalle dir (%3). 2009 yerel seçiminde en az geçersiz oy çıkan Güdül ilçesinde (%2), 2014 te en çok geçersiz oy veren ilçeler sırasında 4. sırada yer alması; Çankaya da 2009 da geçersiz oy kullanma oranı %2,1 iken (10221 kişi) 2014 te bu oranın %2,6 ya (16.058 kişi) yükselmesi ve 25 ilçenin tamamında geçersiz oy oranlarının artış göstermesi oy verme yönteminin teknik olarak yeniden değerlendirilebilir olduğunu göstermektedir. Tablo 11. Geçersiz Oyların İlçelere Göre Dağılımı- 2009-2014 Yerel Seçim Sonuçları Karşılaştırması S N İlçeler 2014 Yerel Seçimleri 2009 Yerel Seçimleri Kullanılan Toplam Oy Geçerli Oy Toplamı Geçersiz Oy Geçersiz Oy % Kullanılan Oy Geçerli Oy Geçersiz Oy Geçersiz Oy % 1 Evren 2.086 1.922 164 7,9% 1.651 1.593 58 3,5% 2 Çamlıdere 5.365 5.018 347 6,5% 2.929 2.843 86 2,9% 3 Şereflikoçhisar 21.387 20.137 1.250 5,8% 17.344 16.693 651 3,8% 4 Güdül 6.658 6.287 371 5,6% 4.176 4.091 85 2,0% 5 Akyurt 17.840 16.914 926 5,2% 14.467 13.936 531 3,7% 6 Nallıhan 21.583 20.510 1.073 5,0% 14.537 14.085 452 3,1% 7 Haymana 26.742 25.413 1.329 5,0% 13.669 13.226 443 3,2% 8 Keçiören 553.980 527.656 26.324 4,8% 463.444 448.450 14.994 3,2% 9 Pursaklar 75.543 72.018 3.525 4,7% 53.185 51.655 1.530 2,9% 10 Sincan 297.948 284.063 13.885 4,7% 251.140 242.676 8.464 3,4% 11 Bala 20.224 19.282 942 4,7% 10.613 10.255 358 3,4% 12 Beypazarı 32.512 31.017 1.495 4,6% 24.449 23.644 805 3,3% 13 Kızılcahamam 20.603 19.660 943 4,6% 11.172 10.789 383 3,4% 14 Kalecik 9.907 9.458 449 4,5% 6.396 6.179 217 3,4% 15 Altındağ 222.648 212.582 10.066 4,5% 210.545 202.035 8.510 4,0% 16 Çubuk 53.141 50.881 2.260 4,3% 43.657 42.282 1.375 3,1% 17 Polatlı 73.397 70.366 3.031 4,1% 49.427 47.475 1.952 3,9% 18 Mamak 368.462 353.740 14.722 4,0% 306.181 294.778 11.403 3,7% 19 Kazan 28.906 27.825 1.081 3,7% 21.308 20.725 583 2,7% 20 Elmadağ 29.015 27.959 1.056 3,6% 25.742 24.888 854 3,3% 21 Etimesgut 298.095 287.562 10.533 3,5% 180.161 174.950 5.211 2,9% 22 Gölbaşı 70.939 68.548 2.391 3,4% 49.175 47.892 1.283 2,6% 23 Ayaş 10.953 10.590 363 3,3% 8.684 8.438 246 2,8% 24 Yenimahalle 398.659 386.187 12.472 3,1% 384.724 373.134 11.590 3,0% 25 Çankaya 614.583 598.525 16.058 2,6% 496.180 485.959 10.221 2,1% Toplam 3.281.176 3.154.120 127.056 3,9% 2.664.956 2.582.671 82.285 3,1% 21
3.3. 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Kazandıkları İlçeler ve Oy Oranları Ankara da metropol ve dış ilçe olmak üzere toplam 25 ilçe bulunmaktadır. 2014 Yerel Seçimlerinde 20 ilçede AK Parti; 2 ilçede CHP; 2 ilçede MHP; 1 ilçede DP kazanmıştır. İlçe belediye başkanlığı sonuçlarına göre oyların %42,3 ünü AK Parti, %31,5 ini CHP, % 16,9 unu MHP almıştır. Her ne kadar yüzdelik olarak CHP Ankara genelinde ikinci en çok oyu alsa da ilçe geneline bakıldığında sadece 6 ilçede ikinci parti olmuştur. (Tablo-13) MHP ise 14 ilçede ikinci parti olarak daha fazla yayılım gösterdiği görülmektedir. Ancak bu ilçeler, nüfus yoğunluğu düşük olan ilçelerdir. CHP nin 25 ilçenin 16 sında 3. parti olması dikkat çekicidir. Toplam oyda ikinci sırada gelmekle birlikte, ilçelerde kazanma potasına girmekte zorlandığı görülmektedir. AK Parti seçmeninin en çok bulunduğu ilçeler sırasıyla Keçiören, Mamak, Sincan, Yenimahalle, Altındağ dır. İlçelerde ilçe belediye başkanlıkları için kullanılan oylar üzerinde değerlendirme yapıldığında aşağıdaki tabloda (Tablo-12) yer alan sonuçlar görülmektedir. Tablo 12. 2014 Yerel Seçimleri- İlçelerin AK Parti nin oy oranına göre yüzdesel değişimi İLÇELER AK Parti CHP CHP-AK Parti Fark CHP % MHP 1. PARTİ 2.PARTİ 3.PARTİ ÇANKAYA 129.191 388.365 259.174 200,6% 54.272 CHP AK Parti MHP YENİMAHALLE 146.442 196.541 50.099 34,2% 30.665 CHP AK Parti MHP MAMAK 169.357 137.643-31.714-18,7% 35.739 AK Parti CHP MHP NALLIHAN 9.829 7.047-2.782-28,3% 3.397 AK Parti CHP MHP BALA 8.875 5.729-3.146-35,4% 3.230 AK Parti CHP MHP AYAŞ 5.179 3.280-1.899-36,7% 1.900 AK Parti CHP MHP ETİMESGUT 106.730 57.438-49.292-46,2% 114.366 MHP AK Parti CHP ELMADAĞ 11.038 5.460-5.578-50,5% 9.757 AK Parti MHP CHP KEÇİÖREN 231.438 86.328-145.110-62,7% 38.885 AK Parti CHP MHP ALTINDAĞ 135.246 49.391-85.855-63,5% 18.480 AK Parti CHP MHP ŞEREFLİKOÇHİSAR 9.341 3.315-6.026-64,5% 6.593 AK Parti MHP CHP EVREN 985 296-689 -69,9% 601 AK Parti MHP CHP GÖLBAŞI 30.086 8.362-21.724-72,2% 28.414 AK Parti MHP CHP KALECİK 5.362 1.399-3.963-73,9% 2.027 AK Parti MHP CHP BEYPAZARI 15.950 3.303-12.647-79,3% 10.509 AK Parti MHP CHP SİNCAN 164.377 25.558-138.819-84,5% 82.630 AK Parti MHP CHP POLATLI 30.146 3.910-26.236-87,0% 33.420 MHP AK Parti CHP HAYMANA 9.937 1.082-8.855-89,1% 1.084 DP AK Parti MHP GÜDÜL 2.538 252-2.286-90,1% 1.307 AK Parti MHP CHP ÇUBUK 28.835 2.455-26.380-91,5% 9.728 AK Parti MHP CHP PURSAKLAR 45.819 3.433-42.386-92,5% 19.662 AK Parti MHP CHP AKYURT 9.518 660-8.858-93,1% 5.773 AK Parti MHP CHP ÇAMLIDERE 3.412 203-3.209-94,1% 1.259 AK Parti MHP CHP KIZILCAHAMAM 10.579 612-9.967-94,2% 7.856 AK Parti MHP CHP KAZAN 14.864 676-14.188-95,5% 11.724 AK Parti MHP CHP TOPLAM 1.335.074 992.738-342.336 533.278 Aşağıdaki tabloda da (Tablo-13) görüldüğü üzere ilçe belediye başkanlığı verileri üzerinden değerlendirdiğimizde CHP 2 ilçede birinci, 6 ilçede ikinci, 16 ilçede ise üçüncü partidir. 22
Tablo 13. 2014 Yerel Seçimleri- Partilerin Sıralaması Birinci Parti İkinci Parti Üçüncü Parti AK Parti 20 5 0 CHP 2 6 16 MHP 2 14 9 DP 1 0 0 Toplam 25 25 25 Tablo 14. 2014 Yerel Seçimleri- AK Parti İle CHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması İlçeler AK Parti CHP (CHP-AK Parti) Fark CHP nin AK Parti ye Göre Değişimi % CHP nin AK Parti oyuna göre % Çankaya 129.191 388.365 259.174 200,6% 300,6% Yenimahalle 146.442 196.541 50.099 34,2% 134,2% Mamak 169.357 137.643-31.714-18,7% 81,3% Nallıhan 9.829 7.047-2.782-28,3% 71,7% Bala 8.875 5.729-3.146-35,4% 64,6% Ayaş 5.179 3.280-1.899-36,7% 63,3% Etimesgut 106.730 57.438-49.292-46,2% 53,8% Elmadağ 11.038 5.460-5.578-50,5% 49,5% Keçiören 231.438 86.328-145.110-62,7% 37,3% Altındağ 135.246 49.391-85.855-63,5% 36,5% Şereflikoçhisar 9.341 3.315-6.026-64,5% 35,5% Evren 985 296-689 -69,9% 30,1% Gölbaşı 30.086 8.362-21.724-72,2% 27,8% Kalecik 5.362 1.399-3.963-73,9% 26,1% Beypazarı 15.950 3.303-12.647-79,3% 20,7% Sincan 164.377 25.558-138.819-84,5% 15,5% Polatlı 30.146 3.910-26.236-87,0% 13,0% Haymana 9.937 1.082-8.855-89,1% 10,9% Güdül 2.538 252-2.286-90,1% 9,9% Çubuk 28.835 2.455-26.380-91,5% 8,5% Pursaklar 45.819 3.433-42.386-92,5% 7,5% Akyurt 9.518 660-8.858-93,1% 6,9% Çamlıdere 3.412 203-3.209-94,1% 5,9% Kızılcahamam 10.579 612-9.967-94,2% 5,8% Kazan 14.864 676-14.188-95,5% 4,5% Toplam 1.335.074 992.738 23
Tablo-14 te İlçelerden Kazan, Kızılcahamam, Çamlıdere, Akyurt, Pursaklar, Çubuk, Güdül de (7 İlçe) CHP; AK Parti nin aldığı oyların %10 undan daha az oy alması dikkat çekicidir. MHP'de durum biraz daha farklıdır. (Tablo-15) Ankara'nın hiçbir ilçesinde MHP, AK Parti nin aldığı oyların %10 nundan daha az oy almamış, %30 un daha altında oy aldığı ilçe sayısı CHP de 14 ilçe iken MHP de sadece 5 ilçedir. Bu analizinden de anlaşıldığı gibi MHP nin Ankara nın ilçelerindeki yayılımı CHP den çok daha yüksektir. CHP nin Haymana da aldığı oy AK Parti nin orunun %10,9 dur. Tablo 15. 2014 Yerel Seçimleri- AK Parti İle MHP nin Oy Oranlarının Karşılaştırması İlçeler AK Parti MHP (MHP-AK MHP'nin AK CHP nin AK Parti) Fark Parti ye göre % Değişimi Parti oyuna göre % Polatlı 30.146 33.420 3.274 10,9% 110,9% Etimesgut 106.730 114.366 7.636 7,2% 107,2% Gölbaşı 30.086 28.414-1.672-5,6% 94,4% Elmadağ 11.038 9.757-1.281-11,6% 88,4% Kazan 14.864 11.724-3.140-21,1% 78,9% Kızılcahamam 10.579 7.856-2.723-25,7% 74,3% Şereflikoçhisar 9.341 6.593-2.748-29,4% 70,6% Beypazarı 15.950 10.509-5.441-34,1% 65,9% Evren 985 601-384 -39,0% 61,0% Akyurt 9.518 5.773-3.745-39,3% 60,7% Güdül 2.538 1.307-1.231-48,5% 51,5% Sincan 164.377 82.630-81.747-49,7% 50,3% Pursaklar 45.819 19.662-26.157-57,1% 42,9% Çankaya 129.191 54.272-74.919-58,0% 42,0% Kalecik 5.362 2.027-3.335-62,2% 37,8% Çamlıdere 3.412 1.259-2.153-63,1% 36,9% Ayaş 5.179 1.900-3.279-63,3% 36,7% Bala 8.875 3.230-5.645-63,6% 36,4% Nallıhan 9.829 3.397-6.432-65,4% 34,6% Çubuk 28.835 9.728-19.107-66,3% 33,7% Mamak 169.357 35.739-133.618-78,9% 21,1% Yenimahalle 146.442 30.665-115.777-79,1% 20,9% Keçiören 231.438 38.885-192.553-83,2% 16,8% Altındağ 135.246 18.480-116.766-86,3% 13,7% Haymana 9.937 1.084-8.853-89,1% 10,9% Toplam 1.335.074 533.278 24
3.4. 2009 ve 2014 Yerel Seçimlerinde Partilerin Artış Oranları 2014 Yerel Seçimi İlçe belediyelerinin Belediye başkanlığı için aldığı oylar 2009 yılı ile karşılaştırmalı olarak ele alındığında; Tablo 16. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre AK Parti nin İlçelere Göre Artış Oranları- AK Parti 2009 AK Parti 2014 FARK 2009 A GÖRE ARTIŞ YÜZDESİ Gölbaşı 16.029 30.086 14.057 87,7% Etimesgut 59.799 106.730 46.931 78,5% Ayaş 2.953 5.179 2.226 75,4% Pursaklar 29.852 45.819 15.967 53,5% Kızılcahamam 7.398 10.579 3.181 43,0% Mamak 118.863 169.357 50.494 42,5% Beypazarı 11.450 15.950 4.500 39,3% Sincan 121.382 164.377 42.995 35,4% Kalecik 3.963 5.362 1.399 35,3% Kazan 11.087 14.864 3.777 34,1% Çankaya 98.708 129.191 30.483 30,9% Çamlıdere 2.608 3.412 804 30,8% Çubuk 23.208 28.835 5.627 24,2% Altındağ 109.385 135.246 25.861 23,6% Yenimahalle 120.257 146.442 26.185 21,8% Keçiören 190.081 231.438 41.357 21,8% Akyurt 7.881 9.518 1.637 20,8% Polatlı 25.343 30.146 4.803 19,0% Bala 7.497 8.875 1.378 18,4% Elmadağ 9.832 11.038 1.206 12,3% Şereflikoçhisar 8.469 9.341 872 10,3% Nallıhan 9.796 9.829 33 0,3% Güdül 2.705 2.538-167 -6,2% Haymana 10.601 9.937-664 -6,3% Evren 1.195 985-210 -17,6% Toplam 1.010.342 1.335.074 324.732 32,1% Tablo-16 da AK Parti; 2014 Yerel Seçimlerinde Ankara il genelinde oylarını, 2009 yerel seçimlerine oranla %32 civarında arttırmıştır (Tablo-16). AK Parti Ankara nın 22 ilçesinde oy artışı yaşarken sadece 3 ilçede (Güdül, Haymana, Evren) 2009 seçimlerine göre oy kaybı yaşamıştır. En çok oy kaybettiği ilçe Evren (%17,6) olmak üzere, en çok oyunu arttırdığı ilçeler ise Gölbaşı (%87,7), Etimesgut (%78,5), Ayaş (75,4), Pursaklar (53,5), Kızılcahamam (%43,0) ve Mamak (%42,5) olduğu görülmektedir. 2009 a göre AK Parti nin; CHP nin kazandığı ilçelerden Çankaya da %31, Yenimahalle de ise %22 oranında oyunu arttırdığı görülmektedir. 25
Tablo 17. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre CHP nin İlçelere Göre Artış Oranı İçeler CHP 2009 Oy Sayısı CHP 2014 Oy Sayısı Fark 2009 a Göre Değişim Yüzdesi Evren 32 296 264 825,0% Ayaş 1.999 3.280 1281 64,1% Bala 3.494 5.729 2235 64,0% Nallıhan 4.373 7.047 2674 61,1% Beypazarı 2.153 3.303 1150 53,4% Çankaya 270.816 388.365 117549 43,4% Mamak 101.245 137.643 36398 36,0% Yenimahalle 146.046 196.541 50495 34,6% Etimesgut 49.841 57.438 7597 15,2% Altındağ 45.027 49.391 4364 9,7% Pursaklar 3.176 3.433 257 8,1% Gölbaşı 8.598 8.362-236 -2,7% Şereflikoçhisar 3.475 3.315-160 -4,6% Sincan 29.460 25.558-3902 -13,2% Keçiören 99.942 86.328-13614 -13,6% Elmadağ 6.607 5.460-1147 -17,4% Kızılcahamam 770 612-158 -20,5% Çubuk 3.276 2.455-821 -25,1% Kalecik 2.216 1.399-817 -36,9% Akyurt 1.181 660-521 -44,1% Kazan 1.596 676-920 -57,6% Güdül 722 252-470 -65,1% Polatlı 11.832 3.910-7922 -67,0% Haymana 4.007 1.082-2925 -73,0% Çamlıdere 847 203-644 -76,0% Toplam 801.852 992.738 190886 23,8% 2009 a göre CHP ise Ankara genelinde 11 ilçede oyunu arttırmış (Tablo-17). 14 ilçede ise oy kaybı yaşamıştır. Ankara il genelinde yaklaşık %24 oyunu arttırmıştır. Oyunu en çok arttırdığı ilk 5 ilçe sırasıyla; Evren (%825) Ayaş (%64,1), Bala (%64), Nallıhan (%61,1), Beypazarı (%53,4), Çankaya dır (%43,4). En çok oy kaybı yaşadığı ilçeler ise sırasıyla; Çamlıdere (%76), Haymana (%73), Polatlı (%67), Güdül (%65,1), Kazan (%57,6), Akyurt tur (%44). 26
Tablo 18. 2009 ve 2014 Yerel Seçim Sonuçlarına Göre MHP nin İlçelere Göre Artış Oranı İlçeler MHP 2009 MHP 2014 FARK DEĞİŞİM % Kazan 4.538 11.724 7.186 158,4% Etimesgut 54.655 114.366 59.711 109,3% Polatlı 17.624 33.420 15.796 89,6% Gölbaşı/Ankara 16.089 28.414 12.325 76,6% Elmadağ 5.959 9.757 3.798 63,7% Çamlıdere 780 1.259 479 61,4% Kızılcahamam 5.119 7.856 2.737 53,5% Pursaklar 15.021 19.662 4.641 30,9% Akyurt 4.472 5.773 1.301 29,1% Sincan 75.517 82.630 7.113 9,4% Beypazarı 10.699 10.509-190 -1,8% Şereflikoçhisar 7.548 6.593-955 -12,7% Çubuk 11.330 9.728-1.602-14,1% Ayaş 2.606 1.900-706 -27,1% Nallıhan 4.726 3.397-1.329-28,1% Kalecik 2.911 2.027-884 -30,4% Çankaya 87.658 54.272-33.386-38,1% Mamak 58.930 35.739-23.191-39,4% Altındağ 32.953 18.480-14.473-43,9% Evren 1.137 601-536 -47,1% Güdül 2.545 1.307-1.238-48,6% Bala 7.241 3.230-4.011-55,4% Haymana 2.532 1.084-1.448-57,2% Yenimahalle 84.484 30.665-53.819-63,7% Keçiören 132.146 38.885-93.261-70,6% Toplam 649.220 533.278-115.942-17,9% 2009 Yerel seçimlerine göre MHP ise (Tablo-18); 10 ilçede oyunu arttırırken, 15 ilçede oy kaybı yaşamıştır. MHP nin Ankara il genelinde yaşadığı oy kaybı %18 puandır. MHP nin oyunu en çok arttırdığı ilk 5 ilçe sırasıyla; Kazan (%158), Etimesgut (%109), Polatlı (%90), Gölbaşı (%77), Elmadağ (%64) ilçeleridir. En çok Oy kaybı yaşadığı ilçeler ise sırasıyla Keçiören (%71), Yenimahalle (%64), Haymana (%57), Bala (%55) ve Güdül (%49) ilçeleridir. 3.5. 2004-2009-2014 Yerel Seçim Sonuçlarının Karşılaştırması Ankara nın yerel seçim sonuçlarını son üç yerel seçimi baz alarak da değerlendirebiliriz. Üç dönem; AK Parti nin 2001 de kuruluşundan sonra yerel seçimlere ilk defa girdiği 2004, 2009 ve 2014 yerel seçimlerini kapsamaktadır. Bu 3 seçim dönemine göre ilçeler (Tablo-20), parti oy oranlarına (Tablo-19) ilişkin veriler şöyledir: 27
Tablo 19. İlçe Belediye Başkanlığı 2004-2009-2014 Yerel Seçim Sonuçları Kayıtlı Geçerli seçmen oy Sayısı sayısı 2004 Yerel Seçimleri 2009 Yerel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri Oy kullanan seçmen sayısı AK Parti CHP MHP AK Parti % CHP % MHP % 2584527 1967299 1890407 890583 505670 186505 47,1% 26,7% 9,9% 3132917 2664956 2582671 999225 797255 641953 38,7% 30,9% 24,9% 3607785 3281176 3154120 1335074 992738 533278 42,3% 31,5% 16,9% Tablo 20. Belediye Başkanlığı 2004-2009-2014 Seçim sonuçları 2004 2009 2014 Belediye AK PARTİ CHP MHP AK PARTİ CHP MHP AK PARTİ CHP MHP Akyurt 3254 52 153 7960 1027 4605 9518 660 5773 Altındağ 121873 23824 7761 115699 44054 29040 135246 49391 18480 Ayaş 995 1576 58 2484 3586 739 5179 3280 1900 Bala 580 108 938 2762 1384 3782 8875 5729 3230 Beypazarı 8018 0 10320 7635 586 9575 15950 3303 10509 Çamlıdere 1507 391 27 1421 847 268 3412 203 1259 CÇankaya 144801 201269 13064 106311 287104 75790 129191 388365 54272 Çubuk 13264 646 7583 20346 1679 12002 28835 2455 9728 Elmadağ 3567 5040 4297 10206 7646 5357 11038 5460 9757 Etimesgut 37038 21201 21430 59411 46532 61604 106730 57438 114366 Evren 1000 777 44 714 32 827 985 296 601 Gölbaşı 6934 4391 0 18458 6922 21154 30086 8362 28414 Güdül 1029 171 618 1025 134 778 2538 252 1307 Haymana 1189 754 293 2204 326 1370 9937 1082 1084 Kalecik 1317 1297 366 1599 2048 1562 5362 1399 2027 Kazan 5454 1039 3587 11176 1057 2908 14864 676 11724 Keçiören 183983 50692 44680 189156 93745 146462 231438 86328 38885 Kızılcahamam 4499 734 3402 4261 283 5249 10579 612 7856 Mamak 106120 66222 27186 123352 103778 58259 169357 137643 35739 Nallıhan 2147 2227 2658 2820 1663 2837 9829 7047 3397 Pursaklar 0 0 0 19553 11110 13692 30146 3910 33420 Polatlı 12870 8438 5791 29669 2188 17548 45819 3433 19662 Sincan 83624 11874 15308 120459 26232 83956 164377 25558 82630 Şereflikoçhisar 6080 4614 2954 6109 2721 6003 9341 3315 6593 Yenimahalle 139440 98333 13987 134435 150571 76586 146442 196541 30665 Toplam 890583 505670 186505 999225 797255 641953 1335074 992738 533278 *2004 yerel seçimlerinde Pursaklar ilçe değildir. Aşağıdaki tabloda (Tablo-21) 2004 yerel seçimlerinden 2014 yerel seçimlerine partilerin toplamda oy değişimi görülmektedir. Örneğin Akyurt ilçesinde AK Parti 2004 günümüze 6264 seçmen arttırmıştır. CHP 608 seçmen MHP ise 5620 seçmen arttırmıştır. AK Parti seçmeninin en çok artış gösterdiği ilçe Sincan dır. MHP seçmeninin en çok arttığı ilçe ise Etimesgut tur. CHP seçmeninin en çok arttığı ilçe ise Çankaya ve Yenimahalle dir. Son 10 yılda en çok seçmen artış yaşayan parti CHP dir. (487.068 seçmen) 28
Tablo 21. Belediye Başkanlığı seçim sonuçları 2004 ten 2014 e oy değişim 2004 den 2014 e göre değişimi Belediye AK PARTİ CHP MHP Akyurt 6264 608 5620 Altındağ 13373 25567 10719 Ayaş 4184 1704 1842 Bala 8295 5621 2292 Beypazarı 7932 3303 189 Çamlıdere 1905-188 1232 Çankaya -15610 187096 41208 Çubuk 15571 1809 2145 Elmadağ 7471 420 5460 Etimesgut 69692 36237 92936 Evren -15-481 557 Gölbaşı 23152 3971 28414 Güdül 1509 81 689 Haymana 8748 328 791 Kalecik 4045 102 1661 Kazan 9410-363 8137 Keçiören 47455 35636-5795 Kızılcahamam 6080-122 4454 Mamak 63237 71421 8553 Nallıhan 7682 4820 739 Pursaklar 30146 3910 33420 Polatlı 32949-5005 13871 Sincan 80753 13684 67322 Şereflikoçhisar 3261-1299 3639 Yenimahalle 7002 98208 16678 Toplam 444491 487068 346773 Kazanılan belediye başkanlıkları açısından baktığımızda (Tablo-22) Son 10 yılda AK Parti 52 kere belediye başkanlığı kazanmış, CHP 9 kere, MHP ise 11 kere kazanmıştır. Tablo 22. Seçim yıllarına göre kazanılan belediye başkanlık sayıları AK Parti CHP MHP DYP DP Toplam 2004 17 3 3 1 24 2009 15 4 6 25 2014 20 2 2 1 1 25 29
Tablo 23. Seçim yıllarına göre İlçe belediye başkanlığı parti değişimleri 2004 2009 2014 Akyurt AK Parti AK Parti AK Parti Altındağ AK Parti AK Parti AK Parti Ayaş CHP CHP AK Parti Bala MHP MHP AK Parti Beypazarı MHP MHP AK Parti Çamlıdere AK Parti AK Parti AK Parti Çankaya CHP CHP CHP Çubuk AK Parti AK Parti AK Parti Elmadağ CHP AK Parti AK Parti Etimesgut AK Parti MHP MHP Evren AK Parti MHP AK Parti Gölbaşı/Ankara AK Parti MHP AK Parti Güdül AK Parti AK Parti AK Parti Haymana DYP AK Parti DP Kalecik AK Parti CHP AK Parti Kazan AK Parti AK Parti AK Parti Keçiören AK Parti AK Parti AK Parti Kızılcahamam AK Parti MHP AK Parti Mamak AK Parti AK Parti AK Parti Nallıhan MHP AK Parti AK Parti Polatlı AK Parti AK Parti MHP Pursaklar - AK Parti AK Parti Sincan AK Parti AK Parti AK Parti Şereflikoçhisar AK Parti AK Parti AK Parti Yenimahalle AK Parti CHP CHP Tablo-23 te ise ilçe belediye başkanlıklarının parti değişimleri verilmiştir. 3.6. 2004-2009 ve 2014 Yerel Seçimlerine İlişkin Genel Değerlendirme Ankara yı kazanılan belediye başkanlığı sayısı açısından değerlendirdiğimizde AK Parti girdiği üç yerel seçimde en yüksek başarıyı -kazanılan belediye sayısı olarak- 30 Mart ta elde etmiştir. AK Parti; 2004 te 17 belediye başkanlığı kazanmışken, 2009 da 15 e düşmüş ve 2014 te 20 belediyeye çıkmıştır. Belirtmek gerekir ki Ankara ili 2004 te 24 belediye iken, 2009 da 25 belediyedir. Oy oranı olarak değerlendirdiğimizde 30 Mart ta AK Parti; 2004 yerel seçimindeki başarısını yakalayamamıştır. AK Parti nin Ankara il geneli oy oranları 2004 te %49,3, 2009 da %39,05, 30 Mart ta ise %42,3 tür. AK Parti nin 30 Mart yerel seçimleri öncesi yaşadığı yolsuzluk, kaset, paralel devlet, yargıya müdahale gibi çok önemli konular nedeni ile oy kaybı yaşayacağı beklentisine rağmen 2009 yerel seçimlerinden daha yüksek oy alması AK Parti açısından önemli bir başarıdır. Tablo 24. Ankara İl Geneli Yerel Seçim Sonuçları AK Parti CHP MHP 2004 49,3 27,2 10,8 2009 39,05 31,1 25,0 2014 42,3 31,5 16,9 AK Parti başarısının önemli nedenlerinden birinin yaptırdığı kamuoyu araştırmaları ile halkın nabzını tutarak durum tespiti yaparak çalışmalarını yürütmesi olduğu söylenebilir. 30
AK Parti nin belediye başkan adaylarını incelediğimizde aday belirlerken istikrara önem verdiği söylenebilir. Bu istikrar arayışı yerel yönetimlerdeki beş yıl içinde aday değişikliğinden kaynaklanan hizmetin kesintiye uğraması handikabını ortadan kaldırmaktadır. AK Parti nin 2004 ten bu yana sürekli kazandığı ilçelerde aday değişikliğine gitmediği görülmektedir. Bunu şöyle açıklanabilir; 2004 ten beri AK Parti nin devamlı kazandığı 11 ilçe vardır. Bu ilçeler; Akyurt, Altındağ, Çamlıdere, Çubuk, Güdül, Kazan, Keçiören, Mamak, Pursaklar, Sincan, Şereflikoçhisar dır. Diğer 14 ilçede parti değişimleri yaşanmıştır. Sürekli kazandığı 11 ilçede, 6 belediye başkanını üç dönemdir değiştirmemiş, 2 tanesini başka ilçe/ beldeden kaydırmış, 3 belediye başkanın da iki dönemdir aynı olduğu görülmektedir. Ankara da AK Parti nin bu ezici üstünlüğü karşısında muhalefet partileri oldukça zayıf kalmıştır. Muhalefet partilerinin düşük başarılarına rağmen kazandıkları belediye sayısı ve oy oranları açısından en parlak yerel seçiminin 2009 yerel seçimleri olduğu söylenebilir. 30 Mart ta her iki partinin de (CHP ve MHP) kazandığı belediye sayısında önemli düşüş yaşanmıştır. Şimdi bunlara bakalım: 30 Mart ta CHP 2009 a göre çok küçük bir oy artışı yaşasa da kaybettiği iki belediye açısından başarılı olduğu söylenemez. (CHP nin Ankara il geneli oy oranları 2004 te %27,2; 2009 da %31,1; 20014 te %31,5 tir.) CHP 2004 te 3 belediye kazanmış, 2009 da 4 e çıkmış 30 Mart a ise tekrar 2 belediyeye düşmüştür. CHP nin devamlı kazandığı ve parti değişimi yaşamayan tek ilçesi Çankaya dır. Ancak 30 Mart ta AK Parti Çankaya da da oyunu %31 oranında yükselttiği görülmektedir. Diğer üç ilçede de parti değişimleri yaşanmıştır. CHP nin 2009 da kazanıp kaybettiği ilçeler iki dış ilçe olup Ayaş ve Kalecik tir. 2014 te bu iki ilçeyi kaybetmelerinin bir nedeni de bütün ilçe olmaları yani köylerden gelen AK Parti oyları ve aday belirleme sürecinin doğru işletilememesidir. CHP nin Kalecik te tek dönem ve Ayaş ta iki dönem aynı adayla kazansa da 30 Mart ta iki ilçede de aynı adayla yarışa girmesi, Yenimahalle de iki dönem aynı belediye başkanı adayı ile kazanması istikrar arayışında olduğunu göstermektedir. Ancak devamlı kazandığı Çankaya ilçesinde 2004 ten beri her dönem farklı belediye başkan adayı ile seçime girmesi de Ankara nın en büyük ve stratejik öneme sahip ilçesinde istikrarı yakalayamaması açısından önemli bir sonuçtur. MHP açısından baktığımızda ise 30 Mart ta MHP seçmeni Ankara da MHP adaylarından çok, çoğunlukla AK Parti adaylarını desteklemek yönünde tercihini kullanmıştır. Bu il geneli sonuçlarından da görülmektedir. (MHP nin Ankara il geneli Oy oranlarına baktığımızda 2004 te %10,8, 2009 da %25, 20014 te %16,9 a gerilediği görülmektedir.) MHP 2004 te 3 belediye kazanmışken, 2009 da 7 belediyeye yükselmiş, 30 Mart ta ise 2 belediyeye düşmüştür. (Etimesgut ve Polatlı). MHP seçmeninde AK Parti ye geçişlerin yoğun yaşandığı görülmektedir. Bunun nedeni olarak vatandaşın iktidar partisinin hizmet avantajlarından yararlanma isteği önemli bir unsurdur. Bunu birkaç örneğe bakarak daha net anlayabiliriz. Bala belediye başkanının 2009 da MHP den, 30 Mart ta AK Parti den aday olması; MHP oylarının yüksek olduğu Beypazarı nda 2004-2009 da MHP adayının kazanırken MHP nin aday değişikliği ile AK Parti adayının kazanması, Etimesgut ta 2004 te AK Parti adayının yaşadığı sorunlar nedeni ile MHP ye kaptırmış ve CHP nin de ilçeye uygun aday belirleyememesi nedeni ile MHP ittifak oyları ile yeniden kazanmıştır. Yine Nallıhan da benzer durum yaşanmıştır. 31
Sonuç olarak, muhalefet partilerinin Ankara da daha yüksek başarı elde edebilmesi için özellikle CHP nin dış ilçelere yani Ankara dokusunun en az bozulduğu, en az göç alan ilçelerine yönelmesi, sosyal dokuya uygun çalışma yaparak doğru aday belirlemesi önem taşımaktadır. Bu şekilde kazanamasa bile oy artışı getirecek ve partinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır. Uzun soluklu seçimlere hazırlık çalışmaları yürütmelidir. AK Parti nin özellikle saha çalışmaları, kamuoyu araştırma yöntemleri incelenerek model alınmalıdır. 3.7. 30 Mart 2014 Ankara Büyükşehir Belediye Seçimi Sonuçları Değerlendirmesi 30 Mart Yerel Seçimlerinin resmileşen sonuçlarının ardından oldukça çekişmeli geçen Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı sonuçları mercek altına alınmış, analiz ilçelerin büyükşehir belediye başkanlığı için verilen oyları üzerinden yapılmıştır. 30 Mart yerel seçimleri sonucunda AK Parti %44,8, CHP %43,8, MHP ise %7,8 oy almıştır. 2009 Yerel seçimlerinde il geneli sonuçlarına baktığımızda ise AK Parti %38,7, CHP %28,9, MHP %25 oy almıştır. Şimdi sırasıyla partiler açısından 30 Mart 2014Yerel Seçimlerini Büyükşehir belediyesi sonuçları açısından değerlendirelim. Büyükşehir oylarını AK Parti açısından değerlendirdiğimizde; AK Parti adayının en çok oy aldığı ilçelere baktığımızda; seçmen bazında Çamlıdere nin %72 sinin, Çubuk un %71 inin, Pursaklar ın %70 inin, Akyurt un %68 inin ve Kızılcahamam ın %63 ünün oyunu aldığı görülmektedir. AK Parti adayı Ankara nın 25 ilçesinin 15 inde seçmenin %50 sinden daha fazlasının oyunu almıştır. AK Parti adayının en az oy aldığı ilçelere baktığımızda; Çankaya seçmenin %20 sinin, Yenimahalle seçmenin %40 ının, Etimesgut seçmenin %42 sinin oyunu aldığı görülmektedir. Ankara nın 25 ilçesinin 24 ünde ise (Çankaya dışında) seçmenin %40 ından daha fazlasının oyunu alması ise çarpıcıdır. Toplamda ise AK Parti adayı aldığı oyların %19 unu Keçiören den, %12 sini Sincan dan, %11,5 i ise Mamak tan almıştır. Büyükşehir oylarını CHP açısından değerlendirdiğimizde; CHP açısından baktığımızda, CHP büyükşehir adayının oylarının yoğunlukla birkaç ilçede toplandığını görüyoruz. CHP büyükşehir adayının en çok oy aldığı ilçe Çankaya dır. Çankaya seçmenini %73 ünün CHP büyükşehir adayını desteklediği görülmektedir. Sırasıyla Yenimahalle ilçesi %51,4, Etimesgut %45,5 gelmektedir. Başka bir deyişle, CHP büyükşehir adayı oylarının %31 ini Çankaya dan, %14 ünü Yenimahalle den, %14 ünü Keçiören den, %11 ini Mamak tan almıştır. CHP nin özellikle dış ilçelerden aldığı oyların AK Parti ye göre oldukça düşük olduğu görülmektedir. Ancak CHP büyükşehir adayı Mansur YAVAŞ ın Ankara nın 25 ilçesinden 24 ünde (Bala hariç) CHP ilçe belediye başkanı adaylarından daha fazla oy alması çarpıcıdır. CHP nin ilçe belediye başkanlarından Keçiören de yaklaşık 107 bin, Etimesgut ta 73 bin, Sincan da 47 bin, Çankaya da 46 bin daha fazla oy almıştır. CHP adayı Mansur YAVAŞ ın dış ilçelerde de azımsanmayacak oy artışları olmuştur. CHP nin ilçe belediye başkan adaylarının aldığı oylarla karşılaştırdığımızda, Kazan da %90, Güdül de %88, Kızılcahamam da %86, Polatlı da %81, Haymana, Akyurt, Pursaklar, Çamlıdere, Çubuk, Beypazarı CHP ilçe belediye başkanı adaylarından %70 ler civarında daha fazla oy aldığı görülmektedir. 32
Büyükşehir oylarını MHP açısından değerlendirdiğimizde; Büyükşehir belediye başkanlığı ve ilçe belediye başkanlığı sonuçlarına karşılaştırmalı incelendiğinde; MHP de durum AK Parti ya da CHP adayını destekleme şeklinde gelişmiştir. Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlığı oylarındaki kaymalara baktığımızda; çoğunlukla MHP seçmenini AK Parti adayını desteklediği ilçeler; Haymana, Altındağ, Çubuk, Keçiören, Beypazarı, Güdül, Ayaş, Pursaklar, Çamlıdere, Sincan, Kalecik, Kızılcahamam, Akyurt, Kazan, Bala, Polatlı, Evren, Şereflikoçhisar ilçeleridir. MHP seçmenini çoğunlukla CHP adayını desteklendiği ilçeler ise Çankaya, Yenimahalle, Etimesgut ilçeleridir. Sonuç olarak; Ankara da seçime katılımının Türkiye ortalamasından daha yüksek olduğunu, geçersiz oylarda yaşanan artışları, seçmen sayısındaki değişim gibi faktörlerle birlikte, Mansur YAVAŞ ile CHP oylarındaki %15 lik artış, parti geçişleri Melih GÖKÇEK İ değiştirme isteğini önemli ölçüde güçlendirse de tüm bu durumlar; Ankara da sonucu değiştirmemiştir. 3.8. Yeni Büyükşehir Belediyesi Yasası 2014 Yerel Seçim Sonuçlarını Nasıl Etkiledi? Bilindiği üzere 12.11.2012 tarihinde yürürlüğe gire 6360 sayılı yasayla büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi konusunda köklü değişiklikler yapılmıştı. Bu yasayla, 14 ilde yeni kurulan büyükşehir belediyesi ile toplam 30 büyükşehir belediyesi oluşturulmuştu. 30 ilde il özel idareleri kaldırılmış, yeni ilçeler kurulmuştu. Büyükşehirlerde bütün ilçe belediyelerinin sınırı mülki sınır olmuş, bu illerdeki belde belediyeleri mahalleye, köyler de mahalle yapılmıştır. Büyükşehir belediyeleri dışındaki 51 ilde ise nüfusu 2000 den az olan belde belediyeleri köye dönüştürülmüştü. O günlerde çok tartışılan bu yasa CHP tarafından Bütünşehir, idari federalizm, MHP tarafından ise Bütünzehir, Eyalet Yasası, bölünme, vatana ihanet gibi söylemlerle eleştirilmişti. CHP kanunun iptali için Anayasa Mahkemesi ne başvurmuş bir değişiklik dışında reddedilmişti. Bu bölümde, yeni büyükşehir belediyelerinin kurulması ve sınırlarının değiştirilmesinin 30 Mart 2014 yerel seçimlerini nasıl etkilediğine bazı büyükşehirler için- kısaca bakmak istiyoruz. Sorumuz, Eğer bu yasal değişiklik yapılmasaydı, hangi ilde hangi parti kazanırdı? Öncelikle 6360 sayılı yasanın temel ilk maddesini hatırlayalım: MADDE 1 (1) Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Ordu ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür. (2) Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Mersin, Sakarya ve Samsun büyükşehir belediyelerinin sınırları il mülki sınırlarıdır. (3) Birinci ve ikinci fıkrada sayılan illere bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliği kaldırılmış, köyler mahalle olarak, belediyeler ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katılmıştır. 33
2014 yerel seçim sonuçlarını incelediğimizde, yeni büyükşehir yasası çıkmadan 2014 yerel seçimleri yapılmış olsaydı, yani eski yapı ile seçime gidilmiş olsaydı aşağıdaki sonuçlar ortaya çıkacaktı: Antalya da yaklaşık 2 puan farkla AK Parti yerine CHP kazanıyordu. Mersin de yaklaşık 2,5 puan farkla MHP yerine CHP kazanıyordu. Ankara da sonuç CHP lehine değişiyor. Oy farkı 0,5 oluyordu. Daha net bir ifade ile AK Parti %44,27, CHP ise %44,74 oy alıyor ve seçimi CHP kazanıyordu. Diğer 27 büyükşehirde oy oranları değişim gösterse de kazanan parti değişiklik göstermiyordu. Aynı yasa ile ilçe sınırları değişen Yenimahalle ilçesine özel olarak baktığımızda; Yenimahalle ilçesine bağlı Dodurga ve Alacaatlı mahallelerinin çevre yolu içinde kalan kısmı ile Çayyolu, A. Taner Kışlalı, Ümit, Koru, Konutkent ve Yaşamkent mahalleleri, Çankaya ilçe sınırlarına dâhil edilerek, Çankaya Belediyesine katılmıştır. Yenimahalle de ise yasa değişikliği ile 2011 genel seçim sonuçlarına göre yaklaşık CHP 5 puan oy kaybediyordu. Ancak CHP li mevcut başkan Fethi Yaşar yaklaşık 15 puanlık bir artışla yeniden kazandı. Yeni büyükşehir yasası ile birlikte büyükşehir belediye sınırlarının il geneline yayılması ve bu sayede kırsal alanda yaşayan seçmenlerin büyükşehir belediyesi için oy kullanabilmesi sonuçları AK Parti lehine değiştirmiş görünmektedir. 34
4. 2010 Referandum, 2011 Genel Seçimler, 2014 Yerel Seçimler ve 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Karşılaştırması Bu kısımda ise dört ayrı seçim sonuçları aynı tabloda bir arada yer alıyor. Bununla birlikte ilçe bazında da oy oranlarını görmek mümkün. Aşağıdaki iki tablodan ilkinde, oy sayıları, ikinci tabloda ise yüzde (%) oranları verilmiştir. 35
Tablo 25. Ankara İli Oy Karşılaştırması 2010 Referandum 2011 Genel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri (Büyükşehir BB Oyları) 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Evet Hayır AK Parti CHP MHP Bağımsız Diğer AK PARTİ CHP MHP HDP Diğer R. TAYYİP SELAHATTİN EKMELLETİN ERDOĞAN DEMİRTAŞ İHSANOĞLU Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı Sayı İl Toplamı 1423474 1209246 1471871 935688 436883 29852 114752 1417212 1385576 245765 27620 85939 1405405 94756 1238886 Akyurt 11968 2416 11821 1222 1628 73 883 11558 2606 2198 40 625 12619 255 3025 Altındağ 133787 64609 137871 49364 21869 2098 8576 128286 64566 12684 1831 6087 124037 5722 59694 Ayaş 5232 3733 4575 1630 1880 338 614 5166 4297 902 98 208 5103 231 3500 Bala 8704 2898 7233 1691 1616 177 520 9972 5332 3228 562 452 7690 976 2530 Beypazarı 18115 10076 18597 3629 6410 260 1530 16387 11451 2398 434 615 17686 763 9343 Çamlıdere 4253 789 3664 456 531 3 183 3749 734 500 11 151 3872 33 762 Çankaya 131851 328038 135718 291581 76752 7998 15777 122448 434752 27784 5643 9201 116504 24049 344571 Çubuk 38180 8486 36269 4760 5237 156 2836 36126 8716 3548 129 2595 37773 675 9611 Elmadağ 13837 11791 12554 7794 4589 323 1891 11966 10618 4092 314 1006 12285 1010 11833 Etimesgut 98149 91891 108859 69430 38508 3059 8004 121995 131121 26231 2630 6118 118077 8494 121515 Evren 1259 654 1079 300 365 6 79 1043 438 420 2 45 1117 15 548 Gölbaşı 31157 18095 32222 12089 10005 643 3040 33166 24170 9093 582 1629 33182 2485 23631 Güdül 4344 1888 3917 742 1219 29 333 3432 2103 496 8 305 4165 54 1679 Haymana 14812 3128 12727 2450 1450 464 1033 15799 4442 859 1354 2842 13088 2585 2584 Kalecik 6506 2729 5801 1552 1438 15 417 5582 2567 1049 7 234 5997 94 2433 Kazan 15821 5453 15513 2499 4087 102 1356 16332 6532 4364 115 566 17350 479 6751 Keçiören 273187 179700 284638 124315 80625 3503 19895 268808 193337 39077 3428 22874 269492 12542 185250 Kızılcahamam 12461 4116 11138 1884 3069 40 1079 12386 4286 2431 23 635 12153 148 4470 Mamak 161113 136432 166655 114512 39217 2674 12223 163431 154678 25377 2815 7907 164589 10008 142396 Nallıhan 10296 9838 10625 4923 4221 53 1026 9755 8091 2235 30 462 10014 309 8049 Polatlı 37506 24450 37847 12162 14366 731 2634 34872 20239 12515 1242 1536 36122 2987 23277 Pursaklar 46119 10353 48309 5471 7262 201 3239 50611 12548 6597 175 2613 52591 735 14273 Sincan 170281 71632 176865 40839 42252 2530 11918 171601 73285 30491 2384 8352 171604 7228 77567 Şereflikoçhisar 12475 7538 11652 4000 3864 318 796 9863 5614 3702 431 491 10513 847 6407 Yenimahalle 162061 208513 170297 173579 63602 4058 14635 152878 199053 23494 3332 8390 147782 12032 173187 36
Tablo 26. Ankara İli Oy Karşılaştırması Yüzde Oranları 2010 Referandum 2011 Genel Seçimleri 2014 Yerel Seçimleri (Büyükşehir BB Oyları) 2014 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Evet Hayır AK Parti CHP MHP Bağımsız Diğer AK PARTİ CHP MHP HDP Diğer R. TAYYİP SELAHATTİN EKMELLETİN ERDOĞAN DEMİRTAŞ İHSANOĞLU % % % % % % % % % % % % % % % İl Toplamı 54,1 45,9 49,2% 31,3% 14,6% 1,0% 3,8% 44,8 43,8 7,8 0,9 2,7 51,3% 3,5% 45,2% Akyurt 83,2 16,8 75,6% 7,8% 10,4% 0,5% 5,7% 67,9 15,3 12,9 0,2 3,7 79,4% 1,6% 19,0% Altındağ 67,4 32,6 62,7% 22,5% 10,0% 1,0% 3,9% 60,1 30,2 5,9 0,9 2,9 65,5% 3,0% 31,5% Ayaş 58,4 41,6 50,6% 18,0% 20,8% 3,7% 6,8% 48,4 40,3 8,5 0,9 1,9 57,8% 2,6% 39,6% Bala 75 25 64,4% 15,0% 14,4% 1,6% 4,6% 51 27,3 16,5 2,9 2,3 68,7% 8,7% 22,6% Beypazarı 64,3 35,7 61,1% 11,9% 21,1% 0,9% 5,0% 52,4 36,6 7,7 1,4 2 63,6% 2,7% 33,6% Çamlıdere 84,4 15,6 75,7% 9,4% 11,0% 0,1% 3,8% 72,9 14,3 9,7 0,2 2,9 83,0% 0,7% 16,3% Çankaya 28,7 71,3 25,7% 55,2% 14,5% 1,5% 3,0% 20,4 72,5 4,6 0,9 1,5 24,0% 5,0% 71,0% Çubuk 81,8 18,2 73,6% 9,7% 10,6% 0,3% 5,8% 70,7 17,1 6,9 0,3 5,1 78,6% 1,4% 20,0% Elmadağ 54 46 46,2% 28,7% 16,9% 1,2% 7,0% 42,7 37,9 14,6 1,1 3,6 48,9% 4,0% 47,1% Etimesgut 51,6 48,4 47,8% 30,5% 16,9% 1,3% 3,5% 42,3 45,5 9,1 0,9 2,1 47,6% 3,4% 49,0% Evren 65,8 34,2 59,0% 16,4% 20,0% 0,3% 4,3% 53,5 22,5 21,6 0,1 2,3 66,5% 0,9% 32,6% Gölbaşı/Ankara 63,3 36,7 55,6% 20,8% 17,3% 1,1% 5,2% 48,3 35,2 13,2 0,8 2,4 56,0% 4,2% 39,9% Güdül 69,7 30,3 62,8% 11,9% 19,5% 0,5% 5,3% 54,1 33,1 7,8 0,1 4,8 70,6% 0,9% 28,5% Haymana 82,6 17,4 70,2% 13,5% 8,0% 2,6% 5,7% 62,5 17,6 3,4 5,4 11,2 71,7% 14,2% 14,2% Kalecik 70,4 29,6 62,9% 16,8% 15,6% 0,2% 4,5% 59,1 27,2 11,1 0,1 2,5 70,4% 1,1% 28,5% Kazan 74,4 25,6 65,9% 10,6% 17,3% 0,4% 5,8% 58,5 23,4 15,6 0,4 2 70,6% 1,9% 27,5% Keçiören 60,3 39,7 55,5% 24,2% 15,7% 0,7% 3,9% 51 36,6 7,4 0,6 4,3 57,7% 2,7% 39,6% Kızılcahamam 75,2 24,8 64,7% 10,9% 17,8% 0,2% 6,3% 62,7 21,7 12,3 0,1 3,2 72,5% 0,9% 26,7% Mamak 54,1 45,9 49,7% 34,2% 11,7% 0,8% 3,6% 46,1 43,7 7,2 0,8 2,2 51,9% 3,2% 44,9% Nallıhan 51,1 48,9 51,0% 23,6% 20,2% 0,3% 4,9% 47,4 39,3 10,9 0,1 2,2 54,5% 1,7% 43,8% Polatlı 60,5 39,5 55,9% 18,0% 21,2% 1,1% 3,9% 49,5 28,7 17,8 1,8 2,2 57,9% 4,8% 37,3% Pursaklar 81,7 18,3 74,9% 8,5% 11,3% 0,3% 5,0% 69,8 17,3 9,1 0,2 3,6 77,8% 1,1% 21,1% Sincan 70,4 29,6 64,5% 14,9% 15,4% 0,9% 4,3% 60 25,6 10,7 0,8 2,9 66,9% 2,8% 30,3% Şereflikoçhisar 62,3 37,7 56,5% 19,4% 18,7% 1,5% 3,9% 49,1 27,9 18,4 2,1 2,4 59,2% 4,8% 36,1% Yenimahalle 43,7 56,3 40,0% 40,7% 14,9% 1,0% 3,4% 39,5 51,4 6,1 0,9 2,2 44,4% 3,6% 52,0% 37
Grafik 6. Ankara İl Geneli Son 2010 dan 7 Haziran 2015 e Seçim Sonuçları Karşılaştırması Yukarıdaki grafikte (Grafik-6) AK Parti açısından oy oranları verilmektedir. İlk sütunda 2010 yılı yapılan referandumda Evet oy oranı, ikinci sütunda 2011 genel seçimlerinde AK Parti nin aldığı oy oranı, üçüncü sütunda 2014 yılında yapılan yerel seçimlerde AK Parti nin oy oranı ve dördüncü sütunda 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde T. Erdoğan a çıkan oy oranı görülmektedir. 2010 Referandum sonucu ile 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde R. T. ERDOĞAN ın aldığı oyların yakınlığı dikkat çekicidir. 2015 Genel Seçimlerinde ise yaklaşık 10 puanlık gerileme AK Parti için çok önemli bir oy kaybıdır. Dolayısıyla tek başına da ülke genelindeki oyu nedeni ile iktidar olamamıştır. Grafik 7. Ankara İl Geneli Son 2010 dan 7 Haziran 2015 e Seçim Sonuçları Karşılaştırması Bu grafikte ise (Grafik-7) yine son 5 seçime ilişkin CHP açısından oy oranları verilmektedir. İlk sütunda, 2010 yılı yapılan referandumda Hayır oy oranı, ikinci sütunda 2011 genel seçimlerinde CHP nin aldığı oy 38
oranı, üçüncü sütunda 2014 yılında yapılan yerel seçimlerde CHP nin oy oranı ve dördüncü sütunda 2014 cumhurbaşkanlığı seçiminde E. İHSANOĞLU na çıkan oy oranı görülmektedir. 2010 Referandum sonucu ile 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İHSANOĞLU nun aldığı oyların yakınlığı dikkat çekicidir. 7 Haziran 21015 Genel seçimlerinde yine CHP nin AK Parti gibi oy kaybı dikkat çekicidir. CHP nin MHP kökenli belediye başkan adayı Mansur YAVAŞ ve E. İHSANOĞLU nun oyları 10 puandan daha fazla arttırdığı dikkat çekiyor. 2015 i 2011 ile karşılaştırdığımızda da yine CHP nin 2 puanlık oy kaybı ülke geneli ortalamasından daha yüksektir. Grafik 8. Ankara İli CB Seçimleri Oy Dağılımı Bu grafikte(grafik-8) ise Ankara nın ilçelerine göre cumhurbaşkanlığı seçimi oy dağılımları görülmektedir. 39
Tablo 27. 2014 Yerel Seçimleri Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı ve İlçe Belediye Başkanlı için kullanılan oylar ve farklar Büyükşehir Belediye Başkanlığı Oyları İlçe Belediye Başkanlığı Oyları FARK İlçe AK Parti CHP MHP HDP AK Parti CHP MHP HDP AK Parti CHP MHP HDP Oy Sayıları 1417212 1385576 245765 27620 1335434 993094 533544 30681 Oy Oranları 44,8% 43,8% 7,8% 0,9% 42,3 31,5 16,9 1 2,5 12,3-9,1-0,1 Keçiören 268808 193337 39077 3428 231438 86328 38885 3282 37370 107009 192 146 Etimesgut 121995 131121 26231 2630 106730 57438 114366 2652 15265 73683-88135 -22 Sincan 171601 73285 30491 2384 164737 25914 82896 2611 6864 47371-52405 -227 Çankaya 122448 434752 27784 5643 129191 388365 54272 8136-6743 46387-26488 -2493 Mamak 163431 154678 25377 2815 169357 137643 35739 2869-5926 17035-10362 -54 Polatlı 34872 20239 12515 1242 30146 3910 33420 1445 4726 16329-20905 -203 Gölbaşı/Ankara 33166 24170 9093 582 30086 8362 28414 0 3080 15808-19321 582 Altındağ 128286 64566 12684 1831 135246 49391 18480 2134-6960 15175-5796 -303 Pursaklar 50611 12548 6597 175 45819 3433 19662 0 4792 9115-13065 175 Beypazarı 16387 11451 2398 434 15950 3303 10509 454 437 8148-8111 -20 Çubuk 36126 8716 3548 129 28835 2455 9728 0 7291 6261-6180 129 Kazan 16332 6532 4364 115 14864 676 11724 0 1468 5856-7360 115 Elmadağ 11966 10618 4092 314 11038 5460 9757 356 928 5158-5665 -42 Kızılcahamam 12386 4286 2431 23 10579 612 7856 0 1807 3674-5425 23 Haymana 15799 4442 859 1354 9937 1082 1084 1830 5862 3360-225 -476 Yenimahalle 152878 199053 23494 3332 146442 196541 30665 3621 6436 2512-7171 -289 Şereflikoçhisar 9863 5614 3702 431 9341 3315 6593 492 522 2299-2891 -61 Akyurt 11558 2606 2198 40 9518 660 5773 0 2040 1946-3575 40 Güdül 3432 2103 496 8 2538 252 1307 0 894 1851-811 8 Kalecik 5582 2567 1049 7 5362 1399 2027 0 220 1168-978 7 Nallıhan 9755 8091 2235 30 9829 7047 3397 0-74 1044-1162 30 Ayaş 5166 4297 902 98 5179 3280 1900 0-13 1017-998 98 Çamlıdere 3749 734 500 11 3412 203 1259 0 337 531-759 11 Evren 1043 438 420 2 985 296 601 0 58 142-181 2 Bala 9972 5332 3228 562 8875 5729 3230 799 1097-397 -2-237 40
İl genelinde CHP nin büyükşehir belediye başkanlığı için ilçe belediye başkanlıkları için verilen toplam oydan %12,3 fazla oy aldığı, (MHP nin %9,1 oy kayması yaşadığı) AK Parti nin ise; %2,5 daha fazla oy aldığı görülmektedir. İlçe belediye başkanlığı için CHP ye oy vermeyip, Büyükşehir belediye başkanlığı için CHP adayına en çok oy veren ilçeler sırası ile Keçiören, Etimesgut, Sincan, Çankaya, Mamak ilçeleridir Grafik 9. 2014 Yerel Seçimleri Büyükşehir BB ile İlçe Belediye Başkanlarının oyları karşılaştırması Grafik 10. Ankara İli 2010 Referandum Bu grafikte (Grafik-10), 2010 yılı yapılan referandumundaki Evet-Hayır oylarının Ankara bazındaki dağılımı görülmektedir.
5. 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri, 2014 Cumhurbaşkanlığı ve 2011 Genel Seçimleri Karşılaştırması Bu bölümde, 7 Haziran 2015 Genel Seçimleri partiler açısından değerlendirilecektir. Tablo 28. Ankara İlçeleri seçmen ve sandık sayıları Türkiye genelindeki seçmen sayısı artış oranı yaklaşık %7 iken Ankara da seçmen sayısı 2011 yılına göre yaklaşık %9 oranında artmıştır. Tablo 29.7 Haziran 2015 Genel Seçimleri, Ankara seçim çevrelerine göre veriler 1. bölge 2. bölge Toplam Toplam Seçmen sayısı 2.074.389 1.628.864 3.703.253 56,0% 44,0% 100,0% Oy kullanan seçmen sayısı 1.828.000 1.436.151 3.264.151 56,0% 44,0% 100,0% Geçerli Oy sayısı 1.795.880 1.406.824 3.202.704 56,1% 43,9% 100,0% Geçersiz oy sayısı 32.120 29.327 61.447 1,8% 2,0% 1,9% Birinci bölgenin seçmen sayısı daha fazla olup, geçersiz oy oranı ikinci bölgede daha yüksektir. 42
Grafik 11. Ankara İl Geneli 7 Haziran 2015 Genel Seçim Sonuçları Ankara genelinde AK Parti nin oy oranı %41,2, CHP %29,5, MHP %18, HDP nin ise %5,2 dir. AK Parti 15, CHP 11, MHP 5, HDP 1 vekil çıkarmıştır. 43