Yeni Sermaye Piyasası Kanunu 27 Mart 2013 www.gsghukuk.com
30 Aralık 2012 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 6362 sayılı Yeni Sermaye Piyasası Kanunu ( Yeni SPKn ) Türk sermaye piyasaları için çok önemli bir basamaktır. Piyasaların geçmiş tecrübeleri ve ihtiyaçları, Türkiye nin gelişen ekonomisi ile geleceğe dönük vizyonunun bir yansıması olan Yeni SPKn, Türk finans sektörünün gelişmesi, global bir oyuncu olması için sağlam bir hukuki zemin oluşturmakta. Yeni Türk Ticaret Kanunu ile birlikte değerlendirildiğinde finans sektörümüzün modern ve uluslararası uygulamaları, gelişmeleri ve trendleri yakalayabilmesi için önemli bir fırsat. Yeni Kanun, İstanbul Finans Merkezi stratejisinin ayaklarından birini oluştururken, AB müktesebatına uyum açısından da önem taşıyor. Yeni SPKn de sermaye piyasası araçlarına, ihraçlara, yatırım hizmetlerine, kolektif yatırım kuruluşlarına, borsalar ve diğer pazar yerlerine, takas ve saklama hizmetleri ile sermaye piyasası suçlarına ilişkin düzenlemelerde AB mevzuatının etkileri gözleniyor. 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu nu ( Eski SPKn ) yürürlükten kaldıran Yeni SPKn, 151 madde, 9 geçici madde ve sekiz kısımdan oluşuyor. Eski SPKn ye kıyasla çok önemli değişiklikler, detaylı düzenlemeler, yeni kurumlar içeren bu Kanunun, yatırımcıların korunmasına, şirketlerimizin finansmanı ve genel olarak Türk finans sektörü için faydalı olacağını umuyoruz. Umurcan Gago Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Ortak
Genel Olarak Yeni SPKn Yeni Sermaye Piyasası Kanunu bir öncekine göre daha detaylı ve kapsamlı hükümler içeriyor. 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu nu yürürlükten kaldıran Yeni SPKn çok önemli değişiklikler, detaylı düzenlemeler içeriyor. 9 geçici maddesi hariç 151 maddeden oluşan bu Kanun, sekiz kısım altında düzenlenmiştir: 1. Genel hükümler 2. Sermaye piyasası araçlarının ihracı, kamunun aydınlatılması ve ihraççılara ilişkin esaslar 3. Sermaye piyasası kurumları ve faaliyetleri 4. Sermaye piyasalarında borsalar, Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği ve diğer kurumlar 5. Sermaye piyasalarında denetim ve tedbirler 6. İdari para cezası gerektiren fiiller ve sermaye piyasası suçları 7. Sermaye Piyasası Kuruluna ilişkin esaslar 8. Son ve geçici hükümler 3
Sermaye Piyasası Araçları ve İzahnamelere ilişkin yenilikler Sermaye piyasası araçlarının kapsamı genişliyor, kayda alma sistemi yerini izahnamenin onaylanmasına bırakıyor, yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu artıyor. Yeni SPKn ile sermaye piyasası araçlarının tanımı genişletilmiş, menkul kıymetlerin yanı sıra, kaldıraçlı işlemler, yatırım sözleşmeleri ve türev ürünler de açık bir şekilde sermaye piyasası aracı olarak sayılarak Kanun kapsamına alınmıştır. Bu çerçevede tezgahüstü işlemlerin de regüle edilmesinin yolu açılmıştır. Bu düzenleme etkisini merkezi karşı taraf, veri depolama kuruluşları, merkezi takas, takasın kesinliği gibi düzenlemelerin de yapılması ile göstermektedir. Yeni SPKn, sermaye piyasası araçlarının ihraç sistemini de yeniden düzenlemiş, AB Direktifleri doğrultusunda kayda alma sisteminin yerine izahnamenin onaylanlanması sistemini getirmiştir. İlk halka arzlarda 20, diğerlerinde ise 10 günlük bir SPK onayı süresi öngörülerek hızlı bir ihraç prosedürü getirilmektedir. Öte yandan, yayınlanmış bir izahnamenin 12 ay süre ile geçerli olacağı öngörülmüştür. Bu düzenleme, 12 aylık süreç içinde yapılacak farklı sermaye piyasası araçlarının ihracında da aynı izahname kullanılabileceğinden, maliyet ve zaman tasarrufu anlamına gelmektedir. Bu kapsamda, izahname ve diğer kamuyu aydınlatma belgelerinden sorumluluğa ilişkin genişletici ve kapsamlı hükümler öngörmüştür. Yeni TTK nın şirket ortaklarının dava açma imkanlarını genişletmesi, kurumsal yönetim ilkeleri ve Kanun un yeni ceza politikası ile birlikte bu sorumluluk hükümleri gözönünde bulundurulduğunda özellikle yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu kritik önem kazanmıştır.
Halka açık şirketlere dönük düzenlemeler Artık SPK temettü oranı belirlemeyecek. Şirketler temettü politikalarını genel kurullarında belirleyecek. Halka açık sayılmak için 250 den fazla ortağa sahip olma kriteri 500 e çıkartılmış, tüm halka açık şirketler için borsaya kote olma zorunluluğu getirilmiştir. Bu çerçevede, halka açık şirket sayısında azalma ve fakat borsa şirketi sayısında artış gözlemlenebilir. Önemli bir değişiklik de temettü politikasına ilişkindir. Kanun, temettü oranı belirlememiştir. Şirketler temettü politikalarını genel kurullarında belirleyeceklerdir. Ancak, SPK kar payı dağıtımına ilişkin esasları belirleme yetkisine sahip olup şirket ve sektör bazında farklı esaslar belirleyebilecektir. Yeni SPKn halka açık şirketlere bağış ve 3. kişilere kardan pay verebilme imkanını tanımaktadır. Ancak SPK bağış tutarlarına üst sınır koyabilecektir. Ortaklıkların ilgili mali yıldaki bağışları dağıtılabilir kar matrahına eklenecektir. Önemli nitelikteki verebilme imkanını tanımaktadır. Ancak SPK bağış tutarlarına işlemler kurumu ilk defa sermaye piyasası mevzuatına girmiştir. 5 yıl zarar eden şirketlerde imtiyazlar donacaktır. Önemli Nitelikteki İşlemler kavramı ilk defa getirilerek bunlara ilişkin kurallara uyulmaması ağır yaptırımlara tabi kılınmıştır. Birleşme, bölünme, sona erme, malvarlığının devri ya da üzerinde ayni hak tesisi, faaliyet konusu veya tür değişikliği, imtiyazlar, kottan çıkma gibi hususlar önemli nitelikte işlem olarak kabul edilmiştir. SPK bunlara ilişkin esasları düzenleyecek, uyulmaması halinde para cezası, genel kurul kararının iptali gibi yollara başvurabilecektir. Zorunlu pay alım teklifi detaylı bir şekilde düzenlenerek, bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlerin, teklif tutarı kadar para cezasına çarptırılabilmeleri öngörülmektedir. Bu birleşme ve devralmalar açısından önemli sonuçlar doğurabilecek bir düzenlemedir. Halka açık şirketler açısından çok kritik bir başka değişiklik ise üst üste beş yıl zarar eden ortaklıklarda yapılacak ilk genel kurul toplantısında oy ve yönetime ilişkin imtiyazların SPK tarafından kaldırılabilecek olmasıdır. 5
Kamuyu Aydınlatma, Finansal Raporlama ve Bağımsız Denetim Özel durum açıklaması yapmakla yükümlü olanların ve özel durum açıklaması gerektiren hususların kapsamı genişletilmiştir. Yeni SPKn sermaye piyasası araçlarının değerini, piyasa fiyatlarını veya yatırımcıların yatırım kararlarını etkileyebilecek tüm bilgi, olay ve gelişmelerin ihraççılar veya ilgili taraflarca kamuya açıklanacağını öngörmektedir. Böylece özel durum açıklaması yapacak kişilerin ve özel durum açıklamasına konu hususların kapsamı genişletilmiştir. Bununla birlikte, yasa koyucu SPK ya bu yükümlülüğün ertelenebileceği yahut kamuya açıklama yapılmayacak halleri düzenleme yetkisini vermiştir. Yeni SPKn ihraçcıların kamuya açıklayacakları finansal tablo ve raporların Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olarak SPK nın yapacağı düzenlemelere uygun olarak hazırlanmasını ve bunların bağımsız denetim kuruluşlarının denetiminden geçmesini öngörmektedir. Sermaye piyasasında bağımsız denetim yapacak kuruluşların yetkilendirilmesini SPK yapacak ve bunlar hakkında idari para cezası uygulayabilecektir. Sermaye piyasası ile sınırlı olmak üzere bağımsız denetim kuruluşlarının yanında sermaye piyasalarında derecelendirme ve değerleme hizmeti verecek kuruluşlar da bir sermaye piyasası kurumu olarak kabul edilmiş ve düzenleme yapma yetkisi SPK ya verilmiştir. Yeni SPKn ile bağımsız denetim kuruluşları, yatırım kuruluşları ya da kolektif yatırım kuruluşlarındaki bağımsız denetim faaliyetleri esnasında yetkilendirme ve faaliyet şartlarının ihlali, şirketin faaliyetlerinin yürütülmesini engelleyebilecek halleri ve olumsuz görüş ya da görüş bildirmekten kaçınma gerektiren durumları SPK ya bildirmekle yükümlü kılınmışlardır. 6
Yatırım Hizmetleri ve Yatırım Kuruluşları Çok taraflı alım satım sistemleri ile borsa dışı Pazar yerlerinin işletilmesi hizmetleri de yatırım hizmetleri arasında sayılarak alternatif alım satım kanallarının önü açılmaktadır. Yeni SPKn, sermaye piyasası faaliyetlerini sermaye piyasası kurumlarının gerçekleştireceği yatırım hizmetleri ve yan hizmetler olarak belirlemiştir. Kanun da hem sermaye piyasası kurumları hem de yatırım hizmetleri tek tek sayılmıştır. Bu yöntem AB mevzuatının bir yansımasıdır. Klasik olan emirlere ilişkin hizmetler (brokerlik), portföy yöneticiliği ve yatırım danışmanlığı gibi hizmetlerin yanısıra, yeni ve dikkat çekici olarak çok taraflı alım satım sistemleri ile borsa dışı Pazar yerlerinin işletilmesi, portföy saklama faaliyetleri de yatırım hizmetleri arasında sayılmıştır. Yatırım hizmet ve faaliyetlerini düzenli uğraşı, ticari ve mesleki faaliyet şeklinde gerçekleştirecek kuruluşların SPK dan yetki alması zorunludur. Bu yatırım hizmetlerini de ancak yatırım kuruluşları verebilecektir. Bankaların gerçekleştirebilecekleri yatırım hizmet ve faaliyetleri de Yeni SPKn de belirlenmiştir. Bankaların faaliyetlerinin kapsamı araç bazında ve bankaların niteliklerine göre ikincil düzenlemelerle belirlenecektir. Yeni SPKn ile merkezi karşı taraf, merkezi saklama, veri depolama kuruluşları yasal altyapıya sahip hale gelmiştir. Böylelikle global finansal sistemde giderek özel önem kazanan bu gibi kurumlar ülkemiz hukuk sisteminde de karşılık bulmuştur. Yeni SPKn yatırımcıların tazminine dönük daha geniş tazmin çerçevesi sunmaktadır. Yatırımcıları Koruma Fonu yerine, Yatırımcıları Tazmin Merkezi oluşturulmuştur. Buna göre, yatırım kuruluşlarının sermaye piyasası faaliyetlerinden kaynaklanan nakit ödeme veya sermaye piyasası aracı teslim yükümlülükleri tazminin kapsamını oluşturacaktır. 7
Kolektif Yatırım Kuruluşları Yatırım fonları sadece Portföy Yönetim Şirketleri tarafından kurulabilecektir. Yabancı para üzerinden fon katılma payı alım satımı yapılabilecektir. Değişken Sermayeli Yatırım Ortaklıklarının kurulmasına imkan sağlanmaktadır. Sermaye Piyasası Kanunu nda özellikle AB nin UCITS direktifi de dikkate alınarak kurumsal yatırımcılara ilişkin önemli yenilikler ve değişiklikler getirilmiştir. Öncelikle yatırım fonları ve ortaklıklarının portföylerine alabilecekleri varlıkların Kanun da tek tek sayılması yöntemi bırakılmış ve bu konuda SPK ya yetki tanınmıştır. Bu kolektif yatırım kuruluşlarının hareket alanını genişletebilecek esnek bir yapıya imkan vermektedir. Yeni SPKn nin getirdiği en önemli değişikliklerinden birisi de yatırım fonları sektörüne ilişkindir. Şöyle ki, bundan böyle yatırım fonları sadece portföy yönetim şirketleri tarafından kurulabilecektir. Yatırım fonları ile ilgili bir başka yenilik de fon katılma paylarının alım satımının yabancı para üzerinden yapılabilecek olmasıdır. Bu da Türkiye de kurulmuş fonlara yabancı yatırımcıların erişimini kolaylaştırıcı bir düzenleme olarak dikkat çekmektedir. Değişken Sermayeli Yatırım Ortaklıkları kanunla ilk defa düzenlenmiştir. Bu yeni şirket tipinin temel özelliği sermayesinin her zaman net aktif değerine eşit olmasıdır. Bu kapsamda TTK ya göre istisnai düzenlemeler öngörülmüştür. 8
Sermaye Piyasası Suçları Piyasa suçları AB düzenlemelerine paraleldir. Örtülü kazanç aktarımı suçunun cezası artırılmıştır. İdari para cezası tutarları artırılarak 20.000 ila 250.000 TL olarak belirlenmiştir. Yeni SPKn, sermaye piyasası suçlarını ayrı maddelerde tek tek düzenlemiştir. Manipülasyon suçu piyasa dolandırıcılığı, içeriden öğrenenlerin ticareti suçu (insider trading) ise bilgi suistimali adı altında AB düzenlemelerine paralel bir şekilde düzenlenmiştir. Ayrıca piyasa bozucu eylemlerin düzenlenmesi konusunda SPK ya yetki vermiştir. Yeni SPKn, sermaye piyasası kurumlarına, piyasa dolandırıcılığı ve bilgi suistimali suçlarına ilişkin şüpheler hakkında SPK ya bildirimde bulunma yükümlülüğü getirmektedir. Bu düzenleme, MASAK mevzuatındaki şüpheli işlem bildirimini anımsatmaktadır. Yeni SPKn, örtülü kazanç aktarımı yasağının kapsamında halka açık şirketler yanında kolektif yatırım kuruluşlarını da saymıştır. Örtülü kazanç aktarımı yasağının ihlali halinde bunun Türk Ceza Kanunu ndaki güveni kötüye kullanma suçunu teşkil edeceği hüküm altına alınmış ve böylelikle bu suçun cezası öncekine göre ağırlaştırılmıştır. Bu düzenlemeler, halka açık şirketlerin, ilişkili taraf işlemlerinde sermaye piyasası mevzuatını özenli bir şekilde göz önünde bulundurmalarını gerektirmektedir. Yeni SPKn, idari para cezalarının miktarlarını artırarak 20.000 TL-250.000 TL aralığı olarak belirlemiş, ancak özellikli durumlarda bu cezanın miktarlarının artırımlı olarak uygulanacağını da hüküm altına almıştır. 9
Finans Hukuku ekibimiz Umurcan Gago Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Ortak T: +90 (212) 326 6472 umurcan.gago@gsghukuk.com Bekir Emre Haykır Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6813 emre.haykir@gsghukuk.com Pınar Karamahmutoğlu Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı Avukat T: +90 (212) 326 6868 pinar.karamahmutoglu@gsghukuk.com
GSG Hukuk Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı ("GSG Hukuk") pek çok farklı sektörde faaliyet gösteren yerli ve yabancı sermayeli müşterilerine kuruluşlarından itibaren tüm hukuki işlemlerine yönelik hizmet vermektedir. GSG Hukuk, 29 avukat barındıran 43 kişilik deneyimli ekibiyle gerek genel hukuk gerekse vergi ve gümrük uyuşmazlığı alanındaki tecrübesini aynı çatı altında toplamıştır. GSG Hukuk olarak müşterilerimiz için oluşturduğumuz ekiplerde ilgili sektörde yetiştirdiğimiz deneyim sahibi ve uzmanlaşmış avukatlar bulundurmak önceliklerimiz arasındadır. Söz konusu yaklaşımla çeşitli sektörlere geniş bir yelpazede hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktayız. 2013 Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı. Tüm hakları saklıdır. Bu dokümanda GSG Avukatlık Ortaklığı veya GSG Hukuk ibaresi, Gündüz Şimşek Gago Avukatlık Ortaklığı nı ifade etmektedir.