DÜNYADA İŞ KAZALARI DÜNYADA NE KADAR İŞ KAZASI OLUYOR? 1
DÜNYADA İŞ KAZALARI Uluslararası Çalışma Örgütü ILO VERİLERİNE GÖRE : DÜNYADA HER YIL 337 MİLYONDAN FAZLA İŞ KAZASI MEYDANA GELMEKTE, 160 MİLYON İŞÇİ YAPTIĞI İŞ NEDENİYLE HASTALANMAKTA 2,3 MİLYON İŞÇİ DE MESLEK HASTALIKLARI YA DA İŞ KAZALARI SONUCUNDA ÖLMEKTEDİR. DÜNYADA İŞ KAZALARI İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu her yıl 2,3 milyon işçi ölüyor. 360.000 işçi iş kazaları, 1.950.000 işçi meslek hastalıkları nedeniyle ölüyor. Gelişmekte olan ülkelerde her yıl 651.000 işçi tehlikeli kimyasallar nedeniyle hayatını kaybediyor. Maddi kayıp dünya GSMH nın % 4 ü, yani 1.250 Milyar $ 2
DÜNYADA İŞ KAZALARI Günde yaklaşık 1 Milyon çalışan iş kazası geçiriyor. Günde yaklaşık 6.300 çalışan iş kazası ve meslek hastalıkları sonucu hayatını kaybediyor. DÜNYADA İŞ KAZALARI İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu her dakika 4 işçi ölüyor. Bu bir saatlik ders süresinde Dünyada 38.400 iş kazası meydana gelecek, 240 işçi hayatını kaybedecek. 3
TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI TÜRKİYE DE NE KADAR İŞ KAZASI OLUYOR? MESLEK HASTALIKLARI SAYISI 1.400 1.200 1.000 800 600 1.208 400 200 519 574 539 429 533 697 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 İSTATİSTİKLERİ 4
SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK SAYISI İSTATİSTİKLERİ MESLEK HASTALIĞI SONUCU ÖLÜM İSTATİSTİKLERİ 5
MESLEK HASTALIKLARI SAYISI Belçika da 6.000 İtalya da 54.000 Almanya da 84.000 ABD de 280.000 MESLEK HASTALIKLARI SAYISI Meslek Hastalıkları İş Kazaları Oranı Dünya'da İş Kazaları 44% Meslek Hastalıkları 56% 6
MESLEK HASTALIKLARI Meslek hastalıkları ve İş Kazaları Oranı Türkiye de İş Kazaları 99% Meslek Hastalıkları 1% MESLEK HASTALIKLARI Meslek Hastalığı Saptanma Oranı (1000 İşçi İçin) 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 8 Dünya 0,07 Türkiye 7
Meslek Hastalıkları Hastanesi MESLEK HASTALIKLARI Her yıl en fazla ölüme neden olan etkenler : Mesleki kanserler % 32 Mesleki kardiovasküler hastalıklar % 23 İş kazaları % 19 Mesleki bulaşıcı hastalıklar % 17 8
MESLEK HASTALIKLARI AB de işe bağlı sağlık sorunu yaşayan çalışanların sayısı 184 ile 208 Milyon arasındadır. MESLEK HASTALIKLARI Ülkemizde 2011 : 17.374.2631 SGK lı çalışanların, yıl içinde 749.507 ü meslek hastalığı nedeniyle hekime başvurması gerekirken, sadece 429 unun meslek hastalığı tanısı konduğu ve kayıtlara geçtiği tespit edilmiştir. 9
İŞ KAZALARI SAYILARI İSTATİSTİKLERİ SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK SAYILARI İSTATİSTİKLERİ 10
İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜM İSTATİSTİKLERİ KAYIP İŞ GÜNÜ SAYILARI İSTATİSTİKLERİ 11
HER 1000 İŞÇİDEN 60 I YARALANMAKTA, 5 İ İSE ÖLMEKTEDİR. HER 1000 İŞÇİDEN 13 Ü YARALANMAKTA, 0,02 Sİ İSE ÖLMEKTEDİR. İŞ KAZASI ÖLÜM ORANLARI Ülkelere göre; her 100.000 çalışandan iş kazalarında hayatını kaybedenler İngiltere 0,7 Fransa 3,5 İsveç 1,4 Yunanistan 5,0 İsviçre 1,5 Bulgaristan 6,0 Norveç 1,6 İtalya 7,0 Almanya 2,9 Türkiye 17,0 12
22.10.2018 İŞ KAZALARI SAYILARI 13
TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI Neden Türkiye de Çok Fazla İş Kazası Oluyor? TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI İş kazalarının % 80 i 1-200 işçi çalışan KOBİ ler de meydana geliyor. 2011 YILI SGK İSTATİSTİKLERİ 14
TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI İşyerlerinin % 3 denetleniyor. Toplam Teftiş : 56.095 İşin Yürütümü : 36.386 İSG Yönünden : 19.709 TEFTİŞ YAPILAN İŞYERLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİ SAYISI: 1.647.611 TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI 2011 YILI SGK İSTATİSTİKLERİ 15
2% 2%2% 2% 2% 2% İŞ KAZASI SONUCU ÖLÜMLERİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI 2% 1% 2% 10% 25% İnşaat 4% 2011 Yılı 475 % 33 32% Bilinmeyen 2% Kömür Madenciliği 10% Nakliyat İnşaat Kömür madenciliği Toptan ve Parakende Tic. Gıda Maddeleri San. Dokuma San. Makine İm. Ve Tam. Nakil Araçları İm. 20 den az ölümlü iş kazası olan sektörler Nakliyat Bilinmeyen Taş, Toprak, Kil Kum vs. İmali Şahsi Hizmetler Metalden Eşya İm. Hukuk, Tic. Ve Teknik Taş, Kil ve Kum Ocakları İŞ KAZALARININ NEDENLERİ 2011 SGK İstatistikleri 16
TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI TÜRKİYE DE İŞ KAZALARI İŞ KAZALARI VE İŞ SAATLERİ 14000 12000 10000 İŞ KAZASI SAYISI 8000 6000 4000 2000 0 2008 YILLAR 1.SAAT - 1st Hour 2.SAAT - 2 nd Hours 2007 3.SAAT - 3 th Hours 4.SAAT -4 th Hours 5.SAAT -5 th Hours 6.SAAT - 6 th Hours 7.SAAT - 7 th Hours 2006 8.SAAT - 8 th Hours 9.SAAT+ - 9 th hours and Over Bilinmeyen 17
22.10.2018 İŞ KAZALARININ MALİYETİ İşgöremezlik ÖLÜM MALİYET Doğrudan Kayıplar Dolaylı Kayıplar İş Günü Kaybı Verimlilik Kaybı İŞ KAZALARININ MALİYETİ Tedavi giderleri, SSK primleri Ödenen ilk iki günlük ücret (giydirilmiş) Kaza sonucu ölen veya sakatlanan işçi için ödenen tazminatlar. Avukatlık ücretleri ve mahkeme giderleri Hasar gören malzeme ve tesis bedeli BUZ DAĞININ GÖRÜNE YÜZÜ BUZ DAĞININ GÖRÜNMEYEN YÜZÜ Kaza geçiren işçi yerine alınan işçinin eğitimi Kazaya uğrayan işçinin işindeki verim kaybı Kaza nedeniyle çalışılamayan sürelerin ücreti Kaza nedeniyle yapılan fazla mesainin maliyeti Kaza nedeniyle yöneticilerin harcadığı zaman Sigortalanmamış tedavi giderleri Soruşturmalar nedeniyle oluşan giderler 18
İŞ KAZALARININ MALİYETİ GSMH nın % 3 ü ile 5 i; K A Y I P 735 x 0,05 = 36,7 Milyar TL (2011 Yılı Verileri) AĞIR YARALANMA Henrich HAFİF YARALANMA MADDİ HASAR MESLEK HASTALIKLARI Ülkemizde : İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası Genel Gerekçe Maddesinde; İş kazaları ve meslek hastalıklarının ülkemize maliyetinin yılda 44 Milyar TL olduğu belirtiliyor. 19
TÜRKİYEDE İŞ KAZALARI TÜRKİYEDE İŞ KAZASI İSTATİSTİKLERİ GERÇEĞİ YANSITIYOR MU? İŞ KAZALARININ MALİYETİ Olması gereken; 1.700 x 330 = 561.000 İstatistiğe yansıyan; 69.227 AĞIR YARALANMA Henrich HAFİF YARALANMA MADDİ HASAR 20
KAZALARI DEĞERLENDİRME ULUSLARARASI İSTATİSTİKÇİLER KONFERANSI KAZA SIKLIK HIZI/ORANI KAZA AĞIRLIK ORANI KAZA OLABİLİRLİK ORANI KAZA SIKLIK HIZI/ORANI KAZA SIKLIK HIZI/ORANI NEDİR? NASIL HESAPLANIR? 21
KAZA SIKLIK HIZI/ORANI İş Kazası Sıklık Hızı/Oranı (Kaza Frekansı, F) (Acceident Frequency Rate) Belirli bir zaman aralığı içinde meydana gelen ve bir günden fazla işten kalmaya neden olan iş kazası sayılarının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1.000.000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. KAZA SIKLIK HIZI/ORANI ÖRNEK; 850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde 100 iş kazasının meydana geldiği ve kaybedilen iş günü toplamının ise 40.000 olduğuna göre; kaza sıklık oranını hesaplayınız. 22
KAZA SIKLIK HIZI/ORANI I. YÖNTEM Bir takvim yılında çalışılan 1.000.000 iş saatine karşılık kaç kaza olduğunu gösterir. İKS İKSH = ----------------------- x 1.000.000 PTEGS x 8 İKSH İKS PTEGS : iş kazası sıklık hızı/oranı; frekansı : iş kazası sayısı : İşçi sayısı x yıllık çalışılan gün sayısı 1.000.000 : çalışılan bir milyon iş saatinde iş kazası sayısını bulmak için kullanılır. KAZA SIKLIK HIZI/ORANI II. YÖNTEM Tam gün çalışan her 100 kişi arasında kaç kaza olduğunu gösterir. İKS İKSH = ---------------------- x 225.000 PTEGS x 8 İKSH İKS PTEGS : iş kazası sıklık hızı : iş kazası sayısı : İşçi sayısı x yıllık çalışılan gün sayısı 225.000 : tam gün çalışan 100 sigortalının haftada 45 saat, yılda 50 hafta çalışıldığı kabul edilir. 23
KAZA SIKLIK HIZI/ORANI I. YÖNTEM 100 (iş kazası sayısı) İKSH = ------------------------------------------------------------------- x 1.000.000 (850 işçi x 300 gün x 8 saat) İKSH = 49,01 KAZA SIKLIK HIZI/ORANI II. YÖNTEM 100 (iş kazası sayısı) İKSH = -------------------------------------------------------------------- x 225.000 (850 işçi x 300 gün x 8 saat) İKSH = 11,02 24
KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI NEDİR? NASIL HESAPLANIR? KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI İş Kazası Ağırlık Hızı/Oranı; V (Accident Severity Rate) Takvim yılı içerisinde ölümlü ve/veya ölümlü olmayan mesleki yaralanmalardan dolayı toplam kayıp gün sayısının, aynı yıl içerisinde referans grupta yer alan işçilerin çalışma saatlerinin toplamına bölünmesiyle elde edilen değerin 1.000.000 katsayısı ile çarpılmasıyla hesaplanır. 25
KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI ÖRNEK; 850 işçinin çalıştığı bir işletmede, bir yıl içerisinde 100 iş kazasının meydana geldiği ve kaybedilen iş günü toplamının ise 40.000 olduğuna göre; kaza ağırlık oranını hesaplayınız. I. YÖNTEM İKAH TGK İKAH = -------------------- x 1.000.000 PTEGS x 8 : iş kazası ağırlık hızı/oranı TGK : iş kazası sonucu toplam gün kaybı (geçici iş göremezlik süreleri + sürekli iş göremezlik dereceleri toplamı x 75 + ölümlü iş kazası sayısı x 7.500) PTEGS KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI Bir takvim yılında çalışılan 1.000.000 saatte kaç iş gününün iş kazası nedeniyle kaybedildiğini gösterir. : İşçi sayısı x yıllık çalışılan gün sayısı 1.000.000 : çalışılan 1.000.000 iş saatinde iş kazası nedeniyle kaybolan iş saatini sayısını bulmak için kullanılır. 26
KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI II. YÖNTEM Çalışılan her 100 saatte kaç saatin İş kazaları nedeniyle kaybedildiğini gösterir. İKAH TGK x 8 İKAH = ----------------------- x 100 PTEGS x 8 : iş kazası ağırlık hızı TGK : iş kazası sonucu toplam gün kaybı (geçici iş göremezlik süreleri + sürekli iş göremezlik dereceleri toplamı x 75 + ölümlü iş kazası sayısı x 7.500) PTEGS : İşçi sayısı x yıllık çalışılan gün sayısı 100 : çalışılan 100 iş saatinde iş kazası nedeniyle kaybolan iş saatini sayısını bulmak için kullanılır. KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI I. YÖNTEM 40.000 + ((12+26)*75) + (2 x 7.500) İKAH = ------------------------------------------------- x 1.000.000 PTEGS x 8 PTEGS : 850 işçi x 300 gün = 255.000 gün çalışılan gün TGK : 40.000 gün geçici iş göremezlik kayıp gün ((%12 + %26) x 7.500 gün) = 2.850 gün sürekli iş göremezlik kayıp gün (2 x 7.500 gün) = 15.000 gün ölümlü iş kazası kayıp gün TGK : 57.850 gün kaybı İKAH = 30,24 27
KAZA AĞIRLIK HIZI/ORANI II. YÖNTEM [40.000 + (( 12+26)*7.500) + (2 x 7.500)] x 8 İKAH = ---------------------------------------------------------------- x 100 PTEGS x 8 PTEGS : 850 işçi x 300 gün = 255.000 gün çalışılan gün TGK : 40.000 gün geçici iş göremezlik kayıp gün [(%12 + %26) x 7.500 gün] = 2.850 gün sürekli iş göremezlik kayıp gün (2 x 7.500 gün) = 15.000 gün ölümlü iş kazası kayıp gün TGK : 57.850 gün kaybı İKAH = 24,06 KAZA OLABİLİRLİK ORANI KAZA OLABİLİRLİK ORANI NEDİR? NASIL HESAPLANIR? 28
KAZA OLABİLİRLİK ORANI Bir takvim yılında çalışılan 100.000 saatte kaç iş kazası olabileceğini gösterir. İKS İKOH = ----------------- x 100.000 TÇS İKOH : iş kazası olabilirlik hızı/oranı İKS : yıl içinde meydana gelen iş kazası sayısı TÇS : toplam çalışan sayısı 100.000 : çalışılan 100.000 iş saatinde kaç iş kazası olacağını gösterir GENEL KAZALANMA ORANI GENEL KAZALANMA ORANI NEDİR? NASIL HESAPLANIR? 29
GENEL KAZALANMA ORANI Genel Kazalanma Oranı Kaza sıklık (F) ve kaza ağırlık (V) oranlarının birlikte değerlendirilmesiyle bir işyerinin kazaları hakkında genel yaklaşım sağlanabilir. GENEL KAZALANMA ORANI F x V GKO = ------------------ 1000 GKO : Genel kazalanma oranı F: Kaza sıklık hızı/oranı V : Kaza ağırlık hızı/oranı 30
İLGİLİ MEVZUAT 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası (Resmi Gazete Tarihi:16.06.2006 Sayı: 26200) İLGİLİ MEVZUAT 6331 Sayılı İş Yasası (Resmi Gazete Tarihi: 30.06.2012 Sayı: 28339) 31
İLGİLİ MEVZUAT Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü (Resmi Gazete Tarihi: 26.06.1972 Sayı: 14223) İLGİLİ MEVZUAT Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 16.01.2004 Sayı: 25348) 32
İLGİLİ MEVZUAT Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oran Tespit İşlemleri Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarihi: 16.01.2004 Sayı: 25348) 33