HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 20 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür +90 (212) 316 16 50 izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. +90 (212) 316 16 78 figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı +90 (212) 316 16 85 ozgur.demirtas@isbank.com.tr Aslı Göksun Şat - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 94 goksun.sat@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 82 ilker.sahin@isbank.com.tr Özge Çataklı - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 89 ozge.catakli@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. +90 (212) 316 16 71 ozlem.ates2@isbank.com.tr Neden Önemli TÜİK Aylık Sanayi Üretim Endeksi TÜİK tarafından 2005=100 bazlı olarak yayımlanan Aylık Sanayi Üretim Endeksi, NACE Rev 1.1 de belirtilen enerji, imalat sanayi ve madencilik ve taşocakçılığı sektörlerini kapsamaktadır. Her ay TÜİK bölge müdürlükleri tarafından 4851 iş yerinden toplanan anketlerle 1438 ürünün üretimine ilişkin veriler derlenmektedir. Üretim ve satış miktarları ile parasal değerleri, alt sektörlere ait endekslere dönüştürülmekte, bunun ardından baz yılı katma değerlerine göre ağırlıklandırılarak toplam sanayi üretim endeksine ulaşılmaktadır. Sanayi kesiminde 20 den fazla çalışanla faaliyet gösteren şirketlerin toplam katma değerinin %80 ini kapsayan bir örnekleme sahip olan endeks, geniş kapsamı ve içerdiği alt sektörlere ilişkin detaylar dolayısıyla Türk reel sektörüne ilişkin en önemli bilgi kaynaklarından biridir. KAPANIŞ VERİLERİ (14 Mayıs) Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta Mali Kural kanun tasarısı taslağı basın toplantısıyla açıklandı. Mali Kural a göre uzun vadede kamunun bütçe açığının, ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının %1 i oranında oluşması hedefleniyor. Eğer bu oran %1 den daha yüksek çıkarsa, bir sonraki yıl, gerçekleşmeyle %1 in farkının 0,33 katı kadar bütçede kısıtlamaya gidilecek. Mali kuraldaki bir başka önemli parametre %5 lik eşik büyüme oranı. Büyüme oranı %5 in üzerine çıktığında, aradaki farkın 0,33 katı kadar bütçede tasarruf yapılması planlanıyor. Aynı şekilde %5 in altında büyüme gerçekleştiğinde, aradaki farkın 0,33 katı kadar bütçenin açık vermesine izin verilecek. Mali kural ile kamu maliyesi politikalarına uzun vadeli öngörülebilirlik getirilmesi, bu perspektifte mevduat ve kredi vadelerinin uzamasının sağlanması, ekonomide güven ve istikrarın güçlendirilmesi, Türkiye nin risk priminin düşürülmesi ve böylece kamu borçlanma maliyetlerinin azaltılması amaçlanıyor. Geçtiğimiz hafta yurtiçi ve yurtdışında önemli ekonomik veriler açıklandı. TÜİK in açıkladığı sanayi ciro endeksi, 2010 yılının Mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %20,2, bir önceki aya göre ise %21,3 artış gösterdi. İmalat sanayi alt grupları incelendiğinde, en yüksek yıllık artışın %57,9 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatında gerçekleştiği görüldü. Sanayi sipariş endeksi ise, 2010 yılının Mart ayında 2009 un aynı ayına göre %26,1, bir önceki aya göre %20,2 arttı. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2010 yılı Mart ayında yıllık bazdaki en yüksek artış %33,6 ile sermaye malı imalatında görüldü. İmalat sanayi alt gruplarında ise en yüksek artış tıbbi hassas ve optik aletler ile saat imalatında gerçekleşti. Sanayi üretim endeksi ise 2010 yılının Mart ayında 2009 un aynı ayına göre baz etkisiyle %21,1 artış gösterdi. Böylece 2009 yılında endekste gerçekleşen sert düşüş, 2010 da kısmen toparlanmış oldu. Alt sektörler incelendiğinde sanayi üretiminde Mart 2010 da yıllık bazdaki en yüksek artışın %23,9 ile imalat sanayinde gerçekleştiği gözlendi. Aynı dönemde madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %9,1, elektrik, gaz ve su sektörü endeksi de %6,7 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış endeks ise Mart'ta bir önceki yılın aynı ayına göre %17,8 arttı. TCMB nin açıkladığı ödemeler dengesi verilerine göre cari işlemler dengesi Mart 2010 da $4,3 milyar açık verdi, beklentiler $3,9 milyar açık yönündeydi. Geçtiğimiz yıl Mart ayında cari işlemler hesabı $1,18 milyar açık vermişti. 2010 un ilk çeyreğinde cari açık $9,95 milyar oldu. Dış ticaret açığı ise Mart ayında $3,56 milyar, Ocak-Mart 2010 döneminde $8,44 milyar düzeyinde gerçekleşti. ABD de Mart ayı dış ticaret açığı beklentilerin biraz altında $40,4 milyar olarak açıklandı. Şubat ayında bu rakam $39,7 milyar dolayındaydı. ABD de dış ticaret açığının artmasında petrol ve petrol ürünleri ithalatındaki fiyat ve miktar bazında artışlar etkili oldu. ABD nin en büyük ticari partnerlerini Çin, Japonya ve Avrupa Birliği oluşturuyor. ABD de sanayi üretimi Nisan ayında aylık bazda %0,8 artış kaydetti, beklentiler %0,6 artış yönündeydi. Aynı ayda kapasite kullanım oranı da %73,7 düzeyine yükseldi. Sanayi üretimindeki artışta yatırım malları üretimindeki ivmelenme etkili olurken, tüketim mallarındaki artış nispeten düşük düzeyde gerçekleşti. Ancak perakende satışlardaki canlanmaya bağlı olarak tüketim mallarının imalatında da artış bekleniyor. ABD de perakende satışlar, Nisan ayında aylık bazda %0,4 arttı. Bu artışta başta inşaat malzemeleri olmak üzere, sağlık ve kişisel bakım ürünleri, benzin ve motorlu taşıt satışlarındaki kısmi canlılık etkili oldu. Tüketici harcamaları ABD ekonomisinin 3 te 2 sini oluşturuyor. İMKB-100 : 55.748 / $ : 1,2360 USD : 1,5229 $ / : 92,46 EURO : 1,9023 Petrol ($/varil) : 75,70 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,35 Altın ($/ons) : 1.232,55
May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 07.May 14.May Değişim İMKB-100 52.687 55.748 %5,81 İMKB-30 65.845 69.663 %5,80 Sınai 39.966 41.912 %4,87 Hizmetler 33.893 35.174 %3,78 Mali 80.498 85.921 %6,74 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) İMKB-100 3.000 60.000 58.000 2.500 56.000 2.000 54.000 1.500 52.000 1.000 50.000 07..May 11.May 12.May 13.May 14.May İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Hisse senedi piyasası geçtiğimiz haftaya, AB tarafından açıklanan Avrupa ekonomilerine destek planının yarattığı olumlu havanın etkisiyle %7 lik yükselişle başladı. Hafta ortasında, Avrupa ya destek paketinin yeterli olmayacağı yönündeki endişeler ve Çin de enflasyonun tırmandığını gösteren veriler piyasalarda kaygıların yeniden yükselmesine sebep oldu. Ancak, risk iştahının her şeye rağmen gücünü koruması ve yurt içinde hükümetin açıkladığı mali kural uygulamasının olumlu algılanması paralelinde İMKB alıcılı seyrini sürdürdü. Cuma günü ise, AB ve Çin ekonomilerine yönelik endişelere, ABD de kredi kartı işlemlerine uygulanan ücretlere sınırlama getirileceği yönündeki kararın olumsuz yansıması da eklenince küresel yatırımcılar satışa döndü ve İMKB-100 endeksi %4 e yakın geriledi. Cuma gününü 55.748 seviyesinden kapatan endeks, haftalık bazda %5,81 oranında değer kazanmış oldu. Yurt içinde işsizlik verisinin ve PPK faiz kararının açıklanacağı bu hafta, ABD ve Avrupa nın gündeminde de enflasyon ve konut piyasasına ilişkin veriler belirleyici olacak. Küresel piyasalarda risk iştahının gerilemeye başlamasıyla İMKB nin hafta başında satıcılı bir seyir izleyeceğini, ancak ilerleyen günlerde tepki alımlarıyla toparlanabileceğini düşünüyoruz. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO Değişim BİLEŞİK FAİZLERİ (%) 07.May 14.May (Puan) TRT250112T14 9,92 9,35-0,57 TRT020211T11 8,61 8,46-0,15 TRT110511T17 9,07 8,68-0,39 TRB280710T17 7,35 7,26-0,09 TRT031110T10 8,17 7,94-0,23 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 132,13 132,35 0,22 %6,00 %5,00 %4,00 %3,00 %2,00 %1,00 %0,00 Beklenen Reel Faiz (%) %1,02 Kaynak: İMKB Tahvil-bono piyasası geçtiğimiz haftaya, AB ve IMF nin açıkladığı 750 milyarlık yardım planının piyasaları kısmen yatıştırmasına bağlı olarak alımlarla başladı. Ancak yurtdışı piyasalar, Salı dan itibaren yeniden olumsuz hareket etmeye başladı. Bu gelişmede, açıklanan yardım planının uygulanmasında yaşanabilecek zorluklar ve gerektirdiği mali disiplin önlemlerinin ekonomik büyüme üzerindeki muhtemel yavaşlatıcı etkisi belirleyici oldu. Diğer taraftan Türkiye de açıklanan Mali Kural ın piyasalara güven vermesi ve yakın tarihlerde ihale olmaması nedeniyle yurtdışındaki endişeler, yurtiçinde tahvil-bono piyasasına kısmi olarak yansıdı. Hafta başında hızlı bir şekilde %9,20 seviyelerine düşmüş olan gösterge tahvilin bileşik faizi, haftanın son günlerinde kâr satışlarının da etkisiyle bir miktar yükseldi. Yerli ve yabancı yatırımcıların genelde alıcı tarafta olması ise faizdeki yükselişi sınırladı. Yurtdışı makroekonomik görünümde süre giden belirsizlik nedeniyle TCMB den şimdilik erken bir faiz artırımı beklentisinin olmaması da faizlerin yukarı yönlü hareketini kısıtlayan bir faktör olarak öne çıktı. 25 Ocak 2012 itfa tarihli gösterge tahvilin yıllık bileşik faizi, geçen hafta 57 baz puan gerileyerek %9,35 seviyesinden kapandı. Faizlerde bu hafta da görece dar bir banttaki hareketin korunacağını ve yurtdışı piyasalardaki gelişmelerin belirleyici olacağını düşünüyoruz. 2
May.09 Haz.09 Tem.09 Ağu.09 Eyl.09 Eki.09 Kas.09 Ara.09 Oca.10 Şub.10 Mar.10 Nis.10 May.10 May 09 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 07.May 14.May Değişim Dolar (¹) 1,5603 1,5229 -%2,40 Euro (¹) 1,9882 1,9023 -%4,32 Sepet (²) 3,0912 2,9877 -%3,35 /$ Paritesi (³) 1,2759 1,2360 -%3,13 $/Yen Paritesi (³) 91,56 92,46 %0,98 (¹) TCMB'nin gösterge niteliğindeki döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasalardaki kapanış verileridir. 1,65 1,60 1,55 1,50 1,45 1,40 1,35 1,30 1,25 1,20 1,15 / $ $ / / $ $ / 115 110 105 100 95 90 85 80 AB nin hazırlamış olduğu yardım paketi, Euro nun geçtiğimiz haftaya Dolar karşısında yükselerek başlamasını sağlasa da, Yunanistan, İspanya ve Portekiz deki bütçe kısıtlamalarının ve vergi artırımlarının Euro Alanı ndaki büyümeyi önleyeceği ve yardım paketinin yeterli olmayacağı endişeleri nedeniyle Euro Dolar karşısında 14 ayın en düşük seviyelerinde seyretti. Haftalık bazda Euro, Dolar karşısında %3,13 oranında azalarak, 1,236 değerini aldı. Öte yandan, güvenli yatırım aracı olarak gözüken Yen de yükselen Dolar karşısında zayıfladı ve $/ paritesi %0,98 oranında artarak 92,46 seviyesine çıktı. TL ise, Dolar ve Euro karşısında yükseldi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 07.May 14.May (Puan) EMBI+ Endeks 500,33 512,38 12,05 Spread 330 296-34 Türkiye Endeks 341,56 350,53 8,97 Spread 285 248-37 55 45 35 25 15 5 VIX Endeksi 31,24 Kaynak: JP Morgan AB ve IMF işbirliği ile açıklanan 750 milyarlık yardım paketi, eurotahvil piyasalarının haftaya olumlu başlamasını sağladı. Yaşanan şok satışların ardından gelinen düşük seviyelerden alımların yoğunlaşması da piyasadaki yükselişi destekledi. Ancak yardım paketinin uygulama aşamasında mali disiplin sağlanmasının zorluğu; sağlandığı koşullarda da makroekonomik büyümeyi yavaşlatacağı endişesi, hafta ortasından itibaren piyasalarda tedirginliğin yeniden hakim olmasına neden oldu. Çin Merkez Bankası nın enflasyonist eğilimlerin önüne geçmek için faiz artırabileceği beklentisi, yardım paketine ilişkin endişeler ve Fransa nın Euro Alanı ndan çıkacağı yolundaki söylentilerin etkisiyle, haftanın son gününde eurotahvil piyasasında satışlar ağırlık kazandı. Türk eurotahvilleri de hafta başındaki kazançlarının önemli bölümünü geri verdi. Geçen hafta gelişmekte olan ülke eurotahvillerinin risk primleri 34 baz puan düşerek 296 puan olurken, Türkiye nin risk primi de 37 baz puan azalarak 248 puana geriledi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi ise geçtiğimiz hafta bulunduğu 40,95 seviyesinden 31,24 e geriledi. 3
May 09 May 09 Emtia Piyasaları Altın Petrol $/ons $/varil 1.300,00 1.232,55 90,00 1.200,00 1.100,00 1.000,00 900,00 800,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 75,70 AB tarafından açıklanan Avrupa ekonomilerine yardım paketinin piyasaları rahatlatmasıyla birlikte altın fiyatları geçtiğimiz haftaya düşerek başladı. Ancak, ilerleyen günlerde Euro Bölgesi nde bütçe açığı veren ekonomilere yapılacak desteği yeterli bulmayan ve bütçe açığının bulaşıcı olmasından endişe duyan yatırımcılar, güvenli yatırım aracı olan altına yöneldi. Çin de açıklanan Nisan ayı enflasyon verilerinin son 18 ayın en yüksek seviyesine çıkması da, Çin deki yatırımcıların enflasyona karşı kendilerini korumak amacıyla altına yönelmesine sebep oldu. Perşembe Günü kar satışlarıyla bir miktar gerileyen altın fiyatları haftayı %2,05 artışla, $/ons 1232,55 seviyesinden kapattı. AB nin Avrupa ekonomilerine yardım paketi ve Nisan ayında geçen yılın aynı ayına oranla Çin in petrol ithalatının hızla artması, petrol fiyatlarının haftaya yükselerek başlamasını sağladı. Salı günü, OPEC ve Uluslararası Enerji Ajansı nın talebin artacağı yönünde rapor yayınlamasına rağmen, ABD ham petrol stoklarında artış olması, petrol fiyatlarının gerilemesine neden oldu. Ayrıca, Avrupa da yaşanan borç krizinin küresel büyümeyi ve enerji talebini azaltacağı endişeleriyle Dolar ın Euro karşısında değer kazanması da petrol fiyatlarının hafta boyunca gerileyişini destekledi. Haftalık bazda %2,13 oranında azalan petrol fiyatları haftayı $/varil 75,7 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 17 Mayıs TÜİK Nisan Ayı Tüketici Güven Endeksi TÜİK Ocak-Mart Dönemi İşgücü İstatistikleri ABD Mart Ayı Net Sermaye Girişleri (Piyasa Beklentisi: $40 Milyar uzun vadeli) 18 Mayıs TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) ABD Nisan Ayı Yeni Konut İnşaatları (Piyasa Beklentisi: 650 Bin Adet) ABD Nisan Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (PPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,1, Çekirdek Aylık: %0,1) Euro Alanı Nisan Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (HICP) (Piyasa Beklentisi Aylık: 0,4, Yıllık: 1,5) Euro Alanı Mart Ayı Dış Ticaret Verisi 19 Mayıs ABD Nisan Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (CPI) (Piyasa Beklentisi Aylık: %0, Çekirdek Aylık: %0,1) Japonya 2010 Yılı I. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi I. Çeyrek: %1,4, Yıllık: %5,5) Japonya Mart Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi Aylık: %0,4 Artış) 20 Mayıs Hazine Nisan Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı Hazine Nisan Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku 21 Mayıs TÜİK Nisan Ayı Kurulan ve Kapanan Şirketler Euro Alanı Mart Ayı Ödemeler Dengesi Verisi (Piyasa Beklentisi: Cari Denge: - 3,8 milyar) Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) TCMB Mayıs Ayı II. Dönem Beklenti Anketi 4
Uyarı Notu: Bu rapor Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayınlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5