ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-III 2.Ders Dr. İsmail BAYTAK Eski BATI Hellen Kavramı Yunan Arkaik Çağı ve Ege Göçleri
HOMEROS DA YUNAN ORTA ÇAĞI / KARANLIK ÇAĞI Büyük Kolonizosyon hareketlerinin başladığı İ.Ö. 1000-700 yılları Yunan Orta Çağı olarak adlandırılır. Homerosa mal edilen İlyada ve Odysseia olasılıkla 9-8.yy da ortaya çıkmıştır. İlyada Hektor un ölümüyle sona erer. Başlıca 3 ana konusu vardır. Akhaların Troya ya seferi ve savaşlar. Helena nın kaçırılışı. Akhilleus mitolojisi Destanlar, Akhaların yanı sıra Yunan Orta Çağı nın sosyal, kültürel, siyasal ve ekonomik durumunu göstermesi açısından önemlidir. Bu nedenle de İ.Ö. 5.yy dan itibaren okullarda ders kitabı olarak okutularak Yunan eğitim sisteminin temelini teşkil etmiştir. Kral ve Aristokratlar bu destanları AOİDOS adındaki şarkıcılardan FORMİNKS yada KİTHARA eşliğinde saraylarında dinlemişlerdir. Ayrıca RAPSON adı verilen ozanlar tarafından İ.Ö. 8.yy dan sonra siyasal devrimlere uygun olarak dini törenlerde, halk toplantılarında belirli vezinle okunmuştur. Aoidos: Eski yunan da şiir-şarkı söyleyen, mesleği ozanlık olan. Kithara: Eski Yunancada gitar anlamına gelmektedir.
İlyada da sosyal, siyasal, ekonomi ve dönemin yaşam tarzını gösteren ipuçlarını bulmak mümkündür. Örneğin: Akhaların kendi aralarında toplanmaları bir teşkilatın varlığını işaret eder. Tanrılar insan gibi betimlenmiş fakat ölümsüz olarak verilmiştir. Hektor ve Akhilleus gibi kahramanlardan kadercilik ve mükemmelliğin ön plana çıkartıldığı görülür. Odessia da Yunanların maceraperestliği yansıtılmıştır. Destanda Feodal bir dönemden bahsedilir ve meclis 3 e ayrılır. Destanlarda birey ön plana çıkarılarak kahramanlıklar yapılır ve cins ayrımı yapılmadan yapılan işlere göre övgülere yer verilir. Polislerde kahinler, doktor, marangoz, ozan, tüccar, kuyumcu ve seramikçilerin saygı gördüğü anlatılır. Meslek grupları hakkında bazı bilgiler vardır: fildişi ve mobilya işçiliği denizcilik,balıkçılık gibi.ticaretten ve takastan söz edilir.korsanlığın saygın bir meslek olduğu vurgulanır.
YUNAN ALFABESİ M.Ö. 1400 ler MİNOS Uygarlığı-KNOSSOS un yıkılışı-miken UYGARLIĞI M.Ö. 9.8. yy deniz ticareti FENİKELİLER Kuzey Afrika Sicilya Sardinya İspanya Kıbrıs.. Alfabe Fenike ile sürdürülen ilişkiler sayesinde ort. çıkar. Akha LINEAR B yazısı geliştirilerek FENİKELİLER den alınan sessiz harfler ile ESKİ YUNAN ALFABESİ ni oluşturulmuştur. İtalik, Latin, Got, Ermeni, Kiril
YUNAN BİRLİĞİ Yunan Orta Çağında Dor istilasından sonra pek çok bölgede yerleşen farklı lehçede konuşan halklar, lehçe farkına rağmen aynı dili Yunancayı kullanmışlardır. Yunanlar ırk birliğini göstermek için HELLEN, başka dil ve ırktan olanları BARBAR diye adlandırmışlardır. Dor istilasından sonra Yunanistan daki siyasal gelişim 3 ana başlık altında incelenir: Halkın sınıflara ayrılması Polislerin ve şehir devletlerinin kurulması Kralların Aristokratlar tarafından yıkılması
DOR GÖÇLERİ ve SONUÇLARI Dorlar 1150 lerde güneye inerek Teselya, Makedonya, Peloponez, Mikenai, Tirins gibi Aka kültür merkezlerine sürekli akın düzenleyen ve yerleşen kavimlerdir. Doris sonrasında karayolu ile Boitya üzerinden İstmos ve Peloponezi işgal etmişlerdir. Genç ve dinç aynı zamanda ilkel bir kavim olan Dorlar DEMİR silahlar kullanmışlardır. Dor-Yunan kültürü öne çıkmaktadır. Yüzyıllarca süren bu göçler yeni bir kültürü ortaya atar
Bu göçlerin başlangıç noktası İtalya üzerinden, Yunanistan, Girit, Anadolu ve Suriye güzergahı idi. Göçlerden uzunca bir süre sonra Orta Anadolu nun doğusundan itibaren Doğu, Güney ve Güneydoğu Anadolu hakkında Assur yazılı belgeleri ve Urartular bilgiler verecektir.
YUNAN MEDENİYETİ Yunan medeniyeti, MÖ 1200 lerde bölgeye gelen Dorlar tarafından kurulmuştur. Yunanlılar kurdukları şehir devletlerine polis adını vermişlerdir. Bunlardan en önemlileri Atina, Isparta, Korint ve Larissa dır. Polislerin bağımsızlıklarına düşkün olmasından, ticaret alanında büyük rekabetin bulunmasından ve demokrasi ile yönetilmesinden dolayı Yunanistan da siyasi birlik kurulamamıştır. Yunan şehir devletlerinin başında krallar bulunurdu. Zamanla güçlenen asiller yönetimi ele geçirerek seçme ve seçilme hakkının sadece kendilerinde olduğu Aristokratik bir yönetim kurmuşlardır. Ticaretle zenginleşen orta sınıf, köylülerle birleşerek asillere karşı ayaklanmışlar ve yönetimi ele geçirmişlerdir. Bunlar Arhonlar adını almışlardır. Arhonlar sınıf farklılıklarından oluşan mücadelelere son vermek amacıyla kanunlar yapmışlardır. Drakon, Solon,, Kleistenes reformları ve kanunları Yunanlılar kolonicilik faaliyetlerinde bulunmuşlar, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarında koloniler kurmuşlardır. Böylece Yunan kültürü çok geniş alana yayılmıştır. Sokrat, Eflatun ve Aristo gibi ünlü felsefeciler yetişmiştir. Yunanlılarda çok tanrılı bir din anlayışı vardı. Her doğa olayını bir tanrıyla özdeş tutmuşlar ve tanrılarını kızdırmamaya özen göstermişlerdir. Tanrılarını doğa olaylarına benzetmişler ve heykellerini yapmışlardır. Tanrıları adına Olimpiyat adı verilen spor, müzik ve şiir yarışması düzenlemişlerdir. Yunan polisleri ilk kez Pers saldırıları karşısında birleşerek yaptıkları Pelepones Savaşları nda Perslere karşı üstünlük kurmuşlardır. Pelopones Savaşları nda yıpranan Yunan polisleri Makedonya Kralı İskender in egemenliğini tanımak zorunda kalmışlardır.