21 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Murat ÇETİNKAYA Başkan 2 Temmuz 21 Ankara
21 Temmuz Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri Arz ve Talep Gelişmeleri Finansal Piyasalar ve Finansal Aracılık Kamu Maliyesi Orta Vadeli Öngörüler 2
21 Temmuz Enflasyon Raporu: Kutular Enflasyonla Mücadelede Gıda Fiyatlarının Önemi Turizm Sektöründeki Gelişmelerin Cari İşlemler Dengesi, Büyüme ve İstihdam Üzerine Etkileri Asgari Ücret Artışının İşgücü Piyasasına Etkileri: Ön Değerlendirme Kamu Yatırımlarının Tamamlanma Süresindeki Kısalmanın Refah Etkisi Firma Büyüklüğü, İthal Ara Malları ve İhracat Davranışı Para Politikası ile Kredi ve Mevduat Faizleri: Genel Bakış ve Yakın Dönem Gelişmeler 3
Küresel Belirsizlikler ve Portföy Akımları Gelişmekte Olan Ülkelere Portföy Akımları (4 Haftalık Hareketli Ortalama, Milyar ABD Doları) ve Döviz Kurları Oynaklık Endeksi (JPMVXYEM) (Yüzde) ABD Hazine Tahvil Faizleri (Yüzde) ve Faiz Oynaklığı Endeksi (MOVE Endeksi, Baz Puan) 4 2 Hisse Senedi Fonları Borçlanma Senedi Fonları JPMVXYEM (sağ eksen) 13 11 9 3,5 3, 2,5 2, ABD Yıllık Faizleri ABD 2 Yıllık Faizleri MOVE Endeksi (sağ eksen) 14-2 -4 - - 7 5 1,5 1,,5-114 414 714 14 115 415 715 15 11 41 71 4, 113 413 713 13 114 414 714 14 115 415 715 15 11 41 71 4 Kaynak: EPFR, Bloomberg. Kaynak: Bloomberg. Yakın dönemde, gelişmiş ülkelerdeki uzun vadeli faizlerin tarihsel olarak düşük seviyelere gerilemesiyle gelişmekte olan ülkelerin bono piyasalarına portföy girişleri gerçekleşmektedir. 4
Para Politikası ve Finansal İstikrar 5
Para Politikası TCMB Faizleri ve BIST Bankalararası Gecelik Repo Faizleri TCMB Fonlaması* (2 Haftalık Hareketli Ortalama, Milyar TL) (Yüzde) 13 Gecelik Borç Alma -Verme Faiz Koridoru Ortalama Fonlama Faizi (5 Günlük HO) BIST Gecelik Repo Faizleri (5 Günlük HO) 1 Hafta Vadeli Repo Faiz Oranı 13 1 Marjinal Fonlama* Piyasa Yapıcılara Sağlanan Fonlama Haftalık Repo (Miktar İhalesiyle) Aylık Repo Net APİ 1 11 11 9 9 9 9 7 5 7 5 4 3 4 3 7 314 514 714 914 1114 115 315 515 715 915 1115 11 31 51 71 7 2 314 514 714 914 1114 115 315 515 715 915 1115 11 31 51 71 2 Kaynak: BIST, TCMB. *Marjinal Fonlama gecelik vadede faiz koridorunun üst bandından sağlanan fonlamadır. Kaynak: BIST, TCMB. TCMB, para politikası çerçevesinde sadeleşmeye yönelik adımlar atmıştır.
Parasal Koşullar Son Dönemde Kur Takası Getiri Eğrisi (Yüzde), 11,5 11,,5, 9,5 9,,5 27 Ocak-2 Nisan Ortalaması 27 Nisan-15 Temmuz Ortalaması 1 Temmuz- 22 Temmuz Ortalamsı, 11,5 11,,5, 9,5 9,,5,,,25,5 1, 2, 3, 4, 5, 7,, Vade (Yıl) Kaynak: Bloomberg. Yakın dönemde yurt içi belirsizliklerin etkisiyle getiri eğrisindeki kazanımlar kısmen geri alınmıştır. 7
Finansal İstikrar Kredilerin Yıllık Büyüme Hızları (Kur Etkisinden Arındırılmış, Yüzde) Kredilerin Yıllıklandırılmış Büyüme Hızları (Kur Etkisinden Arındırılmış, 13 Haftalık Hareketli Ortalama, Yüzde) 3 Ticari Toplam Tüketici 3 4 35 Ticari Toplam Tüketici 4 35 25 25 3 3 25 25 2 2 2 2 15 15 15 15 5 5 5 5-5 -5 1 4 7 113 413 713 13 114 414 714 14 115 415 715 15 11 41 71 1 4 7 113 413 713 13 114 414 714 14 115 415 715 15 11 41 71 Kaynak: TCMB. Kaynak: TCMB. Kredi büyüme eğilimleri 21 yılının ikinci çeyreğinde önceki yılın altında seyretmeye devam etmiştir.
Makroekonomik Gelişmeler ve Temel Varsayımlar 9
21 Nisan Enflasyon Raporu Tahminleri ve Gerçekleşmeler Nisan 21 Tüketici Enflasyon Tahmini ve Gerçekleşmeler (Yüzde) İşlenmemiş Gıda ve Tütün Dışı Enflasyon İçin Nisan 21 Tahminleri ve Gerçekleşmeler (Yüzde) Nisan ER Tahmini* Gerçekleşme Nisan ER Tahmini* Gerçekleşme 9 9 Yüzde 7 Yüzde 7 5 5 15 915 15 31 1 15 915 15 31 1 * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 olarak verilmiştir. Kaynak: TÜİK, TCMB. 21 yılının ikinci çeyreğinde gıda ve enerji gruplarında enflasyon yükselirken çekirdek gruplarda enflasyon gerilemiştir.
Enflasyon Gıda ve Gıda Dışı Fiyatlar Çekirdek Enflasyon Göstergeleri H ve I (Yıllık Yüzde Değişim) (Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış Üç Aylık Ortalama Yüzde Değişim) 1 Gıda ve Yemek Hizmetleri Gıda ve Yemek Hizmetleri Hariç TÜFE 1 1 H I 1 14 14 14 14 4 4 2 2 4 4 313 13 913 13 314 14 914 14 315 15 915 15 31 1 313 13 913 13 314 14 914 14 315 15 915 15 31 1 Kaynak: TÜİK, TCMB. Çekirdek enflasyon göstergelerinin eğilimlerinde gözlenen yavaşlama 21 yılı ikinci çeyreğinde hizmet fiyatları kaynaklı olarak sürmüştür. 11
Toplam Talep Gelişmeleri GSYİH ve Nihai Yurt İçi Talep (Reel, Mevsimsellikten Arındırılmış, Milyar TL) Talep Yönünden Yıllık Büyümeye Katkılar (Yüzde Puan) GSYİH Nihai Yurt İçi Talep Net İhracat Stok Değişimi 3 3 Nihai Yurt İçi Talep GSYİH 34 34 2 2 32 32 15 15 3 3 2 2 5 5 2 2 24 24-5 -5 22 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 27 2 29 2 211 2 213 214 215 1 22-1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 211 2 213 214 215 1 - Kaynak: TÜİK.. İktisadi faaliyetteki ılımlı ve istikrarlı büyüme eğilimi devam etmektedir.
Dış Denge Cari İşlemler Dengesi (CİD) (-Aylık Birikimli, Milyar ABD Doları) 3 CİD CİD (altın hariç) CİD (enerji ve altın hariç) 3 - - -3-3 -5-5 -7-7 -9-9 59 19 5 11 511 1111 5 11 513 1113 514 1114 515 1115 51 Kaynak: TCMB. Talep kompozisyonundaki iç talep ağırlıklı görünüme rağmen, süregelen makroihtiyati tedbirler ve emtia fiyatlarındaki düşük seyir çerçevesinde 21 yılında cari işlemler dengesinde iyileşmenin devam etmesi beklenmektedir. 13
Petrol ve İthalat Fiyatları Petrol Fiyatları* (ABD Doları/Varil) İthalat Fiyatları* (ABD doları, 2=) Tem.1 Nis.1 Tem.1 Nis.1 1 1 Gerçekleşme Gerçekleşme 9 9 4 4 2 2 7 7 14 215 415 15 15 15 15 21 41 1 1 1 1 217 417 17 17 17 17 14 315 15 915 15 31 1 91 1 317 17 917 17 * Taralı alan tahmin dönemini ifade etmektedir. Kaynak: Bloomberg, TCMB. * Taralı alan tahmin dönemini ifade etmektedir. Kaynak: TÜİK, TCMB. Ham petrol fiyatları ve ABD doları cinsinden ithalat fiyatları yukarı yönlü güncellenmiştir. 14
Varsayımlardaki Güncellemeler Nisan 21 Temmuz 21 Çıktı Açığı 21 Ç1 -,5 -,5 21 Ç2,1 -,2 Gıda Fiyatları Enflasyonu (Yıl Sonu Yüzde Değişim) İthalat Fiyatları (ABD doları, Yıllık Ortalama Yüzde Değişim) Petrol Fiyatları (Ortalama, ABD doları) İhracat Ağırlıklı Küresel Üretim Endeksi (Yıllık Ortalama Yüzde Değişim) 21 9,, 217,, 21 -,9 -,5 217 3,2 4, 21 4 44 217 45 52 21 1, 1,7 217 2, 1, Gıda fiyatları enflasyonu varsayımı aşağı yönlü güncellenmiştir. 15
Para Politikası Duruşu Enflasyonu düşürmeye odaklı ve kararlı bir politika duruşu altında, enflasyonun yüzde 5 lik hedefe kademeli olarak yakınsayacağı; 21 yılında yüzde 7,5 e; 217 yılında ise yüzde ya geriledikten sonra 21 yılında yüzde 5 düzeyinde istikrar kazanacağı öngörülmektedir. 1
Enflasyon Görünümü Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı Bu çerçevede enflasyonun yüzde 7 olasılıkla Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Çıktı Açığı Kontrol Ufku 21 yılı sonunda yüzde, ile yüzde,4 aralığında (orta noktası yüzde 7,5), Yüzde 4 2 4 2 217 yılı sonunda yüzde 4,3 ile yüzde 7,7 aralığında (orta noktası yüzde ), -2 15 915 15 31 1 91 1 317 17 917 17 31 1 91 1 319 19-2 Orta vadede ise yüzde 5 düzeyinde * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 17
Enflasyon Görünümü Enflasyon ve Çıktı Açığı Tahminleri İthalat fiyatlarındaki artışın enflasyon üzerindeki etkisinin sınırlı kalacağı, Tahmin Aralığı* Yıl Sonu Enflasyon Hedefleri Belirsizlik Aralığı Çıktı Açığı Kontrol Ufku İşlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen hareketlenme ve tütün fiyatlarındaki ayarlamaların Temmuz ayında enflasyonun belirgin şekilde yükselmesine neden olacağı, Yüzde 4 4 İlerleyen dönemde gıda fiyatlarında aşağı yönlü bir düzeltme yaşanacağı, 2-2 15 915 15 31 1 91 1 317 17 917 17 31 1 91 1 319 19 2-2 Kısa vadede, çekirdek enflasyonda önceki Rapor dönemine kıyasla yıl genelinde daha ılımlı bir eğilim gözleneceği, * Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 7 tir. tahmin edilmektedir. 1
Nisan ER Döneminden Bu Yana Ortak Çaba Yönünde Atılan Adımlar Gıda Komitesi Çalışmaları Enflasyonda ağırlığı yüksek kalemler öncelikli olmak üzere, fiyatları TÜFE içinde belirgin oynaklık yaratan ürünler tek tek ele alınarak somut politika önerileri üretilmeye başlanmıştır. Kırmızı et konusunda Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı nın aldığı tedbirler Lisanslı depoculuk, ürün ihtisas borsaları, tarımsal destekler, üretici örgütleri ile veri toplama ve derleme gibi yapısal konularda da çalışmalar yürütülmektedir. Hal Yasası nın revize edilmesi üzerinde çalışılmaktadır. 19
Yapısal Konular Yapısal konuların araştırılması konusunda teknik altyapıyı hazırlamak üzere TCMB bünyesinde Yapısal Ekonomik Araştırmalar birimi kurulmuştur. Reel sektör gelişmeleri ve fiyatlama davranışlarına dair güncel bölgesel bilgileri derlemek amacıyla kurumsal altyapı çalışmaları hızla sürdürülmektedir. Firmaların faaliyetleri ve beklentilerine dair konjonktür değerlendirmeleri ve sektörel olarak yapısal sorunların tespit edilmesi için TCMB yönetici ve uzmanları bir süredir düzenli olarak reel sektör firmalarını ziyaret etmektedir. 2
İletişim Politikası Yatırımcılarla ve analistlerle teknik içerikli görüşmeler yapılmaya başlanacaktır. Yurt dışındaki finans merkezlerinde yatırımcılarla düzenli toplantılar gerçekleştirilecektir. Sanayi-ticaret odaları ve diğer reel sektör temsilcileriyle görüş alışverişine imkân tanıyacak toplantılar düzenlenecektir. Basın yayın kuruluşlarının temsilcileri ve ekonomi medyası ile dönemsel toplantılar gerçekleştirilecektir. Banka ekonomistleri ile hâlihazırda yapılan aylık toplantılar, yeni uygulamalar sonrasında azalan ihtiyaca bağlı olarak, gerekli görüldüğünde düzenlenecektir. 21
21 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Murat ÇETİNKAYA Başkan 2 Temmuz 21 Ankara