(FENBİLKON-3) FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜLERİ KONSEYİ ÇALIŞMA GRUPLARI RAPORLARI 1. GRUP KONU: Lisansüstü programlarda davranış ilkeleri (öğrenciler, danışmanlar, EABD ler, FBE, jüriler) 1. Ana Bilim Dalındaki tüm öğretim üyeleri mülakata katılma hakkına sahip olması 2. Bölüm akademik kurullarında görüşülerek her öğretim üyesinin istediği öğrenci kontenjanı ve niteliklerinin belirlenmesi 3. Mümkünse öğrenci adaylarının çalışmak istediği öğretim üyeleri ile ön bilgi alış verişi yapması 4. Sınav yapma gereği duyulursa ne tür bir sınav yapılacağının ilanda belirtilmesi 5. Danışman atamasının öğrenci ve öğretim üyesinin görüşü alınarak yapılması 6. Bir danışman öğretim üyesinin kendisi tarafından verilen derslerden öğrencisine en fazla 9 kredilik ders aldırması, eğer daha fazla bilgi verilmek isteniyorsa uzmanlık alan derslerinin kullanılması 7. Danışman öğretim üyesi ve öğrencinin tez konusunu belirlemesi esnasında tez konusunun ABD kurulunda görüşülerek olgunlaştırılması ve enstitüye sunulması 8. Tez gelişme raporlarının yüksek lisans öğretimi esnasında da istenmesi 9. Danışmanların etik dışı davranışları neticesinde ABD başkanlıklarının görüşleri alınarak enstitülerin müdahale yetkisinin verilmesi 10. Tez danışmanlarının öğrencileri ile görüşme saatlerine programda belirtildiği şekilde uyulması 11. Tez izleme komitelerinin belirlenirken tez çalışmalarına katkıda bulunabilecek öğretim üyelerinin seçilmesi ve 6 aylık gelişme raporlarının mutlaka tez izleme komitesi önünde mutlaka sunulması 12. Tez izleme komitesi üyelerinin bir tanesinin üniversite dışından seçilmesi ve harcama giderlerinin karşılanması 2. GRUP Yüksek Lisans Tez Süreci: KONU: Yeterlik ile Tez Savunma Sınavlarının İçerikleri ve Süreçleri 13. Bu süreçte yer alan danışman atama ve jüri belirlemeyle ilgili usul ve esaslarda bir aksama görülmemektedir. Mevcut durumun sürdürülmesi uygundur. Doktora Tez ve Yeterlik Süreci: 14. Yeterliliğe Girme Zamanı: Doktora yeterlik sınavına girmek için en erken sürenin kaldırılmasının uygun olacağı, yeterlik sınavına girmesi için kredili derslerini tamamlamasına gerek olmadığı kararı alınmıştır. 15. Yeterlik Jürisinin Belirlenmesi: Yeterlik jürisinin belirlenmesinde mevcut uygulamanın uygun olduğu kararı alınmıştır. 16. Tez izleme komiteleri devam etmelidir.
17. Tez bitirme jürisi atanması ile ilgili mevcut uygulamanın devam etmesi uygun görülmüştür. 18. Tez Tamamlama Kriterleri: Lisansüstü tezlerin tamamlanması için kriterlerin oluşturulabileceğine, bunlarla ilgili üniversite senatolarının yetkili olmasının uygun olacağına karar verilmiştir. 171. Madde ve Yüksek Lisans Programı 3. GRUP KONU: 6111 Yasanın Uygulamaları 19. Yasanın 171. Maddesi ile 2547 sayılı kanunun 44. Maddesine yapılan değişiklikler mevcut Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliğini önemli ölçüde etkilemiştir. Bu bağlamda yeni Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği veya bu kanunun 44/b maddesini son paragrafında ifade edilen Yükseköğretim kurulunun belirleyeceği Temel İlkeler ivedilikle hazırlanması gerekli görülmektedir. 20. Yeni düzenlemede 2547/44/b fıkrasın bir da ifade edilen, c fıkrasında belirlenen sürelerde diploma alamayan öğrenciler bakımından derslerin isminin içeriğinin değişmemekle birlikte uzun süre geçmesi nedeni ile daha önce başarılı olunan derslerin yeniden alınmaları için uzun süre ile kastedilen sürenin Temel İlkeler kapsamında belirlenmesi. Ayrıca lisansüstü eğitimde derslerden başka seminer, proje, eser, tez önerisi ve tez çalışması faaliyetlerininse dersler gibi belirlenen bu süre kapsamına alınması gereklidir. 21. Temel ilkeler Bologna Süreci dikkate alınarak belirlenmelidir. 22. Bir yıl süreli yabancı dil hazırlık sınıfı hariç, kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın önlisans programlarını azami dört yıl, lisans programlarını azami yedi yıl, lisans ve yüksek lisans derecesini birlikte veren programları azami dokuz yıl, yüksek lisans programını azami üç yıl, doktora programını ise azami altı yıl içinde başarı ile tamamlayarak mezun olamayanlar, bu Kanunun 46. maddesinde belirtilen koşullara göre ilgili döneme ait öğrenci katkı payı veya öğrenim ücretlerini ödemek koşulu ile öğrenimlerine devam etmek için kayıt yaptırabilir. Bu durumda, ders ve sınavlara katılma ile tez hazırlama hariç, öğrencilere tanınan diğer haklardan yararlandırılmaksızın öğrencilik statüleri devam eder. Böylece 6 dönem (3 yıl) süresinde derslerini veya tezini tamamlamayan öğrencilere bir yarıyıl daha ek süre verilir. 7.yarıyılın sonunda mezun olamayan öğrencilerin ders aşamasına geri döndürülür. Başlangıç sürecine geri döndürülür. 4 yarıyılda asgari ders ve kredi koşulunu tamamlayamayan öğrencilerin oranda asgari ders limiti arttırılır. 4. GRUP KONU: Ortak Lisansüstü Eğitimi ve OYP Programlarının Uygulanmasındaki Sorunlar 23. Ortak Lisansüstü Eğitim-Öğretim Programına karşılıklı protokollerle dahil olan üniversitelerin ortak katılımıyla Lisansüstü programları oluşturulup, program ile ilgili dersler OLÜP kurulu tarafından dönemlik olarak karara bağlanmalıdır. 24. Ortak Lisansüstü Eğitim-Öğretim Programına dahil olan üniversitelerin, yeni açılacak olan ortak programda, asgari öğretim üyesi olarak gösterilecek öğretim elemanlarının kendi kurumlarındaki yürütmüş oldukları akademik görevleri devam etmelidir. 25. 50-d kadrosunda olup yüksek lisansını tamamlayan araştırma görevlileri ortak doktora programına kayıt yaptırdıkları takdirde araştırma görevlilikleri devam etmelidir. 26. ÖYP kapsamında Lisansüstü eğitim verecek üniversitelerin ek olarak Lisans ortalaması üzerinden minimum başvuru koşulu olarak belirleyebilmelidir. 27. ÖYP programına bağlı olan Araştırma görevlileri çalışmaları ile ilgili olarak iki ayda bir bağlı bulundukları üniversitelere giderek çalışmaları ile ilgili bir seminer vermeli ve yaz tatili süresi
boyunca akademik çalışmalarını bağlı bulundukları üniversitelerde yürütmelidirler. Bunun ile ilgili giderler ÖYP bütçesi tarafından karşılanmalıdır. 5. GRUP KONU: Disiplinler Arası Program Açma Kriterleri ve İşleyiş Yöntemleri 28. YÖK Mevzuatındaki Disiplinler Arası Program açma ve yürütülmesi ile ilgili ilke ve esaslarda eksiklikler ve belirsizlikler vardır. 29. Lisansüstü eğitim ve öğretim enstitülerinin teşkilat ve işleyiş yönetmeliğinde düzenlemeler yapılmalı ve belirsizlikler tanımlanmalıdır. 30. Disiplinler arası program başvuru takip sürecinde YÖK ten sağlıklı bilgi alınamamaktadır. 31. YÖK te ilgili birim oluşturulmalıdır. 32. Değerlendirme Sürecinde zamansal planlamanın standart olmaması gerekir. 33. YÖK süreçle ilgili takvim oluşturup bu takvimi standartlaştırmalıdır. 34. Disiplinler Arası Program başvuru sürecinde asgari öğretim üyesi sayısındaki sorunlar ortadan kaldırılmalıdır. 35. Disiplinler Arası Program açılmasına yönelik teşvikler de göz önüne alındığında Disiplinler Arası Programa katkı yapan öğretim görevlilerinin kısıtlama olmadan her iki programda da yer almasına izin verilmelidir. 36. Yeni alan ve isimlerde Disiplinler Arası Program açılmasına sıcak bakılmalıdır. 37. Başvuru sırasında istenen yurtiçi ve yurtdışı programların örneklendirilmesinden ziyade bölgesel ve ülkesel öncelik ve ihtiyaçlar göz önüne alınmalıdır. 6. GRUP KONU: Danışman Seçimi, Atanması ve Uzmanlık Alan Ders Yüklerinin Standartlaştırılması (Kredilerinin) 38. Anabilim dalı kurulu (bilimdalı başkanlarından oluşan) ve akademik kurulu (anabilim dalı öğretim üyelerinden oluşan) oluşturulmalıdır 39. Danışman belirlenmesinde öğrenci (en az üç) tercihinin dikkate alınması önemlidir. 40. Danışman atama önerisinin anabilim dalı kurulu görüşünün enstitüye bildirilmesi gerekir. 41. Öğrencinin kayıt olduğu yarıyıl sonuna kadar danışman ataması yapılmalıdır. 42. Uzmanlık alan yükleri konusunda YÖK tarafından düzenleme yapılmasına ve bütün üniversitelerin buna uyması gerektiğine karar verilmiştir. 7. GRUP KONU: ABET e Benzer Akreditasyon /Öz değerlendirme 43. Fen Bilimleri Enstitüsünde verilen derslerin kalitesini ve niceliğini belirleyen ve denetleyen bir sistemin oluşturulması gerekmektedir. 44. Fen Bilimleri Enstitüsünde üretilen derslerin kalitesini ve niceliğini belirleyen ve denetleyen bir sistemin oluşturulması gereklidir. 45. Yüksek Lisans ve Doktora tez konusunun ilan edilmeden önce uygun hakemlere gönderilerek anket değerlendirilmesi yapılarak tezlerin güncelliği ve uygulanabilirliği kontrol edilmelidir. 46. Tez savunması yapılmadan önce yurtiçi ve yurtdışı hakemlere gönderilerek tez hakkında görüşlerin alınması gerekir. 47. Açılan ders sayısı ve mevcut öğretim üyesi sayısı arasındaki ilişkiyi belirleyen bir temel kriter belirlenmelidir. 48. Derslerin güncel olması ders içeriklerinin haftalara göre öğrencilere bildirilmesi ve bu durumun denetlenmesi ve denetleme işleminin de öğrenci anket sistemi ile belirlenmesi gerekir.. 49. Fen Bilimlerinde ortak ders havuzunun oluşturulması gerekir. 50. Bologna sürecindeki gibi her dersin öğrenim ve kazanım çıktılarının program yeterliliği matrisi oluşturulmalıdır.
51. MÜDEK ve benzeri değerlendirme kuruluşlarının Fen Bilimleri Kurumlarını da değerlendirmeye başlamalıdır. 52. İdari sorunları tartışmak üzere idari personelin ayrı çalıştay grubunun oluşturulması gerekir. 53. Tez savunmasına girilmeden önce belirli yayın kurulları oluşturulmalıdır 8. GRUP KONU: Uluslar Arası Lisansüstü Ortak Programlar Açma ve İşleyiş Kriterleri 54. İkili anlaşmalarda bürokratik engellerin azaltılması bakımından asgari limitler göz önünde bulundurulmalıdır. 55. YÖK ün ikili anlaşmalar konusunda bir rehber hazırlaması gerekir. 9. GRUP KONU: Enstitülerin Fakülte Statüsüne Dönüştürülmesi, Öğretim Elemanı ve Üyesi İstihdamının Yapılması ve Yönetimsel Temsil ve Özlük Haklarının İyileştirilmesi; Bölüm Başkanlığı ile Enstitü Anabilim Dalı başkanlığının Ayrılması ve Özlük Haklarının Verilmesi. 56. Enstitülerin fakülte statüsüne dönüştürülmesi, öğretim elemanı ve üyesi istihdamının yapılması ve yönetimsel temsil ve özlük haklarının iyileştirilmesi gerekir. 57. Bölüm başkanlığı ile enstitü anabilim dalı başkanlığının ayrılması ve özlük haklarının verilmesi 58. Enstitülerin fakülte statüsüne dönüştürülmesi öğretim üyesi ve yardımcısı ile araştırmacı istihdamının yapılması. 59. 2547 sayılı yükseköğretim kanunun 3f maddesi ve üniversitelerde akademik teşkilat yönetmeliğinin 11. maddesiyle belirtilen lisansüstü eğitim yapan enstitüler, kendisine birimler bağlanabilen bir yükseköğretim kurumuna (LİSANSÜSTÜ FAKÜLTELERİ) dönüştürülmelidir. 60. Bu kapsamda lisansüstü eğitim yapan fen bilimleri enstitüleri fen ve mühendislik alanında lisansüstü eğitim yapan fakültelere dönüştürülmeli, kendisine bağlı bağımsız araştırma merkezleri açabilmeli ve öğretim üyesi ile araştırmacı istihdam edebilmelidir. Enstitülerin Üniversite Yönetimindeki Temsili ve Enstitü Personelinin Özlük Hakları: 61. Üniversitelerde Eğitim Öğretimin önemli bir bölümünü oluşturan lisansüstü eğitimini temsilen Enstitü Müdürleri Üniversite Yönetim Kurulunun doğal üyesi olarak yer almalı ve bu kapsamda 2547 sayılı Kanunun ilgili maddesi (15a) yeniden düzenlenmelidir. 62. Enstitü müdürü, müdür yardımcıları, enstitü sekreteri ve diğer personelinin idari ve mali özlük hakları fakültelere eşdeğer olarak yeniden düzenlenmelidir. 10. GRUP KONU: Araştırmada, Tez ve Makale Yazımında ve Lisansüstü Sanayi Destekli Yapılan Tezlerde Bilgi Gizliliği 63. Tezlerden çıkacak makalelerde, firmanın ticari stratejisine ters düşmeyecek ve ticari her türlü bilgiyi gizli tutarak çalışmanın bilimsel yönünü ortaya koyacak yayınlar oluşturulmalıdır. Örnek olarak mühendislik açısından teorik modelin farklı bir uygulama şeklinde de olsa yayının sağlanması gerekir. Araştırmalarda Gizlilik 64. Yüksek lisans ve doktora tez konularının ve içeriğinin gizliliğine çalışmalar sona erene ve yayınlanana kadar dikkat edilmesi gerektiğinin öneminin kavranmasına, ayrıca bilimsel gizliliğe danışman, öğrenci ve jüri üyelerinin de uyması gereklidir. Tez ve Makalelerdeki Etik Kurallar
65. Tez ve makalelerde etik kurallara bağlı kalınmasında öğrenci, danışman ve tez izleme komitesinin sorumluluğu ortak olarak paylaşmasının sağlanması. Ayrıca tez danışmanın konu hakkında güncel bilgiye sahip olması açısından, son beş yıl içerisinde en az bir uluslararası indexli dergide yayının bulunması kriterinin istenmesine kara verilmiştir.